FB Mạnh Đặng

21-7-2016

Ảnh bìa báo Tuổi trẻ cuối tuần.

Sau thời gian kéo dài đến gần 90 ngày kể từ khi môi trường biển ở bốn tỉnh miền Trung bị xâm hại nghiêm trọng, thì ngày 30/06/2016, công chúng đã có thể tạm hài lòng khi mà nghi phạm chính từng được họ đoan chắc là Formosa cuối cùng đã được xác nhận, Formosa chính thức bị điểm mặt chỉ tên là thủ phạm duy nhất gây ra thảm họa.

Sự kiện này đình đám đến mức dành hầu hết sự chú ý của công chúng, khiến họ đã quên đi điều mà Formosa nại là “nguyên nhân” gây ra sự cố môi trường.

Thật vậy, như chính trong công văn số 1606101/CV-FHS của Formosa lập ngày 18/06/2016, thì Formosa đã nại rằng “… nguyên nhân chính của sự cố trong hệ thống xử lý môi trường của chúng tôi là do có một số ngày bị mất điện trong khoảng thời gian đầu tháng 4 năm 2016, trong thời gian đó hệ thống quản lý của chúng tôi không kiểm soát được chất lượng nước thải điều này đã làm ảnh hưởng đến môi trường nước biển miền trung và là nguyên nhân sinh ra cá chết …”.

Theo đó, “mất điện” đã được Formosa nại ra là nguyên nhân gây ra sự cố môi trường.

Cho dù nguyên nhân thật là gì đi nữa, nhưng với tư cách là chủ sở hữu công trình gây ra ô nhiễm môi trường, thì Formosa vẫn phải là chủ thể chính và duy nhất chịu trách nhiệm bồi thường cho mọi tổn thất phát sinh. Tuy nhiên, nếu thật sự nguyên nhân khiến Formosa gây ra ô nhiễm môi trường vì “mất điện”, thì có vẻ như Công Ty Điện Lực Hà Tĩnh (EVN Hà Tĩnh), nơi đang có hợp đồng cung cấp điện cho Formosa sẽ không dễ dàng là đối tượng vô can !?

Về nguyên tắc, với tư cách là bên bán điện thì EVN Hà Tĩnh có nghĩa vụ bảo đảm cung cấp điện thông suốt, đúng chất lượng cho khách hàng, nếu vi phạm nghĩa vụ, thì EVN Hà Tĩnh phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại (căn cứ theo điều 9 phần “Các điều khoản chung” của bản “mẫu hợp đồng mua bán điện ngoài sinh hoạt” được công bố chính thức trên website chính thức của Tập Đoàn Điện Lực Việt Nam (EVN)).

Thế nên, trong quan hệ với thể nhân, pháp nhân (như ngư dân, doanh nghiệp đóng tàu, du lịch …) bị thiệt hại, thì Formosa có trách nhiệm phải bồi thường do lỗi của mình. Nhưng, trong quan hệ với bên bán điện thì các khoản mà Formosa phải bồi thường sẽ là thiệt hại của Formosa, đương nhiên, bên bán điện có trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại của Formosa vì đã vi phạm nghĩa vụ bán điện của mình, chưa kể cả khoản phạt 8% trên tổng giá trị phần vi phạm !

Công ty điện lực ở các tỉnh đều là các công ty con của Tập Đoàn Điện Lực Việt Nam (EVN) có chủ sở hữu là Nhà Nước. Nói khác, tài sản của EVN cũng chính là tài sản của dân, được hình thành bằng tiền thuế của dân.

Formosa bồi thường cho thể nhân, pháp nhân bị thiệt hại, sau đó, họ có quyền yêu cầu EVN Hà Tĩnh phải bồi thường lại cho họ. Rốt cuộc, tiền bồi thường đều là tài sản của dân, chỉ thay đổi vị trí từ túi trái qua túi phải mà thôi. Thiệt hại từ thảm họa môi trường còn nguyên. Thế nhưng, kẻ thủ ác của hành vi phạm tội tày trời chưa từng có, tuy vậy, có vẻ như, Formosa có thể sẽ không bị mẻ đến một xu … Chưa kể, Formosa còn lời khoản tiền phạt 8% trên tổng giá trị phần vi phạm nếu họ muốn đòi !

Nhiều tài liệu về quá trình điều tra của chính phủ đối với sự cố môi trường này vẫn chưa được bạch hóa, nếu có, chỉ mong rằng lời khai nại của Formosa cho rằng “mất điện” là “nguyên nhân” gây ra sự cố hủy hoại môi trường biển đã được điều tra tường tận và kết luận không phải là sự thật ! Nếu không, với Formosa, dân ta mất chì đã đành, nay mất cả chài thì thật là đau đớn !

Trong nỗi đau khi có thể phải chứng kiến đồng tiền của dân dùng để bồi thường thiệt hại chạy từ túi trái qua túi phải, mà ở đó, công chúng sẽ còn thấy cái mỉm chi cười nụ của Formosa …

LS Đặng Đình Mạnh