Đăng ngày: 10/04/2024 - 16:04

7 phút

Quân đội Miến Điện hiện chỉ kiểm soát được các thành phố lớn như Rangun, Mandalay, Naypyidaw. Thái Lan có 2.400 km biên giới với Miến Điện. Những bất ổn ở nước láng giềng gây rối loạn cho các dự án cơ sở hạ tầng và an ninh khu vực buộc chính phủ Thái Lan, lên nắm quyền từ tháng 08/2023, phải thay đổi chính sách với Naypiydaw.

Miến Điện bất ổn đến mức nào phải khiến Thái Lan lo lắng?

Thất bại gần đây của quân đội Miến Điện ở Kokang cho thấy chính các nhóm dân tộc có vũ trang, với sự hỗ trợ của Trung Quốc, đang trấn áp tình trạng tội phạm ở các vùng biên giới tại bang Shan miền bắc. Bangkok ngày càng lo lắng về việc tập đoàn quân sự Miến Điện không thể hoặc không muốn kiểm soát làn sóng di dân, tình trạng tội phạm, buôn lậu ma túy xuyên biên giới giữa hai nước.

Nạn lừa đảo viễn thông, vượt ngoài tầm kiểm soát của tập đoàn quân sự Miến Điện, liên tục được truyền thông Thái Lan đề cập từ đầu năm. Sau khi Trung Quốc và Cam Bốt thắt chặt luật pháp, các mạng lưới tội phạm tìm được miền đất hứa và nở rộ ở Miến Điện. Theo Liên Hợp Quốc, nạn lừa đảo viễn thông thu về hàng tỉ đô la mỗi năm. Nghiêm trọng hơn là rất nhiều người bị lừa bán vào những trung tâm này, trong đó có cả công dân Thái Lan. Ngày 17/01, thông tín viên RFI Carole Isoux tại Bangkok cho biết khoảng 500 người Thái làm việc trong những trung tâm như này được hồi hương, trong đó gần 200 người khẳng định là nạn nhân của mạng lưới buôn người.

Vấn nạn thứ hai là buôn bán ma túy. Theo Liên Hiệp Quốc, Miến Điện trở thành nhà sản xuất thuốc phiện lớn nhất thế giới năm 2023, vượt qua Afghanistan. Từ lâu, cây thuốc phiện nở rộ ở các vùng núi gần biên giới với Thái Lan và Lào, sau đó được các nhóm nổi dậy sắc tộc thiểu số và băng đảng tội phạm biến thành heroin trong khi lực lượng an ninh nhắm mắt làm ngơ cho hoạt động tội phạm mang lại hàng tỉ đô la. Theo thống kê của Liên Hiệp Quốc được AFP trích dẫn ngày 14/03, Miến Điện sản xuất khoảng 1.080 tấn thuốc phiện trong năm 2023, so với 790 tấn năm 2022.

Kinh tế lao dốc sau cuộc đảo chính, nông nghiệp thất bát do chi phí gia tăng và vận tải ách tắc vì giao tranh nên người nông dân chuyển sang trồng cây anh túc, giúp họ có thu nhập. Thêm vào đó, người dân Miến Điện phải sơ tán vì xung đột tạo thành nguồn nhân lực dồi dào vì không còn công việc nào khác. Thu hoạch anh túc cũng nhiều hơn nhờ được đầu tư nhiều và cải thiện hệ thống tưới tiêu.

Các cuộc giao tranh kể từ khi tập đoàn quân sự đảo chính tháng 02/2021 đã buộc khoảng 2,8 triệu người phải sơ tán trong nước (chiếm gần 5% dân số Miến Điện), trong đó gần một triệu người sống ở biên giới với Thái Lan. Ngày 27/03, tướng Aung Min Hlaing thông báo muốn bắt buộc thời hạn nghĩa vụ quân sự ít nhất là hai năm đối với nam giới trong độ tuổi 18-35 và nữ giới từ 18-27. Điều này giải thích cho dòng người đằng đẵng trước đại sứ quán Thái Lan ở Rangun.

Thế nhưng, tại nước láng giềng đã có gần 3 triệu người Miến Điện sinh sống. Một dấu hiệu cho thấy Thái Lan lo lắng về làn sóng di dân Miến Điện là chính quyền Bangkok ban hành luật mới về nhập cư có hiệu lực từ ngày 01/01/2024, trong đó thắt chặt thủ tục xác định người xin tị nạn chính trị và giao cho cảnh sát phụ trách vấn đề này. Luật mới bảo đảm tiếp nhận, cấp chỗ ăn ở cho người tị nạn nhưng họ không được quyền làm việc. Trong khi đó, theo trang web của Hội Thừa Sai Paris, các hiệp hội nhân quyền lo ngại về định nghĩa giữa quy chế di dân kinh tế và tị nạn chính trị tại Thái Lan.

Tại sao và từ khi nào Thái Lan thay đổi thái độ đối với chính quyền Naypyidaw?

Chính phủ Thái Lan hiện nay muốn thay đổi hẳn cách tiếp cận về Miến Điện. Trang The Diplomat nhận thấy sự thay đối thái độ của chính phủ Thái Lan qua ba phương diện. Thứ nhất là thông qua những quyết định và phát biểu của các nhà lãnh đạo Thái Lan. Tháng 12/2023, thủ tướng Sretha Thasivin khẳng định quyết tâm đóng vai trò hàng đầu trong việc đối thoại với Tatmadaw. Ý định này được tái khẳng định trong buổi phỏng vấn với Reuters ngày 08/04 khi cho rằng tập đoàn quân sự Miến Điện « đang bị suy yếu » và đây là thời điểm để đàm phán với Naypyidaw.

Thứ hai, chính quyền Bangkok không ngừng nỗ lực đối thoại với các bên liên quan ở Miến Điện và các đối tác quốc tế, trong đó có Trung Quốc, Hoa Kỳ. Bên lề Diễn đàn Davos tháng 01/2024, thủ tướng và ngoại trưởng Thái Lan tuyên bố chính quyền Bangkok sẽ tìm cách phối hợp với ASEAN và các đối tác khác để thúc đẩy hòa bình trong vùng. Đến tháng 03, Quốc Hội Thái Lan đã tổ chức một buổi thảo luận về tình hình Miến Điện và mời nhiều nhà đối lập với tập đoàn quân sự tham gia.

Thứ ba, Thái Lan đã đóng vai trò lớn hơn trong việc hỗ trợ nhân đạo cho người tị nạn Miến Điện ở biên giới khi lập « một vùng an toàn nhân đạo » gần cửa khẩu Mae Sot (Thái Lan) - Myawaddy (Miến Điện). Được ASEAN ủng hộ, hội Chữ Thập Đỏ Thái Lan bắt đầu chuyển hàng cứu trợ cho hội Chữ Thập Đỏ Miến Điện từ ngày 25/03. Lô đầu tiên, được giao ở đồn biên phòng Mae Sot - Myawaddy, gồm hơn 4.000 túi hàng gồm gạo, thực phẩm khô và nhiều vật dụng cần thiết khác cho khoảng 20.000 người. Số hàng này được đưa đến ba khu vực thí điểm ở bang Kayin.

Thái Lan còn phải nỗ lực như thế nào?

Những nỗ lực hiện nay của Thái Lan là rất tích cực nhưng chưa đủ nếu thực sự muốn đối đầu với cuộc khủng hoảng trong khi người dân Miến Điện lại đang dồn sang biên giới Thái Lan sau khi Myawaddy - nằm trong hành lang nhân đạo - trở thành điểm giao tranh dữ dội giữa quân đội Miến Điện và các lực lượng nổi dậy.

Theo The Diplomat, chính quyền Bangkok cần phối hợp sâu sắc và trực tiếp hơn với các nước ASEAN, đặc biệt là với Indonesia, về khủng hoảng Miến Điện và vấn đề viện trợ nhân đạo vì có đến 12,9 triệu người Miến Điện (khoảng 25% dân số) bị thiếu lương thực trong năm 2024, theo thẩm định của Liên Hiệp Quốc.

Thái Lan có thể đạt được vai trò chiến lược trong vùng nếu điều phối thành công nỗ lực của ASEAN để đàm phán hòa bình cho nước láng giềng bởi vì ít có nước nào trong khu vực thông hiểu và được ưu ái tiếp xúc với Miến Điện như Thái Lan. « Nước được lợi nhất khi Miến Điện thống nhất, ổn định và thịnh vượng chính là Thái Lan ». Thủ tướng Sretha Thasivin đã không giấu mục tiêu của Thái Lan trong buổi phỏng vấn với Reuters ngày 08/04. 

Đăng ngày: 10/04/2024 - 14:48

5 phút

Mục tiêu Kharkiv: Liệu có khả thi? 

Từ nhiều ngày qua, quân Nga đã gia tăng oanh kích vào Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraina, cách không xa biên giới với Nga. Theo chính quyền Ukraina, kể từ ngày 03/04/2024, các cuộc tấn công bằng tên lửa và drone đã khiến hơn 10 thường dân thiệt mạng. Tổng thống Volodymyr Zelensky thậm chí còn xem thành phố là một biểu tượng trong bài phát biểu trên truyền hình ngày 07/04, hy vọng nỗi thống khổ của thường dân trong thành phố “cuối cùng sẽ được cộng đồng quốc tế lắng nghe”. Đối với tổng thống Zelensky, Kharkiv sẽ minh họa điều mà chính quyền Kiev đã cảnh báo trong nhiều tuần qua: Nếu không có viện trợ bổ sung của phương Tây, hệ thống phòng thủ của Ukraina sẽ không đủ sức để chống trả quân Nga.  

Các đợt oanh kích dồn dập vào Kharkiv diễn ra vào lúc ngày càng có nhiều đồn đoán về một cuộc tấn công quy mô lớn của Nga. Chính tổng thống Zelensky khi trả lời phỏng vấn kênh CBS của Mỹ đã dự báo quân Nga sẽ gia tăng cường độ tấn công vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6. Trang mạng điều tra độc lập Meduza của Nga khẳng định điện Kremlin hy vọng sẽ sớm chiếm được thành phố Kharkiv. Tuy nhiên, ông Frank Ledwidge, một chuyên gia về các vấn đề quân sự của Nga tại Đại học Portsmouth, Anh Quốc, nhận định: “Đó là một ván bài đầy rủi ro, nếu thành công sẽ mang lại nhiều mối lợi cho tổng thống Nga, nhưng ông sẽ trả giá rất đắt nếu cuộc tấn công thành phố này thất bại”. 

Trên thực tế, theo ông Huseyn Aliyev, chuyên gia về chiến tranh Ukraina tại Đại học Glasgow, Kharkiv chính là biểu tượng “một thành phố anh hùng của Ukraina”. Quân đội Nga đã tiến sát Kharkiv khi bắt đầu cuộc tấn công lớn vào năm 2022, nhưng đã gặp sự kháng cự quyết liệt của quân Ukraina và đã phải rút về bên kia biên giới vào tháng 9, cho thấy những khó khăn của Nga khi muốn thực hiện cuộc xâm lược “chớp nhoáng”.

Không đủ quân số

Chính tờ báo Novaya Gazeta, một cơ quan truyền thông độc lập của Nga, cho rằng một cuộc tấn công quy mô vào thành phố lớn thứ hai của Ukraina có vẻ “gần như không thể”. Đơn giản là vì Nga không đủ quân số ở khu vực Kharkiv để có thể tính đến một cuộc tấn công vào thành phố này. 

Theo chuyên gia ông Huseyn Aliyev, hầu hết lực lượng hiện có là đóng ở miền nam, tại các vùng Donetsk và Zaporijjia. Matxcơva chắc có thể quyết định từ nay đến mùa hè tái triển khai một phần lực lượng của họ tới Belgorod, ở Nga, để biến nơi này thành hậu cứ cho một cuộc tấn công mới vào Kharkiv. Nhưng đây cũng là kịch bản khó xảy ra, theo cái nhìn của chuyên gia quân sự Sim Tack, chuyên phân tích các ảnh vệ tinh về chiến tranh Ukraina.

Theo chuyên gia này, sau hai năm chiến tranh, quân đội hai bên đều kiệt sức và nay chỉ chiến đấu với nhau từ các chiến hào, giành nhau từng km vuông. Tổ chức lại mặt trận để có đủ quân cho một cuộc tấn công vào Kharkiv đòi hỏi một nỗ lực rất lớn về hậu cần. Cho dù có “huy động 300.000 quân dự bị”, quân Nga chưa chắc có đủ lực lượng để hạ gục Kharkiv. 

Nhưng điều đó không có nghĩa là Nga không có đủ phương tiện để tiến hành một cuộc tấn công lớn vào đầu mùa hè. Chuyên gia Huseyn Aliyev nhấn mạnh: “Nga đã tích lũy đủ đạn dược và thiết bị ở khu vực Donetsk để cân nhắc một cuộc tấn công lớn”. Chuyên gia Sim Tack dự báo: Nhiều khả năng nhất sẽ là quân Nga sẽ tấn công ở khu vực xung quanh Bakhmut, nơi đóng quân của một số sư đoàn nhảy dù, vốn vẫn được coi là những sư đoàn giỏi nhất trong quân đội Nga. 

Giao tranh hiện đang diễn ra ở vùng lân cận Tchassiv Yar, phía tây Bakhmut. Theo chuyên gia Huseyn Aliyev, giải tỏa được chốt chặn này sẽ mở đường cho quân Nga đến Kramatorsk, thành phố mà nếu chiếm được, điện Kremlin có thể tuyên bố họ kiểm soát toàn bộ khu vực Donetsk, một trong những mục tiêu của Matxcơva trong cuộc chiến xâm lược Ukraina. 

Thực lực của Nga bị đánh giá thấp 

Nhưng có một điểm cần được lưu ý: Các nhà quan sát đã đánh giá sai về thực lực của Nga, theo chuyên gia Frank Ledwidge: “Sự hỗ trợ hậu cần từ một số quốc gia như Bắc Triều Tiên dành cho Nga không được đánh giá đúng và tác động của các lệnh trừng phạt quốc tế hiện giờ cũng không mạnh như dự kiến”.

Chẳng hạn như về đạn dược, chuyên gia Huseyn Aliyev ước tính: “Với những gì Nga sản xuất và những gì nhận được, họ có thể tiếp tục với tốc độ chiến đấu này trong hơn hai năm”. Cũng theo chuyên gia Huseyn Aliyev, Nga nay “cũng đã chiếm thế thượng phong đối với Ukraina trong việc sử dụng drone”. Các chuyên gia được France 24 phỏng vấn đều cho rằng một phần chính vì đánh giá sai khả năng phục hồi của Nga mà Ukraina bị chậm trễ trong việc xây dựng các tuyến phòng thủ.

Trong một bài báo đăng trên tờ Diplomat gần đây, tác giả Vũ Xuân Khang cho rằng Hoa Kỳ nên xuất khẩu vũ khí và thiết bị an ninh cho Bộ Công an (BCA) Việt Nam, tuy nhiên, một số học giả và nhà quan sát khuyến nghị Washington chỉ nên xuất khẩu một cách có chọn lọc để tránh tình trạng lạm dụng.

Trong bài báo mang tựa đề “Why the US Should Cooperate More Closely With Vietnam’s Public Security Ministry” (tạm dịch: Tại sao Hoa Kỳ nên hợp tác chặt chẽ hơn với Bộ Công an Việt Nam), nghiên cứu sinh tiến sĩ Vũ Xuân Khang tại Đại học Boston (Hoa Kỳ) cho rằng có nhiều điểm thuận lợi trong việc xuất khẩu các trang thiết bị quân sự của Mỹ cho Việt Nam sau khi hai quốc gia cựu thù nâng cấp quan hệ ngoại giao lên Đối tác chiến lược toàn diện trong chuyến viếng thăm Hà Nội của Tổng thống Joe Biden hồi tháng 9/2023.

Bắt đầu bằng việc mua vũ khí hạng nhẹ

Trong chuyến thăm duy nhất tới Hà Nội năm 2016, Tổng thống Barack Obama đã tuyên bố dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Do vậy, về mặt nguyên tắc, Hoa Kỳ có thể xuất khẩu nhiều loại vũ khí và thiết bị của mình cho nhà nước độc đảng ở Đông Nam Á.

Trong bài báo, tác giả cho rằng bắt đầu từ việc mua vũ khí hạng nhẹ cho BCA như quân dụng, thiết bị bay điều khiển từ xa (drone) hay robot sẽ là bước đi cần thiết đầu tiên để Việt Nam có được trải nghiệm thực tế với vũ khí của phương Tây, phù hợp với học thuyết chiến tranh nhân dân như trong cuộc chiến Biên giới phía Bắc với Trung Quốc năm 1979.

Giáo sư Carl Thayer từ Học viện Quốc phòng Úc, cho biết trong chuyến thăm Hà Nội năm ngoái, ông Biden và Nguyễn Phú Trọng đã đồng ý thiết lập Đối thoại An ninh và Thực thi Pháp luật giữa các cơ quan thực thi pháp luật, an ninh và tình báo, trong đó có Bộ Công an.

Bình luận về việc Hoa Kỳ xuất khẩu vũ khí và thiết bị an ninh cho lực lượng thực thi pháp luật ở Việt Nam, vị học giả từ Canberra nói trong tin nhắn gửi Đài Á Châu Tự Do (RFA) ngày 09/4:

“Hoa Kỳ nên cho phép các nhà thầu an ninh xuất khẩu thiết bị và công nghệ liên quan để trợ giúp Bộ Công an chống tội phạm xuyên quốc gia, cướp biển, rửa tiền, buôn người, buôn bán trái phép ma túy và tiền chất, tội phạm mạng, tội phạm công nghệ cao, và khủng bố và tài trợ khủng bố.”

Theo vị chuyên gia về chính trị Việt Nam, việc xuất khẩu chỉ nên giới hạn ở những thiết bị kiểm soát đám đông không gây sát thương để cung cấp cho các đơn vị cảnh sát cơ động mới thành lập có nhiệm vụ đối phó với tội phạm bạo lực, bạo loạn và khủng bố.

Ông cho biết sau cuộc gặp giữa quan chức của Bộ Công an và Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ-ASEAN (US ABC) ngày 18/3 vừa qua, dự thảo của bản ghi nhớ giữa hai bên xác định năm lĩnh vực quan tâm của phía Hoa Kỳ, đó là công nghệ phát hiện và phòng ngừa tội phạm, phân tích dữ liệu lớn, dịch vụ hàng không (trực thăng) và an ninh mạng.

Trong bài viết của mình, Vũ Xuân Khang nói việc Hoa Kỳ trang bị cho BCA để giúp Hà Nội duy trì an ninh nội bộ trước “thế lực thù địch” là tín hiệu cụ thể cho thấy Mỹ tôn trọng chế độ hiện tại, giúp xoa dịu nỗi lo sợ của giới lãnh đạo cộng sản về một “cuộc cách mạng màu” do Mỹ hậu thuẫn.

Giáo sư Carl Thayer đồng ý với ý kiến này, đồng thời cho rằng Hoa Kỳ có thể giúp BCA nâng cao năng lực trong việc giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống, ví dụ như các phương pháp điều tra hình sự tiên tiến của Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI).

Giá đắt, nhân quyền, hay lòng tin chính trị là trở ngại?

Vấn đề mua sắm vũ khí của Mỹ cho quân đội nhân dân Việt Nam vốn sẽ gây tức giận cho láng giềng Trung Quốc đang có sẵn những bất đồng ở Biển Đông, thì việc mua sắm trang bị cho BCA để đảm bảo an ninh nội địa sẽ ít bị Bắc Kinh hoài nghi nhất.

Theo tác giả Vũ Xuân Khang, những vũ khí hạng nhẹ sẽ không phù hợp để tiến hành một cuộc hải chiến giả định với Trung Quốc, và nó cũng sẽ không thu hút nhiều sự chú ý không cần thiết như việc mua F-16 cho quân đội, trong khi Việt Nam vẫn có thể vun đắp quan hệ quốc phòng với Mỹ.

Vũ khí, trang bị an ninh của Hoa Kỳ nổi tiếng là đắt đỏ đặc biệt là đối với Việt Nam, quốc gia chỉ có GDP là 430 tỷ USD năm 2023, theo báo cáo của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái hồi đầu năm.

Theo Hunter Marston- nghiên cứu sinh tiến sĩ từ Đại học Quốc gia Australia, giá cao là rào cản chính cho Việt Nam để mua vũ khí Mỹ. Ông nói trong tin nhắn gửi RFA ngày 09/4:

“Theo sự hiểu biết của tôi, trở ngại chính là giá cả. Nhân quyền và niềm tin chính trị là những vấn đề đáng lo ngại nhưng không còn là vấn đề không thể vượt qua.

Ví dụ, Việt Nam đã cân nhắc mua máy bay chiến đấu của Mỹ trong những năm gần đây nhưng được cho là đang xem xét mua máy bay của Hàn Quốc do giá tương đối thấp hơn và chất lượng cao để thay thế cho công nghệ của Nga.”

Ông cho biết Hoa Kỳ đã xuất khẩu thiết bị bay điều khiển từ xa sang Việt Nam và ông hy vọng nước này sẽ mua thêm công nghệ quốc phòng vì tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng cho phép Việt Nam xem xét mua hàng cao cấp hơn.

Giáo sư Zachary M. Abuza tại Đại học Chiến tranh Quốc gia (NWC) ở Hoa Kỳ, cho rằng Việt Nam đang muốn đa dạng hoá nguồn cung vũ khí sau nhiều thập niên phụ thuộc vào Nga.

Tuy nhiên, khó khăn hiện tại là sản phẩm quân sự của Mỹ quá đắt và khó có thể tích hợp vào hệ thống vũ khí Nga Xô, đồng thời quá trình xuất khẩu của Mỹ chậm và rất rườm rà, trong khi Việt Nam muốn được chuyển giao nhiều công nghệ để có thể tự sản xuất trong nước.

Ông nói Hoa Kỳ muốn xuất khẩu thiết bị không phải là vũ khí sát thương cho Việt Nam, do vậy, có đề xuất bắt đầu bằng việc bán trang bị cho Bộ Công an, phù hợp với nhu cầu mua trực thăng để trang bị cho lực lượng cảnh sát cơ động.

Ba năm trước, Bộ Công an thành lập Trung đoàn Không quân trực thuộc Bộ Tư lệnh Cảnh sát cơ động, và đang xúc tiến xây dựng sân bay riêng cho lực lượng công an ở huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.

"Đàm phán đang được thực hiện hiện nay là dành cho trực thăng Mỹ… Quân đội Nhân dân thường không muốn tham gia vào việc giải quyết tình trạng bất ổn trong nước ở những nơi như Tây Nguyên nên Bộ Công an muốn có năng lực vận tải riêng," Giáo sư Zachary M. Abuza nói.

Lo ngại về vấn đề nhân quyền

Trong bài viết của mình, tác giả cho rằng các hợp đồng bán vũ khí cho công an nếu có, cũng chứng tỏ rằng Hoa Kỳ không coi nhân quyền là trở ngại lớn cho quan hệ hai nước bất chấp các báo cáo nhân quyền hàng năm của Bộ Ngoại giao và một số nhà quan sát bày tỏ quan ngại về nhân quyền nếu Hoa Kỳ bán vũ khí cho công an Việt Nam.

"Sự hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật của Hoa Kỳ và Việt Nam cũng sẽ khẳng định cam kết của Hoa Kỳ hỗ trợ Hà Nội trấn áp các tổ chức khủng bố mà Hà Nội tuyên bố có trụ sở tại Hoa Kỳ, sau vụ tấn công ở Đắk Lắk vào tháng 6 năm 2023. Các cuộc đối thoại thường xuyên giữa Hoa Kỳ và Bộ Công an sẽ là một bước đi đúng hướng," ông Vũ Xuân Khang nhận định.

Vị nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành An ninh quốc tế không trả lời câu hỏi của phóng viên liên quan đến các quan ngại về hồ sơ nhân quyền tồi tệ của Việt Nam.

Trong nhiều năm gần đây, chính quyền độc đảng tăng cường đàn áp giới bất đồng chính kiến, Facebooker và cả xã hội dân sự có đăng ký với nhà nước.

Hàng chục người bị bắt và kết án tù dài hạn với tội danh “tuyên truyền chống nhà nước” hay “lợi dụng quyền tự do dân chủ” vì các hoạt động ôn hoà cổ suý nhân quyền và dân chủ hay đăng tải những bài viết chỉ trích chế độ trên mạng xã hội.

Bên cạnh đó, nhiều lãnh đạo xã hội dân sự hoặc nhà bảo vệ môi trường bị kết án về tội danh “trốn thuế” trong các dự án phi lợi nhuận.

Các quốc gia dân chủ như Hoa Kỳ, Canada, khối EU, và nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế thường xuyên chỉ trích Việt Nam về các vụ bắt giữ và kết án nói trên.

Trong một số trường hợp, lực lượng an ninh đã sử dụng vũ khí nhập khẩu hiện đại để trấn áp dân chúng, như hệ thống LRAD - thiết bị phát ra âm thanh công suất lớn tầm xa gây chói tai vốn được trang bị cho cảnh sát biển để giải tán biểu tình ôn hoà ở Nghệ An năm 2017 và Đồng Tâm năm 2020.

Một sỹ quan quân đội đã nghỉ hưu ở Hà Nội, người muốn ẩn danh vì lý do an ninh, cho rằng Hoa Kỳ nên thận trọng trong việc bán vũ khí-thiết bị an ninh cho Công an Việt Nam vì có thể nó bị sử dụng sai mục đích.

Dẫn chứng các vụ đàn áp gần đây liên quan đến cưỡng chế đất đai ở Văn Giang (Hưng Yên) và Đồng Tâm (Mỹ Đức, Hà Nội), người này nói:

“Tôi cho rằng Hoa Kỳ cần hết sức cân nhắc, thận trọng trong việc bán vũ khí cho Bộ Công an của Việt Nam vì trên thực tế, trong nhiều năm trở lại đây, các ‘chiến dịch’ có quy mô lực lượng, phương tiện lớn nhất mà công an Việt Nam tiến hành đều nhằm trấn áp những người dân lương thiện đang bảo vệ lợi ích chính đáng của mình chứ không nhằm vào bọn tội phạm.”

Trong nhiều năm gần đây, Việt Nam tăng cường nguồn lực cho ngành công an vốn được coi là “thanh gươm và lá chắn” của chế độ. Ngân sách dành cho Bộ Công an năm 2024 là 113 ngàn tỷ đồng, tăng 14 ngàn tỷ đồng so với một năm trước đó và chỉ đứng sau Bộ Quốc phòng và gấp hơn 10 lần so với ngân sách dành cho giáo dục hoặc y tế.

Giáo sư Zachary M. Abuza cho rằng việc tìm kiếm vũ khí và thiết bị an ninh cho lực lượng công an sẽ gây quan ngại về nhân quyền và Quốc hội Hoa Kỳ sẽ tăng cường giám sát việc xuất khẩu này.

Theo ông, Quốc hội Hoa Kỳ có lo ngại rằng phía hành pháp đã hạ thấp tình hình nhân quyền của Việt Nam, và do vậy, cơ quan lập pháp của Hoa Kỳ, vốn phê chuẩn tất cả các thương vụ bán vũ khí lớn, sẽ cân nhắc về tình hình nhân quyền của Việt Nam.

Cùng chung nhận định về vấn đề nhân quyền, nghiên cứu sinh Hunter Marston cho rằng Hoa Kỳ liên tục thể hiện sự tôn trọng đối với hệ thống chính trị của Việt Nam nhưng đồng thời nhấn mạnh sự quan ngại sâu sắc về hồ sơ nhân quyền của Việt Nam.

Theo ông, mục tiêu bao trùm trong chính sách của Hoa Kỳ là giúp Việt Nam tăng cường quyền tự chủ và an ninh để Hà Nội có thể chống lại sức ép từ bên ngoài (tức là Trung Quốc) nhưng không cho phép chế độ độc đảng đàn áp những người bất đồng chính kiến hoặc mở rộng tầm ảnh hưởng của nhà nước an ninh Việt Nam lên chính công dân của mình. Việc tránh những phản ứng tiêu cực từ Trung Quốc cũng không phải là ưu tiên hàng đầu.

Trong khi đó, Giáo sư Carl Thayer cho rằng Hoa Kỳ và Việt Nam có nhiều lĩnh vực để tăng cường quan hệ song phương như "giải quyết các vấn đề di sản chiến tranh, quân y, hỗ trợ trong các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp quốc, thực thi luật hàng hải và an ninh hàng hải, bao gồm cả nhận thức trong lĩnh vực hàng hải."

Ông cho rằng Công an Việt Nam thường coi các đối thủ chính trị và những người chỉ trích chế độ là những kẻ khủng bố, chẳng hạn như việc gắn nhãn cho đảng Việt Tân, do vậy, việc trợ giúp Việt Nam trấn áp các “thế lực thù địch” sẽ đồng nghĩa giúp Bộ Công an có toàn quyền làm những gì mình muốn.

Phóng viên gửi email cho Bộ Ngoại giao Mỹ và Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội để hỏi về thông tin xuất khẩu vũ khí cho BCA Việt Nam nhưng chưa nhận được câu trả lời. Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng chưa lập tức phản hồi email.

Và để giải thích thêm về lý do tại sao Mỹ nên hợp tác chặt chẽ hơn với Bộ Công an Việt Nam, tác giả Vũ Xuân Khang cho rằng, "... từ góc độ chính trị, Hoa Kỳ chỉ có thể cải thiện quan hệ với Việt Nam nếu có thể làm cho ĐCSVN cảm thấy an toàn như ở nhà bằng cách giúp đỡ và tôn trọng những nỗ lực hiện đại hóa kho vũ khí của công an Việt Nam."