Biếm họa về Taliban

Taliban tốt và Taliban xấu

Đầu tuần trước, Taliban đã tàn sát 148 nạn nhân gồm 9 giáo viên và 139 học sinh nhỏ tuổi tại trường thiếu sinh quân ở Peshawar, Pakistan. Mục tiêu của vụ thảm sát này theo bọn chúng thứ nhất là để trả thù cho việc hàng trăm dân bộ tộc vô can và con em bị giết trong một chiến dịch mới đây của quân đội Pakistan và kế đến là để cảnh cáo các chiến dịch quân sự của Mỹ.

Nhưng hành động man rợ ngoài sức mường tượng của mọi người trên thế giới, Taliban hy vọng đạt được kết quả gì? Đây là câu hỏi rất có lời  giải đáp. Có rất nhiều nhóm Taliban khác nhau, với những danh xưng phức tạp. Từng giai đoạn những nhóm này cùng những nhóm Hồi giáo quá khích khác như Al-Qaeda, Haqqani, Lashkar-e-Jhangvi có thể là đồng minh hay đối nghịch, rất khó phân định rõ ràng.

Hai nhóm Taliban chính là Peshawar Shura Taliban (Pakistan Taliban) và Quetta Shura Taliban (Afghanistan Taliban) từ Afghanistan chạy sang lánh nạn sau khi bị quân đội Mỹ đánh đuổi khỏi bản doanh ở Kandagar cuối năm 2001 trong cuộc chiến tranh chống khủng bố al-Qaeda.

Peshawar Shura Taliban, đặt căn cứ tại tình North Warizistan, gần thành phố Peshawar, miền Tây-Bắc Pakistan, địa bàn hoạt động là lãnh thổ tự trị vô chính phủ của các bộ tộc (FATA), tỉnh Khyber Pakhtunkhwa, và miền Đông Afghanistan – tất cả đều là những vùng địa thế hiểm trở, núi cao rừng rậm hoặc đất đá khô khan như sa mạc.

Quetta Shura Taliban đặt căn cứ ở Quetta, tỉnh Baluchistan miền Tây-Nam Pakistan.

Cho tới gần đây, phương Tây vẫn chê trách Pakistan – đặc biệt là cơ quan tình báo Pakistan - có thái độ “hai mặt”: chống Peshawar Shura Taliban nhưng lại ngầm ủng hộ Quetta Shura Taliban bằng việc để nhóm này trú ngụ và trợ giúp cho gây loạn ở Afghanistan.

Peshawar Shura Taliban khi thành lập được gọi là Tehreek-i-Taliban Pakistan nhưng danh xưng này đã bị họ bỏ sau hai vụ tấn công vô duyên cớ vào sân bay quốc tế Karachi hồi tháng 6 và nay chỉ gọi là Pakistan Taliban.

Pakistan Taliban bắt đầu hoạt động mạnh từ tháng 12/2007, có mục tiêu nổi loạn chống chính quyền Cộng hòa Hồi giáo Pakistan để đi tới sự thi hành luật Hồi giáo Sharia.

Sau vụ đột kích sân bay Karachi, quân đội chính phủ dứt khoát tìm cách tiêu diệt Pakistan Taliban, mở chiến dịch tấn công vào khu vực tự trị vô pháp luật của các bộ tộc làm hàng chục ngàn dân cư phải di tản. Vụ tàn sát ở trường thiếu sinh quân Peshawar là hành động trả thù như lời giải thích của Pakistan Taliban.

Pakistan Taliban cũng chống giáo dục trẻ em kiểu phương Tây và chống phụ nữ làm việc ngoài xã hội. Cô Malala Yousafzai vừa nhận giải hòa bình Nobel đã bị các thành viên Pakistan Taliban bắn trọng thương năm 2012 khi đi xe bus đến trường học. Vụ tàn sát ở trường thiếu sinh quân Peshawar, trường có cả nam nữ học sinh và nam nữ giáo viên là mục tiêu thích hợp để khủng bố theo tín ngưỡng Taliban.

Giống như các nhóm Hồi giáo quá khích khác, Pakistan Taliban kịch liệt chống sự hiện diện của quân đội Mỹ ở vùng Nam Á. Họ cam kết chiến đấu để buộc Mỹ phải rút quân khỏi Afghanistan và thề nguyện trả thù cho thủ lãnh Hakimullah Mehsud của họ bị giết trong một cuộc oanh kích của máy bay không người lái cũng như việc tiêu diệt Osama bin Laden.

Từ 2012, các lãnh đạo Pakistan Taliban công bố chủ trương mở rộng hoạt động ở nước ngoài, nhắm tấn công các mục tiêu Anh và Mỹ. Tuy nhiên nhóm này không có khả năng phối hợp tổ chức những hành động khủng bố quy mô như mạng lưới Al-Qaeda. Năm 2010, Pakistan Taliban đã từng nhận là chủ mưu vụ đặt bom bất thành tại công trường Times Square thành phố New York.

Tham vọng của Pakistan Taliban lớn nhưng trước hết mục đích của họ là muốn quân đội chính quyền đừng xen vào khu tự trị của các bộ tộc, để họ nắm quyền kiểm soát vùng đất vô chính phủ vô luật pháp này. Nhưng gây nên thảm kịch tại trường học ở Peshawar là sự tàn ác vượt quá giới hạn của cuộc vũ trang tranh đấu, hậu quả là gây phản ứng phẫn nộ cho toàn thể nhân dân Pakistan kể cả thành phần trước đây không ủng hộ nhưng cũng chưa hoàn toàn chống họ. Thể hiện sự đồng tâm ít thấy, các chính trị gia thuộc những phe phái đối lập đã nhau cùng chấp thuận một kế hoạch chung đề tiêu diệt khủng bố.

Thủ Tướng Nawaz Sharif tuyên bố từ nay tất cả các chiến binh Hồi giáo quá khích đều là mục tiêu phải diệt trừ. Điều này hàm ý là nhóm Afghanistan Taliban (Quetta Shura Taliban) cũng không còn được ngấm ngầm tài trợ nữa. Theo lời Thủ tướng Sharif trong buổi họp báo sau cuộc hội nghị ở Peshawar với lãnh đạo các phe phái chính trị đối nghịch: “Không có sự phân biệt giữa Taliban tốt và Taliban xấu”.

Hơn một năm qua, nhằm củng cố thế lực cho cá nhân mình cả Sharif và Khan đều cố gắng khuyến dụ Talban ký một thỏa hiệp hòa bình nhưng không đạt kết quả và bây giờ cả hai đều dứt khoát chống Taliban. Theo kinh nghiệm thì quyết tâm ấy sẽ không lâu dài nếu không có chuyển biến gì đặc biệt. Taliban cũng như những nhóm Hồi giáo quá khích khác là những thành phần rất khó có thể thương lượng. Với sự thúc đẩy của Mỹ cuộc thương thuyết của chính quyền Afghanistan với Taliban tại Qatar đã kéo dài hàng năm chưa có một bước tiến gì.

Theo nhận định của các chuyên gia về các tổ chức Hồi giáo, giữa Quetta Shura Taliban và Peshawar Shura Taliban vẫn thường có những tranh chấp nhưng cả hai có những điểm đồng nhất căn bản, cùng là chủng tộc Pashtun và cùng áp dụng một giáo lý rất khắt khe không khoan nhượng. Từ cuối thập niên 1980 đến nay, Taliban là lực lượng đáng ngại nhất đối với những người không có cùng lập trường với họ. Người ta tin rằng hiện nay Taliban ở Afghanistan cũng như ở Pakistan chỉ chờ đợi đến khi quân đội Mỹ triệt thoái hết để hoành hành trở lại và như vậy vùng Nam Á khó hy vọng bao giờ có an ninh.

Nhà báo Afghanistan, Zubair Hatami, 22 tuổi, chết tại Kabul vì các vết thương trong cuộc tấn công của Taliban hồi tuần trước

Tìm-diệt đến bao giờ?

Ít nhất 146 tay súng Taliban đã thiệt mạng trong 2 ngày 19 và 20/12 trong các cuộc tấn công của lực lượng an ninh ở Pakistan và Afghanistan. Tại ngoại ô thành phố Pesawa ngày 20/12, lực lượng an ninh Pakistan đã thực hiện 2 cuộc tấn công nhằm vào các vị trí của phiến quân Taliban và tiêu diệt được 5 tay súng. Tuy nhiên, một quan chức chỉ huy quân sự địa phương đã thiệt mạng.

Khu vực các tay súng Taliban bị tiêu diệt cũng chính là nơi phiến quân này tiến hành vụ tấn công nhằm vào một trường học quân sự của Pakistan hồi đầu tuần trước, khiến 148 người thiệt mạng, chủ yếu là trẻ em.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Afghanistan cho hay 141 tay súng Taliban đã bị tiêu diệt trong hai ngày cuối tuần qua khi quân đội tiến hành chiến dịch truy quét phiến quân tại các khu vực xung quanh 7 tỉnh của nước này. 5 binh lính quân đội cũng đã thiệt mạng trong chiến dịch truy quét nói trên.

Đánh giá hiện trạng cuộc chiến chống khủng bố hiện nay, các chuyên gia khẳng định các biện pháp chống khủng bố cho đến thời điểm này dù có thay đổi nhưng vẫn chưa thể đạt yêu cầu so với thực tế thay đổi ngày càng tinh vi của các lực lượng khủng bố.

Cách đây chỉ khoảng 3, 4 năm, người ta nói nhiều tới al-Qeada và hiện tại, người ta nói nhiều tới IS. Tuy nhiên, chúng ta phải nhìn thẳng vào chủ nghĩa khủng bố mà không phải nhìn vào hành động khủng bố. Trong tương lai chiến lược chống khủng bố sẽ cần phải thay đổi hai yếu tố  trọng điểm. Một là thay đổi phương thức “tìm - diệt” đang được các nước sử dụng nhằm chống lại lực lượng khủng bố. Hai là tăng cường hoạt động hợp tác chống khủng bố giữa các quốc gia trên toàn thế giới.

Nh.Thạch (tổng hợp)