Kinh Khổ
Líp ba ga
Người ta vẫn nói chơi líp, xài líp, làm líp… (“líp” được phiên âm từ tiếng Pháp libre, có nghĩa chính: tự do, không bị ràng buộc).
“Líp ba ga”, một từ lóng bình dân Nam bộ, thường dùng với ý khôi hài.
Hãy
lấy ngay cái sự xe đò chở dư hành khách và hàng hóa mà cụ Vương đã kể.
Điều kiện trước tiên phải là “cò lính nhắm mắt cho chở dư, không tra xét
phạt vạ”. Còn chuyện làm sao cho cò lính nhắm mắt dài dài, thì các chủ
xe, lơ xe tự hiểu, tự rành rẽ đường đi nước chạy. Không chỉ một chuyến,
mà cho nhiều chuyến. Không chỉ một thời, mà cho đến… hôm nay. Việc chở
dư đang được báo chí đưa lên thành vấn đề thời sự nổi cộm, với cách gọi
mới: chở quá tải, tức vượt quá tải trọng cho phép. Nhiều loại xe chở dư
đạt đến mức siêu – siêu trường, siêu trọng. Có thứ đã được phong “xe
vua” hay “hung thần”, qua mặt hết trạm cân này đến chốt gác nọ như chốn
không người, bất kể dọc đường gieo rắc tai họa.
“Líp ba ga”, một từ lóng bình dân Nam bộ, thường dùng với ý khôi hài.
Người ta vẫn nói chơi líp, xài líp, làm líp… (“líp” được phiên âm từ
tiếng Pháp libre, có nghĩa chính: tự do, không bị ràng buộc). Nhưng để
nhấn mạnh hơn, thì phải nói líp ba ga. Từ lóng này có lẽ xuất hiện
trong… thời Tây. Theo cố học giả Vương Hồng Sển, nó có nguồn gốc do
“giới xe đò quen chở dư hành khách và hàng hóa, nay cò lính nhắm mắt cho
chở dư, không tra xét phạt vạ nữa nên người lơ xe mừng mà đẻ ra thành
ngữ này” (1). Cũng ý cụ Vương, văn phạm tiếng Pháp không nói “libre
bagage”, đây chỉ là kiểu nói lóng mượn tiếng Tây bồi.
Thực lòng, xét tâm lý ở đời, ai chẳng muốn được líp ba ga, tức muốn được thả cửa, tha hồ, tùy thích!
Nhưng muốn được như vậy, thì luôn luôn phải có điều kiện, có sự bảo đảm,
để không là một phút bốc đồng mà gây ra hậu quả, hệ lụy phải gánh chịu
lâu dài. Trong hưởng thụ tiêu xài đã thế, trong công chuyện làm ăn lại
càng chẳng sai.
Hãy
lấy ngay cái sự xe đò chở dư hành khách và hàng hóa mà cụ Vương đã kể.
Điều kiện trước tiên phải là “cò lính nhắm mắt cho chở dư, không tra xét
phạt vạ”. Còn chuyện làm sao cho cò lính nhắm mắt dài dài, thì các chủ
xe, lơ xe tự hiểu, tự rành rẽ đường đi nước chạy. Không chỉ một chuyến,
mà cho nhiều chuyến. Không chỉ một thời, mà cho đến… hôm nay. Việc chở
dư đang được báo chí đưa lên thành vấn đề thời sự nổi cộm, với cách gọi
mới: chở quá tải, tức vượt quá tải trọng cho phép. Nhiều loại xe chở dư
đạt đến mức siêu – siêu trường, siêu trọng. Có thứ đã được phong “xe
vua” hay “hung thần”, qua mặt hết trạm cân này đến chốt gác nọ như chốn
không người, bất kể dọc đường gieo rắc tai họa.
Còn có những vụ líp ba ga khác nữa.
Tỷ như chuyện mới đây. Bạn đọc bất ngờ đến sửng sốt trước những thông
tin chung quanh việc đầu tư các dự án đường sắt đô thị, theo đó, các
công trình hàng chục ngàn tỉ đồng của mỗi dự án đều bị chậm tiến độ và
bị đội giá có khi đến 2,6 lần. Trong số nhiều nguyên nhân, không thể
không xét đến một vấn đề được nêu ra xác đáng: Có những người không đủ
trình độ chuyên môn và kinh nghiệm nhưng vẫn đặt bút ký biên bản thẩm
định để các dự án được thông qua(2). Cũng có lời bàn, do những kẻ là con
ông cháu cha, năng lực không đáp ứng yêu cầu song vẫn giành được ghế
quản lý dự án. “Chúng ta không biết, nên họ (đối tác) nói gì nghe vậy”!
Tài nguyên đất nước là hữu hạn, tiền đầu tư không phải vô cùng, nợ vốn
vay rồi dân cũng phải oằn lưng gánh trả. Vậy mà người ta cứ làm líp, xài
líp ba ga! Những chuyện tương tự xảy ra, vấn đề tương tự đặt ra, đâu
chỉ trong ngành giao thông vận tải.
Chừng nào và ở đâu, lĩnh vực nào, cấp nào cũng vậy, hễ còn có sự nhắm
mắt cho qua, không tra xét trừng phạt đến nơi đến chốn, thì tình trạng
líp ba ga cứ còn tái diễn. Tái diễn với nguy cơ “năm sau cao hơn năm
trước”, bởi máu tham thường tăng cùng với sự liều, quyền hành thường
dính đeo lợi lộc.
Vâng, tâm lý ở đời, ai chẳng muốn được thả cửa, tha hồ, tùy thích! Nhưng
có thể yên lòng chăng, khi chúng ta trên một cỗ xe đang luôn ở trạng
thái… líp ba ga, lại chạy theo một đường hướng mù mờ ngổn ngang mà chính
người cầm lái cũng khó bề liệu định.
Trung Nhân
(Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn)
(1) Xem Tự vị tiếng nói miền Nam – NXB Trẻ, TPHCM 1999.
(2) Xem mục Ý kiến, TBKTSG số 38-2014.
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
Líp ba ga
Người ta vẫn nói chơi líp, xài líp, làm líp… (“líp” được phiên âm từ tiếng Pháp libre, có nghĩa chính: tự do, không bị ràng buộc).
“Líp ba ga”, một từ lóng bình dân Nam bộ, thường dùng với ý khôi hài.
Người ta vẫn nói chơi líp, xài líp, làm líp… (“líp” được phiên âm từ
tiếng Pháp libre, có nghĩa chính: tự do, không bị ràng buộc). Nhưng để
nhấn mạnh hơn, thì phải nói líp ba ga. Từ lóng này có lẽ xuất hiện
trong… thời Tây. Theo cố học giả Vương Hồng Sển, nó có nguồn gốc do
“giới xe đò quen chở dư hành khách và hàng hóa, nay cò lính nhắm mắt cho
chở dư, không tra xét phạt vạ nữa nên người lơ xe mừng mà đẻ ra thành
ngữ này” (1). Cũng ý cụ Vương, văn phạm tiếng Pháp không nói “libre
bagage”, đây chỉ là kiểu nói lóng mượn tiếng Tây bồi.
Thực lòng, xét tâm lý ở đời, ai chẳng muốn được líp ba ga, tức muốn được thả cửa, tha hồ, tùy thích!
Nhưng muốn được như vậy, thì luôn luôn phải có điều kiện, có sự bảo đảm,
để không là một phút bốc đồng mà gây ra hậu quả, hệ lụy phải gánh chịu
lâu dài. Trong hưởng thụ tiêu xài đã thế, trong công chuyện làm ăn lại
càng chẳng sai.
Hãy
lấy ngay cái sự xe đò chở dư hành khách và hàng hóa mà cụ Vương đã kể.
Điều kiện trước tiên phải là “cò lính nhắm mắt cho chở dư, không tra xét
phạt vạ”. Còn chuyện làm sao cho cò lính nhắm mắt dài dài, thì các chủ
xe, lơ xe tự hiểu, tự rành rẽ đường đi nước chạy. Không chỉ một chuyến,
mà cho nhiều chuyến. Không chỉ một thời, mà cho đến… hôm nay. Việc chở
dư đang được báo chí đưa lên thành vấn đề thời sự nổi cộm, với cách gọi
mới: chở quá tải, tức vượt quá tải trọng cho phép. Nhiều loại xe chở dư
đạt đến mức siêu – siêu trường, siêu trọng. Có thứ đã được phong “xe
vua” hay “hung thần”, qua mặt hết trạm cân này đến chốt gác nọ như chốn
không người, bất kể dọc đường gieo rắc tai họa.
Còn có những vụ líp ba ga khác nữa.
Tỷ như chuyện mới đây. Bạn đọc bất ngờ đến sửng sốt trước những thông
tin chung quanh việc đầu tư các dự án đường sắt đô thị, theo đó, các
công trình hàng chục ngàn tỉ đồng của mỗi dự án đều bị chậm tiến độ và
bị đội giá có khi đến 2,6 lần. Trong số nhiều nguyên nhân, không thể
không xét đến một vấn đề được nêu ra xác đáng: Có những người không đủ
trình độ chuyên môn và kinh nghiệm nhưng vẫn đặt bút ký biên bản thẩm
định để các dự án được thông qua(2). Cũng có lời bàn, do những kẻ là con
ông cháu cha, năng lực không đáp ứng yêu cầu song vẫn giành được ghế
quản lý dự án. “Chúng ta không biết, nên họ (đối tác) nói gì nghe vậy”!
Tài nguyên đất nước là hữu hạn, tiền đầu tư không phải vô cùng, nợ vốn
vay rồi dân cũng phải oằn lưng gánh trả. Vậy mà người ta cứ làm líp, xài
líp ba ga! Những chuyện tương tự xảy ra, vấn đề tương tự đặt ra, đâu
chỉ trong ngành giao thông vận tải.
Chừng nào và ở đâu, lĩnh vực nào, cấp nào cũng vậy, hễ còn có sự nhắm
mắt cho qua, không tra xét trừng phạt đến nơi đến chốn, thì tình trạng
líp ba ga cứ còn tái diễn. Tái diễn với nguy cơ “năm sau cao hơn năm
trước”, bởi máu tham thường tăng cùng với sự liều, quyền hành thường
dính đeo lợi lộc.
Vâng, tâm lý ở đời, ai chẳng muốn được thả cửa, tha hồ, tùy thích! Nhưng
có thể yên lòng chăng, khi chúng ta trên một cỗ xe đang luôn ở trạng
thái… líp ba ga, lại chạy theo một đường hướng mù mờ ngổn ngang mà chính
người cầm lái cũng khó bề liệu định.
Trung Nhân
(Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn)
(1) Xem Tự vị tiếng nói miền Nam – NXB Trẻ, TPHCM 1999.
(2) Xem mục Ý kiến, TBKTSG số 38-2014.
