( HNPĐ ) LTS: Sáng sớm ngày 27 tôi update xong bản tin Phạm Duy từ trần. Vào email thì đã thấy bài viết của Trần Như Xuyên, hắn ở Úc, là bạn cùng khóa với tôi. Ở trường Võ bị, Xuyên là Trưởng ban Văn nghệ. Ở đơn vị, những hôm đơn vị đóng quân nơi đèo heo hút gió, Xuyên thường ôm đàn ngồi hát những bản tình ca có lúc vui như chan hòa ánh sáng ban mai. Có lúc rũ rượi, nghẹn ngào như những tiếng nấc của những mối tình dang dở…tao mê nhạc Phạm Duy, những lời ca nốt nhạc như có bùa. Tôi không ngạc nhiên trước phản ứng gay gắt của hắn. Ừ thì cũng phải thôi,  “ người ta bảo nghĩa tử là nghĩa tận, nhưng có những cái tận cần phải nói..” vả lại họ Phạm đã là người của công chúng, khi “ cái quan” thì mới “ định tội”. Tuy nhiên, sau bài dưới và sau một bài của Việt Nhân ngày mai chúng tôi sẽ đóng lại những cái gì không tốt về Phạm Duy, mãi mãi…HNPĐ )

Thư ngỏ gửi cố nhạc sĩ Phạm Duy.
Chú cuội Nguyễn Trọng Hoàn.

Về Nhạc sĩ Phạm duy, từ trước đến nay, ở Hải ngoại có 3 bản tin về ông mà Cuội tôi nghe xong đều mang tâm trạng bàng hoàng. . .

Một là: Nhạc sĩ Phạm Duy có trái tim mới, đăng trong nhiều báo, khi họ tường thuật về việc người nhạc sĩ thiên tài này được thông các van tim. Được thay các mạch máu nơi tim bằng những ống dẫn máu lấy từ cổ chân..

Hai là gần đây; Tin Nhạc sĩ Phạm Duy về ở hẳn Việt Nam. . .

Ba là tin ông đã về chầu trời.. Thú thật, trong 3 nhân vật đã “ thọi”  vào mạng mỡ những người Quốc gia chống Cộng thì Cuội tôi chỉ giận và tiếc cho Ông, và Thiền sư Thích Nhất Hạnh chứ không căm ghét, có chút khinh bỉ như với ông cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ . Do vậy, bài viết Cuội tôi đã từng gửi cho Ông, mỗi khi lúc sinh tiền ông phát ngôn “ gây sốc” với cái chép miệng: “ ối giời, lão lại gây chuyện nữa rồi ! “…Và, thư này cũng là những lời trách cuối cùng…với ông “

Với bản tin thứ nhất, Cuội tôi nhớ lại, lúc bấy giờ đã đọc đi đọc lại tờ báo mà trong lòng ngẩn ngơ, y như nghe lại những bản tình ca bất hủ, mà mỗi nốt nhạc, mỗi lời ca đã từng ươm đỏ trái tim của hàng triệu tâm hồn Việt Nam. Cuội tôi không thể nào kể hết từng bài được, vì mỗi bài có sắc thái riêng, mang âm hưởng độc đáo. . .Hình như không phải bắt nguồn từ con người, mà như từ lòng đất sâu thẳm, từ không gian vời vợi của dòng thời gian Việt Nam vĩ đại..
Cuội tôi, cùng với những đồng môn, còn nhớ mãi hình ảnh của ông, với bộ bà ba đen, cùng với cây đàn ghita và một người bạn Mỹ, đến hội trường,của trường Võ bị Quốc Gia Việt Nam trên cao nguyên Lâm Viên, để hát cho chúng tôi nghe. Trong hơi lạnh của thời tiết tàn đông năm ấy, ông đã truyền cho chúng tôi những âm giai hùng tráng của dòng nhạc đấu tranh chống Cộng, lúc ấy, chúng tôi có cảm tưởng đang nghe người mẹ kể những câu chuyện cổ tích, có cô Tấm nhân hậu, có cô Cám ích kỷ trong ổ rơm ấm đậm hơi người, trong gió mùa đông bắc gầm rú bên ngoài.. . .
Cuội tôi và thế hệ mình yêu ông từ những ngày ấy..

Với bản tin thứ hai. . .
Gần đây, tin ông về ở hẳn Việt Nam đã khiến cho những người dân Việt ở 2 bên bờ đại dương mang những nỗi vui buồn lẫn lộn. Vui để tiễn ông về, về với tình tự quê hương, còn buồn vì phải, một lần nữa thất vọng về một người nghệ sĩ, lại một lần qua sông, nhưng khác với những nghệ sĩ có tâm hồn thuần khiết, ông đã qua sông, chuyến đò dọc hay đò ngang thì chỉ có ông mới biết nhưng ông đã rũ áo làm kẻ ngu phu để . ." Đấm b. vào sóng. . ."
Rồi ông về đến Việt Nam để trả lời những câu hỏi của báo chí, ông đã phủi ngay quá khứ chống Cộng bằng nụ cười trơ trẽn: Có 4 câu "lập ngôn" mới toanh của ông khi về đến Việt Nam là:

1/ Họ bảo tôi bỏ phe họ về với Cộng sản. Từ trước giờ, tôi có ở phe nào đâu? Rồi ông cười. .Chả lẽ tôi lại bảo họ: " Tôi không ở phe các anh. . ."
Những người ở Hải ngoại vì lỡ thương ông, không nỡ buông lời phản đối vì họ nghĩ, vào cái tuổi tuổi ngả theo bóng chiều ấy, hoặc những lời giối già không đúng lúc ấy, mà ông đã quẳng đi lý tưởng chống Cộng, vốn dĩ từ đó chúng tôi yêu ông, dù ông có chối, hoặc buông ra những câu phân trần tội nghiệp, nhiều người trong đó có Cuội đã giận ông, thậm chí có người buông ra những câu thất vọng về cái quá đáng của ông, đó là một lý do người đời bây giờ ghét ông.

2/ Ông còn tuyên bố: Ông về Việt Nam là về để sống chung với những con người " Việt nhân ái", Có lẽ nhạc sĩ đã quên 2 hàng nhạc mà chính ông đã sáng tác tại Mỹ năm nào:
"Từ vượn lên người mất mấy triệu năm. Chứ từ người xuống vượn chỉ mất có mấy năm."
Có thể nào trong cái chu kỳ sinh hoá của cái vòng luân hồi từ vượn trở thành người, đối với ông bây giờ lại chóng vánh đến thế hay sao, Ông Nhạc sĩ ?

3/ Trong các nhân vật của những bộ võ hiệp tiểu thuyết của nhà văn Kim Dung, Cuội tôi mê nhất cái cá tính của Mộ Dung Phục, một trong vài nhân vật hiếm hoi, đã trốn tránh tình yêu như tránh hủi, vì chỉ sợ ngộ lỡ lạc bước sa chân vào đó là rơi vào những đa đoan phù phiếm, trong khi cuộc đời còn bao nhiêu việc cao hơn, có ý nghĩa hơn phải làm.
Ông thì lại khác, dù ở độ tuổi nào chăng nữa, ông vẫn tay buông tay bắt. . .Cuội tôi có cảm tưởng ông ung dung lầm lẫn một cách tự tin, trong hai phạm trù có liên quan, nhưng chưa hẳn đã là nhất thể. Đó là tình yêu và tình dục. Có người bảo: Nghệ nhân vốn là thế, có thế mới là nghệ nhân, nhưng đã là nghệ sĩ thì phải có một cái Tâm nhân hậu, có Con Tim ngăn nắp, kín cổng cao tường. Ông thì ngược lại, hai thứ đó, lúc nào cũng như muốn rối tung cả lên, khiến người trong cuộc, cũng như những người, hơn một lần ngưỡng mộ ông phải băn khoăn, thở dài..

Đó là ý của Cuội tôi về một câu hỏi: Ông dự tính làm gì khi đã về ở hẳn Việt Nam? Ông cười: Việc đầu tiên là tìm mua một căn nhà mới, và cưới một cô vợ mới.
Tất cả những người chưa biết nhiều về ông, tưởng rằng ông nói đùa nhưng Cuội tôi thì biết không phải như vậy, ông nói thật đấy, vì quá khứ đã cho thấy ông không phải là một người mà, sách Luận Ngữ gọi là “ Khắc kỷ phục lễ vi nhân” có nghĩa là kiềm chế bản thân để phụng sự lễ giáo . Còn ông thì lúc nào cũng như con ngựa không cương. Con ngựa bất kham của lòng dục, cõi mê, có trải vó trên thảo nguyên bạt ngàn trăng gió thì đã làm sao nào? Đằng này, Con ngựa không cương ấy, không biết chừa ra, vùng nào là vùng cấm địa của cương thường, vùng nào là vùng bất khả xâm của nhân luân gia giáo. . .Người ta khinh ông cũng là vì ông cứ luôn lơ mơ về một giới hạn đạo đức trong những vó ngựa hoang ấy đấy Nhạc Sĩ ạ!

4/ Ông nửa đùa nửa thực: Tôi đã "chay tịnh" để tang bà xã Thái Hằng của tôi 5 năm trời rồi. Rồi ông nói tiếp:Tôi bây giờ là Con Người Mới, có hai nơi mà tôi rất muốn đến là Hà Nội và Thiên thai..
Bây giờ thì ông đã về đến Hà Nội, còn ý muốn lên thiên thai của ông, Cuội tôi rất tâm đắc, có thể ông sẽ được gập lại Nữ thánh Thái Hằng ở đó, nhưng vấn đề là: ông còn ngầm ý sẽ cưới vợ mới cơ mà? và quan trọng hơn nữa, chính là :Liệu bà Thái Hằng có còn muốn gập lại người chồng trăng hoa, mà bà phải chịu đựng từ ngày bà hát xong bản Chú Cuội, của ngày xưa thân ái ấy không đã ?

5/Còn nữa, Câu này tuy cũ nhưng vẫn còn mới trong đầu những người hâm mộ: những người yêu nhạc của ông, vẫn còn ê chề vì câu tuyên bố sống sượng: "Tôi viết những bài nhạc các bạn thích ấy từ trong cầu tiêu !"
Thức giả vẫn nói với nhau như thế này:
- Thông điệp của các nhà văn lớn, không phải ở những dòng chữ, mà ở giữa các dòng chữ, có nghĩa là tác giả thường gửi ý nhưng giấu lời.
- Thông điệp của các nhạc sĩ lớn, thường nằm giữa những nốt nhạc.. .
Đấy là lối thẩm âm của người quốc gia, người quốc gia nghe nhạc bằng trái tim, khác với người Cộng Sản nghe nhạc bằng cái đầu, cái đầu của tính toán, nghi kỵ. Mới đây thôi,trong cuốn hồi ức “Tầm Xuân” ( Nhà xuất bản Phụ nữ, Hà Nội) Cô con gái của Lý thuyết gia Maxít Đặng Thái Mai có thổ lộ như sau:
.. . “ Sau này, vào những năm 60- 70, có lần tôi nghe cán bộ nói chuyện, anh ta liệt “ Thiên Thai,” “ Trương Chi”, “ Buồn tàn thu’’ vào loại “ Nhạc Vàng”. Theo anh, người ta đã thí nghiệm cho lợn ( heo) nghe mấy bản nhạc này. Kết quả: Lợn bỏ ăn! Quả thực là điều phi lý nhất, nghe mãi cũng quen tai. Một thời gian dài, người ta không dám hát những bài hát ấy nữa”
Bài viết của Đặng Anh Đào ở trên, làm Cuội tôi rùng mình. Người ta đã duy vật hóa mọi thứ, mọi việc đến cái độ tởm lợm, cái gì cũng có thể dính dáng đến cái bao tử được sao? Khi chê, lúc đói, người ta cho Lợn nghe nhạc. Khi no, lúc rửng mỡ, người ta lấy chất liệu sáng tác, lấy hứng từ cái Cầu Tiêu. Trong đó Văn Cao, suốt một đời sống chết với nghệ thuật, với Cộng Sản là nạn nhân, còn ông tự dương danh là người Quốc Gia lại là thủ phạm. Đấy là nghịch lý. Cuội tôi cười chua chát trong ý nghĩ như thế này:
Người ta vẫn thường xếp ông cùng chung chiếu với Văn Cao, với Trịnh Công Sơn. . .Nhưng 2 ông sau, tuy sống trong chế độ Cộng sản, tuy có những bài hát ca ngợi chủ nghĩa, nhưng họ hơn hẳn ông về tính nhất quán, tính thủy chung, họ không nói trước phủi sau, không tuyên bố những câu một tấc đến trời, Trong tình cảm, họ cũng có yêu nhưng tình yêu của họ trong sáng như ánh trăng rằm. Còn ông thì đi ngang về tắt (trong cả trái tim và hai cái đầu gối ) với những người mà ông đã đoạn tuyệt với họ từ sống áo kháng chiến Liên Khu Ba, đến những người quốc gia mà ông đã thề non hẹn biển để bây giờ ông buông ra những tiếng đàn ngang cung trơ trẽn, lố bịch. . .Đừng, xin đừng bắt chước bọn giá áo túi cơm phản cũ, nịnh mới . . .Xin Đừng. .

Bây giờ thì ông đã ra người thiên cổ với một thế giới mới, nơi ấy sẽ khác với chốn trần gian lẫn lộn trăng đèn. Lẫn lộn chân ngụy, lẫn lộn nụ cười hồn hậu của bà tiên, với giọng cười hô hố của loài ác quỷ.
  Người ta vẫn kể: Những người lúc sinh thời mà có cuộc sống lành thánh thì sẽ thành những ngôi sao trên trời. Ông thì chắc không được như thế đâu, Ông sẽ mãi mãi thành chú Cuội. Chú Cuội không bị lưu đầy như truyền thuyết trong cổ tích. Bởi đã có chị Hằng ngay bên cạnh. Ông sẽ bay khắp đó đây và chắc chắn sẽ bay về trần thế. Lần này, chẳng phải trốn tránh ai cả, chẳng phải bợ đỡ kẻ chức quyền, chẳng sợ lời ong tiếng ve của dư luận đàm tiếu.. ...Để trở lại với nhịp đập chung của tình tự âm nhạc, cho thênh thang những con đường cái quan, cho nồng thắm những ngày mùa, cho hồn hậu những chàng nông phu, cho ấm đậm ngày trở về, cho con đường thôn ngợp mùi hoa chanh hoa bưởi, cho âu ca tự do khoan ái trải khắp xóm làng.. .
Thượng hưởng.
Chú Cuội Nguyễn Trọng Hoàn.
( HNPĐ )