Đăng ngày: 25/01/2024 - 15:22

4 phút

(Phnompenh Post) – Cam Bốt và Việt Nam cam kết không để các lực lượng vũ trang hay phong trào chính trị nào sử dụng lãnh thổ của mình chống lại nhà nước láng giềng. Hai bên đưa ra cam kết nói trên nhân chuyến thăm Cam Bốt của bộ trưởng Công An Việt Nam Tô Lâm hôm 23/01/2024. Ông Tô Lâm đã gặp đồng nhiệm Sar Sokha và đã đến chào xã giao cựu thủ tướng Hun Sen. 

(Reuters) – Quân đội Trung Quốc tố tàu khu trục Mỹ « gây rối loạn » ở eo biển Đài Loan. Quân đội Trung Quốc tuyên bố đã điều động quân đội để theo dõi và giám sát tàu khu trục Mỹ USS John Finn đi qua eo biển Đài Loan hôm qua, 24/01/2024. Phát ngôn viên Bộ tư lệnh Chiến khu Đông bộ của Quân đội Giải phóng Nhân dân cho biết : « Gần đây, quân đội Mỹ thường xuyên thực hiện các hành động khiêu khích và phá hoại hòa bình, ổn định trong khu vực một cách ác ý. Quân đội Trung Quốc luôn trong tình trạng cảnh giác cao độ và kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia. »  

(AFP) – Hồng Kông : Một nhà hoạt động vì quyền tự do dân sự bị kết án vì kêu gọi biểu tình Thiên An Môn. Tòa án Tối cao Hồng Kông hôm nay, 25/01/2024, đã giữ nguyên bản án đối với nhà hoạt động vì quyền tự do dân sự Chow Hang-tung vì kêu gọi biểu tình liên quan đến vụ đàn áp Thiên An Môn năm 1989. Bà đã bị kết án sơ thẩm vào đầu năm 2022 với mức án 15 tháng tù vì đã đăng bài viết bày tỏ ý định cầm nến đến dự buổi tưởng niệm các nạn nhân Thiên An Môn, trong khi việc tổ chức hoạt động này đã bị cấm từ năm 2020, sau khi Bắc Kinh áp đặt luật « an ninh quốc gia » tại Hồng Kông. 

(Reuters) – Moody's hạ điểm tín nhiệm 17 tỉnh thành của Trung Quốc vì nợ nần chồng chất. Công ty thẩm định tài chính Mỹ hôm 25/01/2024 đưa ra quyết định nói trên vào lúc nợ xấu của các địa phương Trung Quốc ước tính lên tới 9 ngàn tỷ đô la Mỹ, theo đánh giá của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế FMI. Số nợ khổng lồ này tương đương với 3 lần GDP của Anh Quốc.

(AFP) – Lãnh đạo nhóm dân biểu lưỡng viện Mỹ ủng hộ Đài Loan đến Đài Bắc. Hôm nay, 25/01/2024, hai dân biểu Ami Bera, đảng Dân Chủ, và Mario Diaz-Balart, đảng Cộng Hòa, đồng chủ tịch nhóm Congressional Taiwan Caucus, tập hơn hơn 100 dân biểu Mỹ ủng hộ Đài Loan đã gặp tổng thống tân cử Lại Thanh Đức. Nhóm dân biểu Congressional Taiwan Caucus khẳng định sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ với Đài Loan là kiên định, thực sự và lưỡng đảng Quốc Hội hoàn toàn thống nhất về việc này.

(Reuters) – Thụy Điển tiến gần thêm về phía NATO. Thủ tướng Thụy Điển đề nghị hội kiến đồng cấp Hungary tại Bruxelles và tuần tới. Đáp lại lời mời của thủ tướng Hungary Viktor Orban, hôm 25/01/2024 văn phòng thủ tướng Ulf Kristersson kỳ vọng trao đổi song phương là chặng chót trước khi Stockholm chính thức được kết nạp vào Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Xin gia nhập NATO cùng một lượt với Phần Lan, nhưng Thụy Điển đã bị Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary gây khó dễ. Quốc Hội Thổ Nhĩ Kỳ vừa tháo gỡ trở ngại cuối cùng cho Thụy Điển và ngay sau đó Hungary cũng tỏ thiện chí.

(AFP) – Mỹ : Lần đầu tiên một tử tù bị hành quyết bằng khí nitơ. Tử tù Kenneth Eugene Smith, 58 tuổi, ngồi tù hơn ba thập kỷ sau khi bị kết án về tội giết người thuê vào năm 1989, sẽ bị hành quyết bằng khí nitơ hôm nay, 25/01/2024, ở bang Alabama, miền nam Hoa Kỳ. Đây là phương pháp bị Liên Hiệp Quốc ví như « hình thức tra tấn man rợ ». Vụ hành quyết cuối cùng ở Mỹ sử dụng khí độc được thực hiện vào năm 1999, một kẻ sát nhân bị xử tử bằng khí hydro xyanua. Đây là vụ hành quyết đầu tiên trong năm nay ở Hoa Kỳ. Năm 2023, Mỹ đã tiến hành 24 vụ hành quyết tử tù, đều bằng phương pháp tiêm thuốc độc.  

(AFP) – Điện ảnh : Nữ đạo diễn Pháp Justine Triet bất ngờ được đề cử tranh 5 giải Oscar. Không được chọn để đại diện cho điện ảnh Pháp dự tranh giải Oscar của điện ảnh Mỹ ở hạng mục phim nước ngoài hay nhất, thế nhưng Anatomie d’une Chute hôm 23/05/2024 đã được ủy ban Oscar đề cử tranh 5 giải thưởng, trong đó có hai giải quan trọng dành cho « phim hay nhất » và « đạo diễn xuất sắc nhất ». Anatomie d’une Chute đã đoạt Cành Cọ Vàng của Liên hoan Cannes 2023. Cùng lúc ban tổ chức Oscar đã loại phim của đạo diễn Trần Anh Hùng khỏi danh sách các tác phẩm tranh giải. Như vậy, trong mùa trao giải Oscar năm nay, Pháp vắng mặt ở hạng mục Oscar dành cho phim nước ngoài hay nhất. 

Đăng ngày: 25/01/2024 - 12:06

3 phút

Theo Reuters, ngoại trưởng Lavrov khẳng định giọng điệu của Hàn Quốc “đang trở nên thù địch hơn đối với Bình Nhưỡng”, thái độ của Nhật Bản cũng tương tự, và Tokyo đang hướng đến hợp tác tới Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) với sự hỗ trợ của Mỹ. Lãnh đạo ngoại giao Nga nói rõ mục tiêu của khối quân sự này là nhằm ‘‘chuẩn bị chiến tranh chống lại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên’’ (tên gọi chính thức của Bắc Triều Tiên). Theo ngoại trưởng Lavrov, Mỹ và hai đồng minh Đông Bắc Á cũng đang hướng đến nhiều hợp tác ‘‘về vũ khí hạt nhân’’.

Đáp lại các tuyên bố của ngoại trưởng Nga, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Hàn Quốc Lim Soosuk cho biết lập trường của Matxcơva phản ánh “những tuyên bố sai lạc và gây hiểu nhầm của Bắc Triều Tiên, đổ lỗi cho thế giới trong khi tiếp tục phát triển vũ khí hạt nhân và tên lửa”. Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Hàn Quốc tố cáo Bình Nhưỡng liên tục bắn thử tên lửa, và diễn tập bắn đạn thật tại khu vực sát giới tuyến trong những tuần vừa qua, nhưng cũng khẳng định ‘‘sẵn sàng đối thoại với Bắc Triều Tiên mà không có bất kỳ điều kiện tiên quyết nào”.

Bình Nhưỡng thử tên lửa, Seoul tập trận ‘‘xâm nhập lãnh thổ đối phương’’

Về vụ bắn thử Bắc Triều Tiên bắn thử tên lửa hôm qua tại biển Hoàng Hải, Bình Nhưỡng đã lên tiếng xác nhận ít giờ sau thông báo của quân đội Hàn Quốc. Theo hãng tin Nhà nước Bắc Triều Tiên KCNA, loại tên lửa bắn thử là hỏa tiễn hành trình Pulhwasal-3-31, hiện đang trong quá trình hoàn thiện. KCNA nhấn mạnh là vụ bắn thử tên lửa này không có bất cứ tác động nào đến an ninh của các quốc gia láng giềng, cũng như không có bất cứ liên hệ nào với tình hình khu vực. Trái ngược với các tên lửa đạn đạo (vượt khỏi bầu khí quyển), có khả năng mang vũ khí hạt nhân, các vụ thử tên lửa hành trình của Bắc Triều Tiên nằm trong phạm vi bầu khí quyển, nên không phải là ‘‘đối tượng trừng phạt’’ của Liên Hiệp Quốc.

AFP cũng dẫn lại thông tin của lực lượng Thủy quân lục chiến Hàn Quốc, theo đó nước này đang tiến hành loạt tập trận của các lực lượng đặc nhiệm ‘‘xâm nhập vào lãnh thổ đối phương nhằm vô hiệu hóa hoàn toàn’’ các mối đe dọa nghiêm trọng với an ninh quốc gia. Loạt tập trận dự kiến kết thúc hôm nay 25/01.

Kim Jong Un thừa nhận nhu yếu phẩm là ‘‘vấn đề chính trị nghiêm trọng’’

Về tình hình nội bộ Bắc Triều Tiên, trong một phiên họp của đảng cầm quyền về đời sống trong nước, trong hai ngày 23 và 24/01, lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un thừa nhận ‘‘sự cách biệt quá lớn và mất cân bằng nghiêm trọng’’ về mức sống giữa các vùng. Ông Kim Jong Un nhấn mạnh ‘‘sự bất lực hiện tại trong việc cung cấp đủ cho dân cư nhiều khu vực các nhu yếu phẩm như thực phẩm, gia vị, và nhiều mặt hàng khác là một vấn đề chính trị nghiêm trọng mà đảng và chính phủ không thể tránh né.’’

Một cặp vợ chồng trẻ người Khmer túng quẫn ở tỉnh Trà Vinh, Việt Nam, mới đây bị tòa án phạt tổng cộng hơn 20 năm tù về tội bán con ruột mới ra đời. Nữ bị cáo trong vụ này nói với VOA rằng cô không hề có chủ định bán con mà chỉ mong tìm người khá giả để nuôi cháu bé.

Cô và chồng đang làm việc với luật sư để kháng cáo bản án sơ thẩm, VOA được biết. Trong khi đó, nhiều người bàn luận trên mạng xã hội rằng xét trình độ nhận thức hạn chế và hoàn cảnh khó khăn của cặp vợ chồng, nhà chức trách dường như đã “cứng nhắc”, “vô cảm” khi xử lý vụ này.

Theo tường thuật hôm 15/1 trên Dân Trí, Tuổi Trẻ và một số báo khác ở Việt Nam, vào tháng 11/2022, cô Thạch Thị Kim Nhung, 22 tuổi, và anh Nguyễn Vũ Hoàng Tuấn, 29 tuổi, cùng trú tại xã Lương Hòa A, huyện Châu Thành, Trà Vinh, đã “lên mạng rao bán con ruột” khi đó mới hơn 1 tháng tuổi.

Các báo viết rằng đôi nam nữ ở với nhau như vợ chồng và có 4 con chung này làm như vậy vì cần tiền trang trải cuộc sống và lo 3 con nhỏ còn lại sau khi “bán đi” con út.

Đến đầu tháng 12/2022, cô Nhung và anh Tuấn đạt được thỏa thuận với một người có tên là Nguyễn Hữu Dương, 32 tuổi và sống ở tỉnh Hà Tĩnh, theo đó, họ giao con cho anh Dương ở Trà Vinh và nhận 18 triệu đồng.

Không lâu sau, theo tường thuật của báo chí, anh Dương mang cháu bé đi “bán” cho người khác, bị người dân tố cáo và bị công an bắt.

Từ vụ bắt giữ đó, cô Nhung và anh Tuấn cũng bị công an triệu tập và họ đã “thừa nhận hành vi phạm tội”. Tiếp đến, tòa án tỉnh Trà Vinh tuyên phạt cô Nhung 10 năm tù, anh Tuấn 13 năm tù về tội mua bán trẻ em dưới 16 tuổi, theo nội dung các bản tin trong nước hồi giữa tháng 1/2024.

Theo quan sát của VOA, trong mấy ngày nay, nhiều người am hiểu tập quán ở những vùng nghèo khó cũng như nắm vững luật pháp bình luận rằng bản án đạt lý nhưng không thấu tình.

Trong số họ là những Facebooker có nhiều ảnh hưởng như thầy giáo-nhà thơ Lường Tuấn Tú, chủ trang Facebook Thái Hạo; luật sư Đặng Đình Mạnh, võ sư Đoàn Bảo Châu, nhà văn Tạ Duy Anh, nhà bình luận-phản biện xã hội Hoàng Dũng…

Họ lập luận rằng việc một gia đình nghèo khó đem con đi cho một nhà khác khá giả hơn nhưng hiếm muộn con cái không phải là điều xa lạ trong xã hội Việt Nam bao đời nay. Việc này, trong quá khứ thường diễn ra một cách đơn giản, họ nói, còn hiện nay, nếu làm đúng quy trình về cho-nhận con nuôi theo luật hiện hành sẽ không phải là điều phạm pháp.

Tuy nhiên, họ chỉ ra rằng vấn đề với cô Nhung và anh Tuấn là do trình độ văn hóa, nhận thức pháp luật của họ quá thấp, nên họ đã làm không đúng các thủ tục, vì vậy, phía nhà chức trách cần tránh xử lý một cách cứng nhắc, thiếu tình người.

Từ Trà Vinh, cô Thạch Thị Kim Nhung, hiện đang được tại ngoại sau bản án sơ thẩm, nói một cách mộc mạc, chất phác với VOA qua điện thoại về vụ việc của vợ chồng cô: “Lúc bàn giao con, con muốn tính chỉ là tìm gia đình khá giả hơn để nuôi bé chứ không phải là để thực hiện mua bán con của con”.

Một trong số nhiều người xúc động về hoàn cảnh và bản án của vợ chồng cô là luật sư Minh Thọ, với tên đầy đủ là Phạm Văn Thọ. Từ thành phố Hồ Chí Minh, ông cho VOA biết ông sẽ biện hộ hoàn toàn miễn phí cho họ và đơn kháng cáo vừa được nộp hôm 24/1, kịp thời hạn.

Vị luật sư nhận xét rằng bản cáo trạng của phiên sơ thẩm, dựa trên kết luận điều tra, có nội dung “nghèo nàn” và bản án nặng nề “có vẻ chưa thuyết phục”.

Sau khi nói chuyện với cô Nhung, luật sư Minh Thọ nhận thấy thực chất vụ việc không phải là “bán con”.

Cô Nhung kể lại với luật sư rằng cô chỉ nghĩ đơn giản là muốn thông qua một trang mạng mai mối về cho-nhận con nuôi để giao cháu bé cho một nhà khá giả với hy vọng bé có tương lai tốt hơn, đồng thời, cô sẽ nhận một khoản tiền cho việc mang nặng đẻ đau, theo quan niệm dân gian.

Vẫn theo lời thuật lại của cô, khi bị công an triệu tập, do hiểu biết pháp luật quá ít ỏi, sau khi nghe công an giải thích rằng giao con cho người khác và nhận lại tiền là buôn bán người, cô Nhung đã nhận tội.

Nhưng từ góc nhìn của một luật sư, ông Thọ nói với VOA rằng cách giải thích luật của cán bộ điều tra là “không chuẩn” và kết luận của nhà chức trách dựa trên các diễn biến như đã nêu là “không hẳn đúng”.

Ông cho biết sẽ cố chứng minh tại phiên phúc thẩm rằng việc làm của cô Nhung không cấu thành tội phạm: “Không phải cô ý hiểu và ý thức được việc mua bán người. Tội phạm có 4 yếu tố cấu thành: chủ quan, khách quan, chủ thể, khách thể. Tức là về mặt chủ quan, cô ấy hoàn toàn không có ý thức là bán con”.

Ngoài ra, ông cũng sẽ trình bày về hoàn cảnh túng quẫn của cặp vợ chồng trẻ người Khmer không có mấy hiểu biết về pháp luật, với hy vọng làm lay động lòng thương cảm của các vị ngồi ghế phán xử để ít nhất là họ sẽ ra quyết định giảm án.

Cô Thạch Thị Kim Nhung, người đang bị bản án 10 năm treo lơ lửng trên đầu, đưa ra lời thỉnh cầu: “Con nhờ xem xét lại, giảm bớt án để con sớm về hoặc ở nhà để lo cho tụi nhỏ”.

Cô cũng nói về hoàn cảnh nhiều khó khăn: “Con con còn nhỏ. Ba mẹ cũng già. Mẹ thì bịnh hoài. Ba thì ban ngày đi bán vé số, có bữa hết có bữa không hết. Con đi [tù] như vậy, ở nhà tụi nhỏ trong quá trình nó lớn hổng có mẹ nó ba nó bên cạnh, sợ ông bà ngoại hổng có lo cho tụi nó được”.

Trên mạng xã hội, Facebooker Thái Hạo có hơn 75.000 bạn và người theo dõi đã kêu gọi đóng góp từ thiện cho gia đình cô Nhung, được nhiều người hưởng ứng, theo quan sát của VOA.

VOA cố gắng liên lạc với công an và tòa án tỉnh Trà Vinh để tìm hiểu quan điểm của họ trước những phản ứng từ dư luận nhưng không có hồi đáp.

Cuộc chiến ở Gaza khiến người ta một lần nữa chú ý tới giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel-Palestine, vốn vẫn được nhiều nước coi là con đường dẫn đến hòa bình mặc dù quá trình đàm phán đã bế tắc trong nhiều năm.

Hơn ba tháng trong cuộc chiến tranh Israel-Palestine đẫm máu nhất, Washington cho biết không có cách nào giải quyết các vấn đề an ninh của Israel và thách thức tái thiết Gaza mà không có nhà nước Palestine.

Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên tiếng phản đối chủ quyền của Palestine, nói rằng ông sẽ không thỏa hiệp trong việc kiểm soát an ninh toàn diện của Israel ở phía tây Jordan và điều này trái ngược với một nhà nước Palestine.

Những trở ngại từ lâu đã cản trở giải pháp hai nhà nước, vốn bao gồm các quốc gia Israel và Palestine cạnh nhau.

Những trở ngại này bao gồm việc định cư của người Do Thái trên vùng đất chiếm đóng mà người Palestine đang muốn đặt nhà nước ở đó, lập trường không khoan nhượng về các vấn đề cốt lõi bao gồm Jerusalem, bạo lực và sự ngờ vực sâu sắc.

Nguồn gốc của giải pháp hai nhà nước là gì?

Việc này hình thành khi xung đột bùng phát ở lãnh thổ Palestine do Anh cai trị, giữa những người Do Thái đã di cư đến khu vực này với người Ả Rập. Người Do Thái tìm kiếm một quốc gia quê hương khi họ chạy trốn sự đàn áp ở châu Âu và viện dẫn những mối ràng buộc trong Kinh thánh với vùng đất này.

Năm 1947, Liên hiệp quốc đã đồng ý kế hoạch phân chia Palestine thành các quốc gia Ả Rập và Do Thái với quyền cai trị quốc tế đối với Jerusalem. Các nhà lãnh đạo Do Thái chấp nhận kế hoạch trao cho họ 56% đất đai nhưng Liên đoàn Ả Rập không chịu.

Nhà nước Israel được tuyên bố vào ngày 14 tháng 5 năm 1948. Một ngày sau, năm quốc gia Ả Rập tấn công. Chiến tranh kết thúc với việc Israel kiểm soát 77% lãnh thổ.

Khoảng 700.000 người Palestine đã chạy trốn hoặc bị đuổi khỏi nhà của họ. Họ rốt cuộc chạy đến Jordan, Li Băng và Syria cũng như tới Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem.

Trong cuộc chiến năm 1967, Israel đã chiếm được Bờ Tây, bao gồm Đông Jerusalem, từ tay Jordan và chiếm được Gaza từ tay Ai Cập, nắm quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ từ Địa Trung Hải đến thung lũng Jordan.

Người Palestine vẫn không có tổ quốc, hầu hết sống dưới sự chiếm đóng của Israel hoặc tị nạn ở các nước láng giềng. Một số - hầu hết là hậu duệ của người Palestine vẫn ở lại Israel sau khi thành lập nước này - có quốc tịch Israel.

Thỏa thuận vẫn xa vời

Giải pháp hai nhà nước là nền tảng của tiến trình hòa bình do Mỹ hậu thuẫn được khởi xướng bởi các Hiệp định Oslo năm 1993, được ký bởi ông Yasser Arafat thuộc Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) và Thủ tướng Israel Yitzhak Rabin.

Các hiệp định này đã khiến PLO công nhận quyền tồn tại của Israel và từ bỏ bạo lực cũng như thành lập Chính quyền Palestine (PA), có quyền tự trị hạn chế ở Bờ Tây và Dải Gaza.

Người Palestine hy vọng đây sẽ là bước tiến tới một nhà nước độc lập, với Đông Jerusalem là thủ đô.

Quá trình này đã gặp phải sự khước từ và bạo lực từ cả hai phía.

Hamas, phe phản đối quá trình này, đã thực hiện các cuộc tấn công tự sát khiến nhiều người thiệt mạng.

Ông Rabin bị ám sát năm 1995 bởi một người Israel theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan phản đối chính sách hòa bình của ông.

Năm 2000, Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton đưa ông Arafat và Thủ tướng Israel Ehud Barak đến Trại David để đạt được một thỏa thuận, nhưng nỗ lực này đã thất bại.

Số phận của Jerusalem, vốn được Israel coi là thủ đô “vĩnh cửu và không thể chia cắt”, là trở ngại chính. Các cuộc đàm phán cũng đề cập đến vấn đề biên giới của một nhà nước Palestine, cùng với số phận của những người tị nạn Palestine và người Do Thái đã định cư tại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng vào năm 1967.

Xung đột leo thang khi ‘cuộc khởi nghĩa lần hai’ bắt đầu. Chính quyền Hoa Kỳ đã tìm cách khôi phục việc xây dựng hòa bình nhưng không có kết quả.

Palestine có thể trông như thế nào?

Những người ủng hộ giải pháp hai nhà nước đã hình dung ra một Palestine ở Dải Gaza và Bờ Tây được nối với nhau bằng một hành lang xuyên qua Israel.

Hai thập niên trước, chi tiết về cách thức hoạt động của nó đã được các nhà đàm phán trước đây của Israel và Palestine vạch ra trong một kế hoạch chi tiết.

Được biết đến với tên Hiệp định Geneva, các nguyên tắc của nó bao gồm công nhận các khu dân cư Do Thái ở Jerusalem là thủ đô của Israel và công nhận các khu dân cư Ả Rập ở Jerusalem là thủ đô của Palestine và một nhà nước Palestine phi quân sự.

Israel sẽ sáp nhập các khu định cư lớn và nhượng lại những vùng đất khác trong một cuộc trao đổi, đồng thời tái định cư những người Do Thái trên lãnh thổ chủ quyền của Palestine bên ngoài đó.

Một lực lượng đa quốc gia làm việc cùng với lực lượng an ninh Palestine sẽ giám sát các cửa khẩu biên giới của Palestine với Jordan và Ai Cập, cũng như các cảng hàng không và biển.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi đều đã đề cập đến ý tưởng về một nhà nước Palestine phi quân sự - một ý tưởng mà ông Abbas chưa bao giờ công khai bác bỏ hay chấp nhận nhưng Hamas thì bác bỏ.

Các trở ngại lớn như thế nào?

Xung đột bùng phát, và tương lai đó khó lòng mà mơ ước, càng ngày càng phát sinh nhiều trở ngại.

Trong khi Israel rút người định cư và binh lính khỏi Gaza vào năm 2005, các khu định cư của người Do Thái đã mở rộng ở phần còn lại của khu vực nơi người Palestine muốn trở thành một nhà nước. ​ Người Palestine cho rằng điều này phá hoại triển vọng về một nhà nước có thể tồn tại được.

Tổ chức Peace Now của Israel hồi tháng 9/2023 cho biết con số này đã tăng từ 250.000 ở Bờ Tây và Đông Jerusalem năm 1993 lên 695.000 ba thập niên sau đó.

Trong thời gian diễn ra ‘cuộc khởi nghĩa lần hai’, Israel cũng đã xây dựng cái mà họ mô tả là rào cản để ngăn chặn các cuộc tấn công của người Palestine. Người Palestine gọi đó là chiếm đất.

PA do Tổng thống Mahmoud Abbas lãnh đạo quản lý các vùng đất Bờ Tây được bao bọc bởi một khu vực do Israel kiểm soát, bao gồm 60% lãnh thổ, bao gồm biên giới Jordan và các khu định cư - các dàn xếp được quy định trong Hiệp định Oslo.

Chính trị đã làm tăng thêm sự phức tạp.

Chính phủ của ông Netanyahu là chính phủ cánh hữu nhất trong lịch sử Israel và bao gồm những người theo chủ nghĩa dân tộc tôn giáo thu hút sự ủng hộ từ những người định cư. Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich năm ngoái nói rằng không có cái gọi là người Palestine.

Hamas đã giành được sức mạnh chính trị và quân sự, chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2006 và một năm sau đó đã đẩy các lực lượng trung thành với ông Abbas ra khỏi Gaza, gây chia rẽ về mặt chính trị đối với người Palestine.

Hiến chương thành lập năm 1988 của Hamas kêu gọi tiêu diệt Israel và từ chối công nhận Israel. Các nhà lãnh đạo Hamas đôi khi đề nghị một thỏa thuận ngừng bắn dài hạn để đổi lấy một nhà nước Palestine tồn tại trên toàn bộ lãnh thổ bị Israel chiếm đóng vào năm 1967.

Israel coi đây là một mưu mẹo.

Năm 2017, một tài liệu do Hamas ban hành cho biết họ đã đồng ý thành lập một nhà nước Palestine chuyển tiếp trong phạm vi biên giới trước cuộc chiến năm 1967, mặc dù tổ chức này vẫn phản đối việc công nhận quyền tồn tại của Israel hoặc nhượng lại bất kỳ quyền nào của người Palestine.

Có giải pháp phía trước hay không?

Số phận của Gaza là câu hỏi tức thì.

Israel đặt mục tiêu tiêu diệt Hamas và nói rằng họ sẽ không đồng ý với bất kỳ thỏa thuận nào khiến nhóm này nắm quyền. Ông Netanyahu khẳng định Gaza phải được phi quân sự hóa và nằm dưới sự kiểm soát an ninh hoàn toàn của Israel.

Ông nói rằng ông không muốn Israel cai trị Gaza hoặc tái lập các khu định cư ở đó.

Hamas nói họ sẽ tồn tại và cho biết bất kỳ thỏa thuận nào đối với Gaza mà loại trừ họ đều là ảo tưởng. Hamas cho biết họ sẵn sàng đàm phán với phe Fatah của ông Abbas để thành lập một chính phủ đoàn kết. Những cuộc đàm phán như vậy trước đây đã thất bại.

Washington, vốn coi Hamas là một nhóm khủng bố, cho biết họ muốn thấy việc quản lý Gaza và Bờ Tây được kết nối lại dưới một PA được hồi sinh.

Tổng thống Biden hôm 19/1 cho biết ông đã nói chuyện với Thủ tướng Netanyahu về các giải pháp khả thi nhằm thành lập một nhà nước Palestine độc lập.

Ông Netanyahu nói ông sẽ tiếp tục yêu cầu Israel kiểm soát an ninh toàn diện ở phía tây sông Jordan - một quan điểm mà ông cho rằng đã giúp ngăn cản việc thành lập một nhà nước Palestine vốn có thể là “mối nguy hiểm hiện hữu đối với Israel”.

Trong cuốn tự truyện năm 2022, ông Netanyahu đã đưa ra những ý tưởng khác trái ngược với nguyện vọng của người Palestine, bao gồm cả một sân bay dành cho người Palestine “có thể được đặt ở Jordan hoặc nơi khác”.

Ông kêu gọi thay đổi cách tiếp cận từ “sự liên tục về lãnh thổ” ở các khu vực của người Palestine sang “sự liên tục về giao thông” với “bến tàu, tuyến đường sắt, cầu vượt và đường hầm” tạo điều kiện cho người Palestine tự do đi lại.

Phát ngôn viên của ông Abbas cho rằng những tuyên bố gần đây của ông Netanyahu cho thấy Israel “không quan tâm đến hòa bình và ổn định”. Quan chức Hamas, Osama Hamdan, hôm 22/1 cho biết người Palestine sẽ không chấp nhận bất cứ điều khác ngoài một quốc gia có chủ quyền với thủ đô là Jerusalem.

Có một giải pháp thay thế không?

Khi giải pháp hai nhà nước gặp khó khăn, người ta lại bàn tán về giải pháp một nhà nước. Một số người Palestine, tin rằng Israel sẽ không bao giờ nhượng lại chủ quyền cho họ, đã ủng hộ việc chuyển sang đấu tranh giành quyền trong một quốc gia duy nhất bao gồm Israel và vùng đất mà nước này chiếm đóng năm 1967.

Các nhà phê bình cho rằng điều đó là phi thực tế, lưu ý rằng các phe phái chính của Palestine không ủng hộ việc này và Israel sẽ không bao giờ chấp nhận một ý tưởng có thể gây nguy hiểm cho sự tồn tại của mình với tư cách là một nhà nước Do Thái.

Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres, trong bài phát biểu ngày 23/1, cho biết giải pháp hai nhà nước vẫn là cách duy nhất để giải quyết nguyện vọng của người Israel và người Palestine. Ông chỉ trích “sự bác bỏ rõ ràng và liên tục đối với giải pháp hai nhà nước ở cấp cao nhất của chính phủ Israel.”

“Việc từ chối này và việc từ chối quyền trở thành nhà nước đối với người dân Palestine sẽ kéo dài vô thời hạn một cuộc xung đột đã trở thành mối đe dọa lớn đối với hòa bình và an ninh toàn cầu.”

Nga và Ukraine vẫn tranh cãi qua lại, thậm chí đưa nhau ra Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc quanh vụ một máy bay Nga chở tù binh Ukraine bị bắn hạ trên không phận Nga hôm 24-1.

Ukraine được cảnh báo máy bay chở tù binh sắp vào?

Theo Hãng tin Reuters, ngày 25-1, Ủy ban điều tra Nga cho biết máy bay chở tù binh Ukraine đã bị tên lửa đất đối không do Ukraine sản xuất tấn công.

Nghị sĩ Andrei Kartopolov, một cựu tướng lĩnh có quan hệ mật thiết với Bộ Quốc phòng Nga, nói với các nhà lập pháp: "Phía Ukraine đã chính thức được cảnh báo và 15 phút trước khi máy bay đi vào khu vực, họ đã được cung cấp thông tin đầy đủ". Ông cho biết bộ chỉ huy quân sự Ukraine xác nhận đã nhận được cảnh báo.

Khẳng định của ông này mâu thuẫn với tuyên bố của tình báo quân đội Ukraine, rằng Nga đã không thông báo cho họ về việc sắp xếp chuyến bay.

Người phát ngôn tình báo quân đội Ukraine Andriy Yusov cho biết trái với thông lệ trước khi hoán đổi tù binh như trước đây, Kiev không nhận được yêu cầu nào từ Matxcơva về việc kiềm chế các cuộc tấn công vào không phận máy bay bị bắn rơi.

Liên Hiệp Quốc nói gì?

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc đã họp ngày 25-1 theo yêu cầu của Nga để thảo luận về chiếc máy bay bị bắn rơi. Người đứng đầu các vấn đề chính trị của Liên Hiệp Quốc Rosemary DiCarlo nói với Hội đồng Bảo an rằng Liên Hiệp Quốc không có thẩm quyền xác minh hoàn cảnh của vụ tai nạn.

"Để tránh leo thang hơn nữa, chúng tôi kêu gọi tất cả các bên liên quan kiềm chế các hành động, lời lẽ hoặc cáo buộc có thể thúc đẩy thêm cuộc xung đột vốn đã nguy hiểm", bà DiCarlo kêu gọi.

Nga có quyền tiếp cận duy nhất địa điểm xảy ra vụ tai nạn, nơi các hình ảnh truyền hình cho thấy các mảnh vỡ nằm rải rác trên cánh đồng tuyết. Hãng thông tấn TASS cho biết hộp đen máy bay đã được tìm thấy và sẽ được đưa tới Matxcơva để kiểm tra.

Ukraine bị tấn công mạng quy mô lớn

Ngày 25-1, tất cả các tổ chức nhà nước lớn của Ukraine đã báo cáo về các cuộc tấn công mạng nhằm vào hệ thống của họ. Một nguồn tin thân cận với Chính phủ Ukraine đổ lỗi cho tình báo Nga.

Công ty năng lượng nhà nước Ukraine Naftogaz cho biết một trong những trung tâm dữ liệu đã bị tấn công bởi một "cuộc tấn công mạng quy mô lớn".

"Các trang web và trung tâm cuộc gọi của chúng tôi hiện không hoạt động", công ty này cho biết trên ứng dụng nhắn tin Telegram.

Dịch vụ bưu chính quốc gia Ukraine Ukrposhta thì báo cáo "lỗi kỹ thuật nghiêm trọng" trong hệ thống công nghệ thông tin của mình. Ukrtransbezpeka, một cơ quan an toàn giao thông nhà nước, cũng báo cáo sự cố với trung tâm dữ liệu của mình.

Hãng tin Interfax Ukraine sau đó dẫn lời CERT-UA, cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm chống lại các cuộc tấn công mạng, cho biết các chuyên gia của họ đang làm việc để giải quyết vấn đề.

Mỹ lập kênh liên lạc thiệt hại dân sự với Israel

Ít nhất hai quan chức Mỹ thạo tin tiết lộ với Reuters rằng Mỹ đã tạo ra một kênh liên lạc với Israel để thảo luận về những lo ngại xảy ra sự cố ở Gaza, trong đó dân thường bị giết hoặc bị thương bởi quân đội Israel và các cơ sở dân sự bị tấn công.

Kênh này được thành lập sau cuộc họp hồi đầu tháng này giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và nội các chiến tranh của Israel. Trong đó ông Blinken bày tỏ lo ngại trước các báo cáo "liên tục" về các cuộc tấn công của Israel nhằm vào các địa điểm nhân đạo, hoặc dẫn đến số lượng lớn dân thường thiệt mạng.

Kênh này được thiết lập như một phản ứng trước áp lực ngày càng tăng đối với chính quyền Joe Biden về thương vong nặng nề đối với dân thường Palestine trong chiến dịch của Israel. Hơn 25.000 người đã thiệt mạng và hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa vì xung đột giữa Israel với lực lượng Hamas.

Mỹ - Nhật Bản lại sắp họp thượng đỉnh

Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ đón Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio thăm chính thức nước này vào ngày 10-4, Nhà Trắng thông báo ngày 25-1.

Người phát ngôn Nhà Trắng Karine Jean-Pierre cho biết ông Biden và ông Kishida sẽ thảo luận về "những nỗ lực tăng cường mối quan hệ chính trị, an ninh, kinh tế và giao lưu nhân dân" nhằm cải thiện an ninh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Chuyến thăm diễn ra vào thời điểm đầy thách thức đối với cả hai nhà lãnh đạo, những người có tỉ lệ tín nhiệm thấp ở trong nước. Tổng thống Biden có thể phải đối mặt với một cuộc bầu cử căng thẳng vào tháng 11 với Donald Trump của Đảng Cộng hòa. Trong khi đó, ông Kishida đang giải quyết hậu quả từ vụ bê bối gây quỹ, khó khăn kinh tế.

Thổ Nhĩ Kỳ chính thức phê chuẩn Thụy Điển vào NATO

Ngày 25-1, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã chính thức phê chuẩn luật, theo đó Thổ Nhĩ Kỳ chấp thuận tư cách thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Thụy Điển.

Công báo chính thức của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ Resmi Gazete cho biết: "Sắc lệnh của Tổng thống phê chuẩn nghị định thư về việc Thụy Điển gia nhập NATO đã được công bố trên Công báo của Chính phủ". Như vậy, quá trình Thổ Nhĩ Kỳ chấp thuận tư cách thành viên của Thụy Điển trong NATO đã chính thức hoàn tất.

Đây có thể xem là bước tiến mạnh mẽ, đưa Thụy Điển vượt qua hòn đá tảng lớn nhất trong quá trình gia nhập NATO sau khi nước này liên tục lo ngại về cuộc xung đột Nga - Ukraine.