Trực thăng đưa Mikhail Khodorkovsky từ nhà tù ở làng Segezha, miền Bắc Nga, ra sân bay để đi Đức sáng 20/12/2013

Cần phải nhắc lại rằng quyết định thả ông Khodorkovski của Tổng thống Putin là một điều bất ngờ vì trước đó không lâu, ngày 6/12, Thủ tướng Nga Medvedev từng phát biểu bác bỏ khả năng thả trùm tỷ phú này.

Về mặt chính thức, hôm qua Điện Kremlin công bố sắc lệnh ân xá giải thích rằng Tổng thống Putin hành động theo nguyên tắc nhân đạo sau khi nhận đơn của Khodorkovsky xin khoan hồng để được gặp mẹ. Trong lời tuyên bố được các luật sư và người ủng hộ đưa lên website, Khodorkovsky nói rằng viết đơn xin khoan hồng không có nghĩa là đã thừa nhận tội trạng. Theo AFP, nhà cựu tỷ phú khẳng định ông đề nghị được ân xá “vì lý do gia đình”, nhưng không thừa nhận bất cứ tội lỗi nào.

Khodorkovsky bị bắt năm 2003 khi đang làm chủ tịch công ty dầu mỏ Yukos và là người giầu nhất nước Nga với tài sản hàng chục tỷ USD. Ông đã tài trợ cho các phe phái đối lập trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Putin và được coi như cũng có tham vọng chính trị cá nhân. Công ty Yukos phải trả thuế 28 triệu USD và bị phát mãi, một phần lớn về tay công ty dầu mỏ quốc doanh Rosnef.

Khodorkovsky được phóng thích chưa đầy 24 giờ sau khi Tổng thống Putin tuyên bố có thể ân xá cho người tù nổi tiếng nhất nước Nga. Tuyên bố bất ngờ này làm dư luận và các luật sư của Khodorkovsky đều ngạc nhiên.

Tổng thống Putin có quyết định này ngay sau việc ân xá hai nữ thành viên Pussy Riot và thủy thủ đoàn 30 người trên chiếc tàu của nhóm bảo vệ môi trường Greenpeace chống đối ngăn cản việc khai thác dầu khí gần Bắc Băng Dương.

Theo nhận định của một số quan sát viên am hiểu thì ông Putin muốn làm dịu những chỉ trích quốc tế về nhân quyền ở Nga vào lúc Thế Vận Hội Mùa Đông sắp tổ chức tại Sochi đầu tháng 2/2014. Trước một sự kiện thể thao quan trọng được cả thế giới đón chờ như vậy, thì những tin tức mang tính nhân đạo của chính phủ Nga chắc chắn sẽ rất được chú ý.

Mặt khác, hành động này cũng chứng tỏ ông Putin hiện nay đã nắm vững quyền lực và tin tưởng là Khodorkovsky không còn là đe dọa chính trị đáng kể nữa.

Chưa hết, hiện nay là thời điểm kỷ niệm 20 năm thông qua bản Hiến pháp Nga – một sự kiện rất đặc biệt.

Trong vụ thả Khodorkoski trước thời hạn còn một khúc mắc nữa mà các phương tiện truyền thông đang thảo luận, đó là vì sao ông Khodorkoski lại viết thư xin được ân xá, trong khi đây là điều mà ông đã từ chối trong cả chục năm nay.

Trong suốt 10 năm qua, Khodorkoski đã không xin ân xá, vì ông cho rằng ông không có tội. Thế nhưng, suốt từ đầu năm 2013, trên báo chí Nga lại xuất hiện những thông tin cho thấy là tư pháp Nga đang chuẩn bị các hồ sơ để tiếp tục xem xét lại vụ án của Khodorkovski lần thứ ba. Và lần này ông sẽ bị liên quan đến một số tiền rất lớn 10 tỷ USD, đã bị biến mất. Nếu bị kết tội, thì thời gian ông Khodorkovski bị ngồi tù sẽ còn kéo dài. Theo báo Nga Kommersant, mật vụ Nga đã vào tận nhà giam để thuyết phục nhà tỷ phú viết đơn xin ân xá với lời cảnh báo là ông có thể tiếp tục ngồi tù, không được thả khi hết hạn vào tháng 8/2014 mà bị thêm một bản án mới.

Thêm nữa, có tin cho rằng mẹ của ông đang ốm, sức khỏe không được tốt. Chính vì thông tin này, ông quyết định viết thư xin ân xá. Chả thế mà ngay sau khi ra khỏi nhà tù IK-17 ở ngôi làng hẻo lánh Segheza miền Bắc nước Nga, Khodorkovsky đã lên máy bay đi Đức để gặp bà mẹ đang đau nặng. Bộ ngoại giao Đức xác nhận là Khodorkovsky đã đến sân bay Schoenefeld ở Berlin sau buổi trưa ngày 20/12.

Khodorkovski là người nổi tiếng có khả năng kinh doanh. Trước khi ngồi tù, ông là một trong các doanh nghiệp giầu có, thành công và rất có uy tín. Như vậy, có thể thấy, một mặt là để tăng thêm uy tín trước quốc tế, mặt khác việc ân xá cho Khodorkovski sẽ mang lại thêm ý chí, cũng như niềm hy vọng cho giới doanh nghiệp Nga.

Theo giới quan sát, việc ân xá cho Khodorkovski là sự mở đầu cho một chương trình rất quan trọng, rất dài, rất là lớn trên khắp thế giới, để xây dựng hình ảnh nước Nga thể thao, thân thiện, tôn trọng quyền con người.

H.Phan (tổng hợp