Nhân ngày quốc khánh 2/9, Giáo sư Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam, một đảng viên kỳ cựu của Đảng Cộng sản Việt nam đã đột ngột tuyên bố từ bỏ đảng để tiếp tục trung thành với đảng Lao Động Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh. Để tìm hiểu nguyên nhân của quyết định từ bỏ đảng của giáo sư Tương Lai và tại sao ông lại đề cao tư tưởng Hồ Chí Minh, đài Á Châu Tự do có cuộc phỏng vấn với giáo sư Tương Lai sau đây:

RFA: nhân ngày 2/9 giáo sư đưa ra tuyên bố dứt bỏ mọi liên hệ với đảng. Thưa giáo sư, xin giáo sư cho biết tại sao giáo sư lại đưa ra tuyên bố này vào thời điểm này?

Gs. Tương Lai: tôi đưa ra tuyên bố này vào thời điểm này thì như tôi đã viết trong lời tuyên bố để nói rằng đây là một cái ý định nghiêm túc và nhất quán từ trước tới nay, chứ không phải là chịu tác động của một nhân tố mới ngẫu nhiên nào. Vì sao? Vì tôi khi tôi ở lại trong đảng mà tôi biết rằng Nguyễn Phú Trọng thao túng nhưng mà tôi vẫn cố gắng kiên trì ở lại để làm gì? Vì tôi biết rằng hiện tại chưa có một lực lượng chính trị nào có thể thay thế đảng cầm quyền hiện nay và kinh nghiệm lịch sử cho thấy chỉ những người cộng sản, những người đảng viên trong nội bộ đó tự chuyển biến để mà giải quyết vấn đề thay đổi thế chế chính trị giống như những nước xã hội chủ nghĩa khác đã làm. Vì thế mà tôi ở lại trong cái đảng của Nguyễn Phú Trọng nhưng mà tôi ở lại trong cái đảng Nguyễn Phú Trọng này với tư cách của một người đảng viên không công nhận đảng cầm quyền này là đảng tiếp nối của truyền thống của đảng của Hồ Chí Minh. Tôi ở lại với tính cách là một đảng viên đảng Lao động Việt Nam như khi tôi vào đảng là đảng của Hồ Chí Minh. Nhưng mà đến bây giờ vì một sự kiện như tôi đã nói trong bản tuyên bố khiến người ta vì một lý lẽ gì đấy để làm vừa lòng ai đó gây sức ép sau khi tôi tổ chức làm kỷ niệm Lưu Hiểu Ba thì người ta quyết liệt phải khai trừ tôi ra khỏi đảng. Đây là một thái độ hèn nhát của đảng cầm quyền này trước những sức ép của bên ngoài. Chính vì thế dù muốn hay không thì tôi không thể nào ẩn nhẫn được nữa. Vì thế tôi quyết định tuyên bố lấy ngày 2/9 này để tôi dứt bỏ mọi liên hệ với đảng cầm quyền do Nguyễn Phú Trọng thao túng.

RFA: Giáo sư có nói lúc đầu là có nhiều nhân tố nhưng trong đó giáo sư có nói là họ quyết định khai trừ giáo sư. Giáo sư có thể nói cụ thể hơn là họ quyết định khai trừ giáo sư vào lúc nào và có phải nó liên quan đến việc giáo sư đi biểu tình chống Trung Quốc xâm lược và tưởng niệm Lưu Hiểu Ba và sau đó họ kiểm điểm giáo sư?

GS. Tương Lai: như tôi nói trong nội dung đó. Đây chỉ là một giọt nước tràn ly mà thôi. Thực ra cả một quá trình suốt mười mấy năm vừa qua vẫn trên tư thế một người trí thức, một người đảng viên, tôi hành động một cách công khai minh bạch, phản đối đường lối chính sách sai lầm của đảng cầm quyền mà trong đó cái sai lầm nhất là cái cúi đầu khuất phục Bắc Kinh, khuất phục chủ nghĩa bành trường đại Hán, thậm chí không dám nói đến cuộc chiến tranh biên giới 1979, không dám nói đến những hành động ăn cướp của Trung Quốc ở biển Đông mà điển hình nhất là vụ bắn chết các chiến sĩ Việt Nam ở đảo Gạc Ma. Đến khi người ta kỷ niệm ngày căm hờn đó, thì theo lệnh của Nguyễn Phú Trọng, để làm vừa lòng Trung Quốc, họ đã đàn áp rất dã man những thanh niên đi biểu tình về kỷ niệm những chiến sĩ ở Gạc Ma.

RFA: họ quyết định khai trừ giáo sư là vào hôm nào?

GS. Tương Lai: họ chưa khai trừ đâu, họ định làm như thế và họ gây sức ép với tôi rất quyết liệt. Ví dụ như tôi đã nói vì tôi bận và tôi đã được miễn sinh hoạt vì đó là quy định. Nhưng mà không hiểu vì lý do gì, trước đây họ vẫn để nguyên như vậy, chỉ có sau sự kiện tôi tổ chức tưởng niệm Lưu Hiểu Ba tại nhà riêng của tôi và tôi viết bài ‘Lưu Hiểu Ba, ngọn lửa vẫy gọi’ thì lập tức có hiện tượng là chi bộ nơi tôi sinh hoạt chịu sức ép của bên trên, trên rất cao, chứ không phải chỉ có thành ủy thành phố này đâu. Người ta định vu khống tôi và bằng mọi cách khai trừ nhưng chưa khai trừ được vì đảng viên trong chi bộ người ta chưa đồng ý. Người ta định đến ngày 23/9 sắp tới đây thì người ta mới họp thì người ta xét những chuyện đó. Nhưng mà tôi thấy tôi không còn để mất thời giờ vô ích về cái chuyện họp đi họp lại, lãng phí thời gian và sức lực của tôi, gây căng thẳng cho đầu óc của tôi. Đằng nào họ cũng phải thực hiện chỉ thị của cấp trên như một vài trường hợp trước đây tôi biết mà tôi không tiện nói ra. Những người ở chức vụ to hơn tôi nhiều, cao hơn tôi nhiều. Nhưng mà vì động đến Trung Quốc nên chúng nó gây sức ép và Nguyễn Phú Trọng phải làm vừa lòng họ và phải kỷ luật những người trong nội bộ của mình.

RFA: trong tuyên bố này giáo sư nói là giáo sư dứt bỏ không có mối liên hệ gì với đảng do ông Nguyễn Phú Trọng thao túng để tiếp tục chiến đấu với tư cách là đảng viên đảng Lao Động Việt Nam, đảng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tức là nêu cao tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hiện tại người Việt Nam trong và ngoài nước vẫn còn những mâu thuẫn liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh vì có người ủng hộ và có người không ủng hộ. Chúng ta cũng nói đến vấn đề hòa giải dân tộc. Theo giáo sư thì khi giáo sư đề cao tư tưởng Hồ Chí Minh như vậy thì nó có giúp được gì cho vấn đề hòa giải dân tộc?

GS. Tương Lai: ở đây có hai vấn đề. Khi tôi nêu lên vấn đề đảng của Hồ  Chí Minh thì ngay hôm nay tôi cũng đã nhận được những phản hồi trên email là người ta phản đối quyết liệt. Người ta cho Hồ Chí Minh là có tội rất nặng, và thậm chí Hồ Chí Minh không phải là Hồ Chí Minh đâu mà là Hồ Tập Cương,… Tôi biết tất cả những thứ đó, nhưng về lịch sử thì cần phải có một nhận thức cho đúng đắn và vào lúc này không thể phủ nhận vai trò của Hồ Chí Minh được và tôi thì kiên định cái quan điểm đó. Cho nên khi đưa chuyện này lên thì đương nhiên sẽ gặp một số ý kiến phản đối nhưng không phải vì phản đối hay vì hòa hợp dân tộc mà chúng ta lại phủ định lịch sử thì những người có hiểu biết, người có trí thức không hành động như vậy. Hòa hợp dân tộc là một nhu cầu của lịch và môt nguyện vọng của nhân dân. Muốn như vậy phải tôn trọng lịch sử và phải nói lên ý nguyện của nhân dân.

RFA: Thưa giáo sư, sau khi dứt bỏ mọi mối liên hệ với đảng thì giáo sư có kế hoạch sắp tới giáo sư sẽ hoạt động thế nào để tiếp tục kiên trì con đường mình đã chọn, mục tiêu lý tưởng mà giáo sư đã đặt ra?

GS. Tương Lai: như tôi đã nói ngay trong tuyên bố, tôi mượn một câu thơ của một nhà thơ yêu nước Pháp Louis Aragon để kết thúc cho bản tuyên bố của mình. Đó là bài hành khúc của Louis Aragon trong đó có những câu là giữa mùa phản phúc tối đen tù ngục, suối đã đục giòng, chỉ lệ còn trong. Đây là những lời của nhà thơ viết những năm 44 và 45 khi Pháp chìm trong ách của Phát xít Đức. Và Aragon kêu gọi là những gì ta yêu phải cứu thoát ra, tự mình ta, tự mình ta. …. Thế thì để tôi nói lên cái gì? Tôi không đơn độc mặc dù tôi bây giờ không dính lứu gì vào tổ chức đảng này nữa nhưng tôi lại hành động với tư cách một đảng viên đảng của Hồ Chí Minh và tôi tin tưởng rằng trong khi đảng cầm quyền này, kể cả ở cấp cao nhất, cấp trung ương, và nhiều nơi khác còn nhiều đảng viên khác có cùng trí hướng với tôi. Khi tôi hành động như vậy, nhất định tôi sẽ nhận được những sự hỗ trợ của những người cùng trí hướng với tôi. Bằng những hành động này sẽ thúc đẩy mọi người cùng hành động. Và tôi vẫn làm những điều đó suốt mấy chục năm vừa rồi nhưng trước đây tôi ở trong tổ chức đảng còn giờ tôi không ở trong tổ chức đảng nữa thì tôi dùng từ tiếp tục chiến đấu.

RFA: Xin cảm ơn giáo sư đã dành cho đài Á Châu Tự Do buổi phỏng vấn này