Tháng 4/2024, Tòa án quận Trường Ninh (Thượng Hải) thụ lý vụ kiện liên quan đến tranh chấp thừa kế theo di chúc. Điều kỳ lạ là nguyên đơn - người đàn ông họ Lưu, không có quan hệ huyết thống với người quá cố, bà Vương, nhưng lại dựa vào di chúc để kiện các con ruột và cháu trai của bà, yêu cầu được độc chiếm toàn bộ di sản.

Bản di chúc gây tranh cãi

Lưu kể rằng, bà Vương ly hôn chồng từ khi còn trẻ, lúc tuổi già lại có mối quan hệ không tốt với các con. Bà sống trong viện dưỡng lão thời gian dài, bị viêm tủy xương. Lưu học y từ nhỏ, thường xuyên đến thăm khám cho người già ở cổng viện dưỡng lão. Vì Lưu chữa trị hiệu quả, bà Vương nhận Lưu làm con nuôi, sống cùng từ đó.

Ngày 2/11/2023, bà Vương, 91 tuổi, lập di chúc trước sự chứng kiến của hai luật sư, ghi rõ toàn bộ tài sản sẽ được Lưu thừa kế sau khi bà qua đời. Hơn một tháng sau, bà Vương bị ngã tại nhà và qua đời trong bệnh viện. Lưu nói bản thân được quyền thừa kế toàn bộ tài sản theo di chúc.

Tuy nhiên, cháu trai của bà Vương, tên Tiểu Lâm, lại kể câu chuyện hoàn toàn khác. Anh nói bố mình luôn phụ trách chăm sóc bà nội, chỉ đưa bà vào viện dưỡng lão năm 2016 do sức khỏe yếu, sau đó vẫn thi thoảng đến thăm. Đến năm 2019, khi sức khỏe quá yếu, bố anh mới không thể đến thăm bà, ông qua đời năm 2020.

Sau khi lo liệu tang lễ cho bố, Lâm nhận trách nhiệm đến viện dưỡng lão chăm sóc bà, nhưng lại nhận thông báo bà đã được "con nuôi" là Lưu đưa đi vào cuối 2019, với lý do "thăm họ hàng ở Sơn Đông", từ đó không còn nghe tin tức gì từ bà.

"Tôi đã hỏi thăm họ hàng ở Sơn Đông và được biết bà và Lưu quả thực đã đến thăm nhà cháu gái, nhưng từ đó đến nay chúng tôi không liên lạc được với họ. Tôi đã cố gắng kết bạn với Lưu trên WeChat nhiều lần, nhưng ông ta không chấp nhận", Lâm nói. Anh chỉ ra rằng, bà Vương từng lập di chúc công chứng vào năm 2014, ghi rõ để lại bất động sản ở đường Tuân Nghĩa cho cháu trai (Lâm) và tiền tiết kiệm trong ngân hàng cho các con.

Từ Lợi - thẩm phán Tòa Gia đình và người chưa thành niên, thuộc Tòa án quận Trường Ninh, nhận thấy nhiều điểm đáng ngờ khi tiếp nhận vụ kiện. Biên bản của người làm chứng cho việc lập di chúc và video cho thấy bà Vương gọi Lưu là con trai cả. Bà cũng nói: "Con trai út (bố Lâm) của tôi vừa qua đời năm 2023, những đứa con khác bỏ rơi tôi. Con trai cả của tôi trước đây phục vụ trong lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế, đi qua hơn 70 quốc gia, nó không có nhà, vì vậy tôi để lại toàn bộ tài sản cho nó...".

Luật sư làm chứng cho biết Lưu không thông báo rằng họ không phải là mẹ con ruột.

Trên tòa, Lưu khai rằng chưa từng tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế và chưa từng đi qua hơn 70 quốc gia. Bà Vương nghe được tin đồn từ các bệnh nhân khác. Ông không chấp nhận yêu cầu kết bạn WeChat của Lâm vì không thành thạo sử dụng WeChat. Điện thoại di động của bà Vương bị hỏng sau khi đến Sơn Đông, sau đó đổi số, nên người thân không thể liên lạc được.

Vạch trần những lời dối trá

Di chúc kỳ lạ, thân phận Lưu bí ẩn và những lời khai mâu thuẫn khiến thẩm phán Từ Lợi nghi ngờ. Tuy nhiên, vì bà Vương đã qua đời, cần thêm bằng chứng để xác định tính xác thực và hiệu lực của di chúc.

Hồ sơ bệnh án của bà Vương vào ngày 22/12/2023 ghi: "Bệnh nhân đã bất tỉnh và khó thở trong sáu giờ. Sáu giờ trước đó, gia đình phát hiện bà không có phản ứng, sùi bọt mép và khó thở". Tuy nhiên, bệnh viện chỉ nhận được cuộc gọi cấp cứu lúc 10h54, đội y tế đến lúc 11h05, bà được tuyên bố tử vong lúc 11h40.

"Điều này có nghĩa là sau khi phát hiện bà Vương bất tỉnh, Lưu đã trì hoãn việc gọi cấp cứu trong nhiều giờ, làm chậm trễ đáng kể thời gian cấp cứu của bà", Từ Lợi phân tích.

Sao kê ngân hàng còn tiết lộ thêm bằng chứng quan trọng về âm mưu "trộm tiền". Bà Vương nhận lương hưu hàng tháng hơn 10.000 nhân dân tệ. Khoảng một năm trước khi qua đời, hơn 200.000 nhân dân tệ tiền gửi có kỳ hạn tích lũy qua nhiều năm của bà dần bị chuyển vào các tài khoản thanh toán, người thực hiện giao dịch đều là Lưu. Số tiền này cuối cùng được rút qua máy ATM, mỗi lần đều đạt đến hạn mức rút tiền và thường thực hiện nhiều giao dịch trong nhiều ngày liên tiếp.

Trước những bằng chứng, Lưu thay đổi lời khai, nói được bà Vương tặng số tiền này, nhưng không thể chứng minh. Về việc sử dụng tiền lương hưu, Lưu nói rằng "tất cả đều dùng để mua thuốc cho bà Vương", nhưng cũng không thể cung cấp hóa đơn mua thuốc.

"Nếu muốn tặng tiền cho Lưu, bà Vương có thể trực tiếp đến quầy giao dịch mà không cần phải thường xuyên rút tiền từ máy ATM", Từ Lợi nói.

Thẩm phán cũng chỉ ra rằng bà Vương có lương hưu cao, trong khi Lưu không có thu nhập ổn định. Trong thời gian sống cùng, Lưu đã rút hết tiền tiết kiệm của bà, dẫu không tính đến bất động sản thì Lưu cũng đã nhận được rất nhiều lợi ích kinh tế từ bà Vương, vì vậy khó có thể nói rằng việc giúp đỡ bà cụ chỉ đơn thuần xuất phát từ lòng tốt.

Thẩm phán cũng điều tra ra chi tiết kinh hoàng là sau khi bà Vương qua đời, Lưu không hề báo tin cho gia đình, cũng không tổ chức tang lễ mà rải tro cốt của bà lên núi - hành động vi phạm nghiêm trọng đạo đức và không hợp tình hợp lý.

Phán quyết di chúc vô hiệu

Dựa trên kết quả điều tra, Tòa án quận Trường Ninh ra phán quyết rằng dù di chúc của bà Vương là hợp pháp về hình thức, nhưng Lưu đã bịa đặt về nhân thân để chiếm được lòng tin và sự cảm thông của bà. Lưu cũng cố tình cắt đứt liên lạc giữa bà Vương với gia đình, khiến bà lầm tưởng rằng bị con cháu bỏ mặc. Di chúc phải thể hiện ý nguyện thực sự của người lập, nên ý chí bị ảnh hưởng bởi hành vi gian lận sẽ bị coi là không đúng sự thật. Do đó di chúc của bà Vương là vô hiệu.

Về tài sản, việc Lưu chăm sóc cho bà Vương được xây dựng trên hành vi bất hợp pháp, không thể vì vậy mà được chia tài sản. Bất động sản của bà Vương sẽ được thừa kế bởi Lâm theo di chúc công chứng năm 2014. Số tiền gửi Lưu nói được bà Vương tặng cho không có bằng chứng, nên hơn 200.000 nhân dân tệ Lưu rút ra được coi là di sản. Vì không có di chúc hợp lệ đối với số tiền này, các con còn sống của bà Vương và Lâm sẽ được thừa kế. Tòa án đã chấp nhận đề nghị của Lâm về việc chia đều phần tài sản này.

Tòa án bác bỏ toàn bộ yêu cầu của Lưu và yêu cầu trả lại hơn 200.000 nhân dân tệ tiền gửi. Lưu kháng cáo, nhưng bị tòa phúc thẩm bác đơn vào ngày 31/7, giữ nguyên phán quyết ban đầu.

Sau vụ việc, tòa án khuyến nghị viện dưỡng lão cải thiện thủ tục cho người cao tuổi ra viện để tránh bị người lạ dụ dỗ đưa đi, đồng thời cần tăng cường liên lạc với gia đình và kịp thời thông báo tình hình cho họ.

Tòa án cũng đề nghị công ty luật cải thiện việc đào tạo và quản lý luật sư, cần xác minh mối quan hệ giữa người lập di chúc và người hưởng thừa kế trong quá trình lập di chúc, đồng thời cảnh giác với những hành vi trái với lẽ thường.

Thẩm phán nhắn nhủ người cao tuổi không nên tin vào những lời đường mật của người lạ. Khi đưa ra những quyết định quan trọng, như xử lý di sản, nên trao đổi với con cái và người thân để tránh những tổn thất không thể khắc phục do sự cả tin nhất thời.

Đồng thời, con cái và các thành viên khác trong gia đình nên thường xuyên thăm hỏi cha mẹ, quan tâm hơn đến tình trạng thể chất, tinh thần và cuộc sống thường ngày của người cao tuổi. Đặc biệt đối với người cao tuổi sống trong viện dưỡng lão, nên giữ liên lạc và thường xuyên đến thăm để nắm bắt tình hình và các mối quan hệ của người cao tuổi, tránh tạo cơ hội cho tội phạm lợi dụng.

Tuệ Anh (theo Legal Daily)