(Petrotimes) - Cuộc bầu cử Quốc hội trong hai ngày 24 và 25/2 đã gây hỗn loạn cho chính trường Italia và sẽ đưa EU vào tái khủng hoảng với hậu quả lan rộng ra kinh tế toàn cầu.

Tháng 10/2009, danh hài truyền hình Italia là Giuseppe Piero “Beppe” Grillo lập ra một đảng chính trị lấy tên là “Phong trào Năm Sao” (M5S) với 5 mục tiêu tranh đấu: điện nước công cộng, di động bền vững, phát triển, kết hợp mạng Internet và bảo vệ môi sinh. Khi ấy, đa số dư luận cho rằng, đấy chỉ là trò vui (thiếu nghiêm túc), hơi mị dân và cực đoan nên khó có tương lai. Ðã vậy, Grillo lại còn đòi trưng cầu dân ý để ra khỏi khối euro.

Hôm 25/2 vừa qua, kết quả bầu cử gây choáng váng. Ðảng M5S đạt 25,6% số ghế tại Hạ viện và 23,8% tại Thượng viện. Tức là cứ 4 người đi bầu lại có một người bỏ phiếu cho đảng này. Hai chính đảng lớn là đảng Dân chủ thuộc cánh tả và đảng Nhân dân Tự do thuộc cánh hữu không đủ đa số quá bán để cầm quyền nên sẽ phải liên minh.

Với 29,6% số ghế tại Hạ viện và 31,6% tại Thượng viện, đảng Dân chủ có quyền “chào hàng”, mà khó đạt được đoàn kết với đảng Nhân dân Tự do, có 29,2% số ghế tại Hạ viện và 30,7% tại Thượng viện. Vắn tắt thì các chính đảng lớn không đủ phiếu để lập ra một liên minh cầm quyền.

Cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi và danh hài Beppe Grillo đã giành được nhiều phiếu nhất trong cuộc tổng tuyển cử hôm 24 và 25/2/2013

Ngay sau khi thấy ra kết quả bầu cử, các thị trường chứng khoán Mỹ rồi châu Á và trở lại châu Âu theo vòng quay trái đất đều tuột giá nặng vì sự hỗn loạn trên chính trường Italia.

Chi tiết đáng chú ý khác là đảng của Beppe Grillo tranh cử theo phương pháp mới lạ. Họ nhấn mạnh là không có chính khách chuyên nghiệp trong số ứng cử viên, kể cả Grillo xưa nay chưa từng giữ chức vụ nào trong bộ máy công quyền. Ðây là một đảng “chống chính trị gia”. Khi vận động, họ dùng mạng lưới xã hội để kết nối nhiều thành phần khác nhau tham gia biểu tình. Và các dân biểu đắc cử đã được cử tri dồn phiếu qua một blog riêng của lãnh đạo Grillo.

Giới phân tích cho rằng, hình thái đấu tranh này mang dấu hiệu của thế kỷ XXI. Nhưng nó quy tụ phản ứng của quần chúng y như 60, 70 năm trước, theo truyền thống nổi loạn thường trực của xã hội Italia.

Chỉ vì trong 66 năm qua, quốc gia này đã có 61 chính phủ khác nhau! Ðằng sau bi kịch đó là những khó khăn của Italia, cường quốc kinh tế đứng hàng thứ ba trong nhóm 17 quốc gia của khối euro, sau Ðức và Pháp. Kinh tế nước này đang bị nạn suy thoái trầm trọng nhất kể từ 20 năm nay, với tỷ lệ thất nghiệp hơn 11%, đa số là giới trẻ...

Trước khi có danh hài Beppe Grillo thì chính trường Italia đã có một “danh hài” khác, tỉ phú Silvio Berlusconi, năm nay 76 tuổi.

Là một tỉ phú về truyền thông và có biệt tài kịch nghệ vì chính trường Italia thật ra chỉ là một sân khấu, ông Berlusconi đã là tay ngang nhảy vào chính trị, cách nay 20 năm.

Khi ấy, dân Italia cũng quá bất mãn với các đảng truyền thống như Dân chủ Thiên Chúa giáo, đảng Dân chủ Xã hội. Năm 1994, Berlusconi nhập cuộc với khẩu hiệu tương tự như Beppe Grillo đời nay, là đả kích tham ô và bước vào làm sạch chính trường, với trọng tâm là nâng đỡ giới tiểu doanh. Qua hệ thống truyền thông, ông tung ra khẩu hiệu đổi mới và thắng lớn, trở thành Thủ tướng đẹp trai và bóng bẩy nhất, đã ba lần lãnh đạo nước Italia, tổng cộng trong một thời gian khá lâu.

Bản lĩnh hơn là tiền tài đã giúp ông vượt qua được nhiều tai tiếng của đời sống cá nhân, kể cả chuyện gái gú hay ngoại tình, vốn không là vấn đề nghiêm trọng trong nếp văn hóa chính trị của Italia. Ðảng Nhân dân Tự do của ông vẫn có hậu thuẫn của tiểu doanh thương và giới hành nghề tự do.

Nhưng về căn bản thì 20 năm sau, Silvio Berlusconi trở thành chính khách lão làng và đảng của ông là đảng truyền thống. Nghĩa là cũng đáng ghét vì tái diễn các chứng tật cổ điển của chính trường. Không ai tin Berlusconi nữa. Vậy mà trong cuộc bầu cử vừa qua, đảng này vẫn về nhì, chỉ thua đảng Dân chủ trong đường tơ kẽ tóc!

Ngay sau khi có kết quả bầu cử, danh tài Berlusconi nói nước đôi theo Italia là lại có thể liên minh cùng đảng Dân chủ thuộc cánh trung tả để lập nội các. Còn đảng Dân chủ thì hy vọng gom đủ ghế của các đảng nhỏ kia để lập nội các mà khỏi cần đến Berlusconi. Trong khi danh hài Beppe Grillo thì đòi đứng ngoài.

Trở lại với vấn đề chính của xứ tháp nghiêng, cử tri Italia đi bầu trong hai ngày 24 và 25/2 với hy vọng là sẽ có một chính quyền đủ mạnh để đưa quốc gia ra khỏi suy thoái kinh tế và bế tắc chính trị. Qua ngày 26, họ bàng hoàng thấy cảnh tam phân của chính trường với 3 đảng giữ ba góc mà khó đồng thuận về giải pháp thỏa hiệp.

Nhưng ách tắc chính trị trở nên trầm trọng hơn và gây ra hiệu ứng tai hại cho toàn châu Âu. Những gì xảy ra tại Italia chỉ là sự tái diễn của bi kịch Hy Lạp cách đây 1 năm.

Kinh tế của Italia chưa nguy kịch bằng kinh tế Hy Lạp, nhưng phản ứng của các nhóm cực đoan ở vòng ngoài chống lại dòng chính lưu là trào lưu đáng chú ý. Xu hướng phản lại truyền thống châu Âu và nếu tình hình kinh tế suy sụp hơn có thể sẽ lan rộng qua nhiều nước, kể cả Pháp, Tây Ban Nha và các nước miền Nam. Ðó là kết quả của sự khủng hoảng niềm tin và những thất bại triền miên trong quá trình hội nhập để thống nhất châu Âu.

Vì vậy, người ta không chỉ ngại là làm sao các đảng phái của Italia sẽ tìm ra sự đồng thuận để lãnh đạo nước này mà người ta còn sợ rằng kiến trúc châu Âu, bên trong có 27 nước của Liên minh châu Âu và 17 nước của khối euro có thể bị rung chuyển tận gốc rễ.

Rắc rối hơn thế, các đảng phái nêu cao tinh thần “chống châu Âu” lại chưa đủ mạnh để làm cử tri giật mình nghĩ lại về sự chọn lựa bất toàn, ví dụ như thà chịu cực để ở trong châu Âu còn hơn xé rào đứng hẳn ra ngoài. Không đủ sức gây chấn động, các đảng này vẫn có thể phá vỡ mọi thỏa hiệp, làm các quốc gia thành viên EU càng lún sâu hơn vào tình trạng ách tắc khó gỡ.

Khi một cường quốc châu Âu là nước Anh cho biết sẽ tổ chức trưng cầu ý dân vào năm 2015 này để quyết định về vị trí và quy chế của Anh trong cộng đồng châu Âu thì người ta nên tính đến kịch bản tan rã. Hoặc sự xuất hiện, rất dân chủ qua bầu cử, của chủ nghĩa quốc gia cực đoan chống lại cơ chế siêu quốc gia của cả khối châu Âu.

Ðấy là bài toán lưỡng nan của đệ nhất cường quốc kinh tế ở trung tâm châu Âu là Ðức. Nước này có nền kinh tế mạnh nhất châu Âu mà 50% tùy thuộc vào xuất khẩu và đa số là xuất sang các nước châu Âu. Hoàn cảnh ấy khiến châu Âu cần Ðức mà Ðức cũng cần châu Âu. Vì vậy Ðức mới gặp hai ngả cùng nan giải. Trong cuộc bầu cử Quốc hội vào tháng 9 tới, cử tri Ðức khó đồng ý cho Thủ tướng Angela Merkel chi tiền cứu giúp các nước không tự cứu mà còn muốn làm châu Âu tan rã!

Trong những ngày tới, Italia là một nước cộng hòa bất trị vì không đảng nào cai trị được. Sau khi mặc cả rất lâu để thành hình, chính phủ liên hiệp có khi sẽ đổ rất mau. Và dân Italia đi bầu lại! Khủng hoảng châu Âu sẽ tái diễn và gây khó cho các nước trong khối euro, nhất là Ðức. Ðồng euro sẽ mất giá, nhưng vì Mỹ còn đắm trong trận chiến ngân sách, vàng sẽ lại lên ngôi.

H.Phan

http://www.petrotimes.vn/news/vn/quoc-te/italia-chinh-truong-cua-cac-danh-hai.html