Tổng thống Mỹ, Donald Trump, ngày 6/12 vừa qua đã chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và yêu cầu đại sứ quán Mỹ ở Israel bắt đầu chuẩn bị di chuyển tòa đại sứ từ Tel Aviv đến Jerusalem. Những ngày gần đây, Palestine và các nước Ả-Rập đã liên tục kháng nghị và đe dọa rằng việc này sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến trình hòa bình ở Trung Đông. Đức, Pháp và Liên Hợp Quốc cũng thuyết phục tổng thống Trump không nên làm như vậy. Tuy nhiên, ông Trump không hề có vẻ sẽ thay đổi quyết định của mình. Vì sao tổng thống Trump nhất định phải thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel?
Ngoài các nhân tố mang tính chính trị và tôn giáo, việc công nhận Jerusalem có nhiều nhân tố về lịch sử của vùng đất thánh này. Mọi người đều biết rằng Jerusalem là thánh địa của đạo Do Thái, Cơ Đốc và Hồi Giáo. Nằm dưới Mái Vòm Đá của Hồi giáo chính là di chỉ của đền thờ thiêng liêng nhất của đạo Do Thái.
Palestine yêu cầu đòi vùng phía Đông của Jerusalem làm thủ đô nhà nước tương lai của mình, trong khi nước Do Thái Israel cũng nhất định không chịu nhượng bộ, yêu cầu lấy toàn bộ Jerusalem làm thủ đô của mình với lý do Jerusalem đã là thủ đô của Do Thái trong suốt hơn 3000 năm qua.
Vậy ai có quyền sở hữu Jerusalem?
Vương quốc Israel và kinh đô Jerusalem
Theo ghi chép trong lịch sử, vào khoảng năm 1.000 trước công nguyên, vua David đã đưa những người dân Israel đến nơi bây giờ là Jerusalem để đặt kinh thành và thiết lập nên quốc gia Israel. 40 năm sau đó, Solomon, con trai của vua David đã xây dựng một đền thờ ở thành phố Jerusalem để thờ Hòm Giao Ước mà nhà tiên tri Moses đã mang đến cho người dân Israel. Đền thờ này hay được gọi tên là “Đền thờ của Solomon” hay “Đền thờ Thứ Nhất”, là nơi linh thiêng nhất và là trung tâm hành hương của Israel vào thời đó.
Vào khoảng năm 600 trước công nguyên, Babylon đã tiêu diệt Israel và phá hủy Đền thờ Thứ Nhất. Khoảng 70 năm sau thì Babylon bị tiêu diệt bởi Đế quốc Ba tư và người dân Israel được phép trở về Jerusalem. Họ xây lại một đền thờ trên nền của Đền thờ Thứ Nhất, được mọi người biết đến là Đền thờ Thứ Hai.
Những người Do Thái mất nước sau đó bị cai trị lần lượt bởi đế quốc Ba Tư, Hy Lạp và La Mã. Quê hương của họ, từng là quốc gia Israel, thì trở thành “tỉnh Do Thái” trong các đế quốc này và Jerusalem là thủ phủ của tỉnh Do Thái.
Sau đó thì Jesus ra đời và bắt đầu truyền đạo của mình. Trong những năm cuối đời, Jesus đã ở Jerusalem, nơi mà ông đã bị xử tử hình bởi nhà cầm quyền La Mã dưới cáo buộc của các tu sĩ Do Thái.
Nguồn gốc nhà nước Palestine
40 năm sau khi Jesus gặp nạn, người La Mã đã phá hủy thành phố Jerusalem và đốt cháy Đền thờ Thứ Hai, chỉ để lại một phần của bức tường ở phía Tây, nay được gọi là “Bức tường Than Khóc”. Người La Mã cũng bán những người Do Thái bị bắt sang Ai Cập làm nô lệ.
Sau đó, người La Mã xây một đền thờ La Mã trên nền của đền thờ Do Thái và đổi tên “tỉnh Do Thái” thành Palestine. Trong 400 năm sau đó, những người Do Thái bị cấm vào Jerusalem.
Đến thế kỷ thứ 6, Đế quốc Hồi Giáo Ả-Rập chiếm Palestine. Họ xây hai đền thờ Hồi Giáo ở Jerusalem, một trong hai đền thờ được xây trên nền của nơi từng là đền thờ Do Thái của vua Solomon. Cả hai đền thờ Hồi Giáo tại Jerusalem đều còn tồn tại đến ngày nay.
Người Israel phục quốc và chờ đợi Chúa Cứu Thế Messiah
Theo như Kinh Thánh, bởi vì bức hại Jesus, người Do Thái sẽ phải chịu giày vò nhiều thế kỷ để đền tội. Họ bị xua đuổi ở khắp mọi nơi, phải chạy trốn và đi lang bạt suốt gần 2000 năm sau đó. Tuy nhiên, bởi vì họ cũng hối cải, Thượng Đế sẽ cho họ một cơ hội để phục quốc.
Kinh Thánh tiên đoán rằng, sau khi Israel phục quốc cũng là lúc Thượng Đế sẽ bắt đầu tiến hành đại thẩm phán toàn nhân loại và đó cũng là lúc mà Chúa Cứu Thế Messiah sẽ giáng trần. Người Israel tin rằng dưới sự dẫn dắt của Messiah, nhân loại sẽ từ xấu thành tốt, chuyển thù thành bạn và thế giới sẽ vĩnh hằng trong hòa bình. Người Do Thái có sứ mệnh phải quay lại Jerusalem, xây lại đền thờ và chờ đợi Messiah. Có những lời dự ngôn và miêu tả chi tiết về Đền thờ Thứ Ba ở Jerusalem trong các kinh sách của Do Thái.
Sau chiến tranh thế giới thứ Hai, dưới sự giúp đỡ của Liên Hợp Quốc, người Do Thái đã tuyên bố thành lập quốc gia Israel vào ngày 14/5/1948 trên mảnh đất quê hương của mình. Những quốc gia Ả Rập Hồi giáo xung quanh ngay lập tức phản ứng bằng việc khai chiến tiêu diệt nhà nước Do Thái non trẻ.
Sau cuộc chiến 6 ngày vào năm 1967, Israel đã đánh bại Ai Cập, Jordan, Syria, cũng như sự hỗ trợ của quân đội Iraq, Ả Rập Saudi, Kuwait và Algeria, và giữ được toàn bộ Jerusalem. Năm 1980, quốc hội Israel đã thiết lập một điều trong hiến pháp cho biết rằng Jerusalem là “thủ đô không thể chia cắt và tách rời” của Israel.
Tuy nhiên, vào năm 1988, người Ả-Rập cũng tuyên bố ý định thành lập nhà nước Palestine và đặt Jerusalem là thủ đô tương lai của mình. Cuộc chiến đòi quyền sở hữu Jerusalem giữa hai nhà nước này là một rào cản lớn và là một vấn đề vô cùng khó khăn trong tiến trình hòa bình ở Trung Đông.
Nước Mỹ ủng hộ sự hiện diện của Israel
Những người dân Mỹ và người dân Châu Âu tin tưởng vào Kinh Thánh tin rằng việc Mỹ ủng hộ Israel là vô cùng quan trọng cho tương lai của Israel và toàn nhân loại.
Trên thực tế, tổng thống Trump không phải là tổng thống Mỹ đầu tiên thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Năm 1995, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật Lãnh sự quán Jerusalem và yêu cầu Đại sứ quán Mỹ ở Israel chuyển từ Tel Aviv đến Jerusalem. Tuy nhiên, các tổng thống Mỹ sau đó đã lo sợ sự leo thang xung đột giữa Palestine và Israel nên đã không thực hiện. Tuy nhiên, trên thực tế, việc không rõ ràng quyền chiếm giữ Jerusalem lại trở thành khóa chặn tiến trình hòa bình ở Trung Đông.
Tổng thống Trump thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel cũng dựa trên việc Jerusalem đã là thủ đô của Israel trong suốt 70 năm qua. Tổng thống Trump tin rằng việc thừa nhận thực tế này sẽ là một bước quan trọng đối với “hòa bình giữa Israel và Palestine”.
Những người ủng hộ quyết định của tổng thống Trump giữ quan điểm rằng việc ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ đối với Israel sẽ có tác dụng xây dựng tích cực cho hòa bình ở Trung Đông và cho rằng việc Mỹ đã thỏa hiệp suốt nhiều thập kỷ vừa qua chỉ càng dẫn đến thất bại trong việc giảng hòa mối quan hệ giữa Israel và Palestine.
John Hagee, một mục sư Thiên Chúa giáo dòng Phúc Âm ở Mỹ, cho biết rằng tổng thống Trump sẽ trở thành một tượng đài trong lịch sử và việc ông Trump có thể ủng hộ sự dũng cảm của người Israel sẽ được ghi nhớ trong nhiều thế hệ sau.
Tuyết Mai
