1.

Vụ xử Đoàn Văn Vươn và các thân nhân của anh có hành vi “giết người”, “chống người thi hành công vụ” đã bước sang ngày thứ hai.

Đối chiếu tất cả những thông tin mà hệ thống truyền thông chính thống đã loan sau khi vụ án xảy ra và tường thuật của VietNamNet ngày hôm qua (1), mình tin Đoàn Văn Vươn và các thân nhân của anh chẳng phạm tội nào cả.

Về mặt khoa học pháp lý, “giết người” là tội thuộc nhóm “cấu thành tội phạm hình thức”.

“Cấu thành tội phạm hình thức” được xem là cấu thành tội phạm chỉ có một yếu tố bắt buộc về mặt khách quan của tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội. Nó khác với  “cấu thành tội phạm vật chất” là cấu thành tội phạm mà các dấu hiệu bắt buộc thuộc mặt khách quan của tội phạm phải gồm: hành vi phạm tội, hậu quả, quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả do hành vi phạm tội gây ra.

Trong lĩnh vực pháp lý, định nghĩa – phân loại “cấu thành tội phạm” nhằm giúp định danh tội phạm, để không lầm lẫn giữa tội này với tội khác.

Yếu tố bắt buộc về mặt khách quan của tội “giết người” phải là “cố ý tước đoạt sinh mạng của người khác một cách trái phép”. Thiếu yếu tố này, không thể kết luận ai đó “giết người”. Do đó, ngoài tội “giết người”, Luật Hình sự Việt Nam mới có thêm các tội: “giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”, “giết người do vựơt quá giới hạn phòng vệ chính đáng”, “làm chết người trong khi thi hành công vụ”, “vô ý làm chết người”,…

Cũng vì vậy, chỉ có thể truy tố hoặc kết tội: Đoàn Văn Vươn, Đoàn Văn Quý, Đoàn Văn Sịnh, Đoàn Văn Vệ giết người, nếu các cơ quan bảo vệ pháp luật chứng minh được anh em Đoàn Văn Vươn “cố ý tước đoạt sinh mạng của người khác một cách trái phép”.

Anh em Đoàn Văn Vươn có “cố ý tước đoạt sinh mạng của người khác một cách trái phép” không? Mình tin là không!

Những hành vi: Làm năm hàng rào chắn đường vào khu vực cưỡng chế; rải rơm rạ dự định dùng xăng đốt để gây cháy; dùng kíp điện kích cho các bình ga nổ; dùng súng hoa cải bắn vào đoàn cưỡng chế… chưa đủ để kết luận anh em họ Đoàn “cố ý tước đoạt sinh mạng của người khác một cách trái phép”.

Nếu “cố ý tước đoạt sinh mạng của người khác một cách trái phép”, rơm rạ, bình ga sẽ được gây cháy, cho nổ đúng thời điểm thật sự có thể làm chết người chứ không nhằm cảnh cáo, làm chùn chân lực lượng cưỡng chế. Họ cũng sẽ tìm mua và sử dụng vũ khí quân dụng chứ không phải “súng hoa cải”. Mình muốn nhấn mạnh yếu tố này vì cho đến giờ, Bộ Công an vẫn không xếp “súng hoa cải” vào dạng nguy hiểm và đó là lý do, ngay sau khi xảy ra vụ Đoàn Văn Vươn, bạn Đỗ Hữu Ca – Giám đốc Công an Hải Phòng, lên tiếng phê phán Viện Khoa học Hình sự của Bộ Công an một cách kịch liệt (2).

Đối chiếu toàn bộ các tình tiết trong vụ Đoàn Văn Vươn, từ khi anh và thân nhân khẩn hoang – lập đầm cho đến lúc xảy ra vụ cưỡng chế, có thể thấy, những hành vi: làm năm hàng rào chắn đường vào khu vực cưỡng chế; rải rơm rạ dự định dùng xăng đốt để gây cháy; dùng kíp điện kích cho các bình ga nổ; dùng súng hoa cải bắn vào đoàn cưỡng chế… chỉ vì họ đã bị đẩy đến cùng đường nên muốn gây tiếng vang, hỗ trợ chuyện kêu oan.

Điểm đáng chú ý là họ đã cảnh báo sẽ sử dụng hạ sách (chống chuyện cưỡng chế phi pháp để bảo vệ các quyền hợp pháp và lợi ích chính đáng của mình) nhưng  thay vì xem lại toàn bộ vụ việc theo đúng chức trách, chính quyền từ xã, huyện đến thành phố vẫn phớt lờ, cố làm lấy được. Tường thuật của VietNamNet về ngày đầu phiên xử vụ án Đoàn Văn Vươn và các thân nhân của anh có hành vi “giết người”, “chống người thi hành công vụ” cho thấy điều đó! Nếu không biết trước Đoàn Văn Vươn và các thân nhân của anh sẽ chống chuyện cưỡng chế, thậm chí là có thể đã biết rất rõ anh em nhà họ Đoàn sẽ chống chuyện cưỡng chế như thế nào, chẳng việc gì chính quyền phải điều động thêm bộ đội thuộc Ban Chỉ huy Quân sự huyện Tiên Lãng đến rà phá vật liệu gây nổ! Nói cách khác, những kẻ thủ ác không chỉ có ý đồ cướp đoạt tài sản của công dân mà còn âm mưu kích động họ chống trả để đẩy họ vào tù!

Chính phủ đã kết luận những quyết định liên quan đến việc thu hồi đất của gia đình Đoàn Văn Vươn là trái pháp luật. Đoàn Văn Vươn không sai khi tổ chức chống cưỡng chế. Khoản 1, Điều 15 của Luật Hình sự Việt Nam xác định như thế này: Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.

Đoàn Văn Vươn, Đoàn Văn Quý, Đoàn Văn Sịnh, Đoàn Văn Vệ không “cố ý tước đoạt sinh mạng của bất kỳ ai một cách trái phép”. Họ không giết người. Chuyện làm năm hàng rào chắn đường vào khu vực cưỡng chế; rải rơm rạ dự định dùng xăng đốt để gây cháy; dùng kíp điện kích cho các bình ga nổ; dùng súng hoa cải bắn vào đoàn cưỡng chế… là sự “chống trả một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các quyền hợp pháp và lợi ích chính đáng của họ”, vốn đã được ghi nhận tại Luật Hình sự. Họ vô tội!

2.

Lời nói đầu của Bộ Luật Hình sự hiện hành viết như thế này: Pháp luật hình sự là một trong những công cụ sắc bén, hữu hiệu để đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, góp phần đắc lực vào việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội, trật tự quản lý kinh tế, bảo đảm cho mọi người được sống trong một môi trường xã hội và sinh thái an toàn, lành mạnh, mang tính nhân văn cao. Đồng thời, pháp luật hình sự góp phần tích cực loại bỏ những yếu tố gây cản trở cho tiến trình đổi mới và sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. 

Mình nghĩ, trong vụ Đoàn Văn Vươn, cần phải có ít nhất một vụ án hình sự, nhằm điều tra truy cứu trách nhiệm hình sự của tất cả những kẻ chủ trương, thực hiện việc cưỡng chế, thu hồi đất, hủy hoại tài sản của gia đình Đoàn Văn Vươn. Bất kỳ ai, cố tình hay vô ý, trực tiếp hay gián tiếp can dự vào chuyện làm trái pháp luật, gây thiệt hại cho gia đình Đoàn Văn Vươn cả về vật chất lẫn tinh thần đều phải chịu trách nhiệm hình sự.

Không có một vụ án hình sự như thế, lời nói đầu – mục tiêu của Bộ Luật Hình sự sẽ trở thành giả dối. Pháp luật hình sự sẽ chỉ còn là một trong những công cụ sắc bén, hữu hiệu để… chống nhân dân. Và tất nhiên nó sẽ phá nát trật tự an toàn xã hội, trật tự quản lý kinh tế. Còn ai dám tin pháp luật hình sự sẽ “bảo đảm cho mọi người được sống trong một môi trường xã hội và sinh thái an toàn, lành mạnh, mang tính nhân văn cao”.

Chú thích:

1) Xét xử vụ Đoàn Văn Vươn

2) ‘Cảnh báo của tôi về súng hoa cải không được coi trọng’

Đồng Phụng Việt