Hoa Kỳ dẫn đầu thế giới về phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo, vượt qua Trung Quốc trong lĩnh vực nghiên cứu và các biện pháp quan trọng khác về sáng kiến AI, theo chỉ số mới công bố của Đại học Stanford.

Không có cách chắc chắn nào để xếp hạng vị trí lãnh đạo AI toàn cầu nhưng các nhà nghiên cứu của Stanford đã nỗ lực bằng cách đo lường “sự sôi động” của ngành AI trên nhiều khía cạnh khác nhau, từ mức độ nghiên cứu và đầu tư đang diễn ra cho đến mức độ công nghệ đang được theo đuổi có trách nhiệm như thế nào để ngăn ngừa tác hại.

Nhà khoa học máy tính Ray Perrault, giám đốc ủy ban chỉ đạo điều hành Chỉ số AI của Stanford, cho biết “Khoảng cách thực sự đang nới rộng” giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. “Hoa Kỳ đang đầu tư nhiều hơn, ít nhất là ở cấp độ thành lập công ty và tài trợ cho công ty”.

Viện AI đặt trọng tâm vào con người của trường đại học có trụ sở tại California — có quan hệ với ngành công nghệ AI của Thung lũng Silicon — đã công bố phúc trình vào ngày 21/11 khi các quan chức AI của chính phủ Hoa Kỳ và một số đồng minh họp tại San Francisco trong tuần này để so sánh các ghi chú về các biện pháp an toàn AI.

Sau đây là những quốc gia lọt vào top 10:

Hoa Kỳ

Hoa Kỳ xếp hạng số 1 trong danh sách của Stanford và liên tục giữ vị trí đó kể từ năm 2018 khi vượt qua Trung Quốc. Theo phúc trình, Hoa Kỳ đã vượt xa Trung Quốc về đầu tư AI tư nhân, đạt 67,2 tỷ đô la tại Hoa Kỳ vào năm ngoái so với 7,8 tỷ đô la tại Trung Quốc. Hoa Kỳ cũng dẫn đầu trong việc công bố nghiên cứu AI có trách nhiệm. Không có gì ngạc nhiên khi nơi có các công ty AI thương mại hùng mạnh như Google và Meta, cùng với những công ty mới như OpenAI và Anthropic, đã tạo ra nhiều mô hình AI đáng chú ý có ảnh hưởng đến cách công nghệ này đang được phát triển và ứng dụng. Hoa Kỳ cũng nhận được một số điểm vì có một số luật liên quan đến AI được đề ra mặc dù Quốc hội vẫn chưa thông qua bất kỳ quy định chung nào về AI.

Trung Quốc

Cơ quan sở hữu trí tuệ của Liên hiệp quốc cho biết vào đầu năm nay, Trung Quốc đã yêu cầu cấp nhiều bằng sáng chế hơn bất kỳ quốc gia nào khác liên quan đến AI. Các nhà nghiên cứu của Stanford coi đó là một thước đo về sự tăng trưởng mạnh mẽ của Trung Quốc trong sáng kiến AI nhưng không đủ để dẫn đầu. Tuy nhiên, phúc trình nói rằng “Việc Trung Quốc tập trung vào phát triển các công nghệ AI tiên tiến và tăng cường đầu tư vào Nghiên cứu và Phát triển R&D đã đưa nước này trở thành một cường quốc AI lớn”. Các trường đại học của Trung Quốc đã sản xuất một số lượng lớn các ấn phẩm nghiên cứu liên quan đến AI và có các nhà lãnh đạo thương mại phát triển các mô hình AI đáng chú ý, chẳng hạn như Baidu và chatbot Ernie của họ.

Vương quốc Anh

Vương quốc Anh đứng ở vị trí thứ 3, nơi cũng được xếp hạng cao về nghiên cứu và phát triển, và cơ sở hạ tầng giáo dục do các trường đại học khoa học máy tính hàng đầu đào tạo ra lực lượng lao động AI lành nghề. Đây cũng là nơi đặt trụ sở của công ty con AI của Google là DeepMind, người đồng sáng lập của công ty này gần đây đã giành giải Nobel; và “đề cập tới AI trong các phiên làm việc của quốc hội nhiều hơn” so với bất kỳ quốc gia nào khác. Năm ngoái, Vương quốc Anh đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh về an toàn AI quốc tế đầu tiên trên thế giới.

Ấn Độ

Theo phúc trình, Ấn Độ đứng ngay sau Vương quốc Anh, nhờ “cộng đồng nghiên cứu AI mạnh mẽ”, những cải thiện trong đầu tư kinh tế gắn liền với AI và diễn ngôn công khai mạnh mẽ về AI trên truyền thông xã hội.

Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất

Việc UAE tập trung có chủ đích vào AI dường như đã mang lại thành quả khi quốc gia Trung Đông này đạt được vị trí thứ năm. Đây là một trong những đích đến hàng đầu cho các khoản đầu tư AI. Đầu năm nay, Microsoft cho biết họ đã đầu tư 1,5 tỷ đô la vào công ty công nghệ G42 có trụ sở tại UAE, được giám sát bởi cố vấn an ninh quốc gia quyền lực của quốc gia này. Có trụ sở tại Abu Dhabi, G42 điều hành các trung tâm dữ liệu và đã xây dựng được mô hình AI tiếng Ả Rập hàng đầu thế giới, được gọi là Jais.

Các quốc gia còn lại trong top 10

Các nước còn lại trong top 10 bao gồm Pháp, ở vị trí thứ 6. Tiếp theo là Hàn Quốc, Đức, Nhật Bản và Singapore. Pháp, quê hương của công ty khởi nghiệp AI đang gây sốt Mistral, được xếp hạng cao về chính sách và quản trị AI. Cả Pháp và Đức đều là một phần của Đạo luật AI toàn diện mới của Liên hiệp châu Âu, đặt ra các biện pháp bảo vệ đối với một loạt các ứng dụng AI dựa trên mức độ rủi ro của chúng. EU cũng theo chân Hoa Kỳ trong việc phát triển một kế hoạch mở rộng sản xuất chất bán dẫn trong khối.

Một số chuyến chuyển giao vũ khí của Hoa Kỳ cho Ukraine có thể diễn ra sau khi nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden kết thúc vào tháng 1, các quan chức Ngũ Giác Đài nói với VOA, lưu ý rằng sẽ mất thời gian để một số khí tài nhất định đến được Ukraine.

“Như bạn đã biết, một số thiết bị và một số hệ thống có thể đến Ukraine rất nhanh và bạn đã thấy điều đó xảy ra trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Đôi khi, mất nhiều thời gian hơn ... và có thể lâu hơn nhiều tuần; có thể là nhiều tháng”, Phó phát ngôn viên Ngũ Giác Đài Sabrina Singh cho VOA biết hôm 14 tháng 11.

Bà Singh lưu ý rằng theo Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine, hay USAI, việc chuyển giao vũ khí có thể mất nhiều năm.

“Nói tóm lại, một số thiết bị sẽ đến Ukraine cực kỳ nhanh chóng. Nhưng sau đó, có một số mất nhiều thời gian hơn”, bà nói.

Hoa Kỳ vẫn còn quỹ cho hai chương trình lớn hỗ trợ quốc phòng Ukraine — PDA hay Quyền rút tiền của Tổng thống và USAI. Chương trình đầu tiên cho phép cung cấp vũ khí từ các kho dự trữ hiện có của Hoa Kỳ, đảm bảo giao hàng nhanh hơn. Chương trình thứ hai liên quan đến việc mua vũ khí từ ngành công nghiệp, một quá trình có thể mất nhiều thời gian hơn.

Tính đến tháng 11, Hoa Kỳ còn khoảng 9 tỷ đô la để hỗ trợ quân sự cho Ukraine, Ngũ Giác Đài báo cáo. Trong số này, khoảng 7 tỷ đô la có sẵn theo chương trình PDA, bao gồm khoảng 4 tỷ đô la được Quốc hội phê duyệt vào tháng 4 và thêm 2,8 tỷ đô la được cung cấp sau khi Bộ Quốc phòng điều chỉnh kế toán. Khoảng 2,2 tỷ đô la có sẵn thông qua chương trình USAI.

Vào ngày 20 tháng 11, Hoa Kỳ đã công bố một gói hỗ trợ an ninh bổ sung cho Ukraine trị giá 275 triệu đô la. Gói này bao gồm đạn dược cho hệ thống phi đạn, đạn pháo và vũ khí chống tăng.

Các quan chức Ngũ Giác Đài đã xác nhận với VOA rằng Bộ Quốc phòng cam kết phân bổ tất cả các quỹ PDA còn lại được Quốc hội ủy quyền trước ngày 20 tháng 1 và các quỹ bổ sung có được sau khi tính toán lại. Tổng số chính xác sẽ phụ thuộc vào các đánh giá đang diễn ra về nhu cầu quốc phòng của Ukraine và hậu cần cung cấp hỗ trợ.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin cho biết một số lô hàng vũ khí chuyển đến Ukraine có thể mất thời gian.

“Mọi thứ sẽ không được chuyển ngay lập tức”, ông nói với các phóng viên trong chuyến thăm Ý vào tháng 10. “Ví dụ, những thứ chúng tôi đang mua hiện nay có thể sẽ xuất hiện sau vài tháng nữa”.

Bộ trưởng cho biết thêm rằng một số vật tư từ kho dự trữ của Hoa Kỳ được tân trang trước khi chuyển đến Ukraine. “Và một lần nữa, không phải ngay lập tức, có thể mất vài tuần hoặc trong một số trường hợp, vài tháng”, ông nói.

Ông Austin nhấn mạnh rằng Ngũ Giác Đài đã cung cấp một kế hoạch cho người Ukraine và tin tưởng rằng việc chuyển giao vũ khí sẽ diễn ra theo đúng lịch trình dự kiến.

Nếu chính quyền Trump sắp tới quyết định dừng một số đợt chuyển giao còn lại, họ có thể làm như vậy. Tuy nhiên, trong trường hợp này, họ sẽ phải hủy bỏ nghĩa vụ viện trợ mà chính quyền Biden đã thực hiện trước đó, ông Austin cho biết vào tháng trước tại Ý.

Vào ngày 12 tháng 11, phát ngôn viên của Ngũ Giác Đài, Thiếu tướng Pat Ryder, cho biết rằng trong khoảng thời gian từ khi Quốc hội thông qua khoản tài trợ bổ sung vào tháng 4 đến giữa tháng 10, Hoa Kỳ đã chuyển giao 83% số đạn dược đã cam kết từ kho dự trữ của mình, 67% các cam kết phòng không quan trọng khác và 60% khả năng hỗ trợ pháo binh và không quân tầm gần.

“Kể từ khi thông qua khoản tài trợ bổ sung, chúng tôi đã chuyển giao hàng trăm nghìn quả đạn pháo, hàng nghìn xe bọc thép, hàng nghìn quả đạn cho HIMARS và vũ khí chống tăng, hàng chục hệ thống pháo binh, khả năng phòng không đáng kể, bao gồm một đơn vị Patriot, hàng trăm máy bay đánh chặn và hàng chục hệ thống khác”, ông Ryder nói.

“Và cùng với các đồng minh và đối tác của chúng ta, việc chuyển giao hệ thống phòng không chiến lược mà chúng ta cam kết cung cấp tại hội nghị thượng đỉnh NATO đã gần hoàn tất”, ông cho biết.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21/11 tuyên bố Moscow đã thử nghiệm một phi đạn tầm trung mới trong một cuộc tấn công vào Ukraine và ông cảnh báo có thể sử dụng vũ khí này để chống lại các quốc gia đã cho phép Kyiv sử dụng phi đạn của họ để tấn công Nga.

Cuộc tấn công của Nga vào thành phố Dnipro, miền trung Ukraine hôm 21/11 là để đáp trả các cuộc tấn công của Ukraine vào lãnh thổ Nga trong tuần này, sử dụng phi đạn tầm xa của Hoa Kỳ và Anh, ông Putin nói trong một bài phát biểu trên truyền hình toàn quốc.

Ông Putin tuyên bố rằng Nga sẽ đưa ra cảnh báo trước nếu họ tiến hành thêm các cuộc tấn công bằng phi đạn như vậy vào Ukraine để cho phép dân thường sơ tán đến nơi an toàn. Và ông cảnh báo rằng các hệ thống phòng không của Hoa Kỳ sẽ không có khả năng đánh chặn phi đạn của Nga.

Putin cho biết cuộc tấn công vào Dnipro nhắm vào một nhà máy phi đạn với một phi đạn mới có tên gọi là “Oreshnik”.

“Chúng tôi tin rằng chúng tôi có quyền sử dụng vũ khí của mình chống lại các cơ sở quân sự của các quốc gia cho phép sử dụng vũ khí của họ chống lại các cơ sở của chúng tôi”, ông nói. “Và trong trường hợp leo thang các hành động gây hấn, chúng tôi sẽ phản ứng kiên quyết theo cách tương tự”.

Loan báo của ông Putin được đưa ra vài giờ sau khi Ukraine tuyên bố rằng Nga đêm qua đã phóng một phi đạn đạn đạo xuyên lục địa vào thành phố Dnipro, miền trung Ukraine. Nhưng các quan chức Hoa Kỳ cho biết đánh giá ban đầu của Hoa Kỳ cho thấy cuộc tấn công được thực hiện bằng một phi đạn đạn đạo tầm trung.

Hai người đã bị thương trong cuộc tấn công, và một cơ sở công nghiệp và một trung tâm phục hồi chức năng cho người khuyết tật đã bị hư hại, theo các quan chức địa phương.

Cuộc tấn công diễn ra trong một tuần căng thẳng leo thang, khi Hoa Kỳ nới lỏng các hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng phi đạn tầm xa do Hoa Kỳ sản xuất bên trong nước Nga và ông Putin hạ thấp ngưỡng phóng vũ khí hạt nhân.

Không quân Ukraine cho biết trong một tuyên bố rằng cuộc tấn công Dnipro được phát động từ khu vực Astrakhan của Nga, trên Biển Caspi.

“Hôm nay, người hàng xóm điên rồ của chúng ta một lần nữa cho thấy bản chất thực sự của mình”, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy nói vài giờ trước bài phát biểu của ông Putin. “Và cho thấy ông ta sợ hãi như thế nào”.

Đầu tuần này, chính quyền Biden đã cho phép Ukraine sử dụng phi đạn tầm xa do Hoa Kỳ cung cấp để tấn công sâu hơn vào bên trong nước Nga — một động thái khiến Moscow phản ứng tức giận.

Vài ngày sau, Ukraine đã bắn một số phi đạn vào Nga, theo Điện Kremlin. Cùng ngày, ông Putin đã ký một học thuyết mới cho phép phản ứng hạt nhân tiềm tàng ngay cả khi có một cuộc tấn công thông thường vào Nga của bất kỳ quốc gia nào được một cường quốc hạt nhân hỗ trợ.

Học thuyết này được xây dựng một cách bao quát để tránh cam kết chắc chắn sử dụng vũ khí hạt nhân. Để đáp trả, các nước phương Tây, bao gồm cả Hoa Kỳ, lên án Nga sử dụng lời lẽ và hành vi hạt nhân vô trách nhiệm trong suốt cuộc chiến để đe dọa Ukraine và các quốc gia khác.

Họ cũng bày tỏ sự thất vọng trước việc triển khai hàng nghìn quân lính Triều Tiên đến Nga để chiến đấu chống lại Ukraine.

Cũng trong ngày 21/11, Nga cũng tấn công thành phố quê hương Kryvyi Rih của ông Zelenskyy, khiến 26 người bị thương, người đứng đầu chính quyền khu vực, Serhii Lysak, cho biết. Cuộc tấn công bằng phi đạn đã gây thiệt hại cho một tòa nhà hành chính, ít nhất năm tòa nhà dân cư nhiều tầng và các phương tiện dân sự.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga cho biết trong một tuyên bố rằng hệ thống phòng không của họ đã bắn hạ hai phi đạn Storm Shadow do Anh sản xuất, sáu phi đạn HIMARS và 67 máy bay không người lái.

Tuyên bố không nêu rõ Storm Shadow bị bắn hạ khi nào, ở đâu hoặc chúng nhắm vào mục tiêu gì. Trước đó, Nga đã báo cáo bắn hạ một số phi đạn trên Bán đảo Crimea mà Nga đã sáp nhập bất hợp pháp.

Sau hơn 1.000 ngày chiến tranh, Nga chiếm ưu thế, với quân đội lớn hơn của mình đang tiến vào Donetsk và người dân Ukraine phải chịu đựng các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và phi đạn liên tục.

Các nhà phân tích và quan sát viên cho rằng nới lỏng các hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng phi đạn phương Tây khó có thể thay đổi tiến trình của cuộc chiến, nhưng nó khiến quân đội Nga rơi vào thế dễ bị tổn thương hơn và có thể làm phức tạp thêm hoạt động hậu cần vốn rất quan trọng trong chiến tranh.

Ông Putin cũng cảnh báo rằng động thái đó sẽ có nghĩa là Nga và NATO đang trong tình trạng chiến tranh.

Bộ trưởng quốc phòng các nước Đông Nam Á hôm 21/11 đã gặp các đối tác Trung Quốc, Mỹ và các nước khác tại Lào để đàm phán an ninh, vốn diễn ra vào lúc lập trường ngày càng quyết liệt của Bắc Kinh trong đòi hỏi chủ quyền đối với toàn bộ Biển Đông dẫn đến nhiều cuộc đối đầu hơn.

Các cuộc thảo luận kín có sự hiện diện của cả Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Đông Quân, một ngày sau khi ông Đông từ chối yêu cầu gặp riêng ông Austin bên lề hội nghị thượng đỉnh các bộ trưởng quốc phòng ASEAN.

Mỹ và Trung Quốc đã cố gắng cải thiện thông tin liên lạc quân sự giữa hai nước đã bị rạn nứt và Bộ trưởng Austin cho biết ông lấy làm tiếc về quyết định của người đồng cấp Đông, gọi đó là ‘bước lùi cho toàn khu vực’.

Tuyên bố của Trung Quốc chỉ ra rằng Bắc Kinh không hài lòng với các hành động của Mỹ về Đài Loan. Mỹ gần đây đã phê duyệt gói vũ khí 2 tỷ đô la bán cho Đài Loan, bao gồm một hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không tân tiến.

“Phía Mỹ không thể phá hoại lợi ích cốt lõi của Trung Quốc về Đài Loan trong khi có những trao đổi với quân đội Trung Quốc như thể không có gì xảy ra,” phát ngôn nhân Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm cho biết trong một tuyên bố được đăng trên mạng hôm 21/11.

Các cuộc họp của ASEAN diễn ra trong lúc các nước thành viên đang thận trọng hướng tới sự thay đổi trong chính quyền Mỹ vào thời điểm tranh chấp trên biển gia tăng với Trung Quốc.

Mỹ đã kiên quyết thúc đẩy chính sách ‘Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mở và tự do’ dưới thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Joe Biden và vẫn chưa rõ chính quyền sắp tới của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ giải quyết tình hình Biển Đông như thế nào.

Ông Đông kêu gọi giải quyết các vấn đề thông qua đối thoại và không kích động tranh chấp hoặc lôi kéo các thế lực bên ngoài, Tân Hoa Xã đưa tin.

Bắc Kinh tin rằng sự hậu thuẫn của Mỹ đã khiến Philippines tự tin hơn để hành động quyết đoán hơn trong các tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông.

Các nước khác ngoài các nước ASEAN tham dự cuộc họp gồm có Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nga, Úc và New Zealand. Các cuộc họp với các đối tác đối thoại của ASEAN cũng được kỳ vọng sẽ bàn về căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, chiến tranh Nga-Ukraine và chiến tranh ở Trung Đông.

Trước khi đến Lào, ông Austin đã kết thúc các cuộc họp tại Australia với các quan chức ở đó và với Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản. Họ cam kết hỗ trợ ASEAN và bày tỏ ‘quan ngại sâu sắc về các hành động gây bất ổn ở Biển Đông và Đông Trung Hoa, bao gồm cả hành vi nguy hiểm của Trung Quốc đối với Philippines và tàu của các nước ven biển khác’.

Các cuộc họp hôm 20/11 cũng thảo luận về hợp tác quân sự, khói mù xuyên quốc gia, thông tin sai lệch, an ninh biên giới và tội phạm xuyên quốc gia như ma túy, lừa đảo mạng và buôn người, phát ngôn nhân Bộ Quốc phòng Thái Lan Thanathip Sawangsang cho biết.

Tại một buổi lễ hồi tháng Tám, Thủ tướng Campuchia Hun Manet đã quỳ xuống để được các nhà sư ban phước trong lúc pháo hoa và bóng bay báo hiệu việc động thổ cho con kênh mà ông hy vọng sẽ thay đổi vận mệnh kinh tế của đất nước.

Phát biểu trước hàng trăm người vẫy quốc kỳ Campuchia, ông Hun Manet cho biết Trung Quốc sẽ góp 49% ngân quỹ xây dựng kênh đào Funan Techo kết nối sông Mekong với Vịnh Thái Lan và giảm sự phụ thuộc của Campuchia vào Việt Nam trong vận chuyển hàng hóa.

Chính phủ Campuchia ước tính dự án cơ sở hạ tầng chiến lược nhưng gây tranh cãi này sẽ tiêu tốn 1,7 tỷ đô la Mỹ, tức gần 4% tổng sản phẩm quốc nội hàng năm của Campuchia.

Nhưng nhiều tháng sau, số tiền đóng góp Trung Quốc vẫn bị nghi ngờ.

Bốn người tham gia trực tiếp vào kế hoạch đầu tư hoặc được thông báo về kế hoạch này nói với Reuters rằng Bắc Kinh đã bày tỏ sự hoài nghi về dự án và chưa đưa ra cam kết dứt khoát về tài trợ.

“Hỗ trợ Campuchia thăm dò xây dựng các dự án thủy lợi toàn diện theo các nguyên tắc thị trường là tập quán kinh doanh bình thường của các công ty Trung Quốc,” Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong email gửi cho Reuters khi được hỏi về kênh đào này.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã không trả lời câu hỏi thẳng về khoản tài trợ nhưng nói rằng hai nước là ‘bạn bè kiên định’, phát biểu vốn cũng được chính ông Hun Manet nhấn mạnh hồi cuối tháng 10.

Việc Trung Quốc thiếu cam kết rõ ràng có thể tạo ra nguy cơ cho toàn bộ kế hoạch, do sự không chắc chắn về chi phí của dự án, tác động môi trường và tính khả thi về tài chính, các chuyên gia, các quan chức và nhà ngoại giao nói.

Nó cũng cho thấy Bắc Kinh đang giảm mạnh các khoản đầu tư ở nước ngoài khi họ gặp khó khăn kinh tế ở trong nước, ngay cả ở các quốc gia mà họ coi là đối tác chiến lược, chẳng hạn như Campuchia.

Từng là một ví dụ điển hình trong việc ‘xây dựng đất nước’ do phương Tây hậu thuẫn sau cuộc nội chiến kéo dài sau dẫn tới sự sụp đổ của chế độ Khmer Đỏ, Campuchia trong thời gian gần đây đã được đông đảo các nhà ngoại giao và chuyên gia chính sách đối ngoại coi là một nước chư hầu của Trung Quốc, do Bắc Kinh chiếm hơn 1/3 tổng nợ công của Campuchia.

Nhưng đầu tư của Trung Quốc vào quốc gia Đông Nam Á này hiện đang lao dốc, sau một loạt các dự án cơ sở hạ tầng không thành công, trong bối cảnh có lo ngại về các băng đảng tội phạm nhắm vào công dân Trung Quốc và số lượng du khách giảm bớt.

Kênh đào dài 180 km này sẽ mở rộng đáng kể tuyến đường thủy hiện có và dẫn nước từ đồng bằng sông Mekong, vùng canh tác lúa nhạy cảm, đến Vịnh Thái Lan, cắt giảm việc vận chuyển của Campuchia qua ngõ Việt Nam.

Trong những tháng sau khi chính phủ Campuchia ký ‘thỏa thuận đầu tư khung’ vào tháng 10 năm 2023 với Tập đoàn Cầu đường Trung Quốc (CRBC), một công ty xây dựng nhà nước, các quan chức Campuchia đã công khai về sự tham gia của Trung Quốc về tài chính. Văn bản của thỏa thuận không được công khai.

Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters hồi tháng Năm, Bộ trưởng phụ trách dự án, Phó Thủ tướng Sun Chanthol, cho biết CRBC sẽ xây dựng kênh đào và trang trải chi phí ‘hoàn toàn’ để đổi lại quyền khai thác nó trong nhiều thập kỷ.

Nhưng tại buổi lễ khởi công hồi tháng Tám, Thủ tướng Hun Manet đã cho biết cổ phần của CRBC trong dự án ở mức 49%, phần còn lại do các công ty Campuchia trang trải.

Cùng ngày, thân phụ ông cũng là nhà lãnh đạo Campuchia hàng chục năm, cựu Thủ tướng Hun Sen, đã lên Facebook kêu gọi Nhật Bản đầu tư vào kênh đào.

Tân Hoa Xã đã không đả động gì đến sự tham gia của Trung Quốc trong bản tin của họ về lễ động thổ kênh đào.

Một người trực tiếp tham gia vào kế hoạch đầu tư nói với Reuters hồi đầu tháng 11 rằng vào lúc đó dự án không có vốn đầu tư của Trung Quốc, xác nhận thông tin của một quan chức Campuchia khác.

Một nguồn tin từ một trong những nhà đầu tư Campuchia cho biết sẽ không có gì ngạc nhiên nếu Trung Quốc không đầu tư vào kênh đào.

Một quan chức thứ tư được báo cáo về dự án này cho biết hồi đầu năm nay Trung Quốc đã chỉ trích riêng tư các quan chức Campuchia vì đã loan báo việc Trung Quốc tài trợ cho dự án chưa được chốt.

Hơn ba tháng sau lễ khởi công, địa điểm tổ chức buổi lễ bên bờ sông Mekong đã bị bỏ hoang, phóng viên Reuters quan sát thấy.