HÀ NỘI, Việt Nam – Những ngày này, nhiều người dân Hà Nội và người Mỹ ở Việt Nam đến đặt hoa tưởng niệm tại phù điêu và tượng Thượng Nghị Sĩ John McCain ở hồ Trúc Bạch, Hà Nội.

Ông John McCain thăm Hà Nội năm 1985. Ảnh: Getty Images

Đại sứ Mỹ đặt hoa tưởng niệm Thượng nghị sĩ McCain bên hồ Trúc Bạch

John McCain's flight suit on display at a museum in Hanoi.

Một tấm ảnh của Reuters cho thấy trong chuyến thăm Việt Nam hồi năm 2016, ông McCain đã chụp ảnh cạnh phù điêu tại hồ Trúc Bạch nhưng gương mặt của ông có vẻ khá gượng gạo.

Bức phù điêu mô tả phi công quỳ gối giơ tay đầu hàng với dòng chữ cho biết vào ngày 26 Tháng Mười, 1967, tại hồ Trúc Bạch, “quân và dân thủ đô Hà Nội bắt sống phi công John Sydney McCain, thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải Quân Hoa Kỳ”.

Về bức phù điêu này, ông Hà Kim Ngọc, đại sứ Việt Nam tại Mỹ được báo điện tử VnExpress dẫn lời: “Ấn tượng lớn nhất của tôi với McCain là ông ấy là một người có tính cách rất mạnh mẽ, thẳng thắn và cũng rất hài hước. Ông ấy thỉnh thoảng vẫn nói đùa với John Kerry và các lãnh đạo Việt Nam rằng mình là người Mỹ duy nhất có tượng ở Việt Nam.”

Báo điện tử của Đài Tiếng nói Việt Nam hôm 26 Tháng Tám còn viết rằng ông John McCain “tự hào khi được Việt Nam dựng bia ở hồ Trúc Bạch”. Bài báo còn dẫn lời cựu Đại Sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Cường: “Mỗi lần thăm Việt Nam, ông McCain thường dẫn các thượng nghị sỹ và bạn bè của ông tới để khoe về tấm bia.”

Tuy vậy, sau khi có tin ông McCain qua đời, một số trí thức người Việt đã tỏ ý bất bình về việc nhà cầm quyền CSVN đến nay vẫn duy trì một bức tượng mang tính “bêu xấu” hình tượng của một chính khách Hoa Kỳ đã góp phần đáng kể trong tiến trình cải thiện quan hệ Việt–Mỹ.

Ông Trương Nhân Tuấn, nhà nghiên cứu ở Pháp chia sẻ trên trang Facebook cá nhân: “Bức tượng ông John McCain quỳ gối giơ hai tay đầu hàng vẫn ‘trơ gan cùng tuế nguyệt’ mặc dầu chiến tranh đã chấm dứt 43 năm và Mỹ rút khỏi miền Nam Việt Nam là 45 năm. Trong khi những tấm bia ghi tội ác của quân Trung cộng trên vùng biên giới nhân cuộc chiến 1979 đã bị đục bỏ từ lâu, vào những năm đầu của thế kỷ 21.”

“Tư thế quỳ gối đầu hàng của một chiến binh là một sự sỉ nhục ở tầm quốc gia. Nhưng ông McCain không hề quỳ gối với tư thế ươn hèn như vậy. Đơn giản vì ông đã bị gãy hai chân, trong người bị nội thương nhiều nơi, khi chiếc máy bay của ông bị bắn hạ, rớt xuống hồ Trúc Bạch năm 1967,” ông Trương viết.

“Bức tượng giả tạo nói lên nhiều điều, mà ý chính cho thấy đến nay nhà cầm quyền CSVN vẫn còn thù hận sâu sắc, muốn sỉ nhục nước Mỹ. Báo chí trong nước không thể đăng tin khác hơn là nói lên sự thật, đó là ông McCain là ‘người ơn’ của chế độ CSVN hiện thời. Chính ông McCain đã tích cực vận động để Mỹ bãi bỏ lệnh cấm vận đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình bang giao giữa hai quốc gia cựu thù địch. Không biết nhà cầm quyền CSVN có đủ thông minh để nhân việc ông John McCain đã ra người thiên cổ, đập bỏ tấm bia hận thù kia, dựng lên đó một bức tượng McCain khác đầy tình người, như thái độ của McCain khi đứng chụp hình bên bức tượng đầy dối trá và ô nhục này,” theo Facebook Nhân Tuấn Trương.

Ở một góc độ khác, ông Mạc Văn Trang, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam viết trên trang cá nhân: “Người Mỹ họ suy nghĩ thoáng lắm, nhất là một nhân cách lớn như John MacCain. Sinh thời ông đã đến thăm hồ Trúc Bạch, ngắm tấm phù điêu nhiều lần và chụp ảnh kỷ niệm. Việc ông bị bắn rơi, bị bắt sống, bị giam cầm ở Hòa Lò… đó là sự thật lịch sử. Chẳng có gì phải né tránh.”

Thượng nghị sĩ John McCain chụp hình với con gái Meghan ngày 23-10-2017, sau khi đã biết mình bị ung thư não.

andy

“Việc người dân lập cái bia kỷ niệm chiến tích là việc của họ, người ta muốn làm thế nào để thỏa mãn niềm kiêu hãnh của họ là tùy họ, chả chấp làm gì! Ông đã vượt qua tất cả sự thù hận giữa hai bên, vượt qua những ám ảnh bị tù đầy ở Hỏa Lò, vượt lên tất cả để hàn gắn mối quan hệ Việt–Mỹ; với một tầm suy nghĩ lớn và lòng bao dung, cao thượng, ông khát khao làm nhiều việc để giúp cho Việt Nam phát triển lên. Khi nhân cách đã ở tầm cao rồi, người ta không còn vướng bận vào những điều nhỏ nhặt nữa,” ông Trang bình luận.

(T.K.) Paul Pham chuyen