SAU LƯNG  SA ĐEC    -   CAO MỴ NHÂN 

Bữa đó là một trưa chủ  nhật, trời đang  vừa hết mùa xuân  giữa thập niên 60  thế kỷ trước.  Chúng tôi đang làm việc ở Bộ Tư Lệnh  Sư đoàn 9 Bộ binh vừa từ  Quy Nhơn di chuyển vô  Sa Đec, thì mấy bạn lính gốc địa phương, rủ đi chơi, ngắm cảnh đồng lầy  ở sau lưng thành phố.  
  Khu  nhà cửa  phố xá  và những cơ sở. buôn bán, chợ búa. những trường học,  những  ty sở  chính quyền  ... thì ở bên này  sông. 
Bên kia sông  là  nơi làm việc của  toà  thị chinh, của  Bộ tư lênh. Sư Đoàn 9  Bộ binh  Và các đơn  vị trực thuộc sư đoàn.  .  
Bạn lính  địa phương  chở chúng tôi  ra phía  sau những công ốc lớn, chỉ tay  về phía  đầm lầy  rộng  mênh mông .. . Rồi  mỉm  cười: 
Đó là khu sình lầy lớn nhứt  VN,  kéo dài tới  ...chiến khu Đồng Tháp Mười, nay  (hồi đó)  đã được  Ngô Tổng thống  thành lập  tỉnh Kiến Phong,  dân ta quen gọi Cao Lãnh. 
Nắng tháng ba chiếu xuống mặt nước  sình lầy  ngó y như tấm  kiến khổng lồ đặt giữa không gian. 
Trên tấm kiến  rộng rãi  đó,  tức là trên  mặt đồng lầy  bát ngát  điểm những đốm  lấp lánh  mầu hồng  của  vạt hoa sen,  mầu tím  của  hoa súng,  tất nhiên đòng  lầy đó  còn nhiêu mầu sắc  khác  của sen,  súng  như  vàng, trắng,  và  có cả mầu xanh  biếc của  bông súng,  tạo thành bức tranh  thiên  nhiên. ..tươi mát lạ  kỳ.
Tôi vốn trưởng thành ở miền Trung,  nên quen nhìn  những cánh đồng nhỏ hẹp,  những dòng sông trong vắt,  những dãy  núi  trơ trụi  buồn tênh,  nên  khi  đứng trước cảnh đầm lầy bát ngát,  không  thấy chân mây,  tôi bỗng  bơ vơ,  như thiếu sót một mái nhà  an ủi  ...
Chúng tôi đã tới sát bờ  đìa,  ngó  phù sa mầu gạch cua  dưới lớp nước trong, có những con cá nhỏ như nòng nọc  bơi loe ngoe,  những con nhái mén  mầu  xanh  lá mạ  nhẩy lóc chóc  quanh bụi rậm  trên mé bờ  ...
Một người nào đó hỏi tôi  có cảm giác gì  khi đứng trước  đồng lầy rộng lớn  đó.  Tôi lắc đầu vì trong tâm  trí  lúc đó nó rỗng tuếch,  nó không bám vào được ý tưởng gì đặc biệt, nhất là  biết được cái  điều  lỡ trượt chân  té xuống  đầm lầy  đó,  ở một chỗ vắng người qua lại  thì kể như chết chắc,  bởi lún sình, mà không biết lội sình ...
Có tiếng người khác  nói:  Chưa đâu,  phải. đợi mùa nước  nổi,  sen mới nở đủ mầu,  bây giờ ngó sen  chưa dài,  và lúc đó  những khóm sen  như đỡ  đáy  thuyền,  mới  hái sen hái súng  thoải  mái được. 
Ven ven khu đầm lầy,  cũng có một xóm chài thưa vắng,  rất  ít nhà,  nhà lợp bằng lá dừa,  tôn cũ nát, vách lồ ô. ..cửa gỗ lỏng lẻo,  như che mắt thiên hạ thôi,  chứ kẻ gian đập một cái là cửa văng ra liền. 
Vui chân chúng tôi đã đến một căn nhà lá,  bởi tiếng nhị hồ văng vẳng tha thiết nỗi nhớ nhung  ...
Bác sĩ Đỗ  giữ đại đội  9 quân y  (Sư đoàn  9 BB)  cười nhẹ nhàng kín đáo,  ông thường  phối  hợp phòng Tâm Lý Chiến Sư Đoàn  trong công tác dân sự vụ, nói thật nhỏ:  tiếng nhị hồ đó  chỉ là đàn nhị VN thôi,  nhưng biết đâu lại là  một mật lệnh của. "người anh em"  hẹn hò đánh du kích đêm nay,  thôi ta chẳng dại vô đó làm gì.
Nói vậy nhưng chúng tôi đã đứng trước nhà có tiếng nhị hồ.
Người  trung niên  mặc quần tây  cũ,  áo chemise  cũ ướt đẫm mồ hôi,  ngừng tay không kéo nhị nữa,  gật đầu chào chúng tôi,  chúng tôi nói ngay: 
Nghe  ông hai  đàn nhị hay quá, nên tò mò ghé thăm  thôi. 
Người trung niên  hỏi dò:  cô bác làm ở sư đoàn mới chuyển về đó  hả? 
Chúng tôi  trả lời  cách khác:  ông hai có  đi lính không mà rõ thế ? 
Người đàn nhị cười:  tui đi lính gì nữa,  trên 38 tuổi, có  6 con dưới 18  tuổi nè.  Tui đang làm cho nhà đòn,  ban bát âm  nhưng chỉ có  4 đứa tui,  2 giả thổi kèn, giả kia chơi nguyệt,  tức đàn nguyệt, còn tui kéo nhị nè. 
Hèn chi ông hai chơi nhị hay quá. 
Cô bác hổng biết đâu,  chơi cho nhà đòn  (Đám ma)  là  chỉ  cần  thống thiết, 
cái nguyệt  4 giây cứ tưng tưng lên  có ăn thua gì đâu,  phải nhị của tui  kia, bài nhạc nó mới thấm lòng người ...chết,  còn 2  giả kèn thì để cho nổi, quý ông không nghe câu:  kèn đám ma đó à ? 
Rồi rồi, tụi tui  biết chớ , vậy ông hai  mần ở Sa Đec này hay trên thành phố?
Chèng,  mần ở Sa Đec ăn cái giải gì,  Saigon  lận  mới  ngon,  ngoài tiền chia,  còn được  tang gia thưởng cho đó,  khá lắm,  lâu lâu tui về thăm nhà ở đây. 
Còn bả với sắp nhỏ đâu  rồi? 
Ấy hôm  nay tui lại cho  lên trển, coi sở thú,  ăn kem tiệm  cho thoải mái chút,  sẽ đi xe đò chuyến  1 giờ khuya,  về tới nhà khoảng  gần 5 giờ sáng, vậy là được rồi. 
Rời căn  nhà  có tiếng nhị hồ,  chúng tôi trở qua cầu quay trên sông Sa Đec  để  vào  lại thành phố,  một số tiệm ăn của ngươi  Tàu  vẫn còn  kiểu  giới thiệu  thức ăn bằng những lời hát ê a ,  người  bưng thức ăn cho khách cảm thấy vui vẻ hồn nhiên  trong cách bán hàng đó.
Đúng là thành phố nào  cũng có phần phơi ra phía trước,  đầy đủ dư thừa hàng quán,  cơ sở  làm ăn  ...vv.  tôi mạn phép  gọi là bụng của thành phố.  Còn những  phức tạp bên kia   "down town",  tôi cho là ở phần sau lưng vậy. 
Và, đã ở sau lưng  thì khó mà thấy hết được,  hay là muốn thấy thì phải có gương chiếu hậu  quý vị ạ.

CAO MỴ NHÂN (HNPD)