Gia đình Hứa Hồng Chấn và Trương Hảo Phong ở thôn Thanh Hà, huyện Phong Khâu, tỉnh Hà Nam, vốn có quan hệ thân thiết nhưng trở mặt vì tranh chấp đất đai vào đầu những năm 2000.

Ông Chấn, bí thư chi bộ thôn, cách chức tổ trưởng tổ 2 của ông Phong do có thái độ chống đối. Ông Phong được cho là dẫn đầu một nhóm người liên tục dán khẩu hiệu, phát tờ rơi từ tỉnh đến huyện, thị trấn; gửi tin nhắn và phát tán tài liệu tố cáo ông Chấn khắp Internet.

Sáng đi tố cáo, tối tìm đến nhà

Sáng 2/7/2009, chín người dân thôn Thanh Hà đến Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật huyện Phong Khâu để tố cáo hành vi tham nhũng của cựu bí thư Hứa Hồng Chấn.

Ông Hứa Khôn Lượng, một trong chín người đến tố cáo, cho biết ngay tối đó, con trai thứ ba của ông Chấn là Hứa Chấn Quân dẫn người đi trả thù những thôn dân tố cáo.

Bà Thường Vệ Vân, vợ ông Phong, cho biết vào tối 2/7, Quân dẫn theo vài người xông vào nhà một trong những người tố cáo, đánh và đập phá đồ đạc. Sau đó, khoảng 1h rạng sáng 3/7, họ phá cửa xông vào nhà bà.

Bà Vân kể, họ cầm gậy gộc, không có dao. Quân hỏi có phải ông Phong đi tố cáo bố anh ta không, sau đó lấy ra các tài liệu. Lúc này, ông Phong bước ra khỏi nhà, Quân thấy vậy liền vung gậy về phía đầu ông, bà Vân vội đẩy chồng ra khiến gậy đánh vào cánh tay ông Phong.

Con gái ông Phong, lúc đó đang ở trong nhà, gọi cảnh sát. Bà Vân khuyên can nhưng bị đánh ngã ra đất, chảy nhiều máu. Khi cảnh sát đến, nhóm Quân đã rời đi.

Sau khi bà Vân trình báo, công an huyện Phong Khâu lập hồ sơ điều tra vào 20/7, nhưng không tìm thấy Quân. Báo cáo giám định thương tích cho thấy, đỉnh đầu bà Vân có "một vết thương dài khoảng 7 cm, sâu đến màng xương". Bà phải nhập viện điều trị, tự trả mọi chi phí.

Chống trả kẻ đạp cửa giữa đêm

17 ngày sau, khoảng 21h ngày 19/7/2009, sự yên tĩnh của thôn Thanh Hà bị phá vỡ bởi tiếng đạp cửa phát ra từ nhà ông Phong, người dân ở gần đó vội chạy đến.

Một dân làng kể rằng thấy vài người đạp cửa nhà họ Trương, một người nhảy qua tường vào bên trong rồi mở cửa cho cả đám, sau đó có tiếng đánh nhau.

Ông Lượng nói thấy 4-5 người cầm gậy gỗ đập cửa, xông vào sân. Sau một lúc ẩu đả, Trương Hải Bân, con trai 22 tuổi của ông Phong, chạy ra khỏi nhà, 3-4 người đuổi theo nhưng không đuổi kịp nên quay lại. Sau khi họ vào, tiếng đánh nhau lại vang lên, lần này còn dữ dội hơn. Lát sau ông Lượng nghe tiếng hét "Là tôi đây", cảm giác có chuyện không hay nên ông bỏ về nhà.

Chuyện gì thực sự xảy ra trong nhà họ Trương?

Đêm đó, ngoại trừ hai bên liên quan, không có ai chứng kiến cuộc chiến trong sân, có nhiều dân làng đứng xem gần đó nhưng không ai lại gần. Trời quá tối nên họ cũng không thể nhìn rõ ai với ai.

Bân khai vào khoảng 21h hôm đó, đang ngủ thì nghe thấy tiếng la hét. "Những người đến nhà tôi gây rối lần trước lại đến nữa. Tôi xuống lầu, bố và em gái đã gọi cảnh sát. Họ liên tục đạp cửa. Tôi bảo em trốn trong phòng, tắt đèn. Sau đó, bố và tôi đứng trong sân chờ cảnh sát đến, không ai ra cửa vì lo bị thương. Sau 10-20 phút, cửa bị đá tung. Vài người liên tục hỏi nhau có mang đèn pin không, rồi đi vào sân".

Bân nói hai bố con mỗi người cầm một cây gậy gỗ đứng ở hai bên sân.

"Ngay khi nhìn thấy bố tôi, họ bắt đầu đánh ông ấy. Tôi thấy có người cầm dao chém về phía bố nên cầm gậy gỗ đánh hắn, nhưng chưa đánh được thì bị chém một nhát, ngã xuống đất. Sau đó, tôi nhặt con dao dùng để cắt dưa hấu bên cạnh chuồng lợn, định chém hắn thì lại bị đá ngã, không rõ có chém trúng hắn hay không. Sau khi tôi ngã, dao rơi ra. Lúc đó, bố tôi đã nằm bất động trên mặt đất. Họ lại đánh tôi ngã ở cửa trước. Tôi vùng thoát và bỏ chạy, hai người đuổi theo nhưng không bắt được. Quân hét lên với họ 'Đừng đuổi theo nữa, đi xử lý cái kia'. Đầu tôi chảy rất nhiều máu, cánh tay dường như bị gãy, vì vậy tôi đi gọi người giúp đỡ...", Bân viết trong bản tường trình.

Khi Bân đến nhà chú ruột cầu cứu, trưởng thôn Trương Tiến Thanh tình cờ cũng có mặt. Ông Thanh nhớ lại: "Khoảng 21h tối đó, con trai ông Phong đẩy cửa vào. Bụng và mặt anh ta đầy máu, tay trái cầm một con dao dài hơn 10 cm, có đầu nhọn và răng cưa ở sống dao".

Theo Bân, ông Thanh lái xe đi cùng ông Chấn đến nhà anh ta. Bân chạy về nhà, giấu dao vào đống lúa mì rồi đi vào cùng họ. Nhưng lúc này trong sân đã chẳng còn ai. Một lúc sau, cảnh sát đến, hai bố con ông Phong ngồi xe cảnh sát đến phòng khám trong thôn khâu vài mũi rồi bị đưa đến trại tạm giam.

Vậy, chuyện gì đã xảy ra trong sân sau khi Bân trốn đi cầu cứu?

Trong bản khai, ông Phong kể bị Quân cũng hai người khác đánh vào đầu bằng gậy nên ngất xỉu. Khi tỉnh lại, vừa đứng dậy, ông thấy hai kẻ xông về phía mình. Trong cơn hoảng loạn, ông mò mẫm được một cây gậy đánh những người đó vài cái, sau đó quay đầu chạy vào nhà.

"Được vài bước, tôi nghe thấy Quân hét lên 'Là tôi đây'. Vào nhà một lúc, Bân dẫn người về. Lúc này, tôi mới nhận ra đang cầm một cái liềm dính máu. Tôi sợ quá ném nó ra trước giường, dẫn hai con chạy lên lầu cho đến khi cảnh sát đến", ông Phong kể.

Ai đưa người chết tới bệnh viện?

Khi nhà bị đột nhập lần thứ hai, bà Vân và con dâu sắp sinh đang ở bệnh viện huyện. Nhận được điện thoại nói có người đập cửa, bà liên tục gọi cảnh sát 27 lần trong 144 phút, từ 21h38 đến nửa đêm.

Đồn cảnh sát chỉ cách thôn Thanh Hà 8 km nhưng không ngăn chặn được thảm kịch. Bà Vân cho biết, sau sự việc, họ đã bịa đặt quá trình điều động cảnh sát.

Trong hồ sơ mô tả rằng: "Chúng tôi (cảnh sát) ra khỏi nhà ông Phong và nhìn thấy Quân nằm trên sân. Một người đàn ông cao gầy đang giữ cổ Quân, tay kia che vết thương. Một người khác đứng cạnh anh ta. Có rất nhiều máu trên mặt đất... Chúng tôi nhấc Quân lên xe cảnh sát đưa đến bệnh viện huyện. Trên đường đi, Quân vẫn còn thở yếu ớt...".

Nhưng Triệu Văn Kiệt, người cùng đột nhập nhà họ Trương hai lần, khai khi bị thẩm vấn: "Tôi thấy tình hình Quân không ổn nên vội đỡ anh ta, lái xe đến bệnh viện". Quân sau đó tử vong.

Bà Vân nói: "Sau khi chúng tôi gọi cảnh sát, lúc họ đến trong sân đã không còn ai. Họ đưa chồng con tôi đến phòng khám". Bà thắc mắc rằng cảnh sát làm nhiệm vụ đêm đó chỉ có hai người, rốt cuộc xe cảnh sát đã đưa ai đi?

Hỗn loạn trong phiên tòa

Ngày 12/3/2010, ông Phong và Bân bị xét xử về tội cố ý giết người.

Theo báo cáo khám nghiệm tử thi, trên cơ thể Quân có 12 vết thương: 7 vết dao cắt, 4 vết bầm tím và một vết trầy xước. Vết thương ở lưng trên dài 3,5 cm và sâu vào khoang ngực; vết thương ở cổ sâu 8 cm, chạm đến đốt sống cổ. Hình dạng các vết thương cho thấy có thể do hơn hai loại vật sắc nhọn gây ra. Nguyên nhân tử vong là sốc giảm thể tích máu do vật sắc nhọn gây ra.

Bà Vân tin rằng Quân bị đồng bọn làm bị thương trong vụ hỗn loạn. "Chồng tôi và những người chứng kiến không hề thông đồng lời khai. Họ đều nghe thấy 'Là tôi đây'", bà nói.

Mặt khác, con dao Bân cầm có hình lưỡi liềm và có răng cưa ở sống dao. Trên tòa, khi luật sư chuẩn bị đưa ra con dao Bân cầm để chứng minh vết thương trên người Quân không phải do Bân gây ra, gia đình ông Chấn dẫn hơn 20 người xông tới, bao vây tấn công Bân và luật sư bào chữa, khiến phiên tòa phải dừng. Luật sư phải nằm viện nhiều tháng sau khi bị đánh đập.

Hai bản án tử hình

Ngày 25/6/2010, TAND trung cấp thành phố Tân Hương ra phán quyết ông Phong và Bân phạm tội cố ý giết người. Bản án nêu khi nghe thấy tiếng đạp cửa, bố con ông Phong ra sân, tắt đèn, cầm gậy đứng đó. Sau khi Quân vào sân, đôi bên ẩu đả, Bân cầm dao đâm về phía Quân, còn ông Phong cầm liềm chém loạn xạ, khiến nạn nhân chịu nhiều vết thương.

Luật sư bào chữa lập luận rằng nạn nhân có lỗi lớn và xin khoan hồng. Theo tòa, đôi bên có thù oán từ lâu, việc nạn nhân vào nhà bị cáo vào đêm khuya rõ ràng là có lỗi. Tuy nhiên, bị cáo giết chết nạn nhân bằng thủ đoạn tàn nhẫn, không được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Tòa tuyên ông Phong án tử hình, Bân cũng bị tuyên tử hình nhưng được hoãn thi hành án hai năm.

Bố con ông Phong kháng cáo lên TAND cấp cao tỉnh Hà Nam vào ngày 25/1/2011, nhưng bị bác đơn.

Tuy nhiên, trong quá trình xem xét lại bản án tử hình của ông Phong, TAND tối cao không phê chuẩn, cho rằng "một số chi tiết trong bản án sơ thẩm không rõ ràng và không đủ chứng cứ". Ngày 27/10/2011, vụ án được trả hồ sơ để xét xử lại.

Ngày 21/3/2013, TAND trung cấp Tân Hương đổi bản án của ông Phong thành tử hình, hoãn thi hành trong hai năm, nhưng sẽ không được ân xá.

Nhiều năm qua, bà Vân đi khắp nơi thay chồng con kháng cáo. Theo bà Vân, ngoài Quân đã tử vong, những người hai lần đột nhập nhà bà phi pháp đều được tại ngoại sau khi tạm giam thời gian ngắn, không bị trừng phạt.

Tranh cãi phòng vệ chính đáng

Luật sư Thường Bá Dương, hỗ trợ pháp lý cho bố con ông Phong từ năm 2011, cho rằng hành vi của hai người là phòng vệ chính đáng và không nên phải chịu trách nhiệm hình sự.

Điều 20 Bộ luật Hình sự quy định, nếu một người có hành động ngăn chặn hành vi xâm phạm trái pháp luật đang diễn ra để bảo vệ lợi ích công cộng hoặc quyền nhân thân, tài sản và các quyền khác của bản thân hoặc người khác, và hành vi ngăn chặn đó gây tổn hại cho người xâm phạm trái pháp luật, thì được coi là phòng vệ chính đáng và không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Theo luật sư, Quân và những người khác đột nhập trái phép nhà ông Phong vào đêm khuya, về tình về lý, hai cha con ông có quyền tự vệ trước hành vi xâm phạm trái phép. Hơn nữa, đây là lần thứ hai Quân đột nhập trái phép và đánh người. Ngay cả khi cha con ông Phong có chuẩn bị trước (như tắt đèn, cầm gậy) thì đó cũng là hành vi hợp lý và là một phần của hành vi phòng vệ.

Tuy nhiên, cả TAND trung cấp Tân Hương và TAND cấp cao Hà Nam đều không công nhận đây là hành vi phòng vệ chính đáng, với lý do bố con ông Phong đã chuẩn bị vũ khí từ trước và chém Quân khi anh ta không phòng bị.

Tháng 6/2018, TAND Tối cao bác đơn kháng cáo của bố con ông Phong. Tòa cho rằng khi biết Quân đạp cửa, hai cha con cầm gậy trốn trong sân, đánh Quân khi anh ta xông vào, lúc này Quân chưa gây ra hành vi xâm phạm phi pháp với họ. Hơn nữa, mục đích xông vào nhà chưa rõ ràng, nên hành vi của hai bị cáo không phù hợp điều kiện phòng vệ chính đáng. Sau đó hai bị cáo dùng dao, liềm chém Quân gây tử vong, có ý đồ tấn công trả thù rõ ràng, không phải để tự vệ.

Tháng 3/2019, bà Vân kháng cáo lên VKSND tối cao, vụ án được chuyển cho VKSND tỉnh Hà Nam điều tra lại.

Ngày 10/11/2020, VKSND tỉnh Hà Nam ra thông báo về việc xem xét kháng cáo hình sự. Theo đó, 17 ngày trước khi xảy ra án mạng, Quân đã tập hợp những người khác đột nhập nhà họ Trương gây thương tích. Vào đêm xảy ra vụ việc, Quân lại đột nhập nhà họ Trương, có lỗi rõ ràng dẫn đến vụ án, nhưng dựa trên lần đột nhập trước đó của Quân, không thể trực tiếp xác định rằng lần này anh ta nhất định sẽ thực hiện hành vi bạo lực phạm pháp.

VKS cũng cho rằng lời khai của các nhân chứng có mâu thuẫn, không có chứng cứ nào xác nhận việc Quân mang theo vũ khí vào sân. Căn cứ vào dấu vết hiện trường, mức độ thương tích, công cụ... nhà chức trách nhận định chỉ mình Quân vào sân, không có người khác tham gia ngăn cản, ẩu đả.

VKSND tỉnh Hà Nam kết luận: Vụ án này không phù hợp điều kiện kháng cáo.

Tuệ Anh (Theo Hongxing Xinwen)