Nếu bạn có cái máy hút bụi, máy rửa chén hay bất cứ thiết bị điện tử nào ở nhà bạn, có xác suất cao là nó được làm ra bởi nhà sản xuất Đức Miele. Công ty này đã phát triển đáng kể trong thế kỷ trước, xuất khẩu những hàng gia dụng cao cấp trên toàn thế giới. Nhưng nó vẫn được điều hành bởi 2 gia đình và những sản phẩm của nó chủ yếu được sản xuất ở trong biên giới nước Đức.

Miele là một trong khoảng ba triệu rưỡi các doanh nghiệp hình thành nên mô hình Mittelstand của Đức. Đây là một khái iệm khá rộng, nhưng nói chung, các doanh nghiệp Mittelstand là những doanh nghiệp sản xuất nhỏ hoặc vừa. Họ thường được điều hành bởi gia đình, chuyên sâu vào một loại sản phẩm, và họ là cột trụ của nền kinh tế Đức – chiếm đến tầm 99 phần trăm lượng doanh nghiệp và sử dụng gần 80 phần trăm của lực lượng lao động.

Nước Đức thiết lập nền kinh tế của mình xung quanh mô hình Mittelstand. Sau khi chứng kiến một cuộc cách mạng công nghiệp ở cuối thế kỷ 1800, nó đã trở thành một nhà xuất khẩu lớn của thế giới. Gần một thế kỷ sau, khi các cường quốc đang theo đuổi cuộc đua công nghệ dot com, nước Đức vẫn theo đuổi ngành sản xuất.

Nước Đức cũng đã phát triển một quá trình đặc biệt trong việc quản lý khối tư nhân. Các nhà sử dụng lao động bắt buộc phải có trách nhiệm với người lao động và cộng đồng của họ, lương tối thiểu được thiết lập cao và các nhân viên có một vai trò lớn hơn trong quá trình quyết định. Điều này thu hút một lượng lời chỉ trích từ các nhà kinh tế học và những cường quốc khác của thế giới, những người mà dự đoán rằng nền kinh tế chủ yếu tập trung và sản xuất, bị kiểm soát quy định cao sẽ trở nên tụt hậu.

Nhưng trong thực tế, điều trái ngược đã xảy ra. Nước Đức đã trở thành đất nước giàu có nhất Châu Âu và một trong những nước xuất khẩu lớn nhất trên thế giới. Nó đã phục hồi nhanh nhất từ cuộc suy trầm toàn cầu hơn bất cứ cường quốc nào, và đã xếp hạng vào trong những nước tốt nhất về mặt sáng chế, duy trì và tăng trưởng. Lý do chính, chiếm vai trò không nhỏ, chính là mô hình Mittelstand.

Vậy thì điều gì làm mô hình này thành công đến như vậy? Vâng, nó bắt đầu với sự học nghề chuyên sâu. Sau trung học, nhiều học sinh Đức đi trực tiếp vào trường học nghề hoặc trường kỹ thuật, và tự đo, học đi vào một công ty Mittelstand. Bởi vì điều này, tỷ lệ có việc làm của thanh niên Đức là cao nhất Châu Âu. Không giống như đa số các công việc sản xuất ở Mỹ hay những quốc gia phát triển khác, các công nhân Đức thường nhân được một mức lương cao, lợi ích cao và thậm chí bảo hiểm y tế.

Điều này, cùng với vai trò được được giao trong công ty của họ, trau giồi một mức độ trung thành cao của nhân viên. Nhiều nhân viên Đức ở lại với một công ty một hàng chục năm hoặc thậm chí suốt đời. Các công ty Mittelstand thường tập trung chuyên sâu vào thành công trong dài hạn và sự ổn định hơn lợi nhuận tức thời. Thay vì thực hiện những khoản đầu tư mạo hiểm hoặc vay nợ, các doanh nghiệp đó lại đầu tư vào nghiên cứu và phát triển vốn thường đem lại những lợi ích dài hạn. Và, chính vì điều này mà họ độc lập hoặc điều hành bởi gia đình, các công ty mittelstand thường có khả năng kiểm soát chất lượng của các sản phẩm của họ hơn và phản ứng tốt hơn với lượng gia tăng đột xuất trong nhu cầu.

Mô hình này đã thành công đến mức nhiều quốc gia khác đã thử làm theo. Chính phủ Hàn Quốc đã thành lập các trường học nghề theo chuẩn Đức, và Trung Quốc đã gửi các cán bộ đến Đức để quan sát cách làm việc của họ. Tổng Thống Barack Obama cũng đã đề cập đến mô hình mittelstand trong bài diễn văn Thông Điệp Liên Bang 2013 và Thủ Tướng Tony Blair cũng đã hỏi Thủ Tướng Đức Angela Merkel về bí quyết thành công của đất nước bà ta, và bà ta đã đáp lại rằng “chúng tôi vẫn sản xuất ra nhiều thứ.” Nhưng mô hình mittelstand là đặc biệt với  người Đức, và các chuyên gia nói rằng gần như không thể sao chép được.

Mô hình mittelstand được xây dựng dựa trên mối quan hệ sâu sắc giữa các tường nghề và các doanh nghiệp, dòng dõi gia đình lâu dài và lòng tin tưởng giữa người chủ và người nhân viên. Khi nói đến các mô hình kinh tế, mô hình mittelstand của Đức thực sự là sự tổng hợp của mọi thành phần.

Kinh tế Đức không chỉ là một trung tấm sản xuất, nó cũng là môt mô hình cho sự bền vững và năng lượng xanh. Bạn có muốn tìm hiểu quốc gia nào đang dẫn đầu về hiệu quả trong năng lượng không?

[Cafe Ku Búa theo Seeker Daily, Secret to Germany’s powerful economy]