Di Sản Hồ Chí Minh
Bỏ hộ khẩu: Tại sao không? ( Không, tại sao: Nhiều lý do lắm )
Cuộc khảo sát do Ngân hàng thế giới và Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam thực hiện tại 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Bình Dương và Đắk Nông công
Muốn quản lý một xã hội để nó phát triển hài hòa, phát triển theo
hướng công bằng, dân chủ và văn minh, trước tiên và tiên quyết phải tạo
sự đồng thuận giữa cơ quan quản lý và đối tượng chịu sự quản lý.
 |
Nhiều quốc gia khác thường chỉ cần thẻ căn cước là đủ. Sổ hộ khẩu là khái niệm xa lạ với quản lý hành chính tiên tiến.
Cuộc khảo sát do Ngân hàng thế giới và Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt
Nam thực hiện tại 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Bình
Dương và Đắk Nông công bố đã cho thấy, có ít nhất 5,6 triệu người không
có hộ khẩu thường trú ở nơi cư trú, trong đó tỉ lệ ở TP.HCM lên tới 36%
dân cư, còn tại Hà Nội là 18%...
70% người dân được khảo sát cho rằng, cuốn sổ này làm hạn chế quyền lợi,
khiến họ không bình đẳng với người có hộ khẩu thường trú và tạo cơ sở
cho tiêu cực, tham nhũng.
Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, việc nhiều loại giấy tờ hành chính yêu
cầu có số hộ khẩu là không cần thiết. Trong trường hợp có quy định pháp
lý thì chỉ cần xác nhận đích danh cá nhân nào, không cần xác định cả hộ
gia đình. Khi truy ra người đó sinh sống ở đâu, nếu người một nơi, sổ
hộ khẩu một nơi thì cũng không có giá trị cao. Nhiều quốc gia khác
thường chỉ cần thẻ căn cước là đủ. Sổ hộ khẩu là khái niệm xa lạ với
quản lý hành chính tiên tiến.
Cái lỗi dễ nhận thấy là lâu nay chính do suy nghĩ cục bộ đã biến hộ khẩu
thành một thứ “giấy phép”. Dùng hộ khẩu để quản lý nhân khẩu, nhưng cần
xác định đây chỉ là nghiệp vụ của ngành công an. Nhiều ngành, nhiều nơi
đang lợi dụng hộ khẩu như một điều kiện và đã đẩy hộ khẩu vượt ra mục
đích quản lý con người mà ngành công an đặt ra.
Đơn cử như, muốn dùng điện nước theo giá tiêu chuẩn thì phải có hộ khẩu.
Công an đâu đặt ra thủ tục đó? Muốn đặt đồng hồ điện, đồng hồ nước phải
là chủ nhà. Vì vậy yêu cầu đặt ra là phải có giấy chứng nhận nhà ở -
đất ở, chứ đâu cần phải hộ khẩu. Chẳng qua là từng ngành cứ muốn xác
định vị trí của ngành mình rồi ra điều kiện. Chuyện tuyển nhân lực cũng
vậy, nếu lấy tiêu chí chọn nhân tài phù hợp với nhiệm vụ mà địa phương
đang cần thì không cần hộ khẩu gì hết, chỉ cần xác định bằng cấp chuyên
môn và năng lực thực tế. Nhưng thực tế nhiều địa phương vẫn muốn vin vào
hộ khẩu. Như vậy lỗi cũng đâu phải do hộ khẩu?.
Hộ khẩu không là cái gì cả, nhưng vì từng ngành lại không biết căn cứ
vào loại giấy tờ nào để xét duyệt và cứ chọn hộ khẩu cho chắc ăn. Bản
thân hộ khẩu không có lỗi gì mà chính suy nghĩ cục bộ của từng ngành,
từng địa phương đã biến hộ khẩu thành một thứ "giấy phép".
Có những bất cập nhất định trong quản lý các vấn đề kinh tế - xã hội. Ví
dụ như chuyện giải quyết vấn đề học hành. Đúng ra phải dựa vào tình
trạng cư trú thực tế, khả năng, nhu cầu của người dân cũng như khả năng
của các cơ sở giáo dục thì người ta lại dựa vào hộ khẩu để phân bổ, điều
tiết khu vực. Thực tế này tạo ra áp lực, tạo ra nhận thức không đúng về
hộ khẩu, xem hộ khẩu là thứ giấy phép đầu tiên, trong khi thực chất
không phải như vậy.
Có thể nói dùng hộ khẩu làm điều kiện vô hình trung làm hạn chế quyền
công dân, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của địa phương, của quốc
gia.
Thật ra bản chất của hộ khẩu chỉ là một loại giấy tờ chứng nhận thực
trạng người dân đang cư trú để cơ quan chức năng quản lý. Các thủ tục về
quản lý cư trú là chỉ để ghi nhận thực trạng cư trú của công dân ở
những mức độ và hình thức khác nhau. Ta thống kê, quản lý là để nắm thực
trạng chứ không phải để phân biệt công dân hạng 1, công dân hạng 2,
không phải là cấp phép cho ở hay không cho ở. Còn người ta có ở được hay
không lại phụ thuộc công ăn việc làm, chỗ ở, điều kiện của nơi họ cư
trú.
Quy định như vậy là hướng tới quyền lợi của công dân nhiều hơn chứ không
phải chỉ vì nhu cầu quản lý của cơ quan nhà nước. Xét từ mục đích quản
lý của cơ quan chức năng, việc không cho người dân thực tế sinh sống ổn
định trên địa bàn đăng ký hộ khẩu đã đi ngược lại mục đích quản lý. Đây
là một việc làm, cách hành xử chứa đựng đầy mâu thuẫn.
Có ý kiến cho rằng vì mục đích bảo đảm an ninh trật tự xã hội nên hạn
chế nhập hộ khẩu vào thành phố. Ý kiến này xem ra không ổn. Dù sao người
nơi khác đến thành phố cư trú mà không cho đăng ký hộ khẩu thường trú
thì họ vẫn có quyền ở, lao động, học tập... bình thường. Vì quyền này đã
được Hiến định. Cho nên ngược lại rất cần cho đăng ký hộ khẩu để quản
lý nhằm bảo đảm an ninh trật tự.
Thật tình người muốn được đăng ký hộ khẩu là người mong muốn yên ổn, làm
ăn lương thiện, được sống minh bạch như mọi người trong cộng đồng. Trái
lại những phần tử có nguy cơ gây bất ổn an ninh trật tự, hay đã từng
gây tiền án tiền sự thì không dại gì chường mặt ra đăng ký hộ khẩu.
Cũng có lập luận rằng, cho nhập cư nhiều quá vào thành phố sẽ ảnh hưởng
đến phúc lợi vốn có của người dân thành phố. Phải nhìn nhận rằng, thật
ra người từ nơi khác đến thành phố là những người năng động, dám đương
đầu với thách thức, có chí tiến thủ, một bộ phận chấp nhận làm những
việc xã hội có nhu cầu mà dân gốc thành phố không muốn làm... Nói chung
họ đóng góp nhiều hơn cái họ được hưởng. Xét trên bình diện kinh tế,
đóng góp của họ góp phần cho tăng trưởng của thành phố. Công bằng mà
nói, luồng người nhập cư vào thành phố mang theo lối sống nông thôn của
nông dân không phù hợp lối sống của một đô thị của thị dân. Nhưng những
điều này không đủ sức kéo đô thị xuống mà đô thị sẽ kéo họ lên theo một
quy luật cá thể phải thích nghi với môi trường nếu muốn tồn tại.
Đã đến lúc phải thay đổi tư duy về hộ khẩu. Nếu cơ quan nhà nước muốn
quản lý được người dân của mình, biết họ đang sinh sống ở đâu, làm gì...
thì phải thay đổi quan niệm và phương thức đăng ký hộ khẩu. Có nên
chăng ta sử dụng “thẻ cư trú cá nhân” dạng thẻ từ, có đầy đủ các chi
tiết cần thiết về nhân thân của người dân, dùng để đăng ký chỗ đang cư
trú thường xuyên, tạm trú, tạm vắng, thay cả cho chứng minh thư; dùng
phương thức đăng ký tự động hay tại các trạm đăng ký, nối mạng toàn
quốc... Trình độ ngày nay hoàn toàn có thể làm được khi sử dụng triệt để
công nghệ thông tin...
Muốn quản lý một xã hội để nó phát triển hài hòa, phát triển theo hướng
công bằng, dân chủ và văn minh, trước tiên và tiên quyết phải tạo sự
đồng thuận giữa cơ quan quản lý và đối tượng chịu sự quản lý. Vấn đề hộ
khẩu xử lý như thế nào để tạo sự đồng thuận trong xã hội hiện nay là một
thách thức không nhỏ cho chính quyền các đô thị. Điều quan trọng là
không thể tránh né trì hoãn mà phải đối mặt với thách thức.
Diệp Văn Sơn
(Thanh Niên)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Hiệu ứng nói phét!" - by Văn Quang / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Phiếm luận, chuyện Nhà Nước ta!!! _ Di Tĩnh Đắc ( Nguyễn Bá Chổi chuyển )
- Đánh trống, đánh chiêng học lại lịch sử Sài Gòn - by FB Nguyễn Gia Việt & Trần Văn Giang (ghi lại)
- Việt Cộng: Kế hoạch gửi tiền Quỹ vắc-xin COVID-19 để lấy lãi gây ra tranh cãi
- Ân xá Quốc tế gửi bằng chứng, đòi Việt Cộng điều tra về tin tặc tấn công giới bất đồng
Bỏ hộ khẩu: Tại sao không? ( Không, tại sao: Nhiều lý do lắm )
Cuộc khảo sát do Ngân hàng thế giới và Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam thực hiện tại 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Bình Dương và Đắk Nông công
Muốn quản lý một xã hội để nó phát triển hài hòa, phát triển theo
hướng công bằng, dân chủ và văn minh, trước tiên và tiên quyết phải tạo
sự đồng thuận giữa cơ quan quản lý và đối tượng chịu sự quản lý.
|
Nhiều quốc gia khác thường chỉ cần thẻ căn cước là đủ. Sổ hộ khẩu là khái niệm xa lạ với quản lý hành chính tiên tiến.
Cuộc khảo sát do Ngân hàng thế giới và Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt
Nam thực hiện tại 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Bình
Dương và Đắk Nông công bố đã cho thấy, có ít nhất 5,6 triệu người không
có hộ khẩu thường trú ở nơi cư trú, trong đó tỉ lệ ở TP.HCM lên tới 36%
dân cư, còn tại Hà Nội là 18%...
70% người dân được khảo sát cho rằng, cuốn sổ này làm hạn chế quyền lợi,
khiến họ không bình đẳng với người có hộ khẩu thường trú và tạo cơ sở
cho tiêu cực, tham nhũng.
Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, việc nhiều loại giấy tờ hành chính yêu
cầu có số hộ khẩu là không cần thiết. Trong trường hợp có quy định pháp
lý thì chỉ cần xác nhận đích danh cá nhân nào, không cần xác định cả hộ
gia đình. Khi truy ra người đó sinh sống ở đâu, nếu người một nơi, sổ
hộ khẩu một nơi thì cũng không có giá trị cao. Nhiều quốc gia khác
thường chỉ cần thẻ căn cước là đủ. Sổ hộ khẩu là khái niệm xa lạ với
quản lý hành chính tiên tiến.
Cái lỗi dễ nhận thấy là lâu nay chính do suy nghĩ cục bộ đã biến hộ khẩu
thành một thứ “giấy phép”. Dùng hộ khẩu để quản lý nhân khẩu, nhưng cần
xác định đây chỉ là nghiệp vụ của ngành công an. Nhiều ngành, nhiều nơi
đang lợi dụng hộ khẩu như một điều kiện và đã đẩy hộ khẩu vượt ra mục
đích quản lý con người mà ngành công an đặt ra.
Đơn cử như, muốn dùng điện nước theo giá tiêu chuẩn thì phải có hộ khẩu.
Công an đâu đặt ra thủ tục đó? Muốn đặt đồng hồ điện, đồng hồ nước phải
là chủ nhà. Vì vậy yêu cầu đặt ra là phải có giấy chứng nhận nhà ở -
đất ở, chứ đâu cần phải hộ khẩu. Chẳng qua là từng ngành cứ muốn xác
định vị trí của ngành mình rồi ra điều kiện. Chuyện tuyển nhân lực cũng
vậy, nếu lấy tiêu chí chọn nhân tài phù hợp với nhiệm vụ mà địa phương
đang cần thì không cần hộ khẩu gì hết, chỉ cần xác định bằng cấp chuyên
môn và năng lực thực tế. Nhưng thực tế nhiều địa phương vẫn muốn vin vào
hộ khẩu. Như vậy lỗi cũng đâu phải do hộ khẩu?.
Hộ khẩu không là cái gì cả, nhưng vì từng ngành lại không biết căn cứ
vào loại giấy tờ nào để xét duyệt và cứ chọn hộ khẩu cho chắc ăn. Bản
thân hộ khẩu không có lỗi gì mà chính suy nghĩ cục bộ của từng ngành,
từng địa phương đã biến hộ khẩu thành một thứ "giấy phép".
Có những bất cập nhất định trong quản lý các vấn đề kinh tế - xã hội. Ví
dụ như chuyện giải quyết vấn đề học hành. Đúng ra phải dựa vào tình
trạng cư trú thực tế, khả năng, nhu cầu của người dân cũng như khả năng
của các cơ sở giáo dục thì người ta lại dựa vào hộ khẩu để phân bổ, điều
tiết khu vực. Thực tế này tạo ra áp lực, tạo ra nhận thức không đúng về
hộ khẩu, xem hộ khẩu là thứ giấy phép đầu tiên, trong khi thực chất
không phải như vậy.
Có thể nói dùng hộ khẩu làm điều kiện vô hình trung làm hạn chế quyền
công dân, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của địa phương, của quốc
gia.
Thật ra bản chất của hộ khẩu chỉ là một loại giấy tờ chứng nhận thực
trạng người dân đang cư trú để cơ quan chức năng quản lý. Các thủ tục về
quản lý cư trú là chỉ để ghi nhận thực trạng cư trú của công dân ở
những mức độ và hình thức khác nhau. Ta thống kê, quản lý là để nắm thực
trạng chứ không phải để phân biệt công dân hạng 1, công dân hạng 2,
không phải là cấp phép cho ở hay không cho ở. Còn người ta có ở được hay
không lại phụ thuộc công ăn việc làm, chỗ ở, điều kiện của nơi họ cư
trú.
Quy định như vậy là hướng tới quyền lợi của công dân nhiều hơn chứ không
phải chỉ vì nhu cầu quản lý của cơ quan nhà nước. Xét từ mục đích quản
lý của cơ quan chức năng, việc không cho người dân thực tế sinh sống ổn
định trên địa bàn đăng ký hộ khẩu đã đi ngược lại mục đích quản lý. Đây
là một việc làm, cách hành xử chứa đựng đầy mâu thuẫn.
Có ý kiến cho rằng vì mục đích bảo đảm an ninh trật tự xã hội nên hạn
chế nhập hộ khẩu vào thành phố. Ý kiến này xem ra không ổn. Dù sao người
nơi khác đến thành phố cư trú mà không cho đăng ký hộ khẩu thường trú
thì họ vẫn có quyền ở, lao động, học tập... bình thường. Vì quyền này đã
được Hiến định. Cho nên ngược lại rất cần cho đăng ký hộ khẩu để quản
lý nhằm bảo đảm an ninh trật tự.
Thật tình người muốn được đăng ký hộ khẩu là người mong muốn yên ổn, làm
ăn lương thiện, được sống minh bạch như mọi người trong cộng đồng. Trái
lại những phần tử có nguy cơ gây bất ổn an ninh trật tự, hay đã từng
gây tiền án tiền sự thì không dại gì chường mặt ra đăng ký hộ khẩu.
Cũng có lập luận rằng, cho nhập cư nhiều quá vào thành phố sẽ ảnh hưởng
đến phúc lợi vốn có của người dân thành phố. Phải nhìn nhận rằng, thật
ra người từ nơi khác đến thành phố là những người năng động, dám đương
đầu với thách thức, có chí tiến thủ, một bộ phận chấp nhận làm những
việc xã hội có nhu cầu mà dân gốc thành phố không muốn làm... Nói chung
họ đóng góp nhiều hơn cái họ được hưởng. Xét trên bình diện kinh tế,
đóng góp của họ góp phần cho tăng trưởng của thành phố. Công bằng mà
nói, luồng người nhập cư vào thành phố mang theo lối sống nông thôn của
nông dân không phù hợp lối sống của một đô thị của thị dân. Nhưng những
điều này không đủ sức kéo đô thị xuống mà đô thị sẽ kéo họ lên theo một
quy luật cá thể phải thích nghi với môi trường nếu muốn tồn tại.
Đã đến lúc phải thay đổi tư duy về hộ khẩu. Nếu cơ quan nhà nước muốn
quản lý được người dân của mình, biết họ đang sinh sống ở đâu, làm gì...
thì phải thay đổi quan niệm và phương thức đăng ký hộ khẩu. Có nên
chăng ta sử dụng “thẻ cư trú cá nhân” dạng thẻ từ, có đầy đủ các chi
tiết cần thiết về nhân thân của người dân, dùng để đăng ký chỗ đang cư
trú thường xuyên, tạm trú, tạm vắng, thay cả cho chứng minh thư; dùng
phương thức đăng ký tự động hay tại các trạm đăng ký, nối mạng toàn
quốc... Trình độ ngày nay hoàn toàn có thể làm được khi sử dụng triệt để
công nghệ thông tin...
Muốn quản lý một xã hội để nó phát triển hài hòa, phát triển theo hướng
công bằng, dân chủ và văn minh, trước tiên và tiên quyết phải tạo sự
đồng thuận giữa cơ quan quản lý và đối tượng chịu sự quản lý. Vấn đề hộ
khẩu xử lý như thế nào để tạo sự đồng thuận trong xã hội hiện nay là một
thách thức không nhỏ cho chính quyền các đô thị. Điều quan trọng là
không thể tránh né trì hoãn mà phải đối mặt với thách thức.
Diệp Văn Sơn
(Thanh Niên)
