Đăng ngày: 19/01/2024 - 15:03

6 phút

(AFP) - Ukraina tấn công kho dầu trên đất Nga. Phía Ukraina xác nhận sáng sớm hôm nay, 19/01/2024, đã tấn công bằng drone vào một kho dầu ở Briansk, vùng biên giới của Nga. Thống đốc vùng Briansk xác nhận trên Telegram cơ sở hạ tầng tại thành phố Klintsy đã bị drone của Ukraina tấn công. Vụ tấn công không gây thiệt hại về nhân mạng nhưng kho dầu bốc cháy đến giữa trưa hôm nay. 

(Reuters) - Hoa Kỳ kêu gọi Trung Quốc thảo luận về giảm thiểu rủi ro hạt nhân. Một quan chức Nhà Trắng hôm 18/01 cho biết, Hoa Kỳ không hy vọng sẽ sớm có các cuộc đàm phán về kiểm soát vũ khí hạt nhân với Trung Quốc, nhưng muốn hai bên bắt đầu bằng các cuộc thảo luận về những biện pháp giảm thiểu rủi ro. Phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, Pranay Vaddi, quan chức cấp cao của Nhà Trắng về kiểm soát vũ khí và không phổ biến vũ khí hạt nhân, cho rằng điều quan trọng là phải có các cuộc đàm phán ban đầu về kiểm soát vũ khí vào tháng 11 với Trung Quốc, nhưng nhấn mạnh các cuộc đàm phán này cần có sự tham gia của những người ra quyết định hoặc có ảnh hưởng quan trọng về hạt nhân.

(Reuters) - Tầu chiến của Mỹ có thể được bảo trì ở Nhật Bản ? Đại sứ Mỹ tại Nhật Bản, Rahm Emanuel, hôm nay, 19/01/2024, cho biết Washington và Tokyo đang tìm kiếm một thỏa thuận để các xưởng đóng tầu của Nhật Bản thường xuyên đại tu và bảo trì các tầu chiến của hải quân Mỹ. Việc sử dụng các ụ tầu khô của Nhật Bản sẽ giúp giảm áp lực cho các xưởng tầu ở Mỹ, đang vật lộn với lượng tồn đọng bảo trì lên đến 4.000 chiếc ngày. Như vậy,  Mỹ sẽ có thể tập trung đóng thêm tầu để mở rộng đội tầu chiến và tầu ngầm, hiện đã bị Trung Quốc qua mặt, trở thành lực lượng hải quân lớn nhất thế giới, theo như báo cáo thường niên của Lầu Năm Góc. Ngoài ra, việc trùng tu và bảo trì ở Nhật cũng tạo thuận lợi cho tầu chiến Mỹ ở lại vùng biển châu Á, sẵn sàng cho bất kỳ cuộc xung đột tiềm tàng nào. 

(AFP) - Phe Houthi tấn công tầu hàng Mỹ. Phiến quân Houthi tại Yemen hôm nay, 19/01/2024 thừa nhận trách nhiệm trong các cuộc tấn công  vào một tầu buôn của Mỹ ở Vịnh Aden. Bộ chỉ huy quân sự Mỹ ở Trung Đông xác nhận lực lượng Houthi đã nhắm vào tầu hàng Chem Ranger bằng « hai tên lửa », nhưng không gây thiệt hại nào. 

(AFP) - Chống luật nhập cư : Hơn 300 dân biểu Pháp kêu gọi biểu tình. Lời kêu gọi của hơn 300 dân biểu Pháp thuộc cánh tả và sinh thái đăng trên một diễn đàn của nhật báo thiên tả Libération ngày 19/01/2024. Cuộc biểu tình dự kiến diễn ra vào ngày Chủ Nhật 21/01 để đòi hủy bỏ luật nhập cư mà theo họ là một sự « thụt lùi chưa từng có về việc bảo vệ các quyền được bảo đảm đối người nước ngoài tại Pháp. » 

(AFP) - Du lịch thế giới sẽ phải hồi phục trong năm nay. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (OMT) năm 2024 này, số khách du lịch quốc tế sẽ vượt hơn một chút mức trước đại dịch nhờ có sự phục hồi trong lĩnh vực này ở châu Á và Trung Đông. Cơ quan của Liên Hiệp Quốc cho biết 1,3 tỷ người đã đi du lịch trong năm vừa qua, tức là tăng 44% so với năm 2022. Tuy nhiên, con số này chỉ bằng 88% so với năm 2019, năm trước đại dịch Covid-19. Trung Đông, đang là khu vực tỏ ra năng động, đã vượt 22% so với năm 2019. Châu Âu, điểm đến hàng đầu của du lịch thế giới, cũng đã đạt mức 94% so với năm tiền đại dịch. Châu Á mới phục hồi được 65% so với 2019.

(AFP) - Bệnh sởi gia tăng ở Anh Quốc. Giới chức y tế Vương Quốc Anh hôm nay, 19/01/2024, kêu gọi đối phó với tình trạng gia tăng bệnh sởi. Theo các số liệu được công bố hồi đầu tuần, Cơ quan An toàn Dịch tễ Anh Quốc (UKHSA) ghi nhận 198 trường hợp được xác nhận là nhiễm bệnh và 104 ca có khả năng bị nhiễm trong giai đoạn từ cuối tháng 10/2023 đến trung tuần tháng Giêng 2024 tại vùng West Midlands, trong đó 80% trường hợp xảy ra là tại thành phố Birmingham. Nguyên nhân là do người dân bắt đầu mất cảnh giác và giảm tiêm ngừa. 

(AFP) - Phi hành gia châu Âu đặt chân lên ISS. Phi thuyền Space X hôm qua, 18/01/2024, đã cất cánh đưa bốn phi hành gia, trong đó có ba người châu Âu gồm Thụy Điển, Ý, và nhất là người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tiên lên Trạm Không Gian Quốc Tế ISS. Đây là lần phóng thứ ba do doanh nghiệp tư nhân Mỹ Axiom Space thực hiện. Theo dự kiến, phi thuyền sẽ đến ISS vào ngày mai. Bốn phi hành gia sẽ ở lại trạm ISS trong vòng hai tuần để tiến hành các thí nghiệm khoa học.  

(AFP) - Một tầu đổ bộ Mặt Trăng của Mỹ biến mất trong khí quyển. Astrobotic, công ty khởi nghiệp Mỹ thiết kế tầu đổ bộ, hôm qua, 18/01/2024, cho biết đã mất liên lạc sau khi thiết bị​​​​​​​ quay về Trái Đất, trên không trung vùng biển Nam Thái Bình Dương. Tầu đổ bộ Peregrine, cất cánh hồi đầu tuần rồi ở bang Florida, đã không đáp được xuống Mặt Trăng do bị rò rỉ nhiên liệu trong quá trình bay. Dù vậy, tầu đổ bộ này cũng thu thập được nhiều thông tin hữu ích về chuyến bay cho nỗ lực sắp tới. 

(RFI) - Kết thúc diễn đàn kinh tế thế giới Davos. Hôm nay, bế mạc sự kiện thu hút đông đảo các doanh nhân và chính giới toàn cầu. Ban tổ chức thông báo hơn 2800 người đã tập hợp về Davos từ ngày 15 đến 19/01/2024, chưa kể hàng ngàn người đến tham dự các sự kiện không chính thức. Giới quan sát ghi nhận các chủ đề địa chính trị, an ninh, và trí thông minh nhân tạo AI đã chiếm vị trí quan trọng trong các cuộc hội thảo những ngày qua. Nhưng vấn đề bảo vệ môi trường hay phát triển năng lượng sạch đã « hoàn toàn » bị lãng quên.  

(Reuters) - Iran thông báo « thành công » trong việc sử dụng drone tăng cường khả năng phòng không. Trong bối cảnh căng thẳng tại khu vực và nhất là với nước láng giềng Pakistan, hôm 19/01/2024, Teheran cho biết vừa cho ra đời một phương pháp phòng thủ mới. Cuộc thao diễn kéo dài trong hai ngày ở ngay sát vùng biên giới với Pakistan. Giới quan sát coi tuyên bố này là một hành động « khiêu khích ». 

Ông Huỳnh Ngọc Trường, nhà hoạt động vì quyền đất đai và là giáo dân Cồn Dầu ở Đà Nẵng, vừa rời Việt Nam đến Mỹ định cư sau nỗ lực ngoại giao giữa Washington và Hà Nội trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden.

Ông chia sẻ cảm xúc với VOA hôm 19/1, một ngày sau khi ông và gia đình có tất cả sáu người đặt chân đến thành phố Raleigh, bang North Carolina:

“Trốn chạy khỏi chế độ độc tài và đến một đất nước tự do, tôi rất bỡ ngỡ và xúc động khi chính phủ Mỹ quá tốt với những người tị nạn như chúng tôi. Họ lo nhà cửa, các thứ…tôi xin cảm ơn chính phủ Mỹ”.

Ông Trường cho biết rằng sau chuyến thăm Hà Nội của ông Biden vào tháng 9, ông vẫn chưa được công an Đà Nẵng cho xuất cảnh ngay vì “trường hợp này khó đi”, ông thuật lời một quan chức an ninh nói với ông.

“Họ không thể để dễ dàng cho tôi rời khỏi Việt Nam và họ đã làm việc với tôi rất nhiều lần”, vẫn lời ông Trường.

“Tôi bị cấm xuất cảnh vào năm 2019 mãi cho đến cuối 2023. Sau khi được Tổng thống Biden qua Việt Nam nâng cấp quan hệ và tôi được được vào diện “trao đổi” thì họ mới bằng lòng cấp hộ chiếu để tôi xuất cảnh”.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Chủ tịch tổ chức phi chính phủ BPSOS ở Mỹ, nói với VOA rằng tổ chức của ông đã vận động cho ông Trường xin tị nạn tại Mỹ sau khi ông Trường và các giáo dân Cồn Dầu sang Thái Lan tham dự Hội nghị Tự do Tôn giáo và Niềm tin Đông Nam Á năm 2019 và khi họ quay về đã bị công an xuất nhập cảnh thẩm vấn, câu lưu…

“Anh Trường bị công an đe dọa, đánh đập, bắt bớ… nên chúng tôi vận động để đưa anh Trường đi tị nạn tại Hoa Kỳ”, ông Thắng nói. “Đơn xin tị nạn đã được chấp thuận khá lâu rồi nhưng công an cứ giữ mãi hộ chiếu… Mãi cho đến sau khi Tổng thống Biden đến thì lệnh giữ hộ chiếu mới được gỡ bỏ, anh Trường mới có được hộ chiếu”.

Trong phản hồi bằng email hôm 19/1, Bộ Ngoại giao Mỹ không xác nhận cũng không bác bỏ việc ông Trường đến Mỹ tị nạn chính trị sau nỗ lực ngoại giao của chính quyền Tổng thống Biden. Bộ này nói rằng: “Vì lý do bảo mật và quyền riêng tư, chúng tôi không thể cung cấp thông tin cụ thể về các trường hợp được đề cập”.

Bộ Ngoại giao Việt Nam, Bộ Công an Việt Nam và Công an Đà Nẵng chưa phản hồi ngay khi VOA đề nghị họ đưa ra luận.

Hôm 19/9/2023, hãng tin Reuters dẫn lời các quan chức Mỹ tiết lộ rằng hai nhà hoạt động Việt Nam mà chính quyền Mỹ tin là đã bị chính quyền cộng sản ở nước này bắt giữ sai trái sẽ tái định cư tại Hoa Kỳ theo một “thỏa thuận” được đàm phán trước chuyến thăm Hà Nội của Tổng thống Biden từ ngày 10/9/2023.

Khi ấy, hãng tin Reuters không nêu tên các nhà hoạt động, nhưng nói rằng một trong hai người này là một luật sư nhân quyền vận động đòi quy trách nhiệm về nạn bạo hành của công an, còn người kia là một giáo dân Công giáo bị cưỡng chế ra khỏi nhà.

Tại Hoa Kỳ, hai gia đình này dự kiến sẽ được tái định cư theo chương trình tị nạn “Ưu tiên số 1” hay “Priority One”, vẫn theo Reuters. Hai nhà hoạt động vừa kể dù chưa bị cầm tù nhưng bị cấm rời khỏi Việt Nam.

Như VOA đã đưa tin hồi tháng 9/2023, khi Tổng thống Biden đến Hà Nội nâng cấp quan hệ ngoại giao lên tầm Đối tác Chiến lược Toàn diện với Việt Nam, nhà hoạt động tự do tôn giáo Nguyễn Bắc Truyển và nhà hoạt động môi trường Mai Phan Lợi đã được ra tù trước thời hạn, ông Truyển sau đó được cho sang Đức tị nạn. Đến tháng 10/2023, luật sư nhân quyền Võ An Đôn và gia đình cũng đến Mỹ tị nạn chính trị.

Các nhà hoạt động cho VOA biết rằng ông Trường là người thứ tư và cũng là người cuối cùng trong “thỏa thuận” này giữa Mỹ và Việt Nam trong chuyến công du của ông Biden.

Trong một email phản hồi cho VOA trước đây khi được hỏi liệu có một “thỏa thuận” như vậy, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ nói: “Chúng tôi kêu gọi chính phủ Việt Nam đảm bảo tất cả người Việt Nam có thể được hưởng các quyền con người cơ bản mà không sợ bị bắt giữ hay đàn áp”.

“Trong chuyến thăm Việt Nam gần đây, Tổng thống Biden đã nêu lên tầm quan trọng của việc tôn trọng nhân quyền là ưu tiên hàng đầu của cả Chính quyền ngài và người dân Mỹ”, người phát ngôn Hoa Kỳ nói. “Và chúng tôi sẽ tiếp tục đối thoại thẳng thắn về chủ đề này”.

Theo tổ chức BPSOS, năm 2010, chính quyền Đà Nẵng đưa lực lượng công an và cảnh sát cơ động tấn công cả giáo xứ Cồn Dầu khi họ đang đưa đám một giáo dân cao tuổi mới qua đời. Sự việc này khiến 100 giáo dân bị thương tích; 62 giáo dân bị bắt và tra tấn; 6 giáo dân bị xử án tù và gần 150 giáo dân phải chạy sang Thái Lan và Malaysia lánh nạn.

“Chính quyền Đà Nẵng đã thu hồi toàn bộ đất đai của chúng tôi, lấy danh nghĩa là ‘làm đô thị sinh thái’, nhưng thực chất là phân lô bán nền”, ông Trường chia sẻ sự bất mãn của ông về vụ giáo dân Cồn Dầu mất đất từ 14 năm về trước. “Trong nhiều năm qua, chúng tôi thấy việc thu hồi đất này quá bất công nên chúng tôi đứng lên đấu tranh để đòi quyền lợi đất đai, cũng như quyền tự do tôn giáo”.

Vào cuối tháng 12/2023, trang An ninh TV của Bộ Công an cho rằng tổ chức BPSOS đã “lợi dụng” sự việc ở giáo xứ Cồn Dầu, với các vụ việc phức tạp, khiếu kiện kéo dài gắn với yếu tố dân tộc, tôn giáo “để chống phá Đảng, Nhà nước Việt Nam”.

Trước đó, trong nhiều dịp khác nhau, chính quyền Đà Nẵng và Việt Nam nói rằng không có chuyện đàn áp người dân Cồn Dầu và tuy có một số đề về đất đai ở đó song cuối cùng đều đã được giải quyết ổn thỏa.

* Phái đoàn Nga gặp đại diện Hamas tại Matxcơva
* Mỹ tiếp tục khẳng định sẽ bảo vệ Hàn Quốc sau khi Triều Tiên thử vũ khí hạt nhân dưới nước
* Chính quyền ông Biden xóa thêm 74.000 khoản nợ sinh viên

* Mỹ nói Israel không phản đối giải pháp 2 nhà nước

Nhà Trắng cho biết Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 19-1 đã có cuộc điện đàm đầu tiên với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu sau gần 1 tháng.

Cuộc nói chuyện diễn ra một ngày sau khi ông Netanyahu tuyên bố phản đối chủ quyền của Palestine. Tuy nhiên sau cuộc điện đàm, ông Biden cho biết ông Netanyahu có thể đồng ý một hình thức nào đó của giải pháp 2 nhà nước, vốn đã được tranh luận trong nhiều thập kỷ như một cách để chấm dứt căng thẳng ở Trung Đông.

"Có một số loại giải pháp 2 nhà nước. Có một số quốc gia là thành viên của Liên Hiệp Quốc… không có quân đội riêng. Và vì vậy, tôi nghĩ có nhiều cách để có thể thực hiện được điều này", Hãng tin AFP dẫn lời ông Biden nói. Khi được hỏi liệu điều này có phải "bất khả thi" khi ông Netanyahu còn tại nhiệm, ông Biden trả lời "không".

Dù vậy, Nhà Trắng nói rằng Mỹ vẫn phản đối lệnh ngừng bắn ở Gaza, cho rằng điều này sẽ có lợi cho Hamas. "Như tôi đã nói, chúng tôi ủng hộ việc tạm dừng nhân đạo để cố gắng đưa con tin ra ngoài và viện trợ nhiều hơn, nhưng chúng tôi không ủng hộ lệnh ngừng bắn vào thời điểm này", Nhà Trắng nói.

* Israel đánh mạnh vào phía nam Gaza. Các lực lượng Israel tiến sâu hơn về phía nam Gaza, các cuộc không kích và giao tranh cận chiến đang áp sát các khu vực đông dân của khu vực, nơi hơn 1 triệu người Palestine đang ẩn náu. Các tổ chức viện trợ cảnh báo các chiến dịch lớn tại khu vực có đông dân và dễ bị tổn thương như vậy là "rất đáng lo ngại", bởi hiện chỉ vài bệnh viện còn hoạt động. Số người thiệt mạng tại Gaza đến nay đã vượt hơn 25.000 người.

* Phái đoàn Nga gặp Hamas, yêu cầu thả con tin. Bộ Ngoại giao Nga xác nhận Thứ trưởng Ngoại giao Mikhail Bogdanov của nước này đã tiếp ông Abu Marzouk, thành viên cơ quan chính trị của phong trào Hồi giáo Hamas, tại Matxcơva ngày 19-1. 

"Phía Nga nhấn mạnh cần phải nhanh chóng thả những thường dân bị bắt trong các cuộc tấn công ngày 7-10-2023, trong đó có ba công dân Nga", Matxcơva phát đi thông cáo. Cùng ngày, ông Bogdanov cũng gặp đại sứ Israel tại Nga là Simona Halperin.

* Liên minh châu Âu sản xuất 1,3 triệu viên đạn pháo vào cuối năm nay. Ủy viên thị trường nội bộ Liên minh châu Âu (EU) Thierry Breton khẳng định EU sẽ đạt tốc độ sản xuất 1 triệu viên đạn/năm vào tháng 3 hoặc tháng 4-2024. "Chúng tôi sẽ tiếp tục nâng cao năng lực sản xuất của mình, có thể khoảng 1,3 đến 1,4 triệu viên... vào cuối năm nay và tiếp tục tăng đáng kể trong năm tới", ông Breton nói, tuy nhiên từ chối tiết lộ quy mô sản xuất hiện tại.

Số đạn dược sản xuất sẽ được EU ưu tiên gửi đến Ukraine để chiến đấu với Nga. Thời gian qua, châu Âu đang nỗ lực để vừa trang bị vũ khí cho Kiev vừa bổ sung kho dự trữ của mình.

Phát biểu cùng ông Breton, Thủ tướng Kaja Kallas của Estonia cũng nhắc đến ước tính gần đây của Hàn Quốc rằng Triều Tiên đã cung cấp hơn 1 triệu viên đạn pháo cho Matxcơva để đổi lấy thông tin về công nghệ vệ tinh quân sự.

"Nếu Triều Tiên có thể làm được thì châu Âu chắc chắn có thể làm được. Nga là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh của NATO… Tất cả chúng ta phải làm nhiều hơn vì mối đe dọa là có thật", Hãng tin AFP dẫn lời bà Kallas nói.

Tàu vũ trụ Nhật Bản đáp xuống Mặt Trăng nhưng thiếu năng lượng

Ngày 20-1, Nhật Bản đã trở thành quốc gia thứ 5 trên thế giới đưa tàu vũ trụ lên Mặt trăng, nhưng các vấn đề về năng lượng Mặt trời đang đe dọa rút ngắn sứ mệnh của nước này nhằm chứng minh công nghệ hạ cánh "chính xác" và khôi phục chương trình không gian đang gặp nhiều khó khăn.

Theo Cơ quan Thám hiểm hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA), tàu SLIM đi vào quỹ đạo từ ngày 25-12-2023 đã đáp xuống bề mặt Mặt Trăng lúc 0h20 ngày 20-1, giờ Nhật Bản. Tuy nhiên, tấm năng lượng Mặt trời trên tàu không thể tạo năng lượng, nhiều khả năng do đặt sai góc. Do đó, ưu tiên hiện giờ của sứ mệnh là chuyển dữ liệu về Trái đất vì pin của tàu chỉ còn "vài giờ" và hy vọng có thể khôi phục hoạt động khi ánh Mặt trời đổi góc.

JAXA hy vọng cuộc thám hiểm này sẽ góp phần làm sáng tỏ nguồn gốc của Mặt Trăng bằng cách tiến hành phân tích thành phần của các loại đá được cho là một phần của bề mặt thiên thể này qua những tính năng ưu việt của SLIM, con tàu được mệnh danh là "Người bắn tỉa Mặt trăng". Trước đó, Liên Xô, Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ đã có các cuộc đổ bộ thành công lên Mặt trăng.

* Mỹ nhấn mạnh cam kết với Hàn Quốc sau khi Triều Tiên thử vũ khí hạt nhân dưới nước. Trong tuyên bố ngày 19-1, giờ địa phương, Lầu Năm Góc khẳng định sẽ bảo vệ Hàn Quốc, Nhật Bản cũng như cam kết duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. "Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với cả Chính phủ Hàn Quốc và Nhật Bản để giải quyết các mối đe dọa do Triều Tiên gây ra", Hãng tin Yonhap dẫn lời cơ quan này cho biết.

Tuyên bố được đưa ra sau khi Triều Tiên cùng ngày thông báo đã thử nghiệm hệ thống vũ khí hạt nhân dưới nước trong tuần qua để đáp trả cuộc tập trận của Mỹ, Nhật, Hàn. Triều Tiên được cho là đã thử nghiệm hệ thống thiết bị không người lái Haeil-5-23 có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

* Chính quyền ông Biden xóa thêm 74.000 khoản nợ sinh viên. Theo thông báo của Nhà Trắng ngày 19-1, khoảng 74.000 người Mỹ đã được xóa khoản nợ thời sinh viên, với tổng khoản nợ 5 tỉ USD. Khoảng 30.000 người đã phải trả nợ trong suốt 20 năm qua. Những người được xóa nợ bao gồm các nhân viên công như lính cứu hỏa, y tá, giáo viên... đã làm việc trên 10 năm.

Trước khi nhậm chức, ông Biden hứa sẽ xóa khoản vay sinh viên liên bang trị giá 430 tỉ USD cho gần 40 triệu người vay. Tuy nhiên, kế hoạch này bị Đảng Cộng hòa phản đối, buộc chính quyền của ông đưa ra giải pháp giảm khoản phải trả hằng tháng cho những người vay.