Hà Tường Cát/Người Việt

Nếu có những ai biết đến cái tên Elon Musk thì hầu hết là qua kiểu xe hơi máy điện Tesla hay Space X Falcon, hỏa tiễn không gian đầu tiên của một công ty tư nhân được NASA sử dụng.

Tuần lễ trước, Elon Musk được truyền thông dành nhiều chú ý khi ông quyết định không rút ra khỏi Hội Ðồng Cố Vấn Kinh Tế của Tổng Thống Donald Trump, giống như Tổng Giám Ðốc Travis Kalanik của mạng lưới xe chở khách Uber, để phản đối sắc lệnh hạn chế nhập cảnh và di dân đến Mỹ.

Musk là một doanh gia thành công bằng các sáng chế kỹ thuật, cùng những phát minh mới lạ nhắm tới cuộc sống tương lai của nhân loại. Ông được tạp chí Forbes xếp hạng là tỷ phú đứng thứ 21 năm 2016, với tài sản $13.4 tỷ.

Elon Musk, 45 tuổi, sinh quán tại Pretoria, Nam Phi, có bố là dân Canada, tổ tiên bên nội là Anh và bên ngoại là Mỹ gốc Hòa Lan. Ông tốt nghiệp Ðại Học Pennsylvania với bằng BS vật lý và kinh tế.

Elon Musk mang quốc tịch Nam Phi cho đến khi trưởng thành thì di cư sang Canada và sau đó tới Mỹ, vì vậy có tới 3 quốc tịch. Nơi sinh sống hiện nay của Musk là thành phố Hawthorne, Quận Los Angeles.

Do gốc gác di dân như vậy, người ta đặt vấn đề vì sao Musk không có hành động dứt khoát chống đối sắc lệnh 13769 về di dân của Tổng Thống Donald Trump. Thật ra Musk có phê phán rằng, “Việc cấm công dân một số nước Hồi Giáo vào Mỹ không phải giải pháp thích đáng đối với những thách thức của đất nước này. Nhiều đối tượng bị ảnh hưởng bởi lệnh ấy là những người mạnh mẽ ủng hộ nước Mỹ.”

Một số người nói rằng họ hủy bỏ đơn đặt hàng mua xe Tesla, tuy vậy phản ứng này chỉ có tính cách tượng trưng không thiệt hại gì cho Musk vì trên thực tế số xe Tesla sản xuất không đủ bán.

Về việc ông vẫn tiếp tục là thành viên Hội Ðồng Cố Vấn Kinh Tế của Tổng Thống Trump, Musk đưa ra lời giải thích qua nhiều tweets. Theo ông, “Phe chống đối nên khuyến khích để có thêm nhiều người ôn hòa (ám chỉ người như ông) cố vấn cho tổng thống, chứ không phải là giảm bớt.” Ông cũng khẳng định không phải là người “làm việc” cho ông Trump, mà chỉ góp ý kiến để mọi chuyện được tốt đẹp hơn. Trước kia, Elon Musk đã từng tuyên bố trên mặt chính trị, ông là người nửa Dân Chủ, nửa Cộng Hòa, “cấp tiến về xã hội và bảo thủ về tài chính.”

Elon Musk (giữa) trước một cuộc họp của hội đồng cố vấn kinh tế Tòa Bạch Ốc với Tổng Thống Doanald Trump hôm 23 Tháng Giêng 2017. (Hình: Getty Images)

Khởi đầu sự nghiệp trong thập niên 1990, Musk và người em trai lập một công ty điện toán sản xuất các phần mềm và trò chơi điện tử. Tới 1999, Musk bán công ty cũ và thành lập X.com sau này trở thành PayPal chuyên việc thanh toán tài chính cho các công ty và người tiêu thụ.

Năm 2003, Musk hợp tác với hai người bạn lập ra Tesla Inc. phát triển và sản xuất loại xe hơi chạy hoàn toàn bằng máy điện. Trong trào lưu xe hơi tự hành do Google dẫn đầu, Tesls cũng có kế hoạch phát triển như thế cho xe chạy máy điện.

Cho tới năm 2016, Musk có 28.9 triệu cổ phiếu, khoảng 22% của Tesla Inc. và là cổ đông có sức mạnh nhất trong các cuộc bỏ phiếu của hội đồng quản trị. Với chức vụ tổng giám đốc điều hành, lương mỗi năm của Musk chỉ có $1.00 tượng trưng, nhưng thu nhập chính là từ chứng khoán và tiền thưởng về các thành tựu của công ty. Ðể so sánh, lương của Musk năm 2012 là $78 triệu và năm 2013 là $70 triệu.

Năm 2002, eBay sát nhập PayPal với giá $1.5 tỷ thanh toán bằng cổ phiếu và tiền mặt. Elon Musk có được một phần số tiền ấy, thành lập công ty kỹ nghệ hàng không không gian Space Exploration Technologies, gọi tắt là SpaceX, nghiên cứu và sản xuất các loại hỏa tiễn kiểu mới.

Năm 2006, SpaceX ký hợp đồng với NASA để phát triển các hỏa tiễn phóng SpaceX Falcon và phi thuyền Dragon chở hàng tiếp liệu lên trạm không gian quốc tế thay thế nhiệm vụ cho các phi thuyền con thoi ngưng hoạt động từ 2011. Trong dự án tương lai, phi thuyền Dragon sẽ có thể chở các phi hành gia lên không gian mà hiện nay vẫn phải sử dụng phi thuyền Soyuz của Nga.

Từ năm 2001, Musk đã sang Nga lần đầu tiên với ý định mua các hỏa tiễn liên lục địa được tân trang có thể dùng để phóng phi thuyền không gian. Sau nhiều cuộc tiếp xúc thương lượng, các công trình sư Nga cho rằng Musk mới chỉ là tay mơ mới vào nghề và phái đoàn 3 người trở về tay không. Năm sau phái đoàn Mỹ trở lại và công ty Nga Kosmotras đề nghị bán một hỏa tiễn với giá $8 triệu, nhưng Musk không đồng ý vì coi là quá đắt. Trên đường về ông nhận ra rằng có thể thành lập một công ty chế tạo ra các hỏa tiễn với hiệu lực cao và giá rất rẻ như ý muốn.

SpaceX Falcon 1 là hỏa tiễn đầu tiên do một hãng tư nhân sản xuất phóng thành công một vệ tinh nhân tạo lên quỹ đạo Trái Ðất năm 2008. Tiếp tục kế hoạch phát triển, tới năm 2015 hỏa tiễn SpaceX Falcon 10 thành công trong việc từ từ hạ xuống trở lại giàn phóng, đáp ứng cho ước vọng lâu ngày về một loại hỏa tiễn có thể dùng lại nhiều lần để giảm chi phí sản xuất.

Elon Musk có tham vọng đưa được người lên Hỏa Tinh vào năm 2025 và đặt kế hoạch định cư trên hành tinh đỏ này. Theo ông, “Tới ngày nào đó, một thảm họa đến với nhân loại – chẳng hạn một thiên thạch đụng Trái Ðất, một siêu hỏa sơn bùng phát, khí hậu biến đổi, hay chiến tranh nguyên tử xảy ra – loài người có nguy cơ bị tiêu diệt. Do đó sớm hay muộn chúng ta phải tính tới việc định cư trên một hành tinh khác nếu không muốn tuyệt chủng.”

Nhưng Elon Musk không chỉ hướng ra ngoài vũ trụ mà còn có nhiều sáng kiến phát minh ứng dụng cho đời sống bình thường trên Ðịa Cầu. Ông đề ra dự án thành lập Solar City, thành phố có khả năng cung cấp năng lượng lấy từ ánh sáng Mặt Trời hơn tất cả mọi nguồn năng lượng mặt trời nào khác từ trước đến nay ở Mỹ. Tesla Inc, bây giờ cũng sản xuất các loại ngói lợp nhà bằng sợi thủy tinh. Trông bên ngoài hoàn toàn giống như ngói bình thường nhưng đó chính là những đơn vị thu năng lượng mặt trời, thay thế các tấm bảng kiểu cũ hiện nay được gắn trên một số mái nhà.

Một trong số nhiều dự án khác rất được chú ý là hyperloop, phương tiện hoàn toàn mới lạ để chuyển vận hàng hóa và người trong đường ống gần như chân không, với vận tốc 800 dặm một giờ, nghĩa là ngang hay hơn vận tốc máy bay thương mại hiện nay. Những nhà sáng chế cho biết dự án thử nghiệm có thể khởi đầu hoạt động năm nay. Dự án lập một đường vận chuyển như thế từ Los Angeles đến San Francisco với kinh phí $8 tỷ hãy còn đang được nghiên cứu.

Elon Musk được mời vào làm một thành viên Hội Ðồng Chiến Lược Kinh Tế và Hội Ðồng Sáng Kiến Tạo Lập Việc Làm của ông Donald Trump từ Tháng Mười Hai. Tuy nhiên Musk khác quan điểm với Tổng Thống Trump về vấn đề khí hậu Ðịa Cầu, và là một nhà kinh doanh Musk có những tính toán không hẳn đã như mong muốn của ông Trump về mậu dịch hay công việc làm cho công nhân Mỹ.

Musk đã đồng ý trên nguyên tắc sẽ mở thêm xưởng sản xuất xe Tesla ở vùng Trung Tây có thể tạo thêm khoảng 3,000 việc làm. Nhưng Musk cũng có dự án mở xưởng chế tạo xe ở một nước Bắc Âu như Phần Lan vì thị trường Âu Châu là một thị trường tiêu thụ có nhiều tiềm năng. Tình hình tương tự như vậy có thể thấy ở Châu Á. Do đó nhìn theo một hướng khác, việc Musk gia nhập Hội Ðồng Cố Vấn Kinh Tế Tòa Bạch Ốc có lẽ cũng chỉ là để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh gia và nhà sáng tạo mang rất nhiều viễn kiến về tương lai này.