Đội
drone biển tự sát Ukraina có thể là cơn ác mộng của hải quân Nga, khiến
các tàu chiến của hạm đội Hắc Hải như bị giam lỏng. Trên bộ, cú đánh
quyết định của cuộc phản công vẫn chưa được tung ra. Do không có không
lực yểm trợ, The Economist cho rằng dường như Kiev chấp nhận
logic một cuộc chiến tiêu hao. Trong khi đó Kremlin dùng mọi thủ đoạn
vét thêm quân đưa ra tiền tuyến.
Drone hải chiến Ukraina góp mặt, Hắc Hải dậy sóng
Courrier International
đưa tin : Sáng sớm thứ Sáu 04/08, các drone hải chiến của Ukraina đã
tấn công cảng Novorossiisk. Tờ báo coi đây là diễn biến mới đáng chú ý
trên Hắc Hải. Theo trang Glavred, vào lúc 5 giờ sáng nhiều
người dân ở Novorossiisk (Nga), nơi có một căn cứ hải quân của hạm đội
Hắc Hải, thức giấc vì những vụ nổ lớn.
Các
drone Ukraina tiến đánh làm thiệt hại nặng tàu đổ bộ Olenegorsky
Gorniak thuộc lớp Ropucha. Được nhận danh hiệu « Tàu đổ bộ tốt nhất hạm
đội Phương Bắc năm 2007 », chiếc tàu này được điều sang Hắc Hải năm 2022
để tham gia cuộc xâm lăng. Theo hình ảnh trên mạng xã hội, chiếc tàu
với 100 thủy thủ đoàn đã bị nghiêng về một bên và một khoang bị ngập
nước, phải cho kéo về cảng. Đến tối thứ Sáu rạng sáng thứ Bảy, đến lượt
tàu dầu SIG của Nga ở eo biển Kertch bị drone Ukraina tấn công.
Trước
đó ngày 01/08, một tiếng nổ lớn ở Sébastopol nghe được ở tận
Bakhtchissarai cách xa 30 kilomet, sau mới biết Ukraina đã phá hủy một
kho vũ khí của đội tàu. Ngày 02/08 lại một vụ nổ ở Crimée bị chiếm đóng,
sau đó Nga cấm di chuyển trên cầu Kertch. Trang web Obozrevatel cho
biết đêm 3 rạng 04/08, thành phố Féodossia (cũng thuộc Crimée) bị 13
drone Ukraina tấn công, do có kho dầu cung ứng cho hạm đội Hắc Hải.
Le Figaro
cuối tuần nói thêm, trên giấy tờ hầu như hải quân Ukraina không còn tồn
tại từ sau ngày 24/02/2022, chỉ còn một ít tàu trọng tải nhẹ do tất cả
chiến hạm đã bị Nga phá hủy hay bắt giữ. Nhưng nay đội drone biển tự sát
có thể là cơn ác mộng của hải quân Nga. Chuyên gia Vladislav Selezniov
của hãng tin độc lập Unian nhận định, « việc thành lập đội drone hải chiến Magura V5 (loại đã tấn công ở Novorossiisk) sẽ làm thay đổi cuộc chiến ». Các tàu chiến của hạm đội Hắc Hải có nguy cơ bị giam lỏng tại cảng.
Vì sao Kiev không thể « đánh nhanh thắng nhanh » ?
Về mặt chiến lược, The Economist giải thích « Vì sao có thể Ukraina đã chọn lựa một cuộc chiến tranh tiêu hao ». Cuộc phản công chưa có được một kết quả ngoạn mục nào, tuy nhiên đó không phải là tin xấu.Đã
hai tháng kể từ khi Kiev khởi đầu cuộc phản công trên toàn tuyến phòng
ngự dài 1.000 kilomet của Nga, và hơn một tuần khi bước sang giai đoạn
thứ hai.
Trong
giai đoạn đầu đầy tham vọng, những đơn vị cơ giới vừa được thành lập đã
bị sa lầy. Sau đó Ukraina tập trung vào hỏa lực tầm xa để làm rối loạn
tuyến hậu cần của Nga, phá hủy các trung tâm logistic và sở chỉ huy, mục
tiêu là làm yếu đi khả năng Nga trả đũa các hoạt động « thăm dò » để
tìm kiếm những điểm yếu. Mới đây chiến dịch này được bổ sung bằng những
vụ tấn công lẻ tẻ bằng drone vào Matxcơva, và drone hải chiến đánh vào
chiến hạm Nga trên Hắc Hải.
Những
người ủng hộ Ukraina ngỡ rằng một bước ngoặt đã được mở ra vào tuần
rồi, với việc tung vào quân đoàn 10 hôm 26/07, trong đó có ba lữ đoàn
được phương Tây trang bị. Tuy nhiên đây vẫn là một cuộc chiến tiêu hao
vất vả. Đến 31/07, thứ trưởng quốc phòng Ukraina loan báo trong một tuần
đã tái chiếm thêm gần 15 cây số vuông, nếu kể từ đầu chiến dịch phản
công là 200 cây số vuông.
Như
vậy có thể hiểu việc bổ sung quân đoàn 10 chỉ là để tiếp sức cho quân
đoàn 9 đã chiến đấu từ đầu tháng Sáu. Tổng tham mưu trưởng Anh, Sir Tony
Radakin mô tả chiến lược của Ukraina là « bỏ đói, thăm dò, tấn công ».
Có nghĩa là vừa đánh vào hậu cần, vừa thử khuấy đảo ở nhiều hướng. Rồi
đến một thời điểm nào đó, tướng Valery Zaluzhny sẽ chọn một hướng chính
để tiến công – một quyết định đầy rủi ro.
Chấp nhận logic của một cuộc chiến tranh tiêu hao
Nếu
tiến được về phía nam, từ Zaporijia qua Tokmak đến Melitopol và Biển
Azov, với chiều dài 200 kilomet, sẽ mang lại nhiều lợi ích chiến lược
nhất. Quân Nga bị cắt rời, Crimée bị cô lập và nằm trong tầm pháo, hỏa
tiễn.Tuy nhiên phải chọc thủng không chỉ phòng
tuyến kiên cố đầu tiên của Nga, mà còn phải xuyên qua khu vực được
phòng thủ dày đặc nhất của mặt trận.Những đoàn xe thiết giáp không thể
tránh được các drone Nga trên trời và mìn dưới đất. Những thành công nho
nhỏ vừa qua của Ukraina là nhờ các đơn vị cấp trung đội và đại đội,
được cây rừng che chắn.
Một
cách khác là đánh vào tuyến yếu hơn của Nga ở miền đông, xung quanh
thành phố Bakhmut hoang tàn, rồi hướng về Donbass. Tướng Pháp Jérôme
Pellistrandi trên L’Express cho rằng Matxcơva không thể để mất Bakhmut, chiến thắng duy nhất trong những tháng qua. Theo The Economist,
sẽ là cú đòn chính trị lớn cho Nga vốn đã đổ rất nhiều máu tại đây,
nhưng lợi ích chiến lược cho Ukraina ít hơn. Dù vậy, việc tập trung vào
Bakhmut như hiện nay giúp kéo quân Nga xa khỏi miền nam. Khi cuộc tấn
công bắt đầu, sẽ tùy thuộc nhiều vào việc quân Nga rút có trật tự sang
những tuyến khác thuận lợi hơn, hay là vỡ trận vì kiệt lực, mất tinh
thần, chỉ huy tồi và thiếu đạn.
Nhà
chiến lược Sir Lawrence Freedman cho rằng những lời chỉ trích lực lượng
Ukraina là không công bằng, vì họ không được không lực yểm trợ như
phương Tây nên không thể đánh nhanh thắng nhanh. Họ cũng không có nhiều
thập niên kinh nghiệm hiệp đồng tác chiến, và phải đối phó với số lượng
drone đông đảo của Nga. Kiev cần phải có được một số thành công trước
khi mặt đất trở thành bùn lầy vào mùa thu, để nâng cao tinh thần quân
dân, duy trì lòng tin của các đồng minh. Ukraina cần được giúp đỡ để « chiến đấu theo cách họ thấy là tốt nhất »
chứ không phải khuyến khích bắt chước phương pháp của phương Tây. Và
như vậy theo Sir Lawrence, có nghĩa là chấp nhận logic của một cuộc
chiến tiêu hao.
Ruy-băng vàng và bom xăng : Dân Crimée chống quân Nga chiếm đóng
Trong khi đó Courrier International
dẫn nguồn từ chính quyền và báo chí Ukraina cho biết, người dân bán đảo
Crimée ngày càng chống đối quân Nga chiếm đóng.Phong trào « Ruy-băng
vàng » phát xuất tại Kherson ngày 27/04/2022 với những dải nơ vàng được
gắn khắp những nơi công cộng của những thành phố bị chiếm đóng, đã lan
ra đến nhiều nơi khác, đặc biệt là Crimée.
Trên
những bức tường, những chữ Z do quân Nga sơn bị vẽ lại thành hình đồng
hồ cát hai màu xanh vàng, mang ý nghĩa « sắp đến ngày giải phóng ». Cuối
tháng Bảy, những người điều phối phong trào « Ruy-băng vàng » đã gặp gỡ
tại Crimée bị chiếm đóng để chuẩn bị kỷ niệm Ngày độc lập Ukraina
24/08. Đó là lần đầu tiên họ trực tiếp nhìn thấy nhau sau một năm chỉ
liên lạc bằng thư từ;
Nhưng
có những cư dân Crimée khác chọn hình thức bạo lực. Những vụ phá hoại
các mục tiêu quân sự Nga ngày càng nhiều hơn : ngày 31/07 xảy ra một
loạt vụ nổ tại Simferopol, và ba ngày trước đó, một số kho đạn ở
Sébastopol đã phát nổ. Crimée là trung tâm hậu cần, nơi cung ứng tất cả
lương thực và vũ khí cho quân chiếm đóng. Tờ Gazeta dẫn lời
tình báo quân đội Ukraina thẳng thừng cho biết đây là hoạt động kháng
chiến của cư dân. Quân đội Nga đang được đặt ở mức báo động cao, và trả
đũa bằng những vụ bắt bớ hàng loạt, đại đa số người bị bắt là dân
Tatar.
Làn sóng phóng hỏa vào các trung tâm tuyển quân ở Nga
Còn theo L’Express, « Nước Nga đang đối mặt với làn sóng bí ẩn phóng hỏa vào các trung tâm tuyển quân ».Tính
đến ngày 01/08, đã có 17 trung tâm tuyển mộ bị phóng hỏa, từ Podolsk
chỉ cách Matxcơva vài cây số cho đến Severodvinsk, Kazan, Omsk,
Saint-Pétersbourg…Đây là đợt tấn công lớn nhất kể từ tháng 9/2022 khi có
lệnh động viên, nhưng lần này không phải do những người phản chiến mà
do...bị lừa qua điện thoại.
Có
hai trường hợp : hoặc người lớn tuổi, neo đơn bị áp chế ; hoặc kẻ lừa
đảo giả làm nhân viên tình báo yêu cầu thực hiện nhiệm vụ đặc biệt. Hiện
giờ chính quyền không lên tiếng, những thông tin này có được thông qua
cảnh sát, Telegram hay báo chí địa phương. Có thể những người chống
chiến tranh Ukraina đứng sau chiến dịch này. Trang web độc lập Nga
Mediazona được Newsweek dẫn lại cho biết tổng cộng kể từ ngày đầu cuộc
xâm lăng đã có 113 trung tâm tuyển quân ở Nga bị tấn công.
Cưỡng ép người trẻ vào lính, Kremlin còn vét đến thế hệ xô-viết cuối cùng
The Economist
cho biết thêm, đang rất thiếu quân, Nga dùng thủ đoạn và cưỡng bức để
bổ sung thêm lính. Đợt động viên đầu tiên có 300.000 người bị bắt lính.
Được huấn luyện kém và trang bị tồi, nhiều người trong số đó đã chết
hoặc bị thương, những người sống sót cần được luân chuyển, như đề nghị
của tướng Ivan Popov vừa bị cách chức. Sự ra đi của lính đánh thuê
Wagner hồi tháng Sáu càng làm trầm trọng thêm vấn đề.
Trong
những tuần rồi, Kremlin đã thông qua một loạt đạo luật nhằm tăng số
lượng tân binh tiềm năng. Như Andrei Kartapolov, chủ tịch ủy ban quốc
phòng Quốc Hội Nga đã nói : « Luật này được soạn ra cho một cuộc đại chiến, một cuộc tổng động viên ».
Ngược với các chỉ huy Ukraina luôn cố bảo vệ sinh mạng người lính, quân
đội Nga luôn dựa vào nguồn nhân lực vô tận có thể ném vào chiến tranh,
với câu châm ngôn không thay đổi : « Phụ nữ Nga sẽ sinh con nhiều hơn ».
Bộ
trưởng quốc phòng Sergei Shoigu đặt ra chỉ tiêu 400.000 tân binh hợp
đồng, những bảng quảng cáo tuyển quân mọc lên khắp nơi. Gởi những người
đi nghĩa vụ quân sự ra tiền tuyến lâu nay là điều cấm kỵ. Nhưng theo
Sergei Krivenko của tổ chức nhân quyền Memorial, phân nửa số thanh niên
trong đợt nhập ngũ vừa rồi đã bị lừa ký hợp đồng, hoặc bị đe dọa, cưỡng
bức. Họ không biết rằng một khi đã ký thì không thể thoát ra được. Một
yếu tố làm hạn chế việc động viên là thiếu người huấn luyện, thế nên
Kremlin mới nâng tuổi phục vụ lên 65. Nhà nghiên cứu Pavel Luzin nói : « Họ đang vét đến thế hệ xô-viết cuối cùng ».
Dân Nga muốn có lãnh đạo khác thay Putin ?
Trả lời phỏng vấn của L’Express, nhà nghiên cứu Nga Ekaterina Schulmann cho rằng « Trong dân chúng Nga, có nhu cầu lớn là thay thế Putin ». Mười bảy tháng chiến tranh và cuộc binh biến bất thành của Yevgeny Prigozhin đã làm yếu hẳn quyền lực của ông chủ điện Kremlin.
Tính
chính danh của Putin đối với bên ngoài đã giảm mạnh : ông ta bị Tòa án
Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã, bị đa số nước phát triển tẩy chay. Giới
tinh hoa không còn được xuất ngoại vì ông, nên một số có thể nghĩ rằng
không có Putin sẽ dễ tái lập quan hệ với phương Tây hơn. Đối với trong
nước, tổng thống Nga đã yếu đi, sự thờ ơ của người dân trong vụ Wagner
nổi loạn chứng tỏ điều này. Putin vẫn là nhân vật nổi bật nhất vì không
ai được cho phép ngóc đầu dậy, nhưng việc Prigozhin được nhanh chóng
dành cảm tình cho thấy dân Nga mong có những khuôn mặt mới.
Trước
mắt Vladimir Putin không bị đe dọa. Khi ông chủ ở thế yếu, chẳng cần
phải xung đột với ông ta để đòi quyền lợi, vì ông không thể từ chối. Chủ
trương hiện nay là trừng phạt những người nổi loạn và mua chuộc lòng
trung thành của những người khác, tức cây gậy và củ cà rốt. Hiện nay
chúng ta thấy cà rốt nhiều hơn gậy : Vệ binh quốc gia được hứa cấp vũ
khí hạng nặng, giới « siloviki » được tăng lương…ngược lại Wagner được
tương đối khoan hồng.
Trung Quốc : Thanh trừng trong binh chủng hỏa tiễn
Liên quan đến châu Á, The Economist đặt vấn đề « Tại sao lại có sự thay đổi bất ngờ trong lực lượng nguyên tử của Trung Quốc ? ». Ngày càng có nhiều quan chức được Tập Cận Bình đỡ đầu gặp phải những rắc rối.
Lần
thanh trừng trước đây của Tập Cận Bình là nhắm vào tướng Từ Tài Hậu (Xu
Caihou) và Quách Bá Hùng (Guo Boxiong), hai tướng lãnh được bổ nhiệm
trước khi ông lên nắm quyền. Nhưng hai tướng Lý Ngọc Siêu (Li Yuchao),
tư lệnh lực lượng hỏa tiễn Trung Quốc và Từ Trung Ba (Xu Zhongbo), chính
ủy của lực lượng này vừa bị thất sủng lại là người do ông Tập đưa lên.
Truyền thông nhà nước hôm 31/07 loan tin họ bị thay thế nhưng không cho
biết lý do, cũng không có bất kỳ dấu hiệu nào về số phận của họ, dù có
những đồn đoán là hai tướng lãnh này đang bị điều tra vì tham nhũng hay
tiết lộ bí mật quân sự. Chuyên gia Brendan Mulvanay nhận xét, việc cả tư
lệnh lẫn chính ủy cùng bị cách chức một lượt là điều hiếm hoi.
Sự
kiện trên đây gây bất ngờ cho nhiều chuyên gia, vì binh chủng hỏa tiễn
là lực lượng được ưu tiên hàng đầu, có vị thế tương đương với lục quân,
hải quân và không quân. Binh chủng này có kho hỏa tiễn địa-không lớn
nhất thế giới, trong đó có hàng trăm tên lửa hành trình và đạn đạo thông
thường, 300 hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa và 400 đầu đạn nguyên tử,
được dành cho ngân sách rất lớn. Bắc Kinh dự kiến nâng số đầu đạn hạt
nhân lên 1.500 từ nay đến năm 2035. Với vũ khí nguyên tử, các chỉ huy
cần tuyệt đối trung thành và được tín nhiệm cao, nếu họ tham nhũng hoặc
tiết lộ bí mật sẽ vô cùng nguy hiểm.
80 % côn trùng đã biến mất ở châu Âu
Chuyển sang lãnh vực môi trường, tuần báo L’Obs dành hồ sơ và trang nhất khẳng định « Côn trùng là bạn của chúng ta », nhưng cũng cẩn thận chú thích thêm dưới hàng tít là « ngoại trừ loài muỗi ».Tuần báo giải thích « Vì sao việc bảo vệ côn trùng mang tính toàn cầu ? ». Vì
chúng là mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái, không có côn trùng thì
không có chim chóc và các loài hoa. Tuy nhiên đã có gần 80 % côn trùng
đã biến mất ở châu Âu. Các nhà khoa học đặt ra một cái tên ngộ nghĩnh :
hội chứng kính chắn gió.
Những
thập niên gần đây người ta bắt đầu nhận ra tình trạng côn trùng biến
mất qua việc không còn phải lau chùi cửa kính xe trong mùa hè. Nhà tâm
lý học Mỹ Peter H. Kahn nói về một dạng « mất trí nhớ về môi trường » :
những thế hệ tiếp nối nhau, chúng ta mất đi kỷ niệm về trạng thái trước
đó của hành tinh và quen với việc sống trong một thiên nhiên bị xuống
cấp. Côn trùng là nạn nhân của lỗ hổng ký ức tập thể, số lượng ngày càng
ít đi trong sự thờ ơ của nhân loại. Chống chọi được những trận đại hồng
thủy cách đây 400 triệu năm, nay chúng lại bị đe dọa vì cách sống của
con người.
Câu chuyện ba con bò và một hiệp ước từ 13 thế kỷ
Để kết thúc mục điểm tuần báo hôm nay, xin dẫn một câu hỏi do Courrier International đặt ra : « Tại sao mỗi năm Pháp lại giao ba con bò cái cho Tây Ban Nha ? ». Tờ El Espanol
nhận thấy ở Tây Ban Nha có nhiều truyền thống bền vững với thời gian,
có vẻ kỳ lạ trong xã hội đương đại nhưng vẫn được tuân thủ. Một trong số
đó liên quan đến Pháp : hàng năm tại thung lũng Barétous (tỉnh
Pyrénées-Atlantique) vào đúng ngày 13/07, ba con bò cái được đưa sang
thung lũng Roncal phía Tây Ban Nha.
Đó
là theo quy định của một hiệp ước có từ năm 1345, để hòa giải giữa hai
vùng đất. Truyền thống có từ 13 thế kỷ trước vẫn được duy trì, đại diện
chính quyền các làng ở hai thung lũng mặc trang phục truyền thống trong
buổi lễ. Sự kiện này khiến khách du lịch tò mò, lễ hội được vùng Navarra
của Tây Ban Nha xếp vào di sản văn hóa phi vật thể. Điểm khác biệt là
giờ đây những con bò được giao trở lại, và được trả bằng hiện kim.