Một ký giả Việt Nam ở Orange County đi dự Đại Hội Đảng Cộng Hòa rồi Đại Hội Đảng Dân Chủ trở về, tôi có hỏi: Có thấy gì lạ không? Người này cười và nói: Có chuyện lạ: Đến dự Đại Hội Đảng Cộng Hoà tôi thấy đại diện của Đài Loan và nói chuyện với họ. Họ cho biết họ ủng hộ ông Romney. Qua Đại Hội Đảng Dân Chủ, tôi ngạc nhiên khi thấy đại diện khác của Đài Loan cũng có mặt ở đó và rất nhiệt tình ủng hộ Obama. Thì ra Đài Loan đang bắt cá hai tay!
Nguyên tắc vận động hậu trường ở Mỹ là “phù thịnh bất phù suy”. Cứ thấy bên nào chắc ăn là đặt tiền ở tụ bên đó, chẳng cần biết chủ trương và đường lối của Đảng đó như thế nào. Khi hai bên ngang ngữa, chia tiền ra hai tụ, mỗi tụ đặt một nữa. Đảng nào thắng, ta cũng có phần.
Đài Loan, Đại Hàn và các nước đi vận động hậu trường ở Mỹ đều hành động theo phương thức “Phù thịnh bất phù suy”. Chỉ có những người Việt chống cộng ở Mỹ thấm nhuần sâu sắc luân lý Khổng – Mạnh nên vẫn chủ trương “trước sau như một”. Năm 2008, Obama tranh cử với McCain, nhiều người Việt ủng hộ McCain vì cho rằng McCain chống cộng và chửi Obama rất chí tình. Họ không phải chỉ chửi khi ông ta đang tranh cử, mà ngay cả sau khi ông ta đã đắc cử, họ vẫn tiếp tục chửi!
Trong cuộc bầu cử tổng thống sắp đến, người Mỹ gốc Việt sẽ bầu cho ai?

MỘT KIỂU BẦU CỬ QUÁI LẠ
Chúng ta nhớ lại, một chuyện lạ đã xẩy ra trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 giữa liên danh Albert Gore và liên danh George W. Bush. Theo kết quả phổ thông đầu phiếu, ông Bush được 50.460.110 phiếu, còn ông Gore được 51.003.926 phiếu. Như vậy Bush thua Gore đến 543.816 phiếu. Thế nhưng khi tuyên bố kết quả, Bush lại thắng Gore! Tại sao lạ vậy?
Tại vì nước Mỹ không bầu tổng thống theo phổ thông đầu phiếu (popular vote) như ở VNCH trước đây và hầu hết các nước trên thế giới hiện nay. Nước Mỹ bầu tổng thống theo Cử Tri Đoàn (Electoral College), nghĩa là người dân chỉ có quyền bầu các đại biểu (electors hay representatives) vào cử tri đoàn, rồi cư tri đoàn bầu tổng thống, chứ người dân không được quyền trực tiếp bầu tổng thống.
Số đại biểu tại mỗi tiểu bang được ấn định theo số nghị sĩ (luôn là 2) và số dân biểu cộng lại. Thí dụ ở California, tiểu bang lớn nhất, có 2 nghị sĩ và 53 dân biểu nên số đại biểu là 55. Texas, tiểu bang đứng thứ nhì, có 2 nghị sĩ và 36 dân biểu, nên số đại biểu là 38. New York và Florida đứng thứ ba, mổi tiểu bang có 29 đại biểu. South Dakota, North Dakota, Alaska, Wyoming... là những tiểu bang nhỏ nhất, mỗi tiểu bang chỉ có 3 đại biểu, v.v.
Trong cuộc bầu cử tổng thống, đảng nào thắng ở tiểu bang nào sẽ hốt trọn gói số đại biểu của tiểu bang đó. Thí dụ Đảng Cộng Hoà thắng ở Texas sẽ được 38 phiếu, Đảng Dân Chủ trắng tay.
Nước Mỹ có 435 dân biểu của các tiểu bang, 3 dân biểu của Washington DC và 100 nghị sĩ, tổng cộng là 538 phiếu, ai chiếm được quá bán (269 + 1) tức 270 phiếu coi như đắc cử.

QUAN SÁT VÙNG BẦU CỬ
Lúc đầu, đa số người Việt khi đến Mỹ đều theo Đảng Cộng Hoà vì cho rằng đảng này “chống cộng”, mặc dầu đảng này đã bán VNCH cho Trung Quốc.
Tại nước Mỹ, nếu tổ chức bầu tổng thống bằng phổ thông đầu phiếu, Đảng Cộng Hoà sẽ thua dài dài, vì số cử tri ghi danh theo Đảng Dân Chủ lúc nào cũng đông hơn Đảng Cộng Hoà. Thí dụ năm 2008, số cử tri Cộng Hoà chỉ có 55 triệu, trong khi số cử tri Dân Chủ lên đến 72 triệu. Một cuộc kiểm kê mới nhất cho biết số cử tri ghi danh vào Đảng Dân Chủ trong tháng gần đây đã tăng 41,6%, trong khi Đảng Cộng Cộng Hoà chỉ 35,6%, và độc lập 17%. Nhưng bầu cử theo cử tri đoàn, có đông cử tri chưa chắc đã ăn.
Dựa theo kết quả bầu cử của nhiều thập niên, các nhà phân tích về bầu cử đã chia các tiểu bang ra 4 loại, loại một là SOLID (chắc chắn), loại hai là LIKELY (chắc đứng về), loại ba là LEANS (nghiêng về), và loại bốn là TOSS-UP (ngang ngữa).
Năm nay cũng như nhiều năm trước, California (55 phiếu), New York (29 phiếu) và Illinois (20 phiếu) được coi là những bang SOLID đối với Dân Chủ, lúc nào Đảng Dân Chủ cũng thắng. Với Đảng Cộng Hoà, các tiểu bang nằm phía giữa như Kansa (6 phiếu), Utah (6 phiếu), Idaho (4 phiếu), Wyoming (3 phiếu), v.v., đều thuộc loại SOLID.
Texas (38 phiếu) từ trước vốn được coi là bang SOLID đối với Cộng Hoà, nay bị đưa xuống loại LIKELY, tức nghiêng về Cộng Hoà. Ngoài Texas ra, Tennessee (11 phiếu), Kentucky, South Dacot và Nort Dakota cũng là LIKELY đối với Cộng Hoà. Trong khi đó hai bang Washington và Main là LIKELY đối với Dân Chủ.
Các ứng cử viên không cần vận động ở các tiểu bang SOLID hay LIKELY, vì số phiếu ở đó coi như đã quyết định rồi. Vận động hay không vận động cũng chẳng làm thay đổi được gì. Các ứng cử viên chỉ đến gây quỹ. Thí dụ: California là bang lớn nhất, có 55 phiếu, nhưng hai ông Obama và Romney không đến vận động ở đó, vì nó đương nhiên thuộc Dân Chủ. Texas có 38 phiếu, được coi như đương nhiên của Cộng Hoà.

QUAN SÁT TÌNH HÌNH
Cho đến nay số phiếu cử tri đoàn hai bên có thể kiếm được không cách xa nhau bao nhiêu. Cộng Hoà 191, Dân Chủ 221 và TOSS-UP là 126. Do đó, các ứng cử viên đã quan tâm đến các tiểu bang TOSS-UP, tức các tiểu bang có số phiếu sấp ngữa, chưa biết ai thắng ai thua, như Florida (29 phiếu), Ohio (18), Michigan (16 phiếu), North Carolina (15 phiếu), v.v.
Trong số các tiểu bang nghiêng ngữa, Florida được coi là quan trọng nhất. Năm 2000 tiểu bang này có 25 phiếu, nay đã tăng đến 29 phiếu. Năm 2000, kết quả cuộc bầu cử phổ thông cho thấy ông Bush chỉ hơn ông Gore có 535 phiếu. Trên nguyên tắc, khi số phiếu thắng cách nhau quá nhỏ, bên thua có thể xin kiểm phiếu lại. Vì thế, luật sư của ông Gore đã nộp đơn ở Tòa Superior Court của tiểu bang xin kiểm lại khoảng 6 triệu lá phiếu. Tòa Superior Court đã chấp thuận, nhưng ông Bush kháng cáo lên Tối Cao Pháp Viện vì cho rằng đếm phiếu lại là vi hiến.
Khi mới đếm được 43.000 phiếu và ông Gore đã kiếm thêm được 98 phiếu, TCPV ra lệnh ngưng kiểm phiếu lại, nên ông Gore thua. Ông Bush hốt trọn 25 phiếu cử tri đoàn tại đây nên có tổng số phiếu cử tri đoàn là 271 trong khi ông Gore chỉ có 266 phiếu. Ông Bush thắng nhưng ông Gore mặt hầm hầm, vì theo phổ thông đầu phiếu, ông hơn ông Bush đến 543.816 phiếu. Người Việt cười hả hê vì Đảng Cộng Hòa chống cộng đã thắng!
Rút kinh nghiệm của quá khứ, năm nay hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa đều quan tâm đến Florida. Đảng Cộng Hoà lấy thành phố Tampa của Florida để tổ chức Đại Hội Đảng vì tin rằng đại hội tại đây sẽ giúp họ nắm ưu thế trong tiểu bang này. Nhưng Đảng Dân Chủ chơi đòn độc hơn. Biết Florida là nơi người Latino đang chiếm khoảng 22% dân số, ông Obama đã tìm cách lấy phiếu của khối cử tri này.
Về phương diện tôn giáo, ông Obama tuyên bố ủng hộ biện pháp phá thai. Ông biết đa số người Latino đều có chịu phép rửa tội khi sinh ra, nhưng số giữ đạo rất ít. Các cuộc kiểm tra cho thấy tỷ lệ phá thai cao nhất trong cộng đồng người Latino, nhất là người Mexico, nên ông đứng về phe họ.
Về phương diện di dân, ông chống lại các biện pháp kiểm soát di dân ở Arizona. Vào tháng 8 vừa qua, ông lại ban hành biện pháp hành chánh, cho phép những người di dân lậu đến Mỹ trước 16 tuổi và nay dưới 30 tuổi được khỏi bị trục xuất và có thể đi làm việc.
Khi tranh cử, hai bên thường dùng bất cứ thủ đoạn gì để có thể thắng cử, có khi bất chấp cả luân lý hay quyền lợi quốc gia. Với các biện pháp nói trên, ông Obama có vẽ đang thắng thế ở Florida. Không hiểu ông Romney và Đảng Cộng Hòa sẽ có biện pháp gì để lật lại thế cờ.

ĐÓNG BÈ ĐI FLORIDA
Trong những tháng gần đây, người Việt tại California chia là hai phe, một phe ủng hộ ông Romney còn một phe ủng hộ ông Obama. Họ đọc diễn văn hay viết bài phóng lên các diễn đàn ủng hộ “gà” của mình.
Dĩ nhiên, ở một nước dân chủ như nước Mỹ, mỗi người có quyền suy nghĩ và hành động theo cách của mình, miễn là không trái với luật pháp. Vấn đề là phải hành động như thế nào cho có kết quả.
Hiện nay dân số California là khoảng 37 triệu, trong đó có khoảng 582.000 người Việt. Giả thiết tất cả cử tri người Việt ở California đều bỏ phiếu cho ông Romney hay ông Obama, Đảng Dân Chủ vẫn thắng và hốt trọn 55 phiếu, vì California là SOLID của Đảng Dân Chủ. Cho nên những cố gắng của người Việt ở California ủng hộ ông Romney bị coi là “những nỗ lực không đền bù”, nghĩa là chẳng ăn thua gì. Ở Texas thì ngược lại, 210.000 người Việt ở đó có hạ quyết tâm ủng hộ ông Obama, ông Romney vẫn nắm trọn 38 phiếu.
Làm chính trị là tiên liệu. Muốn yểm trợ Đảng Cộng Hoà hay Đảng Dân Chủ có hiệu quả thì từ cuối năm ngoái, người Việt ở California đã phải đóng bè và rủ nhau ra khơi đi về Florida. Ở đó sáu tháng rồi ghi danh vào sổ cử tri Florida. Hợp với khoảng 59.000 người Việt đang ở Florida, người Việt tại Hoa Kỳ sẽ “làm nên lịch sử”, vì Florida là bang TOSS.UP. Cứ ngồi ở California mà chống hay ủng hộ, sẽ chẳng làm thay đổi được gì.

VẠN SỰ GIAI DO TIỀN ĐỊNH?
Hôm 3.5.2012 vừa qua, đã có một cuộc tranh luận giữa ông Obama và ông Romney trên truyền hình tại Denver. Có khoảng trên 60 triệu người Mỹ lắng nghe.
Trước khi tranh luận, điểm của ông Obama đang đi lên, cách ông Romney ít nhất 6%. Hầu hết cử tri đều tin ông Obama sẽ thắng trong cuộc tranh luận, vì ông là một luật sư nổi tiếng hùng biện, ông lại nắm rất vững những vấn đề của nước Mỹ, có thể đẩy lùi ông Romney một cách dễ dàng.
Nhưng khi cuộc tranh luận xẩy ra, mặc dầu những điều ông Romney nêu ra chẳng có gì hóc búa, ông Obama ngồi buồn xo, chỉ đỡ đòn chứ không phản công. Kết quả coi như ông Obama  thua.
Có nhà phân tích cho rằng ông Obama chỉ có tài hùng biện trước quần chúng, nói theo diễn văn đã soạn sẵn, chứ không có khả năng tranh luận tay đôi, mặt đối mặt. Nhưng đa số không tin như vậy. Họ tin rằng ông Obama biết thế lực đứng đàng sau hậu trường đã quyết định ai sẽ làm tổng thống nước Mỹ trong nhiệm kỳ tới. “Tử kỳ hữu định” (Giờ chết đã định rồi), nên ông không còn hứng thú để tranh luận nữa. Thẩm Phán Tối Cao Pháp Viện Liên Bang Felix Frankfurter đã từng nói:
“Những người thật sự cai trị ở Washington là vô hình, và thực thi quyền hành từ sau hậu trường.”
Cứ bình tĩnh. Khoảng 3 tuần nữa có thể biết chuyện gì sẽ xảy ra.
Một số người đã đặt câu hỏi: Với một cuộc bầu cử công khai và được kiểm phiếu bằng máy móc rất khoa học, làm sao các thế lực tư bản đứng đàng sau có thể ấn định kết quả cuộc bầu cử được?
Như chúng tôi đã nói ở trên, nước Mỹ không bầu tổng thống theo phổ thông đầu phiếu mà bầu theo cử tri đoàn. Đã có hàng ngàn bài phê bình về lối bầu cử này và hàng trăm dự thảo tu chính án được đưa ra để yêu cầu hủy bỏ hay sửa lại phương thức bầu cử này, nhưng tất cả đều bị bác bỏ. Các nhà đại tư bản muốn duy trì phương thức bầu cử này để lèo lái kết quả cuộc bầu cử. Vụ Floria năm 2000 là một vụ điển hình. Ở Việt Nam, “Đảng cử dân bầu”, còn ở Mỹ “Đảng cử Đảng bầu”. Đảng ở Mỹ, nói theo Gore Vidal, là Đảng về tài sản (The Property Party).
Thấy ông Obama miệng bị khớp khi tranh luận, những người tin vào sức mạnh linh thiêng cho rằng Đảng Dân Chủ đang bị Trời phạt. Năm nay, ban lãnh đạo Đảng Dân Chủ đã quyết định loại bỏ tất cả những chữ GOD ra khỏi Cương Lĩnh Đảng. Mãi đến đại hội đảng, khi ông Obama yêu cầu, họ mới chịu đưa chữ GOD vào. Nhìn lại, chúng ta thấy Cương Lĩnh của Đảng Cộng Hoà năm nay có 10 chữ GOD, còn Cương Lĩnh của Đảng Dân Chủ chỉ có một chữ.
Lịch sử cho thấy nước Mỹ có khả năng giải quyết bất cứ khó khăn nào, nhưng dù Obama hay Romney thắng cử trong kỳ này, người đó cũng chỉ là một tên hốt rác (dustman). Phải 4 năm nữa đống rác ghê tởm mà ông Bush để lại trên đất nước này mới có thể được dọn sạch.
Các biến cố đưa tới cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hiện nay sẽ bắt các nhà đại tư bản phải cải tiến để đưa nước Mỹ đi lên và bảo vệ quyền lợi của họ, tức quyền lợi của những người giàu.
Ngày 4.10.2012
Lữ Giang