Chiều mùng 1 tháng 12 năm 2005, Nguyễn đang dâng thánh lễ trong nhà nguyện của căn cứ Thủy Quân Lục Chiến (TQLC) Mỹ ở Fallujah, Iraq, thì thấy cô trung sĩ phụ tá tuyên úy (Religious Program Specialist, viết tắt là RP) thấp thoáng ngoài cửa; lát sau, cô ta lại xuất hiện lần nữa ở giữa cửa, biết có việc gì quan trọng nhưng Nguyễn vẫn tiếp tục dâng thánh lễ cho đến khi xong. Anh vừa ra khỏi cửa thì cô ta nói ngay: “Tuyên Úy, bên quân y viện vừa cho biết, có nhiều thương vong (mass casualties.)” Thay áo thật nhanh, vơ vội túi đựng sách kinh và dầu thánh, Nguyễn cùng người phụ tá hối hả chạy qua quân y viện trong căn cứ.

Nếu ai đã từng xem T.V. Show “M.A.S.H. - Mobile Army Surgical Hospital: Y Viện Giải Phẫu Lưu Động của Lục Quân” trên truyền hình Mỹ của những năm 70’s và đầu 80’s, thì có thể hình dung được quân y viện này, mặc dù không hoàn toàn kết hợp bằng những lều vải, nhưng các tòa nhà xây sơ sài trong trại quân của Saddam Hussein bỏ lại, cũng không khá hơn gì; có các máy lạnh đặt ở cửa sổ nhưng toàn là… đồ cổ. Ngày nay quân đội Mỹ đã có những loại bệnh viện dã chiến bằng các lều vải, bịt kín, có lối đi thông với nhau bên trong và có hệ thống máy lạnh, nhưng căn cứ này của TQLC đã không dùng loại đó.

Các TQLC bị thương vong đã chưa về tới, tám tuyên úy khác và cùng ngần ấy phụ tá đã từ các đơn vị nhỏ trong căn cứ tề tựu trước cửa y viện. Những bác sĩ và y tá đã tự chia ra thành các toán, nên tuyên úy và phụ tá cũng chia nhau đứng vào với họ. Thường thì họ sẽ phân loại thương binh trước: bị thương quá nặng không thể cứu chữa được nữa, bị thương nặng, và bị thương nhẹ, để từ đó phân nhiệm cứu thương cho họ. Dĩ nhiên, Nguyễn sẽ “xức dầu” cho tất cả những thương binh, dù họ là Công Giáo hay không, vì lúc đó không ai còn có giờ để dọ hỏi hay “xét” thẻ đính bài (dog tag) nữa. Hiện tại, các TQLC không còn đeo tấm thẻ kim loại này trên cổ, nhưng họ luồn nó vào giữa giây giày, chỗ “an toàn”nhất cho tấm thẻ trên thân xác người lính.

Trong khi chờ đợi, Nguyễn đã tìm hiểu và được biết đơn vị bị nạn là một trung đội thuộc tiểu đoàn 47 (xin tạm đổi tên), vừa chuyển vùng trách nhiệm trước đó không lâu. Cũng như những tiểu đoàn tác chiến khác, Nguyễn đã đến thăm và dâng lễ tại các đơn vị (cấp đại đội) của tiểu đoàn 47 nhiều lần. Chính ra, Nguyễn không phải làm việc này vì anh là tuyên úy trưởng của căn cứ Fallujah, nơi có bộ tư lệnh chỉ huy lực lượng TQLC ở Iraq, với gần 30 ngàn quân trên toàn tỉnh Anbar, một tỉnh lớn và “dữ dằn” nhất nước. Chỉ trong thành phố Fallujah và vùng phụ cận cũng đã có đến 5 ngàn lính; nhưng đáng buồn thay, chỉ có một mình Nguyễn là tuyên úy Công Giáo. Các tiểu đoàn trưởng, cùng cấp bậc với Nguyễn (Trung Tá), nhưng họ đã phải hạ mình khẩn khoản nài xin anh ra thăm lính của họ: “Những TQLC Công Giáo của tôi đã khá lâu không được gặp linh mục, nhiều lần họ đã xin tôi ‘mời’ LM cho họ.” Dĩ nhiên là Nguyễn không thể từ chối lời yêu cầu khẩn thiết này, anh đã xin phép cấp trên và được tự do đi lại thăm các đơn vị tiền đồn (Forward Operational Bases, FABs) trong khu vực. Trước đây, có hai tiểu đoàn tác chiến, trải quân để giữ an ninh trong thành phố, thêm một tiểu đoàn khác trách nhiệm vùng ngoại ô, nhưng khoảng hơn tháng trước đó, tiểu đoàn 47 đã được lệnh chuyển ra ngoại ô, nhường vùng hành quân của họ cho một đơn vị bộ binh của chính phủ Iraq, mới được thành lập. Nguyễn đã tỏ ý lo ngại với đại úy tuyên úy (Tin Lành) của tiểu đoàn này: “Ra ngoại ô, ‘sân nhà của địch’ lại luôn phải di chuyển hành quân, sẽ lành ít, dữ nhiều.” Cách đó mấy tuần, cũng ở vùng ngoại ô, một đại úy đại đội trưởng của tiểu đoàn bạn và người cận vệ của ông, đã tử trận vì xe Humvee của họ bị trúng mìn. Chiến trường Iraq là như vậy, người ta sẽ khá yên ổn nếu chỉ ở trong căn cứ lớn, tuy thỉnh thoảng cũng có pháo kích nhưng thường chẳng gây thiệt hại gì. Tuy nhiên, nếu phải ra ngoài (out the wire) thì cái chết có thể xảy đến bất cứ lúc nào: bằng xe bom, bằng mìn tự chế đặt ở vệ đường hay I.E.D. (Improvised Explosive Device), bom tự sát cá nhân, hay bị bắn sẻ (tỉa)… Hành quân ở ngoại ô, “vùng đất địch” lại toàn là đất sa mạc, rất dễ chôn mìn… thảm họa luôn rình rập đó đã xảy đến với trung đội này, chiều nay.

Đoàn xe nhà binh tràn vào sân y viện cuộn theo gió bụi như một cơn lốc, các thương binh được cấp tốc đưa xuống sân, bác sĩ phân loại, y tá tiêm thuốc, tuyên úy xức dầu, cầu nguyện… ai làm việc nấy khá trật tự; sau đó họ chuyển các thương binh vào bên trong y viện ngay. Tổng kết: 10 chết, 11 bị thương, Nguyễn thầm nghĩ: “Trung đội này thực sự đã bị… loại khỏi vòng chiến.” Ngoài sân bây giờ chỉ còn lại các tuyên úy, đơn vị “chung sự” (Mortuary), các bao đựng xác chết và những TQLC còn sống sót mà trên nét mặt của họ vẫn chưa hết vẻ kinh hoàng… Đơn vị chung sự đưa các bao vào trong khu nhà của họ để mở ra, phân loại lần nữa, xếp cho đúng những phần thân thể tơi tả đó của người nào vào người ấy…

Một sự yên lặng đến rợn người trở về trên sân y viện, Nguyễn đến bên một người lính, biết chắc anh ta chưa quá 20, nhưng lúc này trông anh như đã già hơn cả chục tuổi, đặt tay trên vai anh ta, quay lại, nhìn thấy cây thánh giá trên cổ áo trái của Nguyễn, anh ta đã thực sự để lòng thổn thức. Những người lính TQLC, từ thuở còn ở quân trường đã được huấn luyện phải cứng rắn, chịu đựng… họ luôn luôn phải nghe từ miệng cấp trên những câu như “suck it up” hay “tough it out” (thật khó dịch qua tiếng Việt với trọn vẹn ý nghĩa của nó, có lẽ ba chữ “phải phấn đấu” gần với ý nghĩa này nhất.) Cả buổi chiều nay, họ đã cố can đảm, giữ bình tĩnh để góp nhặt và đưa các bạn bị nạn về đến hậu cứ, cho đến lúc này… Tuyên úy không phải là chiến binh cầm súng (warrior, combatant), nhưng là một biểu tượng của tinh thần, của phần cao nhất trong cuộc đời chinh chiến; hơn nữa tuyên úy còn là hình ảnh của người cha trong gia đình mà bất cứ quân nhân nào, từ lính đến sĩ quan, đều có thể gặp để thổ lộ những điều thầm kín nhất của họ. Các tuyên úy khác cũng lần lượt đến an ủi những người lính còn lại, thì thầm nói chuyện, cầu nguyện với họ.

Bỗng có tiếng la lớn: “Chúng tôi cần máu, loại A positive,” đúng loại máu của Nguyễn, anh đã vội vào phòng hiến máu. Y tá Hải Quân Mỹ (Corpsman), thực ra không nên gọi họ là y tá, vì y tá ở Mỹ (Registered Nurse, RN) phải học cả 4 năm đại học, kiến thức y khoa khá cao; trong khi những corpsmen này - hạ sĩ quan trợ y - chỉ được học mấy tháng về ngành y rồi bị biệt phái qua TQLC, bị đẩy ra chiến trường để cùng sống, cùng chết và để “cứu” các binh lính chẳng may trúng thương. Tuy vậy, lính TQLC vẫn gọi họ bằng một cái tên đầy vẻ yêu mến và quý trọng: “Doc” (viết tắt từ chữ doctor, bác sĩ), hay đúng hơn “baby doc,” để phân biệt với các bác sĩ chính hiệu.

Một “doc”, mặt còn non choẹt, lấy máu từ tay Nguyễn, không biết anh ta làm thế nào mà sau khi máu đã chảy ra được khoảng ¼ bịch thì ngưng lại! Chỉ thấy anh ta “phán” một câu hết sức tự nhiên: “Tuyên úy, tôi phải ‘châm’ (stick) ông lần nữa!!!” Thế là anh ta xoay qua tay bên kia, và lần này máu ra… tròn một bịch! Nguyễn đã cho máu nhiều hơn tất cả các quân nhân khác trong phòng…

Anh ra khỏi quân y viện thì đã gần nửa đêm, đường đi tối như bưng, vì lý do an ninh nên bên trong căn cứ rất giới hạn đèn điện, người dùng đèn pin cũng phải gắn thêm kính màu để ngụy trang. Những suy tư của Nguyễn cứ miên man giữa quá khứ với hiện tại… Từ xưa đến nay, từ đông sang tây, hầu như trong bất cứ cuộc chiến nào, thành phần phải hy sinh nhiều nhất vẫn luôn là những người lính trẻ, những sĩ quan trẻ. Có người nói cuộc chiến ở Iraq là chiến tranh của những trung đội (War of the Platoons), vì địch quân chỉ đánh du kích, ít khi ra mặt và hầu như họ không thể tạo được một cuộc phục kích với số quân đông hơn vài chục người. Phía Mỹ và Đồng Minh cũng vậy, ngoài trận đánh tái chiếm thành phố Fallujah, tháng 11, 2004, mà quân số tác chiến lên đến cấp trung đoàn, cũng như một vài trận khác của bên bộ binh; hành quân với cấp số đại đội đã là nhiều. Nhưng những cái chết “thịt da nát tan” trong phòng đông lạnh kia lại rất ảnh hưởng đến “đường binh nghiệp” của vị tướng, đang nghỉ ngơi khá an toàn trong căn nhà kiên cố và được canh gác nghiêm ngặt cách đấy không xa. Người xưa đã chẳng nói đó sao: “Nhất tướng công thành, vạn cốt khô!” Hào quang của các ngôi sao trên cổ áo ông tướng, đôi khi đã đẫm máu của những chiến binh dưới quyền!!! Trong cùng suy tưởng đó, những người đang làm chính trị ở Washington D.C. cũng phải gánh chung trách nhiệm.

Iraq đi trước California 11 tiếng đồng hồ, hiện tại, bên đó mới gần 1 giờ chiều; có lẽ những bà mẹ già, những người vợ trẻ của các quân nhân đang nằm trong căn phòng lạnh lẽo đó, đã bắt đầu nhận được hung tin. Đơn vị gốc của họ sẽ cử một sĩ quan, một hạ sĩ quan và một tuyên úy đến tận nhà mỗi TQLC tử trận để báo tin buồn. Lời ca thống thiết từ cõi xa thẳm, hồng hoang nào đó lại bất chợt vang lên trong anh:

“Hai mươi năm, đàn con đi lính, đi rồi không về…
Ôi tấm thân này, ngày xưa bé bỏng,
Mẹ mang đầy bụng, Mẹ bồng trên tay…”
(“Ngủ Đi Con.” TCS)

Nguyễn bỗng nhớ rằng từ sau bữa trưa đến giờ anh đã chưa ăn gì, ngoài một thỏi bánh nhỏ, ai đó đã đưa cho anh sau khi ra khỏi phòng cấp cứu. Anh có thể ghé qua khu nhà ăn ngay trong lúc này, vì đã đến giờ cho bữa ăn nửa đêm mà lính tráng gọi là “Mid-Rat” (Midnight Ration.) Nhưng đôi chân anh vẫn tiếp tục liêu xiêu bước về khu nhà nghỉ, anh chỉ mong cái màn u tối thẳm sâu này sẽ chóng qua, và sẽ không còn nữa, những đêm dài… Iraq.

Tuyên Úy Nguyễn (LM. Phaolô Nguyễn Văn Tùng)

Ghi chú: Không lâu, sau khi trở lại Hoa Kỳ từ Iraq và Djibouti, một tiểu quốc bên cạnh Hồng Hải (Red Sea) thuộc vùng “Sừng của Phi Châu” (Horn of Africa,) Tuyên Úy Nguyễn đã được vinh thăng Hải Quân Đại Tá. Năm 2009, khi tròn 20 năm tuổi lính, ông đã xin nghỉ hưu và hiện đang là cha sở một xứ đạo của tổng giáo phận New Orleans, Louisiana.

( Tân Sơn Hòa chuyển ngày thứ Sáu 10 tháng 1 năm 2013 )