AI LÀ THẦY CỦA NGÀI?

Khi Hasan, một nhà hiền triết Hồi giáo sắp qua đời, có người hỏi ông:
"Thưa Hasan, ai là thầy của ngài?"
Hasan đáp: "Những người thầy của ta nhiều vô kể. Nếu điểm lại tên tuổicủa các vị ấy hẳn sẽ mất hàng tháng, hàng năm, và như thế lại quá trễvì thời gian của ta còn rất ít. Nhưng ta có thể kể về ba người thầysau của ta.

Người đầu tiên là một tên trộm. Có một lần ta đi lạc trong sa mạc, khita tìm đến được một khu làng thì trời đã rất khuya, mọi nhà đều đi ngủcả. Nhưng cuối cùng ta cũng tìm thấy một người, ông ta đang khoét váchmột căn nhà trong làng. Ta hỏi ông ta xem có thể tá túc ở đâu, ông ta
trả lời: "Khuya khoắt thế này thật khó tìm chỗ nghỉ chân, ông có thểđến ở chỗ tôi nếu ông không ngại ở chung với một tên trộm."
Người đàn ông ấy thật tuyệt vời. Ta đã nán lại đấy hẳn một tháng! Cứmỗi đêm ông ta lại bảo: "Tôi đi làm đây. Ông ở nhà và cầu nguyện cho
tôi nhé!" Mỗi khi ông ta trở về ta đều hỏi: "Có trộm được gì không?"
và ông ta đều đáp: "Hôm nay thì chưa, nhưng ngày mai tôi sẽ cố, có thể
lắm chứ". Ta chưa bao giờ thấy ông ta trong tình trạng tuyệt vọng, ôngta luôn hạnh phúc.

Có lần ta đã suy ngẫm và suy ngẫm trong nhiều năm ròng để rồi khôngngộ ra được một chân lý nào. Ta đã rơi vào tình trạng tuyệt vọng,tuyệt vọng đến nỗi ta nghĩ mình phải chấm dứt tất cả những điều vônghĩa này. Ngay sau đấy ta chợt nhớ đến tên trộm, kẻ hằng đêm vẫn quảquyết: "Ngày mai tôi sẽ làm được, có thể lắm chứ!"

Người thầy thứ hai là một con chó. Khi ta ra bờ sông uống nước, có mộtcon chó xuất hiện. Nó cũng khát nước. Nhưng khi nhìn xuống dòng sông,nó thấy cái bóng của mình nhưng lại tưởng đó là một con chó khác.
Hoảng sợ, nó tru lên và bỏ chạy. Nhưng rồi khát quá nó bèn quay trởlại. Cuối cùng, mặc nỗi sợ hãi trong lòng, nó nhảy xuống sông và cáibóng biến mất. Ta hiểu đây là một thông điệp đã được gửi đến cho ta:
con người phải biết chiến thắng nỗi sợ trong lòng bằng hành động.
Người thầy cuối cùng là một đứa bé. Ta đến một thành phố nọ và thấymột đứa bé trên tay cầm một cây nến dã thắp sáng để đặt trong đền thờ.
Ta hỏi đứa bé: "Con tự thắp cây nến này phải không?" Đứa bé đáp: "Thưaphải." Đoạn ta hỏi: "Lúc nãy nến chưa thắp sáng, nhưng chỉ một thoángsau đã cháy sáng. Vậy con có biết ánh sáng từ đâu đến không?"

Đứa bé cười to, thổi phụt ngọn nến và nói: "Ngài thấy ánh sáng đã biếnmất, vậy ngài bảo ánh sáng đã đi đâu?"
Cái tôi ngạo nghễ của ta hoàn toàn sụp đổ, pho kiến thức kim cổ của tacũng sụp đổ theo. Lúc ấy ta nghiệm ra sự dốt nát của bản thân. Và từđó ta vất đi tất cả những tự hào về kiến thức của mình.

Đúng là có thể nói ta không có một ai là thầy, nhưng điều này không cónghĩa ta không phải là một học trò. Ta xem vạn vật là thầy. Tinh thầnhọc hỏi của ta luôn rộng mở hơn tất cả các người. Ta học hỏi từ tất cảmọi vật, từ cành cây ngọn cỏ đến đám mây trên trời kia. Ta không cómột người thầy vì ta có hàng triệu triệu người thầy mà ta đã học đượcmỗi khi có thể. Điều thiết yếu trong cuộc sống là luôn làm một họctrò. Điều này có nghĩa là gì? Nghĩa là có khả năng học hỏi, luôn sẵnsàng học để biết chấp nhận ý nghĩa của vạn vật.