Đăng ngày: 21/04/2025 - 14:47Sửa đổi ngày: 21/04/2025 - 15:43

6 phút

(AFP) – Việt Nam : Bà Trương Mỹ Lan và người thân đều được giảm án. Hôm nay, 21/04/2025, trong phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án thứ hai về việc rửa tiền và chuyển tiền qua biên giới, bà Trương Mỹ Lan đã được giảm án từ chung thân xuống còn 30 năm tù. Tuy nhiên, tổng hợp với bản án giai đoạn một về tội chiếm đoạt tài sản, bị cáo Lan vẫn chịu hình phạt chung là tử hình. Ngoài ra, nhóm bị cáo là thành viên gia đình bà Trương Mỹ Lan cũng được giảm nhẹ hình phạt, chồng bà Lan không kháng cáo vẫn được HĐXX phúc thẩm tuyên giảm 1 năm tù.

(RFI) - Tai tiếng gián điệp tại Đài Loan : các thành viên đảng cầm quyền phải khai báo mọi chuyến đi đến trung Quốc. RFI Pháp ngữ hôm 20/04/2025 cho biết đây là biện pháp mới nhất trong hàng loạt biện pháp mà tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức đưa ra, sau khi ngày càng nhiều vụ Trung Quốc xâm nhập được vào hàng ngũ của đảng này bị phát giác. Có 5 người thân cận với những nhân vật quan trọng của Đảng Dân Tiến cầm quyền đang bị điều tra vì bị nghi hợp tác phục vụ lợi ích của Bắc Kinh. Tình trạng này cũng xảy ra trong quân đội.

(AFP) - Phó tổng thống Mỹ JD. Vance công du Ấn Độ để bàn về hợp tác thương mại. Chuyến đi của phó tổng thống Mỹ JD. Vance đến Ấn Độ kéo dài 4 ngày, bắt đầu từ hôm nay 21/04/2025, trong bối cảnh New Delhi đang nỗ lực đàm phán với Mỹ về thuế quan. Nếu thương lượng không đạt kết quả, hàng hóa của Ấn Độ xuất khẩu sang Mỹ có nguy cơ bị áp thuế 26% từ tháng 07/2025, sau thời hạn tạm hoãn 90 ngày của tổng thống Donald Trump. Hoa Kỳ là một thị trường quan trọng sống còn đối với các ngành dịch vụ và công nghệ thông tin (IT) của Ấn Độ, còn Ấn Độ là nước mua nhiều thiết bị quân sự của Hoa Kỳ.

(Reuters) - Liên Hiệp Châu Âu thay đổi các quy định về khí thải để nhập khẩu thêm khí đốt từ Mỹ. Theo các nguồn thạo tin, Liên Âu đang xem xét thay đổi linh hoạt các quy định về khí thải mê-tan để cho phép các nhà xuất khẩu khí hóa lỏng của Mỹ được hưởng thêm một số lợi thế khi xuất sang châu Âu. Năng lượng có thể nằm trong khuôn khổ các cuộc đàm phán thương mại, nhằm tránh các mức thuế mà tổng thống Trump dọa sẽ áp đặt đối với khối này. 

(AFP) - Israel thừa nhận xả súng "nhầm" vào các nhân viên cứu hộ Palestine. Sau khi thực hiện cuộc điều tra nội bộ, quân đội Israel hôm qua, 20/04/2025, thừa nhận đã có "những sai sót chuyên môn" và "hiểu nhầm" trong vụ xả súng hồi tháng Ba, khiến 15 nhân viên cứu hộ Palestine thiệt mạng tại dải Gaza. Trước đó, phía Israel đã khẳng định rằng sáu trong số 15 người kia là thành viên của Hamas. Phát ngôn viên của Hội Chữ Thập Đỏ tại Cisjordanie tố cáo Israel "biện minh cho các vụ giết người" và "đổ lỗi cho một sai lầm cá nhân của chỉ huy trên chiến trường".

(AFP) - Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Pete Hegseth lại vướng vào một vụ tai tiếng về an ninh. Báo Mỹ New York Times hôm 20/04/2025 tiết lộ bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth đã chia sẻ các thông tin mật về một cuộc oanh kích Yemen trên một nhóm nhắn tin Signal với vợ, người thân của ông, luật sư và khoảng 10 người khác có quan hệ cá nhân hoặc công việc với ông. Những thông tin này cũng đã được ông chia sẻ trên một nhóm chat Signal khác, cũng vào ngày 15/03, có sự tham gia của một nhà báo được mời nhầm, qua đó vụ việc bị phát giác và ông bị Lầu Năm Góc điều tra nội bộ.

(NHK) - Tokyo dự tính xem xét lại các tiêu chuẩn nạp bình điện ô tô điện trong khuôn khổ các cuộc thương lượng với Mỹ. Chính phủ Nhật thông báo như trên sau khi Mỹ cho rằng các tiêu chuẩn về nạp bình điện cho ô tô là những rào cản phi thuế quan trong thương mại. Đài Nhật NHK hôm 20/04/2025 cho biết, thủ tướng Ishiba Shigeru đề cập đến các cuộc đàm phán song phương đang diễn ra, và nhận định giảm thâm hụt thương mại dường như là yêu tiên tuyệt đối của chính quyền Donald Trump. Tuy nhiên, Tokyo khẳng định không vội vàng nhượng bộ trong đàm phán để tránh gây ảnh hưởng đến ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản.

(AFP) - Tổng thống Pháp công du 5 ngày vùng Ấn Độ Dương. Ông Emanuel Macron, hôm nay, 21/04/202, đã tới Mayotte, lãnh thổ hải ngoại của Pháp, để thảo luận về việc tái thiết vùng này bị tàn phá nặng nề sau cơn bão Chido, hồi tháng 12 năm ngoái. Ngày mai, ông tới, đảo Réunion, nơi đây đang đối mặt với dịch virus vi rút Chikungunya, với hơn 10 ngàn người bị nhiễm. Sau đó, nguyên thủ Pháp công du Madagascar và Maurice, tập trung thảo luận về an ninh hàng hải, lương thực và bảo vệ đại dương trước hiện tượng biến đổi khí hậu.

(RFI) - Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF) và Ngân Hàng Thế Giới (WB) nhóm họp phiên thường niên mùa xuân. Các cuộc họp bắt đầu vào hôm nay, 21/04/2025, trong lúc Ngân Hàng Thế Giới lo ngại về khả năng Mỹ sẽ cắt giảm tài trợ khi mà gần một nửa ngân sách của WB được dành cho mục tiêu chống biến đổi khí hậu, vốn thường bị ông Trump chỉ trích. Còn giám đốc IMF cho biết "nhiều người không nhận ra tầm quan trọng của quỹ này" và trong hai năm qua, Mỹ đã nhận được 3,1 tỷ đô la tiền lãi từ việc cho các nước khó khăn vay. 

(AFP) – WHO: Khủng hoảng nhân đạo tại các vùng có xung đột có nguy cơ trầm trọng thêm. Nguyên nhân chính là Mỹ ồ ạt cắt giảm viện trợ quốc tế. Bà Hanan Balkhy, giám đốc khu vực Đông Địa Trung Hải của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) hôm 20/04/2025 cảnh báo như trên và nêu lên trường hợp của Gaza và Sudan, những nơi hệ thống y tế đã quá tải, lại kèm theo xung đột. Việc Mỹ rút khỏi Tổ chức Y Tế Thế Giới cũng đã khiến định tổ chức này phải cắt giảm 1/5 ngân sách, giảm bớt các chương trình hành động và nhân sự.

(Bloomberg) - Mỹ : Các cơ sở làm đẹp lao đao trước cuộc chiến thuế quan của tổng thống Trump. Các viện thẩm mỹ và tiệm làm tóc ghi nhận khách hàng đang lựa chọn các dịch vụ ít tốn kém hơn và giảm số lần tới các nơi này, dấu hiệu cho thấy họ đang muốn cắt giảm chi tiêu. Thuế quan cao làm cho nguồn thu của ngành công nghiệp thẩm mỹ bị đe dọa vì các loại dầu, kem dưỡng da với hàng chục thành phần có nguồn gốc từ khắp nơi trên thế giới. Thậm chí một số hóa chất, cũng như vật liệu đóng gói hiện chỉ có ở Trung Quốc. 

Ông Trump tưởng niệm Giáo hoàng Francis

Giáo hoàng Francis, qua đời ở tuổi 88, đã nhận được sự tưởng niệm sâu sắc từ các nhà lãnh đạo Mỹ, bao gồm Tổng thống Donald Trump và cựu tổng thống Joe Biden, Hãng thông tấn AFP ngày 22-4 đưa tin.

Dù từng có mối quan hệ căng thẳng với Giáo hoàng Francis, ông Trump đã tuyên bố sẽ đến Rome cùng Đệ nhất phu nhân Melania để dự tang lễ, ra lệnh treo cờ rủ tại Nhà Trắng cũng như các cơ sở liên bang.

"Tôi nghĩ ông ấy là một người tốt, đã làm việc chăm chỉ và yêu thương thế giới", ông nói trong một sự kiện tại Nhà Trắng nhân dịp lễ Phục sinh.

Trước đó, Tổng thống Trump cũng đăng trên mạng xã hội Truth Social về sự ra đi của Giáo hoàng Francis: "An nghỉ nhé, Giáo hoàng Francis! Cầu Chúa ban phước cho Ngài và tất cả những ai yêu mến Ngài!".

Trong khi đó, cựu tổng thống Joe Biden cũng bày tỏ niềm tiếc thương sâu sắc, gọi Giáo hoàng là "nhà lãnh đạo có ảnh hưởng bậc nhất thời đại", đồng thời khẳng định Ngài "khác biệt với tất cả những người tiền nhiệm" và chia sẻ hình ảnh buổi gặp gỡ giữa ông cùng Giáo hoàng trên mạng xã hội.

Ukraine sẵn sàng thảo luận để ngừng tấn công vào mục tiêu dân sự

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 21-4 đã khẳng định rằng Ukraine vẫn giữ nguyên đề xuất ngừng tấn công vào các mục tiêu dân sự và sẵn sàng cho mọi hình thức đối thoại để đạt được mục tiêu này.

"Ukraine duy trì đề xuất không tấn công vào các mục tiêu dân sự, ít nhất là như vậy. Và chúng tôi mong đợi một phản hồi rõ ràng từ phía Matxcơva", ông nói trong bài phát biểu video. "Chúng tôi sẵn sàng cho mọi cuộc thảo luận về cách thức đạt được điều này".

Nhà lãnh đạo Kiev cho biết các cuộc đàm phán trong tuần này với các quan chức Mỹ và châu Âu tại London "có một nhiệm vụ chính: thúc đẩy ngừng bắn vô điều kiện. Đây phải là điểm khởi đầu".

Nhà Trắng bác thông tin tìm kiếm bộ trưởng quốc phòng mới

Hãng tin Reuters ngày 22-4 cho biết Nhà Trắng đã bác bỏ một bài báo cho rằng họ đang bắt đầu tìm kiếm bộ trưởng quốc phòng mới, sau khi ông Pete Hegseth - người đứng đầu Lầu Năm Góc - bị cho là đã chia sẻ thông tin về một cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào lực lượng Houthi ở Yemen qua ứng dụng Signal.

Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng bài viết của Đài NPR về việc tìm kiếm nhân sự mới là không đúng sự thật.

"Như tổng thống đã nói sáng nay, ông ấy hoàn toàn ủng hộ bộ trưởng quốc phòng", bà viết trên mạng xã hội X.

Trước đó, Nhà Trắng cũng đã bác bỏ thông tin Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lần thứ hai làm lộ thông tin mật về các cuộc tấn công quân sự sắp diễn ra trên nền tảng nhắn tin Signal.

Đại học Harvard kiện chính quyền ông Trump

Ngày 21-4, Đại học Harvard đã đệ đơn kiện chính quyền Tổng thống Trump lên tòa án liên bang nhằm phản đối việc cắt giảm hơn 3 tỉ USD tài trợ nghiên cứu, cáo buộc Nhà Trắng thực hiện chiến dịch tùy tiện và vi hiến để "trừng phạt Harvard vì bảo vệ quyền hiến định của mình".

"Vụ kiện này liên quan đến việc chính phủ sử dụng việc đình chỉ tài trợ liên bang như một công cụ gây áp lực nhằm kiểm soát các quyết định học thuật tại Harvard", đơn kiện nêu rõ, đồng thời cho biết nhiều tổ chức khác cũng là mục tiêu của ông Trump.

Vụ kiện diễn ra sau khi chính quyền ông Trump lên kế hoạch cắt thêm 1 tỉ USD, bên cạnh khoản cắt 2,2 tỉ USD đã công bố trước đó. 

Ông Trump họp với các nhà bán lẻ lớn về thuế Trung Quốc

Tổng thống Trump đã gặp gỡ đại diện các tập đoàn bán lẻ lớn như Walmart, Home Depot, Lowe's và Target vào ngày 21-4 để thảo luận về chính sách thuế quan mới, Hãng tin Reuters cho biết. 

Các doanh nghiệp như Walmart và Target hiện phụ thuộc lớn vào nguồn hàng từ Trung Quốc - quốc gia đang đối mặt với mức thuế lên tới 145% theo chính sách "Ngày Giải phóng" mà ông Trump công bố.

Phát ngôn viên Walmart cho biết buổi họp "mang tính xây dựng và hiệu quả", dù không nêu chi tiết nội dung. Đây là lần đầu CEO Doug McMillon gặp trực tiếp ông Trump kể từ khi các mức thuế mới được đề xuất. 

Target cũng xác nhận CEO của họ, ông Brian Cornell, đã tham dự và thảo luận về định hướng thương mại tương lai.

Các nhà phân tích lo ngại thuế quan sẽ làm giảm đáng kể lợi nhuận của các hãng bán lẻ, vốn đã chịu áp lực từ lạm phát kéo dài. Trong khi cổ phiếu Walmart chỉ tăng chưa đến 2% năm nay, Target đã giảm tới 32%.

Toà thánh Vatican xác nhận Giáo hàng Francis qua đời sáng 21-4 sau thời gian điều trị nhiễm trùng đường hô hấp phức tạp, hưởng thọ 88 tuổi.

Việc Giáo hoàng người Argentina qua đời lập tức đặt ra câu hỏi về người kế nhiệm vị trí lãnh đạo Giáo hội Công giáo – một trong những tổ chức tôn giáo lâu đời và lớn nhất thế giới với khoảng 1,39 tỉ tín đồ.

Ai sẽ trở thành Giáo hoàng tiếp theo?

Người kế nhiệm vị Giáo hoàng có 12 năm tại vị vẫn chưa được chọn.

Việc bầu chọn Giáo hoàng tiếp theo sẽ do Hội đồng Hồng y - bao gồm các giáo sĩ Công giáo cấp cao, phần lớn do chính Giáo hoàng Francis bổ nhiệm – đảm nhận.

Theo truyền thống, ứng viên phải là nam giới, đã được rửa tội theo Công giáo. Tuy nhiên, trong nhiều thế kỷ qua, các Hồng y chỉ chọn người trong hàng ngũ của mình.

Hiện nay, trên toàn thế giới có hơn 240 Hồng y và họ thường giữ chức vụ này suốt đời.

Quy trình bầu chọn Giáo hoàng diễn ra thế nào?

Chỉ các Hồng y dưới 80 tuổi tại thời điểm Giáo hoàng qua đời hoặc từ chức mới đủ điều kiện tham gia bầu chọn. Hình thức bầu chọn Giáo hoàng tiếp theo là bằng cách bỏ phiếu kín trong "mật nghị Hồng y" diễn ra tại Nhà nguyện Sistine ở Vatican.

Hiện nay, 138 Hồng y đủ điều kiện tham gia bầu chọn Giáo hoàng tiếp theo, nhưng số lượng Hồng y thường chỉ giới hạn 120 người.

Việc bỏ phiếu diễn ra bí mật, do 9 Hồng y được chọn ngẫu nhiên giám sát. Ứng viên cần đạt được ít nhất 2/3 số phiếu để được bầu làm Giáo hoàng mới.

Sau mỗi vòng bỏ phiếu, các lá phiếu được đốt bằng hóa chất để tạo ra khói đen hoặc khói trắng. Khói đen báo hiệu chưa có quyết định, còn khói trắng cho biết đã bầu được Giáo hoàng mới.

Khi có kết quả, một Hồng y cấp cao sẽ công bố tên Giáo hoàng mới từ ban công của Vương cung Thánh đường Thánh Peter.

Khi nào mật nghị Hồng y bắt đầu?

Mật nghị Hồng y thông thường bắt đầu sau khoảng 2-3 tuần kể từ khi Giáo hoàng qua đời hoặc từ chức. Khoảng thời gian này cho phép tổ chức 9 ngày tang lễ và để các Hồng y từ khắp nơi trên thế giới đến Vatican tiễn biệt Giáo hoàng.

Mật nghị Hồng y năm 2013 đã bầu Giáo hoàng Francis lên thay chỉ 12 ngày sau khi Giáo hoàng Benedict XVI từ chức

Tiến trình bầu chọn kéo dài bao lâu?

Thời gian bầu chọn có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hoặc lâu hơn, tùy vào mức độ đồng thuận giữa các Hồng y.

Mỗi ngày, mật nghị có thể tiến hành tối đa 4 vòng bỏ phiếu để cố gắng đạt được đa số phiếu cần thiết.

Nếu sau 33 vòng vẫn không có quyết định, 2 ứng cử viên hàng đầu sẽ vào cuộc bỏ phiếu vòng hai.

Các cuộc bỏ phiếu bầu cử 3 giáo hoàng gần đây nhất diễn ra khá nhanh chóng, mỗi lần chỉ kéo dài vài ngày.

Cuộc bỏ phiếu bầu Giáo hoàng lâu nhất lịch sử diễn ra tới gần 3 năm, chốt lại vào năm 1271 đối với trường hợp Giáo hoàng Gregory X.

Ứng viên hàng đầu để trở thành Giáo hoàng tiếp theo là ai?

Trong số 138 Hồng y đủ điều kiện bỏ phiếu trong mật nghị, có 110 vị được Giáo hoàng Francis bổ nhiệm.

Al Jazeera cho hay Hồng y Peter Turkson của Ghana, Hồng y Luis Tagle của Philippines và Hồng y Peter Erdo của Hungary là những người kế nhiệm tiềm năng hàng đầu.

"Giống như Giáo hoàng Francis, Hồng y Luis Tagle đề cao công lý xã hội và chăm sóc người nghèo" - Al Jazeera cho biết.

Ngoài ra, Hồng y Pietro Parolin - người có vai trò ngoại giao hàng đầu tại Vatican, được tất cả Hồng y biết đến - cũng được đáng giá cao.

Theo CNN, Tòa thánh Vatican ngày 21/4 đã thông báo về sự ra đi của Giáo hoàng Francis ở tuổi 88, sau một thời gian dài chống chọi với bệnh tật.

Giáo hoàng Francis qua đời chỉ một ngày sau khi ông xuất hiện tại Quảng trường St Peter trong lúc hàng vạn tín đồ Thiên Chúa giáo đang tập trung về Vatican để đón lễ Phục sinh. Đây là lần đầu ông xuất hiện trước công chúng kể từ khi xuất viện hồi cuối tháng 3.

Tổng giám mục Diego Ravelli, người chủ trì các nghi lễ phụng vụ của Vatican, thông báo nghi thức tiễn biệt chính thức đầu tiên dành cho Giáo hoàng Francis sẽ diễn ra lúc 20h ngày 21/4 (1h sáng 22/4 giờ Việt Nam), với việc đặt thi hài của ngài vào quan tài. Buổi lễ được cử hành tại nhà nguyện trong Nhà trọ Thánh Marta, nơi Giáo hoàng Francis từng sinh sống.

Người dân Philippines thắp nến tưởng nhớ Giáo hoàng Francis. Video: NYT

Thi hài của Giáo hoàng Francis dự kiến sẽ được đặt tại nhà nguyện vài ngày trước khi chuyển đến Vương cung Thánh đường St Peter để công chúng chiêm ngưỡng. Cuối cùng là tang lễ và quá trình tổ chức bầu chọn giáo hoàng mới.

Trên khắp thế giới, rất nhiều tín đồ đã tập trung tại các nhà thờ và địa điểm tôn giáo để cầu nguyện và thể hiện sự tiếc thương cho sự ra đi của Giáo Hoàng Francis.

Trung Quốc là nước duy nhất không được tổng thống Mỹ Donald Trump hoãn áp thuế và hiện bị áp mức thuế 145%, thậm chí là 245% đối với một số mặt hàng. Song song với việc “quyết đấu đến cùng” với Washington, Bắc Kinh tìm cách vận động “đoàn kết” chống lại cuộc chiến thuế quan do Mỹ đơn phương áp đặt. Trung Quốc nói chuyện với Liên Hiệp Châu Âu, gặp hai đối tác Hàn Quốc và Nhật Bản. Chủ tịch Tập Cận Bình nhanh chóng công du ba nước đối tác Đông Nam Á, bắt đầu từ Việt Nam.

Đây là chuyến thăm cấp Nhà nước lần thứ 5 đến Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trả lời RFI ngày 14/04, Emmanuel Véron, nhà nghiên cứu cộng tác tại Trường Hàng hải và Viện Inalco, thành viên Viện Pháp Nghiên cứu về Đông Á (IFRAE), nhận định :

“Điều này cho thấy tầm quan trọng về kinh tế, cũng như chiến lược của Việt Nam đối với Trung Quốc. Xin nhắc lại một chút là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, trước đó là chiến tranh Đông Dương, chiến tranh Việt Nam, Trung Quốc hậu thuẫn cho Việt Nam, cho Việt Cộng. Điều này cũng cho thấy rõ sự gắn kết khá mạnh mẽ giữa chế độ Cộng sản hai nước và được phát triển hơn nhờ dần dần mở cửa nền kinh tế từ 30-40 năm trở lại đây. Có thể thấy là đúng, giữa hai nước có mối liên hệ rất đặc biệt. Lần này, chủ tịch Tập Cận Bình bắt đầu vòng công du Đông Nam Á với điểm đến đầu tiên là Việt Nam để khẳng định điều này và để có được nhưng bảo đảm về mặt thuế quan, đầu tư hoặc những bảo đảm về mặt hội nhập kinh tế Trung Quốc và Việt Nam”.

Trái với một tổng thống Mỹ khó lường, chủ tịch Tập Cận Bình cố thể hiện Trung Quốc là “đối tác đáng tin cậy” và là “người bảo vệ thương mại toàn cầu”. Thái độ của ông Tập cũng được các nhà quan sát chú ý khi thăm Việt Nam, luôn tươi cười, thân thiện, “tặng quà lưu niệm trên đường đi”, có nghĩa là “các thỏa thuận thương mại mới và thắt chặt quan hệ đối tác chiến lược”, theo nhận định của nhà nghiên cứu Wen-Ti Sung, thành viên không thường trú của Trung tâm Trung Quốc toàn cầu thuộc Atlantic Council (Hội đồng Đại Tây Dương) và được trang CNN trích dẫn ngày 14/04.

Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc kêu gọi Việt Nam hợp lực chống đòn thuế quan của Mỹ

Trung Quốc và Việt Nam ký 45 văn bản thỏa thuận hợp tác tập trung vào các lĩnh vực then chốt như kết nối hạ tầng, thương mại, chuỗi cung ứng, trí tuệ nhân tạo, nông nghiệp, phát triển nguồn lực, hàng không và đường sắt (*). Chủ tịch Tập Cận Bình hứa “thị trường lớn Trung Quốc luôn mở cửa cho Việt Nam”. Ông cũng đề cao vai trò của Việt Nam khi kêu gọi hai nước hợp tác để duy trì “sự ổn định của hệ thống thương mại tự do toàn cầu, chuỗi cung ứng, công nghiệp” và cùng phản đối “hành vi bắt nạt đơn phương”, ám chỉ đến quyết định áp thuế đối ứng của chính quyền Mỹ, trong đó Việt Nam chịu mức thuế cao 46%.

Nhìn chung, theo Wen-Ti Sung, chuyến thăm Việt Nam trong khuôn khổ vòng công du Đông Nam Á (Malaysia và Cam Bốt) của ông Tập Cận Bình có hai mục đích : Về mặt kinh tế, tìm cách đa dạng hóa dấu ấn kinh tế của Trung Quốc trên toàn thế giới ; về chính sách đối ngoại, nhằm kéo các nước lại gần Trung Quốc trong khi những nước này vẫn nín thở về mức thuế đối ứng, mới chỉ được Mỹ tạm đình chỉ 90 ngày.

Thương mại Việt Nam không thể tách rời đối tác Trung Quốc

Thương mại Việt Nam và Trung Quốc đã cán mốc kỷ lục mới 205 tỷ đô la trong năm 2024, trong đó khối lượng nhập khẩu của Việt Nam là 144 tỷ đô la. Việt Nam là một trong những thị trường xuất khẩu chính của Trung Quốc và Trung Quốc cũng lắp ráp nhiều mặt hàng ở Việt Nam và sau đó Việt Nam xuất khẩu với số lượng lớn sang Hoa Kỳ. Chính vì thế Việt Nam bị coi là “sân sau” của Trung Quốc và bị Mỹ áp mức thuế 46%. Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :

“Trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc đã tăng hơn 15% trong năm 2024. Con số này cũng cho thấy lợi ích về thương mại, công nghệ và công nghiệp của Trung Quốc là sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, chuyển chuỗi sản xuất dệt may, cũng như một số ngành công nghiệp khác sang Việt Nam hoặc một số nước ở Đông Nam Á. Nói tóm lại là có sự hội nhập kinh tế giữa hai nước. Ngoài ra, trong những năm gần đây, một phần các thị trường vững chắc, trong đó có Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu, đã xích lại gần Việt Nam bởi vì nền kinh tế nước này đã hiệu quả hơn, các công trình hạ tầng có chất lượng tốt hơn và hoạt động hậu cần logistic cũng được củng cố. Việt Nam đã hội nhập vào quá trình toàn cầu hóa từ 10 đến 15 năm nay, đặc biệt là nhờ năng lực của Trung Quốc”.

Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công du Việt Nam kêu gọi tăng cường quan hệ thương mại song phương

Trung Quốc mang lợi ích kinh tế xoa dịu tranh chấp ở Biển Đông

Khi công bố hàng loạt thỏa thuận hợp tác thương mại, công nghệ, phát triển xanh… chủ tịch Trung Quốc cũng cố xoa dịu những căng thẳng về tranh chấp chủ quyền giữa hai nước ở Biển Đông. Trong điểm 9 của Tuyên bố chung, Việt Nam và Trung Quốc khẳng định “hai bên trao đổi ý kiến chân thành, thẳng thắn về vấn đề trên biển, nhấn mạnh cần kiểm soát tốt hơn và tích cực giải quyết bất đồng trên biển, cùng duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông”. Dù vào tháng 02 trước đó, Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật ở gần vịnh Bắc Bộ sau khi Hà Nội công bố bản đồ xác định các yêu sách lãnh thổ.

Liệu những thỏa thuận mới được ký kết có thể xóa bỏ những căng thẳng về chủ quyền, nhất là ở Biển Đông, hay không ? Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :

“Dù sao đó cũng là mong muốn, một trong những đòn bẩy của Bắc Kinh. Có nghĩa là nhân chuyến công du Hà Nội, chủ tịch Tập Cận Bình nhắc lại vai trò đặc biệt của Việt Nam, được Trung Quốc coi là “người em” ở Đông Nam Á, theo văn hóa Trung Quốc và phần nào có chung sự phát triển về con người. Do đó, Bắc Kinh sẽ cố kích hoạt đòn bẩy thương mại và công nghệ để xóa những căng thẳng đang có ở Biển Đông, cho dù Trung Quốc rất hung hăng trong hoạt động quân sự hóa nhiều vùng biển, đi ngược với luật pháp quốc tế”.

Động thái hòa dịu này còn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam và một số nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông với Trung Quốc đang có những thỏa thuận hợp tác riêng về hàng hải để đánh dấu chủ quyền, như với Philippines, sắp tới là với Indonesia.

Tránh chọc giận tổng thống Trump vì còn đàm phán thuế với Mỹ

Giới chuyên gia cho rằng khi trải thảm đỏ đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam cũng cần hành động thận trọng và tránh tỏ ra ngả về phía Bắc Kinh vì việc này có nguy cơ khiêu khích nguyên thủ Mỹ trong các cuộc đàm phán về thuế đối ứng. Và tổng thống Donald Trump đã sớm cho ý kiến ngay ngày 14/04 khi chủ tịch Tập Cận Bình đến Hà Nội : 

Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc. Tôi không đổ lỗi cho Việt Nam. Tôi đã thấy họ gặp nhau… đó là một cuộc gặp đáng yêu. Cuộc gặp giống như đang cố gắng tìm ra câu trả lời : Làm thế nào để chúng ta có thể lừa gạt Hoa Kỳ.

Thực ra, trước khi đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam đã có nhiều hành động trấn an chính quyền Mỹ : mua thêm hàng hóa Mỹ (khí hóa lỏng LNG, máy bay Boeing…), đề xuất đánh thuế 0% hàng hóa của nhau. Hà Nội khẳng định thắt chặt kiểm soát đối với một số hoạt động thương mại với Trung Quốc để bảo đảm hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ với nhãn hiệu “Sản xuất tại Việt Nam”.

Đọc thêmViệt Nam : “Bạn” hay “thù” trong chính sách đánh thuế của Trump ?

Nói tóm lại, Hà Nội đang ở thế khó. Tuy nhiên, chiến lược “ngoại giao cây tre” của Việt Nam đã phát huy hiệu quả, theo nhận định với RFI Tiếng Việt ngày 18/04 của nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (Pháp) :

“Việt Nam ở trong thế rất tế nhị và trong mọi trường hợp đều đòi hỏi rất nhiều kỹ năng ngoại giao. Trên thực tế, sách lược “ngoại giao tre” đã phát huy hiệu quả rất tốt và Việt Nam đã cố gắng duy trì khoảng cách cân bằng giữa một bên là Trung Quốc và bên kia là Hoa Kỳ cùng với các đồng minh của Mỹ, ít nhất là xét về góc độ địa-chính trị.

Nhưng xét về mặt kinh tế, tình hình phức tạp hơn một chút vì nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc một phần vào dòng chảy kinh tế gắn kết Việt Nam với Trung Quốc. Một trong những chỉ trích của Washington đối với Hà Nội, và được thể hiện rõ trong việc tăng thuế hải quan liên quan đến hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ, liên quan đến việc Mỹ cho rằng Việt Nam là “sân sau” cho các công ty Trung Quốc để lách lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào sản phẩm Trung Quốc. Nói cách khác, các công ty Trung Quốc đang chuyển sản xuất đến Việt Nam để có thể xuất khẩu sản phẩm của họ từ Việt Nam, nhờ đó được hưởng lợi từ mức thuế áp dụng cho Việt Nam.

Đọc thêmLãnh đạo Việt Nam tuyên bố sẵn sàng giảm thuế xuống 0% đối với hàng nhập từ Mỹ

Và tình hình này thực sự là khó xử lý cho Hà Nội vì Việt Nam không thể ngăn cản việc thành lập các công ty Trung Quốc do những hậu quả kinh tế từ việc này. Đồng thời, về mặt ngoại giao, Hà Nội cũng không muốn bị coi là gần gũi hoặc đại diện cho lợi ích của Bắc Kinh trước Washington.

Vì vậy, tôi nghĩ Việt Nam sẽ cố gắng đàm phán với Mỹ và cố gắng nhấn mạnh rằng họ có khả năng quản lý việc thành lập các nhà máy Trung Quốc ở Việt Nam hoặc di dời các nhà máy Trung Quốc sang lãnh thổ Việt Nam.

Chúng ta nên nhớ rằng đằng sau chuyện này còn có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa Trung Quốc và Mỹ, không chỉ đơn thuần về kinh tế, mà còn về địa-chính trị và địa-chiến lược đối với khu vực này và Mỹ hiểu rằng Washington chẳng được lợi khi đẩy những nước đang có lập trường “trung lập” hoặc “trung dung” vào vòng tay của Bắc Kinh. Cho nên đẩy Hà Nội vào vòng tay của Bắc Kinh chắc chắn sẽ là một sai lầm về mặt chiến lược.

Vì vậy, tôi nghĩ rằng sẽ có các cuộc đàm phán và hai bên sẽ tìm ra được một kiểu thỏa thuận giúp cho Hà Nội tiếp tục duy trì vị thế cân bằng giữa một bên là Trung Quốc bên kia là Hoa Kỳ”.

******* 

(*) Ba dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn : (1) Lào Cao - Hà Nội - Hải Phòng, (2) Lạng Sơn - Hà Nội, (3) Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng.