Kinh Đời
Chuyện Xứ (Mỹ) Của Tôi - Ngô Đình Châu
Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2015. Ông sinh năm 1952, dân Sài Gòn, cựu sinh viên Văn Khoa, cựu Sĩ quan Quân đội Miền Nam, một trung đội trưởng tác chiến
Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết Về
Nước Mỹ 2015. Ông sinh năm 1952, dân Sài Gòn, cựu sinh viên Văn Khoa,
cựu Sĩ quan Quân đội Miền Nam, một trung đội trưởng tác chiến. Hồi cuối
cuộc chiến, chàng là một thương binh và buổi sáng ngày 1 tháng Năm 1975,
bị đuổi ra khỏi quân y viện... Bài viết mới là tự sự về chuyện chọn
vùng an cư trên đất Mỹ.
*** * *
Gia đình tôi đến Mỹ năm 1993 đến nay 2016 đã được 23 năm, vì hoàn
cảnh sinh sống chúng tôi phải di chuyển qua nhiều nơi chốn, thế nên biết
thêm được nhiều điều về nước Mỹ.
Thoạt đầu đến Mỹ chúng tôi cư
ngụ tại thành phố Hawthorne - nam Cali vì do bà chị giúp đở sponsor cho.
Ở đây chúng tôi share phòng với nhà chị, vợ chồng con cái dồn vào một
phòng nhỏ tí thật bất tiện rồi dần dà cũng quen. Ở Hawthorne, vợ chồng
tôi đi đến trường chuyên dạy nghề nail để học lấy cái bằng. Rồi kể từ
năm 1995 chúng tôi sinh sống bằng nghề này, một nghề duy nhất cho đến
bây giờ.
Cali là nơi sinh sống lý tưởng cho người Việt Nam khí
hậu mát mẻ quanh năm như Đà Lạt. Ở VN có món ngon gì thì Cali cũng có
đủ, có khi còn ngon tuyệt hơn nữa vả lại thực phẩm được kiểm tra rất
nghiêm ngặt nên không sợ độc hại như bên nhà. Ra đường gặp toàn người
Việt đi đâu cũng nói tiếng Việt thoải mái, sống trên đất Mỹ mà hoàn cảnh
sống gần như VN.
Chỉ kẹt một điều nghề Nail ở Cali bị cạnh tranh
rất dữ, nên giá "bèo" hơn các Tiểu bang khác nhiều lắm nhất là so với
các Tiểu bang miền Bắc. Thứ hai nhà cửa Cali lại rất mắc mỏ, có người ví
von bán một căn nhà ở Cali đem tiền qua Tiểu bang khác mua được hai căn
nhà. Vợ chồng tôi lúc đó đã trung niên e rằng khó lòng mua nổi một căn
nhà cho dù trả góp.
Sau 4 năm ở Cali vợ chồng con cái lại đùm túm
qua Tiểu bang khác, về thành phồ Joliet thuộc TB Illinois, một thành
phố nhỏ gần Chicago cách đó khoảng 1 giờ lái xe. Chúng tôi đến Joliet
vào mùa đông thấy tuyết bay đầy trời mà lòng kinh hãi. Tất cả cảnh vật
đều phủ một màu trắng toát và lạnh kinh hồn. Cảm nghĩ đầu tiên của tôi
về Joliet đây là nơi chốn không thể sống lâu dài được, chỉ sống tạm bợ
để kiếm tiền rồi chuồn thẳng.
Có lẽ hầu hết người VN đều rất sợ
lạnh đồng thời lại rất sợ cái khung cảnh u buồn của mùa đông, cảnh buồn
người có vui đâu bao giờ, bầu trời âm u màu chì kéo dài suốt 6 tháng
khiến người ta cảm thấy chán chường, không còn cảm thấy muốn sống háo
hức nữa cho dù nơi đây chúng tôi kiếm rất nhiều tiền. Sau 5 năm, chờ cho
con gái học xong lớp 12 chúng tôi quyết định đi về miền nắng ấm tiểu
bang Florida. Ngày đi, bao nhiều đồ đạc sắm sửa tạm bợ vất đi hết chỉ
mang theo quần áo và đồ dùng cần thiết. Xong xuôi, chúng tôi lên xe bấm 3
hồi còi dài để giã từ Joliet, giã từ vùng tuyết trắng lạnh lùng. Sau đó
giong ruổi qua một quãng đường dài 1200 miles để đến Jacksonville -
Florida.
Tôi chọn Jacksonville vì muốn trốn cái lạnh cái buồn nơi
miền Bắc và xuôi nam để hưởng nắng ấm mặt trời quanh năm. Ngoài ra, ở
đây tôi còn có một người bạn rất thân từ hồi Trung học, muốn gần gủi bạn
bè cho vui. Té ra không phải vậy chúng tội bận rộn tíu tít với công
việc, đâu có thời gian mà gặp gỡ nhau nhiều. Lâu lâu tiệc tùng họp mặt
uống vài chai bia và tán gẫu dăm ba câu chuyện, rồi chia tay ai về nhà
nấy.
Chúng tôi ở Jacksonville thấm thoát được 13 năm một thời
gian khá dài cho một nơi chốn. Trước nay chưa khi nào chúng tôi ở một
chổ lâu đến như vậy. Hàng năm vào ngày Labor Day chúng tôi thường hay
kéo xuống Tampa, thăm gia đình người em trai của tôi cách đó 4 giờ lái
xe.
Có một lần không biết nghĩ sao, em tôi nói:" Khi nào anh chị
về hưu, xuống đây mua một ngôi nhà, có mảnh vườn bao quanh, tha hồ mà
trồng trọt vui với tuổi già. Tampa khí hậu nóng ẩm quanh năm, trồng cây
gì cũng được." Nghe nói như thế, giống như mọt tia chớp lóe lên trong
đầu tôi:" nếu có thú vui này, sao không về Tampa sinh sống, càng sớm
càng tốt !" Ở Jacksonville, mùa đông đôi khi lạnh dưới không độ C, trồng
cây gì cũng chết, ngoại trừ cam bưởi.
Thế rồi một lần nữa và có
lẽ lần cuối cùng, chúng tôi quyết định dời về Tampa. Sau đó, chúng tôi
tiến hành hai công việc, mua ngay một căn nhà tại Tampa và sau đó bán
căn nhà tại Jacksonville. Công việc mua bán không đơn giản, cũng may em
dâu tôi làm nghề địa ốc, nên mọi chuyện rồi cũng suôn sẻ. Đồng thời đóng
cửa tiêm Nail gọi người đến cho hết đồ đạc.
Rồi ngày dọn nhà
cũng đã đến, công việc dọn nhà lần này nhọc nhằn hơn hai lần trước. Bởi
lẽ các lần trước, chúng tôi chủ trương sống tạm bợ nên không sắm sửa gì
nhiều bây giờ ngổn ngang trăm thứ. Suốt một tuần lễ, cả nhà tập trung
cao độ đóng gói đồ đạc vào các thùng giấy, rồi bưng bê ra gara chất đống
chờ người đến bốc dỡ. Có chuyện khôi hài khi dọn nhà, ngày nào vợ chồng
cũng cãi nhau, ông muốn vất hết những đồ không dùng đến, còn bà thì cứ
ôm theo hết, nhất quyết không buông bỏ. Có người ví von rằng, một lần
cháy nhà bằng hai lần dọn nhà, để nhằm nói lên nỗi nhọc nhằn khiếp đảm
của việc dọn nhà. Cho đến nỗi, có người dọn nhà chỉ một vài lần là đủ
tởn, thề không bao giờ dọn nữa, trong đó có tôi.
Tampa nằm ở
khoảng giữa và thuộc bên bờ Tây của Florida, nó nằm trên một vịnh nhỏ có
tên là Tampa Bay, vịnh này thông ra vịnh Mexico khổng lồ. Tampa có dân
số trên 1 triệu người, đứng hàng thứ 3 tại Florida, sau Miami và
Orlando. Tuy có dân số cao nhưng diện tích lại nhỏ hơn các thành phố
khác cho nên dân cư cảm thấy đông đúc hơn, luôn luôn lúc nào cũng thấy
xe cộ chạy dày đặc trên đường. Thời tiết Tampa có bốn mùa rõ rệt, mùa
Thu cũng quét lá mệt nghỉ, mùa Đông cũng hơi hơi lạnh khoảng 50 độ F
(khoảng 10 độ C) mùa Hè nóng hừng hực trên 90 độ F (32 độC).
Căn
nhà ở Tampa của chúng tôi đã trên 30 tuổi, nhà nhỏ chỉ có 1,100 sqf
(khoảng 100 mét vuông), cũng có 3 phòng ngủ và 2 phòng tắm, giá mua là
129K. Căn nhà sơn 2 màu xanh trắng, mặt ngó thẳng ra hướng Đông, đúng
cái hướng mà các Thầy Tử vi khuyên tôi nên chọn cho hạp tuổi, không biết
có đúng như vậy không, thôi thì có kiêng thì có lành. Trước và sau nhà
có 2 cây sồi (oak) cổ thụ tỏa bóng mát trông thật đẹp, nhưng ngặt một
điều là không trồng trọt gì được dưới tàn cây của chúng. Cây sồi được
coi là tài sản cảu Florida, tỉa nhánh mé cành thì không sao, còn muốn
đốn bỏ phải xin phép.
Khi dọn nhà đi thì chứa đồ đạc ở trong
thùng, khi đến chổ mới thì dỡ đồ đạc ra để xếp vào các nơi, cả nhà xúm
lại làm suốt ngày, khoảng 2 tuần sau thì tạm ổn. Đến cuối tháng, có bửa
nghe điện thoại reo, tôi nhấc lên thì được biết có người chủ tiệm Nail
được bạn bè giới thiệu bèn gọi đến mời vợ chồng tôi đi làm. Thế là yên
phận sống trong căn nhà mới.
Bước ra mảnh vườn, chủ trước họ
trồng cây kiểng um tùm trông phát ớn. Tôi kêu một anh Mể tới dọn dẹp,
anh chàng này ngơ ngác không biết nói tiếng Anh, muốn bàn công việc phải
nói qua điện thoại với vợ hắn. Anh Mể ra giá tiền công là 500 đô, tôi
chẳng biết gì nên cứ gật đầu bừa cho xong. Trước nay tôi có nghe nói đàn
ông Mể có sức khỏe kinh người, bây giờ khi tận mắt chứng kiến cái cảnh
anh Mể này làm việc mà kinh sợ, sợ anh ta ngã lăn ra chết bất tử. Anh ta
làm việc dưới trời nắng như đổ lửa và ghê gớm ở chổ, suốt từ sáng tới
chiều anh ta chớ hề nghỉ tay. Tới trưa tôi chạy đi mua cho anh một cái
bánh hamburger, anh ta nhai nhồm nhàm xong nốc cạn lon Coca, rồi hì hục
làm tiếp. Anh ta cứ làm như thế suốt 3 ngày trời, khuôn mặt bình thản,
không than vắn thở dài gì hết, mọi chuyện đều bình thường đối với anh
ta. Thiệt đáng nể.
Dọn dẹp mảnh vườn xong, tôi chưa biết chỗ nào
bán cây ăn trái để mua về nhà trồng. Thời may con gái có người bạn giới
thiệu cho Khu Chợ Trời bên thành phố St Petersburg. Nằm kề cận Tampa có 2
thành phố vệ tinh là St. Petersburg và Clearwater. Cả ba tạo thành một
hình tam giác, từ nhà đi qua hai nơi này khoảng nửa tiếng.
Theo
sự hiểu biết của tôi, thành phố St. Petersburg gọi tắt là St. Pete. (phe
ta kêu là Săn Pí) tuy nhỏ hơn Tampa, nhưng không hiểu sao người Việt
lại quần tụ đông hơn, chợ búa và nhà hàng Việt Nam đông hơn bên Tampa.
Chợ tuy nhỏ cũng có bán đủ thứ hàng, cũng có quày thịt cá tươi sống,
cũng có đủ các loại to go như bún mì phở... còn các loại ăn chơi thì ê
hề. Nhà hàng VN cũng nho nhỏ, có nhiều nơi cũng có thức ăn ngon nổi
tiếng. Tóm lại sinh hoạt của người Việt nơi St. Pete khá nhộn nhịp.
Từ
Tampa qua St. Pete phải chạy qua cây cầu Howard dài 6 dặm, cây cầu rất
đẹp, đẹp ở chỗ cầu chạy sát mặt biển, khiến ta có cảm giác sóng biển
đang vờn bên má mình, đến giữa thì cầu nhô lên cao cho tàu thuyền qua
lại. Sáng sớm chúng tôi chạy qua cây cầu này, rồi nhìn qua hai bên, mặt
biển lặng im xanh ngắt và trải rộng mênh mông tới chân trời, có những
chiếc thuyền rẽ sóng ở xa xa, đã tạo nên một khung cảnh kỳ thú tuyệt
đẹp. Từ đó mỗi sáng sớm Chủ nhật, chúng tôi đi qua cây cầu để đến Chợ
Trời, chưa bỏ qua một lần nào hết.
Khu Chợ Trời (Flea Market) St.
Pete, nằm trên một khu đất rộng, khung cảnh nhộn nhịp bát nháo như bất
cứ Khu Chợ Trời nào khác, tuy nhiên mọi nơi đều sạch sẽ, không hề thấy
ai xả rác. Những người bán hàng, họ dựng lều hoặc che dù san sát nhau,
người người đi lại tấp nập. Vợ chồng tôi khi lần đầu tiên đến đây, chỉ
đi dạo một vòng là trong lòng bỗng nhiên cảm thấy vui thích lắm.
Theo
tôi, Chợ Trời St. Pete là một nét văn hóa đặc sắc của vùng vịnh Tampa.
Sau này khi có bạn bè đến thăm viếng, chúng tôi đều đưa đi thăm Chợ Trời
và mọi người đều rất thích thú, kể cả người từ VN qua. Tôi thấy người
mua kẻ bán ở đây rất đông người Việt và kỳ lạ một điều, những người Việt
hiện diện tại đây đều có gốc gác từ miệt Đồng bằng sông Cửu Long, không
hề thấy ai nói giọng Bắc giọng Trung ( hay là có nói mà tôi chưa gặp)
Phần lớn những người này lại xuất thân từ vùng đồng quê chứ không ai
xuất thân từ thành phố, cho nên giọng nói của họ nghe quê rặc và rất
thiệt thà chơn chất, nói sao bán vậy, chứ không hề nói thách một tiếng
nào.
Tôi hỏi cô bán hàng trái cây: "Nhãn này giá bao nhiêu tiền
một pound vậy cô?" Cô cười đáp: "Dạ, 3 đồng "gửi" một pound". Tôi nói
giỡn: "Sao mắc vậy?" Cô ta cười lỏn lẻn: "Em bán "ghẻ ghề" mà anh chê
mắc !" Tôi cười lớn: "Cha! cái giọng này sao nghe giống dân Rạch giá quá
vậy ta?" Cô ta cũng cười theo: " Dạ đúng vậy, em quê Giồng Riềng- Rạch
Giá đây anh".
Có một số người Việt lớn tuổi ở St. Pete không xin
đi làm hãng được, bèn ở nhà trồng rau, nuôi gà vịt rồi mang ra chợ trời
bán. Nhà cửa ở vùng này rất cũ kĩ và nhỏ xíu, nhưng được cái là có đất
khá rộng chung quanh nhà, cho nên thoải mái trồng trọt. Ngoài những thứ
thường thấy như rau cải, bầu bí, khổ qua... người ta còn thấy bày bán ở
đây những thứ khó tìm như: rau càng cua, bông so đủa, bông điên điển,
cọng bồn bồn, rau nhút, rau muống nước (loại rau này tôi chưa từng thấy ở
những nơi khác)... Có nhà nuôi gà vịt "đi bộ", hay ấp trứng vịt lộn
cũng mang ra chợ bán. Trái cây thì tràn ngập các loại trái cây VN, vùng
đất này trồng mãng cầu, nhãn, thanh long rất tốt, ngoài ra còn có ổi xá
lị, trái li ki ma, mít, xoài...
Xoài ở St. Pete có loại trái mập
ú, trông ô dề xấu xí, nhưng khi ăn thì có mùi vị thơm ngon, hột lại nhỏ
xíu, rất đặc sắc. Vú sữa cũng có, nhưng trái nhỏ tí như trái chanh, ai
cũng chê chẳng thấy ai mua. Hầu hết các loại cây trái VN đều trồng được ở
vùng này, ngoại trừ sầu riêng, chôm chôm và măng cụt.
Chúng tôi
đi dạo qua khu bán cây ăn trái. Anh chủ khu này tên Sang, khoảng 40 tuổi
người quê Bạc Liêu, hiện làm chủ một nông trại khoảng 20 acres (acre -
mẫu Anh, cở 4000 mét vuông). Anh Sang chuyên nghề ghép cây ăn trái. Mấy
cây nhãn, bưởi, cam, quít... cây thấp lè tè mà trái treo lúc lỉu trông
thật "đã" mắt. Anh chàng này bán cây nổi tiếng khắp vùng Tampa. Những
cây ăn trái của Sang thuộc loại hàng "độc". Anh ta có những loại xoài mà
không chỗ nào có được, như một loại xoài lạ, khi trái còn xanh thì chua
tê lưỡi, nhưng khi chín thì thơm ngon không thể tả, và lạ lùng không
biết làm sao anh ta cũng có xoài cát Hòa Lộc của Mỹ Tho. Có loài mận VN,
khi còn non trái có màu xanh, khi chín tới có màu hồng đào, cắn vào
miệng nghe dòn tan ngọt lịm. Anh ta có đủ thứ cây ăn trái khác như hồng
dòn, hồng mềm, cây bơ quả nhỏ mà béo ngậy, quít đường Cần thơ, bưởi Biên
Hòa... tất cả đã được anh ta tuyển chọn công phu nên mua cây của anh ta
chúng tôi đều rất yên tâm về chất lượng.
Đi dọc dài, người đi
lại nhộn nhịp vui chưa từng thấy. Ngoài người Việt, còn có một sắc dân
đặc biệt khác cũng chiếm số đông ở đây, đó là người H'mong, xuất phát từ
vùng núi non của nước Lào ( lạ nhỉ ! không hiểu sao họ lại ở đây) Trong
khi người Việt nói chuyện với nhau huyên thuyên bằng tiếng Việt, thì
người H'mong cũng không kém ồn ào bằng tiếng nước họ.
Chỗ kia, có
một anh người Việt chở nguyên một xe truck dừa xiêm đổ xuống một đống
lớn, ai thích trái nào anh ta sẽ chặt dừa, xong cắm ống hút vào đưa cho
khách, khách vừa đi vừa uống trông rất vui. Nơi khác người ta xúm xít
quanh một cái bàn, chờ mua gỏi Thái Lan của hai vợ chồng người Thái, gỏi
làm bằng đu đủ bào, cà pháo tươi, đậu phọng rang, trộn với nước chanh
và mắm ba khía, mùi vị ngon khá lạ. Có người Việt kia đi chày tôm ngoài
sông rồi đem ra chợ bán, tôm chứa trong thùng cooler, nghe anh ta rao
hàng, tôm nhỏ giá 2 đô rưởi, tôm lớn 7 đô một pound. Có chỗ bán cá, bán
hoa lan, bán nước mía tươi ép tại chỗ... Tất cả đã tạo nên một bức tranh
hết sức sinh động và hấp dẫn của Chợ Trời St. Pete.
Lần hồi, tôi
khuân về nhà lũ khủ các loại cây ăn trái, mỗi thứ một cây: xoài, nhãn,
bơ, trái vải, quít đường, bưởi... rồi chạy ra chợ mua mấy bao phân bón
vào gốc. Hàng ngày tôi ra vườn tưới tắm cho cây, cây lớn lên như thổi,
đâm chồi ra lá xum xuê, một thời gian ngắn sau cây ra hoa kết trái, trái
nhỏ tí trông dễ thương làm sao.
Trồng cây là một thú vui thanh
tao, bởi vì không phải là mong tới ngày ăn quả, mà vì một niềm vui khác,
khi trong lòng cảm thấy có một sợi dây tương thông thân ái với cây trái
trong vườn nhà. "Cám ơn hoa đã vì ta nở. Thế giới vui từ mỗi lẻ loi".
(Tô Thùy Yên)
Thành phố vệ tinh thứ hai của Tampa là Clearwater,
một thành phố du lịch, nhà cửa mắc mỏ nên dân Việt ít người dám sống ở
đây. Con đường dẫn vào thành phố tuyệt đẹp cũng có một cây cầu dài khác
chạy sát mặt biển băng qua vịnh Tampa, trên đường có những lối rẽ cho ai
muốn câu cá thì ghé vào. Hai bên đường có trồng hai hàng cây cọ trông
rất thơ mộng, con đường chạy thẳng ra vịnh Mexico. Ngày cuối tuần, người
ta ở các nơi kéo đến tắm biển đông nghịt như ở Nha trang bên quê nhà.
Lúc đầu chúng tôi cũng ngại ngần chuyện tắm biển, nhưng sau đó thấy
người người thản nhiên xuống tắm, đủ sắc dân, đủ dạng người, đủ lứa
tuổi... nên chúng tôi cũng kéo xuống tắm cho vui. Té ra biển ở đây rất
tuyệt, nước biển trong xanh và phẳng lì chứ không hề có sóng dữ, nước
biển lại ấm áp, chứ không lạnh cóng như biển Cali. Khi đã tắm được một
lần là coi như vượt qua rào cản ngại ngùng, từ đó cứ dăm ba tuần chúng
tôi lại kéo đi tắm biển, rất khoan khoái và thư giản.
Tôi về
Tampa đến nay đã được gần hai năm. Không biết có phải vì đất trời phong
thủy vận hợp với mình hay sao, mà từ khi về đây tôi thấy trong người
sảng khoái lắm. Đêm về, lên giường là ngủ một mạch đến sáng, điều này
trước kia chưa hề có nơi tôi. Trong thời gian ở Jacksonville vì nặng nợ
cơm áo gạo tiền, đêm đến tôi trằn trọc mãi thuốc ngủ lúc nào cũng thủ
trên đầu giường, cho nên có thời gian dài tôi mang bệnh anxiety (bịnh lo
sợ). Tôi cũng có đọc nhiều bài viết khuyên người ta nên biết buông sả
khi lớn tuổi, phải tu đạo này hay theo đạo nọ, theo vị Thầy này hay theo
vị thiền sư kia. Nhưng theo tôi tất cả chỉ là vô ích, khi người ta chưa
tìm được một hoàn cảnh sống thích hợp thì khó mà tìm được sự an lạc
trong đời thường. Đêm về tôi lắng nghe toàn thân, nghe nỗi sung sướng
khoan khoái lan tỏa khắp người mình, hình như Thiên đường ở ngay trong
lòng mình chứ không phải đâu xa xôi. Cám ơn Nước Mỹ, đã tạo cho tôi điều
kiện tìm thấy hạnh phúc đích thực ngay trong đời thường.
Tôi lại
nghĩ lan man sang chuyện khác. Trên cõi đời này có hàng triệu triệu
người mong ước được đến sinh sống trên đất Mỹ. Đồng thời cũng có triệu
triệu người căm ghét nước Mỹ. Tôi còn nhớ biến cố 911 khủng bố tấn công
nước Mỹ, phần lớn loài người đều sững sờ kinh ngạc và biểu lộ lòng
thương xót đến nước Mỹ. Nhưng không phải là tất cả, trong những giờ phút
đầu tiên của biến cố, người Palestine đã đổ ra đường hò reo mừng rỡ cho
thắng lợi của những người tử vì đạo. Có một phái đoàn báo chí một nước Á
Châu lúc đó được mời đến thăm viếng Mỹ. Khi biến cố xảy ra họ đang đứng
trong Trung tâm Báo chí, và đã có thái độ hân hoan vui mừng trong khi
đất nước này đang chìm trong đau khổ. Ngay lập tức họ đã bị trục xuất ra
khỏi nước Mỹ và vĩnh viễn những con người này không bao giờ được phép
đặt chân đến Mỹ. Vui mừng trước nỗi đau của đồng loại là hành vi man rợ,
cho nên họ rất xứng đáng nhận lãnh hình phạt này. Nước Mỹ không hề đụng
chạm đến đất nước họ, chỉ vì nước Mỹ giàu mạnh hơn, và dân Mỹ sống sung
sướng hơn dân nước họ, chỉ đơn giản vậy thôi. Nhà văn NNN đã viết một
câu rất hay:"... Có những người không chịu nỗi sự thành công của người
khác. Bởi vì họ cứ coi sự thành công của người khác là sự thất bại của
chính mình."
Người Việt cũng vậy, có rất nhiều người mê Mỹ và
cũng có rất nhiều người ghét Mỹ. Từ sau biến cố 1975 người Việt đã tìm
mọi cách để đến Mỹ. Sau khi phong trào vượt biên chấm dứt người ta tiếp
tuc ra đi bằng nhiều cách, hợp pháp hay bất hợp pháp. Hợp pháp là đi
theo con đường bảo lãnh thân nhân, cha mẹ, vợ con, hôn thê, hôn phu và
sau này thêm diện đầu tư. Bất hợp pháp bằng cách du học du lịch rồi ở
lại luôn, hay tìm cách kết hôn giả với người có quốc tịch. Giả thử có
người mất vài chục ngàn đô cho công việc bất hợp pháp này, thì suy cho
cùng họ còn quá lời. Cái lời trước mắt là con cái được hấp thụ một nền
giáo dục ưu tú nhất thế giới, nếu còn ở trong nước mà muốn cho con đến
Mỹ du học hàng năm phải tốn khoảng 20 ngàn đô. Còn nữa, món lời lớn nhất
không thể tính bằng tiền bởi vì nó vô giá, đó là được sống trong môi
trường xã hội quá lý tưởng, mà người Mỹ đã cố công gầy dựng từ hồi mới
lập quốc cho đến bây giờ.
Một xã hội nề nếp, tất cả mọi đường lối
chính sách đều rất minh bạch. Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật,
không có giai cấp nào, một thế lực hay đảng phái nào được đứng ngoài và
đứng trên pháp luật. Mọi người sinh ra đời đều được tôn trọng như nhau,
đều có cùng một cơ hội tiến thân như nhau. Cho nên nếu anh nghèo, anh
thất bại, anh học hành ngu dốt, là do anh chứ không phải do lỗi của xã
hội, không hề có cảnh con quan thì được làm quan, con sãi ở chùa thì
quét lá đa. Một xã hội có tính ưu việt vượt trội quá xa những xã hội
khác, tôi không dám kể ra đây nhiều nữa sợ nhiều người chạnh lòng.
Có
người Việt chưa hề đặt chân đến nước Mỹ ngày nào, nhưng cũng ghét nước
Mỹ thậm tệ. Hàng ngày họ xem phim ảnh, thời sự tin tức, họ thấy những
cảnh bạo lực ghê rợn cướp của giết người hay sexy khêu gợi, hay mấy vụ
cảnh sát bắn chết người da đen... xem riết rồi họ đâm ra ghê tởm nước
Mỹ, và còn cho rằng những người Việt qua tới Mỹ rồi đi làm những chuyện
xấu xa, là do:" Quít trồng ở Giang Nam thì ngọt, mang trồng ở Giang Bắc
thì chua..." đúng là dạng người ếch ngồi đáy giếng.
Có người cứ
mở miệng ra là chửi Mỹ như tạo ra cho mình một style lạ, hay chứng tỏ ta
đây cũng có một thời "chống Mỹ cứu nước" nhưng thật ra không phải vậy,
họ nói một đằng làm một nẻo. Đây là một trường hợp điển hình, hãy nghe
nghệ sĩ Kim Tuyến nhận xét về nghệ sĩ Bạch Tuyết: "BT thù ghét nước Mỹ
nhưng tại sao lại thích đi Mỹ. Cho con học ở Mỹ rồi lại lấy vợ Mỹ. Phải
chăng BT muốn tìm một bãi đáp an toàn sau này ở Mỹ..."
Trong cộng
đồng người Việt tại Mỹ có một hạng người không giống ai. Nếu họ là
người homeless, hay cuộc đời gặp toàn thất bại thì không có gì đáng nói.
Đàng này họ sống trên đất Mỹ đã vài chục năm, làm ăn sinh sống khá
thành đạt cũng có của ăn của để, con cái học hành thành tài. Vậy mà hễ
cứ có dịp là họ chửi Mỹ, nào là làm ra bao nhiêu tiền, bảo hiểm và sở
thuế ăn hết, chủ tư bản bóc lột đến tận xương tủy (câu này sao nghe quen
quen!) Có người thấy vậy chướng mắt bèn nói móc họng: "Nếu ông thấy
sống ở Mỹ có quá nhiều điều không ưng ý, thì ông nên về Việt Nam sinh
sống để khỏi vướng mắt đến những điều này." Lặng thinh! không nghe câu
trả lời, những người này rất xứng đáng mang cái tên là "ăn cháo đá bát".
Suy
cho cùng, để cảm nhận thật sự nước Mỹ phải có thời gian để cho cái
"chất Mỹ" nó ngấm vào người. Chứ còn chỉ đi du lịch hay thăm thân nhân
vài ba tháng, hay được bảo lãnh qua Mỹ sống vài năm, thì thật tình chưa
biết gì nhiều về nước Mỹ. Những người đó cảm thấy nước Mỹ sao chán ngắt,
vừa buồn hiu vừa lạnh lùng. Đi đâu cảnh vật cũng từa tựa như nhau,
giống y như câu thơ của Nguyên Sa:" Trời trên đất khách buồn vô hạn.
Trăng rất quen mà vẫn chẳng quen.". Thời giờ lúc nào cũng eo hẹp, cặp
mắt cứ láo liên ngó đồng hồ. Không hề có cảnh sáng cà phê cà pháo cả
tiếng đồng hồ, chiều lai rai bia bọt, kiếm người tán gẫu không phải dễ.
Cái xứ gì mà người ta phải ôm đồm đủ thứ nợ: nợ nhà, nợ xe, nợ thuế, nợ
bảo hiểm, nợ thẻ tín dụng... Cho nên có rất nhiều người Việt qua Mỹ một
thời gian rồi lại quay về cố quốc.
Muốn cái "chất Mỹ" nó ngấm vào
người theo tôi nghĩ cũng phải mất cỡ 5 năm. Khi nào người ta thấy nỗi
nhớ nhà nó dịu lại, nhìn cảnh vật chung quanh không còn thấy buồn như
trước. Vào mùa Đông trời chớm lạnh ra đường thản nhiên vận áo T shirt,
điều đó có nghĩa là không còn sợ lạnh như những năm tháng đầu đến Mỹ. Ra
đường gặp ai bất kể lạ hay quen đều gật đầu chào:" Hello! How are you
doing". Nói chuyện với người Mỹ không còn dùng body language nữa. Ăn
uống không còn thuần túy: bún bò Huế, hủ tíu, mì phở... mà còn thích
hamburger, hog dog, pizza, sushi, pasta... Khi nào cảm thấy vui với cái
vui của nước Mỹ và buồn với cái buồn của người Mỹ, là coi như không còn
có thái độ bàng quang như trước kia, là biết con người mình đã đổi khác.
Cuối cùng một điều quan trọng nhất, là khi ta quay về cố quốc, lòng
chợt bàng hoàng thảng thốt, đất nước không còn giống như trong tâm tưởng
nữa rồi, mọi chuyện đời đều đã thay đổi... và một ý nghĩa buồn rầu nẩy
ra là mong sao sớm trở về nước Mỹ. Như ai đó đã nói một câu như là chân
lý: "Nước Mỹ không phải là Thiên đường, nhưng là một nơi đáng sống nhất
trên cõi đời này".
Ngô Đình Châu
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Có miệng như không" - by / Trần Văn Giang (ghi lại).
- 100 năm sau vẫn bồi hồi "Tôi đi học" - by Minh Tự / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Tiếng Anh chưa rành" - by Dzung Nguyen / Trần Văn Giang (ghi lại
- "Tiếng Anh chưa rành" - by Dzung Nguyen / Trần Văn Giang (ghi lại
- "Nỗi Khổ Của Người Hà Nội" - by Nguyễn Thị Thương / Trần Văn Giang (ghi lại)
Chuyện Xứ (Mỹ) Của Tôi - Ngô Đình Châu
Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2015. Ông sinh năm 1952, dân Sài Gòn, cựu sinh viên Văn Khoa, cựu Sĩ quan Quân đội Miền Nam, một trung đội trưởng tác chiến
Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết Về
Nước Mỹ 2015. Ông sinh năm 1952, dân Sài Gòn, cựu sinh viên Văn Khoa,
cựu Sĩ quan Quân đội Miền Nam, một trung đội trưởng tác chiến. Hồi cuối
cuộc chiến, chàng là một thương binh và buổi sáng ngày 1 tháng Năm 1975,
bị đuổi ra khỏi quân y viện... Bài viết mới là tự sự về chuyện chọn
vùng an cư trên đất Mỹ.
*** * *
Gia đình tôi đến Mỹ năm 1993 đến nay 2016 đã được 23 năm, vì hoàn
cảnh sinh sống chúng tôi phải di chuyển qua nhiều nơi chốn, thế nên biết
thêm được nhiều điều về nước Mỹ.
Thoạt đầu đến Mỹ chúng tôi cư
ngụ tại thành phố Hawthorne - nam Cali vì do bà chị giúp đở sponsor cho.
Ở đây chúng tôi share phòng với nhà chị, vợ chồng con cái dồn vào một
phòng nhỏ tí thật bất tiện rồi dần dà cũng quen. Ở Hawthorne, vợ chồng
tôi đi đến trường chuyên dạy nghề nail để học lấy cái bằng. Rồi kể từ
năm 1995 chúng tôi sinh sống bằng nghề này, một nghề duy nhất cho đến
bây giờ.
Cali là nơi sinh sống lý tưởng cho người Việt Nam khí
hậu mát mẻ quanh năm như Đà Lạt. Ở VN có món ngon gì thì Cali cũng có
đủ, có khi còn ngon tuyệt hơn nữa vả lại thực phẩm được kiểm tra rất
nghiêm ngặt nên không sợ độc hại như bên nhà. Ra đường gặp toàn người
Việt đi đâu cũng nói tiếng Việt thoải mái, sống trên đất Mỹ mà hoàn cảnh
sống gần như VN.
Chỉ kẹt một điều nghề Nail ở Cali bị cạnh tranh
rất dữ, nên giá "bèo" hơn các Tiểu bang khác nhiều lắm nhất là so với
các Tiểu bang miền Bắc. Thứ hai nhà cửa Cali lại rất mắc mỏ, có người ví
von bán một căn nhà ở Cali đem tiền qua Tiểu bang khác mua được hai căn
nhà. Vợ chồng tôi lúc đó đã trung niên e rằng khó lòng mua nổi một căn
nhà cho dù trả góp.
Sau 4 năm ở Cali vợ chồng con cái lại đùm túm
qua Tiểu bang khác, về thành phồ Joliet thuộc TB Illinois, một thành
phố nhỏ gần Chicago cách đó khoảng 1 giờ lái xe. Chúng tôi đến Joliet
vào mùa đông thấy tuyết bay đầy trời mà lòng kinh hãi. Tất cả cảnh vật
đều phủ một màu trắng toát và lạnh kinh hồn. Cảm nghĩ đầu tiên của tôi
về Joliet đây là nơi chốn không thể sống lâu dài được, chỉ sống tạm bợ
để kiếm tiền rồi chuồn thẳng.
Có lẽ hầu hết người VN đều rất sợ
lạnh đồng thời lại rất sợ cái khung cảnh u buồn của mùa đông, cảnh buồn
người có vui đâu bao giờ, bầu trời âm u màu chì kéo dài suốt 6 tháng
khiến người ta cảm thấy chán chường, không còn cảm thấy muốn sống háo
hức nữa cho dù nơi đây chúng tôi kiếm rất nhiều tiền. Sau 5 năm, chờ cho
con gái học xong lớp 12 chúng tôi quyết định đi về miền nắng ấm tiểu
bang Florida. Ngày đi, bao nhiều đồ đạc sắm sửa tạm bợ vất đi hết chỉ
mang theo quần áo và đồ dùng cần thiết. Xong xuôi, chúng tôi lên xe bấm 3
hồi còi dài để giã từ Joliet, giã từ vùng tuyết trắng lạnh lùng. Sau đó
giong ruổi qua một quãng đường dài 1200 miles để đến Jacksonville -
Florida.
Tôi chọn Jacksonville vì muốn trốn cái lạnh cái buồn nơi
miền Bắc và xuôi nam để hưởng nắng ấm mặt trời quanh năm. Ngoài ra, ở
đây tôi còn có một người bạn rất thân từ hồi Trung học, muốn gần gủi bạn
bè cho vui. Té ra không phải vậy chúng tội bận rộn tíu tít với công
việc, đâu có thời gian mà gặp gỡ nhau nhiều. Lâu lâu tiệc tùng họp mặt
uống vài chai bia và tán gẫu dăm ba câu chuyện, rồi chia tay ai về nhà
nấy.
Chúng tôi ở Jacksonville thấm thoát được 13 năm một thời
gian khá dài cho một nơi chốn. Trước nay chưa khi nào chúng tôi ở một
chổ lâu đến như vậy. Hàng năm vào ngày Labor Day chúng tôi thường hay
kéo xuống Tampa, thăm gia đình người em trai của tôi cách đó 4 giờ lái
xe.
Có một lần không biết nghĩ sao, em tôi nói:" Khi nào anh chị
về hưu, xuống đây mua một ngôi nhà, có mảnh vườn bao quanh, tha hồ mà
trồng trọt vui với tuổi già. Tampa khí hậu nóng ẩm quanh năm, trồng cây
gì cũng được." Nghe nói như thế, giống như mọt tia chớp lóe lên trong
đầu tôi:" nếu có thú vui này, sao không về Tampa sinh sống, càng sớm
càng tốt !" Ở Jacksonville, mùa đông đôi khi lạnh dưới không độ C, trồng
cây gì cũng chết, ngoại trừ cam bưởi.
Thế rồi một lần nữa và có
lẽ lần cuối cùng, chúng tôi quyết định dời về Tampa. Sau đó, chúng tôi
tiến hành hai công việc, mua ngay một căn nhà tại Tampa và sau đó bán
căn nhà tại Jacksonville. Công việc mua bán không đơn giản, cũng may em
dâu tôi làm nghề địa ốc, nên mọi chuyện rồi cũng suôn sẻ. Đồng thời đóng
cửa tiêm Nail gọi người đến cho hết đồ đạc.
Rồi ngày dọn nhà
cũng đã đến, công việc dọn nhà lần này nhọc nhằn hơn hai lần trước. Bởi
lẽ các lần trước, chúng tôi chủ trương sống tạm bợ nên không sắm sửa gì
nhiều bây giờ ngổn ngang trăm thứ. Suốt một tuần lễ, cả nhà tập trung
cao độ đóng gói đồ đạc vào các thùng giấy, rồi bưng bê ra gara chất đống
chờ người đến bốc dỡ. Có chuyện khôi hài khi dọn nhà, ngày nào vợ chồng
cũng cãi nhau, ông muốn vất hết những đồ không dùng đến, còn bà thì cứ
ôm theo hết, nhất quyết không buông bỏ. Có người ví von rằng, một lần
cháy nhà bằng hai lần dọn nhà, để nhằm nói lên nỗi nhọc nhằn khiếp đảm
của việc dọn nhà. Cho đến nỗi, có người dọn nhà chỉ một vài lần là đủ
tởn, thề không bao giờ dọn nữa, trong đó có tôi.
Tampa nằm ở
khoảng giữa và thuộc bên bờ Tây của Florida, nó nằm trên một vịnh nhỏ có
tên là Tampa Bay, vịnh này thông ra vịnh Mexico khổng lồ. Tampa có dân
số trên 1 triệu người, đứng hàng thứ 3 tại Florida, sau Miami và
Orlando. Tuy có dân số cao nhưng diện tích lại nhỏ hơn các thành phố
khác cho nên dân cư cảm thấy đông đúc hơn, luôn luôn lúc nào cũng thấy
xe cộ chạy dày đặc trên đường. Thời tiết Tampa có bốn mùa rõ rệt, mùa
Thu cũng quét lá mệt nghỉ, mùa Đông cũng hơi hơi lạnh khoảng 50 độ F
(khoảng 10 độ C) mùa Hè nóng hừng hực trên 90 độ F (32 độC).
Căn
nhà ở Tampa của chúng tôi đã trên 30 tuổi, nhà nhỏ chỉ có 1,100 sqf
(khoảng 100 mét vuông), cũng có 3 phòng ngủ và 2 phòng tắm, giá mua là
129K. Căn nhà sơn 2 màu xanh trắng, mặt ngó thẳng ra hướng Đông, đúng
cái hướng mà các Thầy Tử vi khuyên tôi nên chọn cho hạp tuổi, không biết
có đúng như vậy không, thôi thì có kiêng thì có lành. Trước và sau nhà
có 2 cây sồi (oak) cổ thụ tỏa bóng mát trông thật đẹp, nhưng ngặt một
điều là không trồng trọt gì được dưới tàn cây của chúng. Cây sồi được
coi là tài sản cảu Florida, tỉa nhánh mé cành thì không sao, còn muốn
đốn bỏ phải xin phép.
Khi dọn nhà đi thì chứa đồ đạc ở trong
thùng, khi đến chổ mới thì dỡ đồ đạc ra để xếp vào các nơi, cả nhà xúm
lại làm suốt ngày, khoảng 2 tuần sau thì tạm ổn. Đến cuối tháng, có bửa
nghe điện thoại reo, tôi nhấc lên thì được biết có người chủ tiệm Nail
được bạn bè giới thiệu bèn gọi đến mời vợ chồng tôi đi làm. Thế là yên
phận sống trong căn nhà mới.
Bước ra mảnh vườn, chủ trước họ
trồng cây kiểng um tùm trông phát ớn. Tôi kêu một anh Mể tới dọn dẹp,
anh chàng này ngơ ngác không biết nói tiếng Anh, muốn bàn công việc phải
nói qua điện thoại với vợ hắn. Anh Mể ra giá tiền công là 500 đô, tôi
chẳng biết gì nên cứ gật đầu bừa cho xong. Trước nay tôi có nghe nói đàn
ông Mể có sức khỏe kinh người, bây giờ khi tận mắt chứng kiến cái cảnh
anh Mể này làm việc mà kinh sợ, sợ anh ta ngã lăn ra chết bất tử. Anh ta
làm việc dưới trời nắng như đổ lửa và ghê gớm ở chổ, suốt từ sáng tới
chiều anh ta chớ hề nghỉ tay. Tới trưa tôi chạy đi mua cho anh một cái
bánh hamburger, anh ta nhai nhồm nhàm xong nốc cạn lon Coca, rồi hì hục
làm tiếp. Anh ta cứ làm như thế suốt 3 ngày trời, khuôn mặt bình thản,
không than vắn thở dài gì hết, mọi chuyện đều bình thường đối với anh
ta. Thiệt đáng nể.
Dọn dẹp mảnh vườn xong, tôi chưa biết chỗ nào
bán cây ăn trái để mua về nhà trồng. Thời may con gái có người bạn giới
thiệu cho Khu Chợ Trời bên thành phố St Petersburg. Nằm kề cận Tampa có 2
thành phố vệ tinh là St. Petersburg và Clearwater. Cả ba tạo thành một
hình tam giác, từ nhà đi qua hai nơi này khoảng nửa tiếng.
Theo
sự hiểu biết của tôi, thành phố St. Petersburg gọi tắt là St. Pete. (phe
ta kêu là Săn Pí) tuy nhỏ hơn Tampa, nhưng không hiểu sao người Việt
lại quần tụ đông hơn, chợ búa và nhà hàng Việt Nam đông hơn bên Tampa.
Chợ tuy nhỏ cũng có bán đủ thứ hàng, cũng có quày thịt cá tươi sống,
cũng có đủ các loại to go như bún mì phở... còn các loại ăn chơi thì ê
hề. Nhà hàng VN cũng nho nhỏ, có nhiều nơi cũng có thức ăn ngon nổi
tiếng. Tóm lại sinh hoạt của người Việt nơi St. Pete khá nhộn nhịp.
Từ
Tampa qua St. Pete phải chạy qua cây cầu Howard dài 6 dặm, cây cầu rất
đẹp, đẹp ở chỗ cầu chạy sát mặt biển, khiến ta có cảm giác sóng biển
đang vờn bên má mình, đến giữa thì cầu nhô lên cao cho tàu thuyền qua
lại. Sáng sớm chúng tôi chạy qua cây cầu này, rồi nhìn qua hai bên, mặt
biển lặng im xanh ngắt và trải rộng mênh mông tới chân trời, có những
chiếc thuyền rẽ sóng ở xa xa, đã tạo nên một khung cảnh kỳ thú tuyệt
đẹp. Từ đó mỗi sáng sớm Chủ nhật, chúng tôi đi qua cây cầu để đến Chợ
Trời, chưa bỏ qua một lần nào hết.
Khu Chợ Trời (Flea Market) St.
Pete, nằm trên một khu đất rộng, khung cảnh nhộn nhịp bát nháo như bất
cứ Khu Chợ Trời nào khác, tuy nhiên mọi nơi đều sạch sẽ, không hề thấy
ai xả rác. Những người bán hàng, họ dựng lều hoặc che dù san sát nhau,
người người đi lại tấp nập. Vợ chồng tôi khi lần đầu tiên đến đây, chỉ
đi dạo một vòng là trong lòng bỗng nhiên cảm thấy vui thích lắm.
Theo
tôi, Chợ Trời St. Pete là một nét văn hóa đặc sắc của vùng vịnh Tampa.
Sau này khi có bạn bè đến thăm viếng, chúng tôi đều đưa đi thăm Chợ Trời
và mọi người đều rất thích thú, kể cả người từ VN qua. Tôi thấy người
mua kẻ bán ở đây rất đông người Việt và kỳ lạ một điều, những người Việt
hiện diện tại đây đều có gốc gác từ miệt Đồng bằng sông Cửu Long, không
hề thấy ai nói giọng Bắc giọng Trung ( hay là có nói mà tôi chưa gặp)
Phần lớn những người này lại xuất thân từ vùng đồng quê chứ không ai
xuất thân từ thành phố, cho nên giọng nói của họ nghe quê rặc và rất
thiệt thà chơn chất, nói sao bán vậy, chứ không hề nói thách một tiếng
nào.
Tôi hỏi cô bán hàng trái cây: "Nhãn này giá bao nhiêu tiền
một pound vậy cô?" Cô cười đáp: "Dạ, 3 đồng "gửi" một pound". Tôi nói
giỡn: "Sao mắc vậy?" Cô ta cười lỏn lẻn: "Em bán "ghẻ ghề" mà anh chê
mắc !" Tôi cười lớn: "Cha! cái giọng này sao nghe giống dân Rạch giá quá
vậy ta?" Cô ta cũng cười theo: " Dạ đúng vậy, em quê Giồng Riềng- Rạch
Giá đây anh".
Có một số người Việt lớn tuổi ở St. Pete không xin
đi làm hãng được, bèn ở nhà trồng rau, nuôi gà vịt rồi mang ra chợ trời
bán. Nhà cửa ở vùng này rất cũ kĩ và nhỏ xíu, nhưng được cái là có đất
khá rộng chung quanh nhà, cho nên thoải mái trồng trọt. Ngoài những thứ
thường thấy như rau cải, bầu bí, khổ qua... người ta còn thấy bày bán ở
đây những thứ khó tìm như: rau càng cua, bông so đủa, bông điên điển,
cọng bồn bồn, rau nhút, rau muống nước (loại rau này tôi chưa từng thấy ở
những nơi khác)... Có nhà nuôi gà vịt "đi bộ", hay ấp trứng vịt lộn
cũng mang ra chợ bán. Trái cây thì tràn ngập các loại trái cây VN, vùng
đất này trồng mãng cầu, nhãn, thanh long rất tốt, ngoài ra còn có ổi xá
lị, trái li ki ma, mít, xoài...
Xoài ở St. Pete có loại trái mập
ú, trông ô dề xấu xí, nhưng khi ăn thì có mùi vị thơm ngon, hột lại nhỏ
xíu, rất đặc sắc. Vú sữa cũng có, nhưng trái nhỏ tí như trái chanh, ai
cũng chê chẳng thấy ai mua. Hầu hết các loại cây trái VN đều trồng được ở
vùng này, ngoại trừ sầu riêng, chôm chôm và măng cụt.
Chúng tôi
đi dạo qua khu bán cây ăn trái. Anh chủ khu này tên Sang, khoảng 40 tuổi
người quê Bạc Liêu, hiện làm chủ một nông trại khoảng 20 acres (acre -
mẫu Anh, cở 4000 mét vuông). Anh Sang chuyên nghề ghép cây ăn trái. Mấy
cây nhãn, bưởi, cam, quít... cây thấp lè tè mà trái treo lúc lỉu trông
thật "đã" mắt. Anh chàng này bán cây nổi tiếng khắp vùng Tampa. Những
cây ăn trái của Sang thuộc loại hàng "độc". Anh ta có những loại xoài mà
không chỗ nào có được, như một loại xoài lạ, khi trái còn xanh thì chua
tê lưỡi, nhưng khi chín thì thơm ngon không thể tả, và lạ lùng không
biết làm sao anh ta cũng có xoài cát Hòa Lộc của Mỹ Tho. Có loài mận VN,
khi còn non trái có màu xanh, khi chín tới có màu hồng đào, cắn vào
miệng nghe dòn tan ngọt lịm. Anh ta có đủ thứ cây ăn trái khác như hồng
dòn, hồng mềm, cây bơ quả nhỏ mà béo ngậy, quít đường Cần thơ, bưởi Biên
Hòa... tất cả đã được anh ta tuyển chọn công phu nên mua cây của anh ta
chúng tôi đều rất yên tâm về chất lượng.
Đi dọc dài, người đi
lại nhộn nhịp vui chưa từng thấy. Ngoài người Việt, còn có một sắc dân
đặc biệt khác cũng chiếm số đông ở đây, đó là người H'mong, xuất phát từ
vùng núi non của nước Lào ( lạ nhỉ ! không hiểu sao họ lại ở đây) Trong
khi người Việt nói chuyện với nhau huyên thuyên bằng tiếng Việt, thì
người H'mong cũng không kém ồn ào bằng tiếng nước họ.
Chỗ kia, có
một anh người Việt chở nguyên một xe truck dừa xiêm đổ xuống một đống
lớn, ai thích trái nào anh ta sẽ chặt dừa, xong cắm ống hút vào đưa cho
khách, khách vừa đi vừa uống trông rất vui. Nơi khác người ta xúm xít
quanh một cái bàn, chờ mua gỏi Thái Lan của hai vợ chồng người Thái, gỏi
làm bằng đu đủ bào, cà pháo tươi, đậu phọng rang, trộn với nước chanh
và mắm ba khía, mùi vị ngon khá lạ. Có người Việt kia đi chày tôm ngoài
sông rồi đem ra chợ bán, tôm chứa trong thùng cooler, nghe anh ta rao
hàng, tôm nhỏ giá 2 đô rưởi, tôm lớn 7 đô một pound. Có chỗ bán cá, bán
hoa lan, bán nước mía tươi ép tại chỗ... Tất cả đã tạo nên một bức tranh
hết sức sinh động và hấp dẫn của Chợ Trời St. Pete.
Lần hồi, tôi
khuân về nhà lũ khủ các loại cây ăn trái, mỗi thứ một cây: xoài, nhãn,
bơ, trái vải, quít đường, bưởi... rồi chạy ra chợ mua mấy bao phân bón
vào gốc. Hàng ngày tôi ra vườn tưới tắm cho cây, cây lớn lên như thổi,
đâm chồi ra lá xum xuê, một thời gian ngắn sau cây ra hoa kết trái, trái
nhỏ tí trông dễ thương làm sao.
Trồng cây là một thú vui thanh
tao, bởi vì không phải là mong tới ngày ăn quả, mà vì một niềm vui khác,
khi trong lòng cảm thấy có một sợi dây tương thông thân ái với cây trái
trong vườn nhà. "Cám ơn hoa đã vì ta nở. Thế giới vui từ mỗi lẻ loi".
(Tô Thùy Yên)
Thành phố vệ tinh thứ hai của Tampa là Clearwater,
một thành phố du lịch, nhà cửa mắc mỏ nên dân Việt ít người dám sống ở
đây. Con đường dẫn vào thành phố tuyệt đẹp cũng có một cây cầu dài khác
chạy sát mặt biển băng qua vịnh Tampa, trên đường có những lối rẽ cho ai
muốn câu cá thì ghé vào. Hai bên đường có trồng hai hàng cây cọ trông
rất thơ mộng, con đường chạy thẳng ra vịnh Mexico. Ngày cuối tuần, người
ta ở các nơi kéo đến tắm biển đông nghịt như ở Nha trang bên quê nhà.
Lúc đầu chúng tôi cũng ngại ngần chuyện tắm biển, nhưng sau đó thấy
người người thản nhiên xuống tắm, đủ sắc dân, đủ dạng người, đủ lứa
tuổi... nên chúng tôi cũng kéo xuống tắm cho vui. Té ra biển ở đây rất
tuyệt, nước biển trong xanh và phẳng lì chứ không hề có sóng dữ, nước
biển lại ấm áp, chứ không lạnh cóng như biển Cali. Khi đã tắm được một
lần là coi như vượt qua rào cản ngại ngùng, từ đó cứ dăm ba tuần chúng
tôi lại kéo đi tắm biển, rất khoan khoái và thư giản.
Tôi về
Tampa đến nay đã được gần hai năm. Không biết có phải vì đất trời phong
thủy vận hợp với mình hay sao, mà từ khi về đây tôi thấy trong người
sảng khoái lắm. Đêm về, lên giường là ngủ một mạch đến sáng, điều này
trước kia chưa hề có nơi tôi. Trong thời gian ở Jacksonville vì nặng nợ
cơm áo gạo tiền, đêm đến tôi trằn trọc mãi thuốc ngủ lúc nào cũng thủ
trên đầu giường, cho nên có thời gian dài tôi mang bệnh anxiety (bịnh lo
sợ). Tôi cũng có đọc nhiều bài viết khuyên người ta nên biết buông sả
khi lớn tuổi, phải tu đạo này hay theo đạo nọ, theo vị Thầy này hay theo
vị thiền sư kia. Nhưng theo tôi tất cả chỉ là vô ích, khi người ta chưa
tìm được một hoàn cảnh sống thích hợp thì khó mà tìm được sự an lạc
trong đời thường. Đêm về tôi lắng nghe toàn thân, nghe nỗi sung sướng
khoan khoái lan tỏa khắp người mình, hình như Thiên đường ở ngay trong
lòng mình chứ không phải đâu xa xôi. Cám ơn Nước Mỹ, đã tạo cho tôi điều
kiện tìm thấy hạnh phúc đích thực ngay trong đời thường.
Tôi lại
nghĩ lan man sang chuyện khác. Trên cõi đời này có hàng triệu triệu
người mong ước được đến sinh sống trên đất Mỹ. Đồng thời cũng có triệu
triệu người căm ghét nước Mỹ. Tôi còn nhớ biến cố 911 khủng bố tấn công
nước Mỹ, phần lớn loài người đều sững sờ kinh ngạc và biểu lộ lòng
thương xót đến nước Mỹ. Nhưng không phải là tất cả, trong những giờ phút
đầu tiên của biến cố, người Palestine đã đổ ra đường hò reo mừng rỡ cho
thắng lợi của những người tử vì đạo. Có một phái đoàn báo chí một nước Á
Châu lúc đó được mời đến thăm viếng Mỹ. Khi biến cố xảy ra họ đang đứng
trong Trung tâm Báo chí, và đã có thái độ hân hoan vui mừng trong khi
đất nước này đang chìm trong đau khổ. Ngay lập tức họ đã bị trục xuất ra
khỏi nước Mỹ và vĩnh viễn những con người này không bao giờ được phép
đặt chân đến Mỹ. Vui mừng trước nỗi đau của đồng loại là hành vi man rợ,
cho nên họ rất xứng đáng nhận lãnh hình phạt này. Nước Mỹ không hề đụng
chạm đến đất nước họ, chỉ vì nước Mỹ giàu mạnh hơn, và dân Mỹ sống sung
sướng hơn dân nước họ, chỉ đơn giản vậy thôi. Nhà văn NNN đã viết một
câu rất hay:"... Có những người không chịu nỗi sự thành công của người
khác. Bởi vì họ cứ coi sự thành công của người khác là sự thất bại của
chính mình."
Người Việt cũng vậy, có rất nhiều người mê Mỹ và
cũng có rất nhiều người ghét Mỹ. Từ sau biến cố 1975 người Việt đã tìm
mọi cách để đến Mỹ. Sau khi phong trào vượt biên chấm dứt người ta tiếp
tuc ra đi bằng nhiều cách, hợp pháp hay bất hợp pháp. Hợp pháp là đi
theo con đường bảo lãnh thân nhân, cha mẹ, vợ con, hôn thê, hôn phu và
sau này thêm diện đầu tư. Bất hợp pháp bằng cách du học du lịch rồi ở
lại luôn, hay tìm cách kết hôn giả với người có quốc tịch. Giả thử có
người mất vài chục ngàn đô cho công việc bất hợp pháp này, thì suy cho
cùng họ còn quá lời. Cái lời trước mắt là con cái được hấp thụ một nền
giáo dục ưu tú nhất thế giới, nếu còn ở trong nước mà muốn cho con đến
Mỹ du học hàng năm phải tốn khoảng 20 ngàn đô. Còn nữa, món lời lớn nhất
không thể tính bằng tiền bởi vì nó vô giá, đó là được sống trong môi
trường xã hội quá lý tưởng, mà người Mỹ đã cố công gầy dựng từ hồi mới
lập quốc cho đến bây giờ.
Một xã hội nề nếp, tất cả mọi đường lối
chính sách đều rất minh bạch. Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật,
không có giai cấp nào, một thế lực hay đảng phái nào được đứng ngoài và
đứng trên pháp luật. Mọi người sinh ra đời đều được tôn trọng như nhau,
đều có cùng một cơ hội tiến thân như nhau. Cho nên nếu anh nghèo, anh
thất bại, anh học hành ngu dốt, là do anh chứ không phải do lỗi của xã
hội, không hề có cảnh con quan thì được làm quan, con sãi ở chùa thì
quét lá đa. Một xã hội có tính ưu việt vượt trội quá xa những xã hội
khác, tôi không dám kể ra đây nhiều nữa sợ nhiều người chạnh lòng.
Có
người Việt chưa hề đặt chân đến nước Mỹ ngày nào, nhưng cũng ghét nước
Mỹ thậm tệ. Hàng ngày họ xem phim ảnh, thời sự tin tức, họ thấy những
cảnh bạo lực ghê rợn cướp của giết người hay sexy khêu gợi, hay mấy vụ
cảnh sát bắn chết người da đen... xem riết rồi họ đâm ra ghê tởm nước
Mỹ, và còn cho rằng những người Việt qua tới Mỹ rồi đi làm những chuyện
xấu xa, là do:" Quít trồng ở Giang Nam thì ngọt, mang trồng ở Giang Bắc
thì chua..." đúng là dạng người ếch ngồi đáy giếng.
Có người cứ
mở miệng ra là chửi Mỹ như tạo ra cho mình một style lạ, hay chứng tỏ ta
đây cũng có một thời "chống Mỹ cứu nước" nhưng thật ra không phải vậy,
họ nói một đằng làm một nẻo. Đây là một trường hợp điển hình, hãy nghe
nghệ sĩ Kim Tuyến nhận xét về nghệ sĩ Bạch Tuyết: "BT thù ghét nước Mỹ
nhưng tại sao lại thích đi Mỹ. Cho con học ở Mỹ rồi lại lấy vợ Mỹ. Phải
chăng BT muốn tìm một bãi đáp an toàn sau này ở Mỹ..."
Trong cộng
đồng người Việt tại Mỹ có một hạng người không giống ai. Nếu họ là
người homeless, hay cuộc đời gặp toàn thất bại thì không có gì đáng nói.
Đàng này họ sống trên đất Mỹ đã vài chục năm, làm ăn sinh sống khá
thành đạt cũng có của ăn của để, con cái học hành thành tài. Vậy mà hễ
cứ có dịp là họ chửi Mỹ, nào là làm ra bao nhiêu tiền, bảo hiểm và sở
thuế ăn hết, chủ tư bản bóc lột đến tận xương tủy (câu này sao nghe quen
quen!) Có người thấy vậy chướng mắt bèn nói móc họng: "Nếu ông thấy
sống ở Mỹ có quá nhiều điều không ưng ý, thì ông nên về Việt Nam sinh
sống để khỏi vướng mắt đến những điều này." Lặng thinh! không nghe câu
trả lời, những người này rất xứng đáng mang cái tên là "ăn cháo đá bát".
Suy
cho cùng, để cảm nhận thật sự nước Mỹ phải có thời gian để cho cái
"chất Mỹ" nó ngấm vào người. Chứ còn chỉ đi du lịch hay thăm thân nhân
vài ba tháng, hay được bảo lãnh qua Mỹ sống vài năm, thì thật tình chưa
biết gì nhiều về nước Mỹ. Những người đó cảm thấy nước Mỹ sao chán ngắt,
vừa buồn hiu vừa lạnh lùng. Đi đâu cảnh vật cũng từa tựa như nhau,
giống y như câu thơ của Nguyên Sa:" Trời trên đất khách buồn vô hạn.
Trăng rất quen mà vẫn chẳng quen.". Thời giờ lúc nào cũng eo hẹp, cặp
mắt cứ láo liên ngó đồng hồ. Không hề có cảnh sáng cà phê cà pháo cả
tiếng đồng hồ, chiều lai rai bia bọt, kiếm người tán gẫu không phải dễ.
Cái xứ gì mà người ta phải ôm đồm đủ thứ nợ: nợ nhà, nợ xe, nợ thuế, nợ
bảo hiểm, nợ thẻ tín dụng... Cho nên có rất nhiều người Việt qua Mỹ một
thời gian rồi lại quay về cố quốc.
Muốn cái "chất Mỹ" nó ngấm vào
người theo tôi nghĩ cũng phải mất cỡ 5 năm. Khi nào người ta thấy nỗi
nhớ nhà nó dịu lại, nhìn cảnh vật chung quanh không còn thấy buồn như
trước. Vào mùa Đông trời chớm lạnh ra đường thản nhiên vận áo T shirt,
điều đó có nghĩa là không còn sợ lạnh như những năm tháng đầu đến Mỹ. Ra
đường gặp ai bất kể lạ hay quen đều gật đầu chào:" Hello! How are you
doing". Nói chuyện với người Mỹ không còn dùng body language nữa. Ăn
uống không còn thuần túy: bún bò Huế, hủ tíu, mì phở... mà còn thích
hamburger, hog dog, pizza, sushi, pasta... Khi nào cảm thấy vui với cái
vui của nước Mỹ và buồn với cái buồn của người Mỹ, là coi như không còn
có thái độ bàng quang như trước kia, là biết con người mình đã đổi khác.
Cuối cùng một điều quan trọng nhất, là khi ta quay về cố quốc, lòng
chợt bàng hoàng thảng thốt, đất nước không còn giống như trong tâm tưởng
nữa rồi, mọi chuyện đời đều đã thay đổi... và một ý nghĩa buồn rầu nẩy
ra là mong sao sớm trở về nước Mỹ. Như ai đó đã nói một câu như là chân
lý: "Nước Mỹ không phải là Thiên đường, nhưng là một nơi đáng sống nhất
trên cõi đời này".
Ngô Đình Châu