MANG THEO NHỮNG NỤ CƯỜI  -  CAO MỴ NHÂN

Chỉ còn 4 ngày nữa là sinh nhật tôi, mà người bạn thân chuyên môn viết 
"truyện cười", vẫn nhất định ra đi về cõi  vĩnh hằng.  
Trước đó mười ngày, ông còn ...tếu văn hoa, tuy giọng có hơi yếu một chút rằng: thì có gì đâu, từ bên kia thế giới, tôi sẽ phone về happy birthday đầy đủ tình nghĩa thôi mà. 
Tác giả truyện cười nghĩ. là không nhiều thì ít, người đọc nếu không cười lăn chiêng bổ nhào ra, thì cũng nhếch mép một chút, chứ có ai nghe cười cứ tỉnh bơ đi. .. Thái độ đó gọi là kém  xã giao, hay không biết xử thế vậy. 
Qua ý nghĩ đó, tôi nhớ lại những ngày còn kẹt trong tù cải tạo, khóc cười cũng phải tuỳ theo dòng chảy,  nghĩa là phải tuỳ cơ ứng biến, không phải cứ hô hố cười, hay ré lên như ở nhà. 5 nhà lớn như những cái kho, chứa đúng 300 nữ tù. Ít ngày sau, một nữ tù thuộc thẩm sát viên Cảnh sát Quốc gia trốn trại được, còn  299 nữ tù gồm trên 100 sĩ quan nữ quân nhân và gần 200 sĩ quan nữ cảnh sát. 
Chúng tôi phải theo cái thời khoá biểu là: 5 giở, dậy tập thể dục. Rồi đi lao động tới 12 giờ trưa. Về ăn trưa, nghỉ qua loa,  xong lên lớp gọi là học lý thuyết. Tan lớp. , ăn cơm chiều, vệ sinh,  giặt giũ  ... 7giờ tối,  tập  trung. Coi TV  tới 10 giờ đi ngủ.  
Giờ giấc xít xao như vậy thì  ...khóc cười vào lúc nào  chẳng  biết.  
Nhưng có một khoảng trống  tương đối  có thể làm việc  ...riêng được,  lẫn vào buổi  trưa,  ấy là đi vệ sinh, kể một chút tâm sự chẳng hạn, hay đấu láo, nhíp mấy  áo quần  rách rưới  ... 
Lúc này là lúc sống  cho mình thật sự,  vì có vô tư  hay ưu tư cũng thể  thôi.  
Vì là một Trung tâm. nữ tù, nên có giữ gìn là với mấy nữ cán bộ, chứ chúng tôi  đã quen hết tính  nết nhau rồi . 
Do đó một buổi trưa, bỗng.  nghe thấy tiếng hát ... bình  thản thoải mái, từ trong một nhà cầu vọng ra:  Con ở miền Nam ra thăm lăng  ... Bác.
Thì chúng tôi đưa mắt nhìn nhau cười nụ  vì lăng  Bác là cái nhà cầu  trại tập trung đó sao? 
May mắn là trại tù chúng tôi không có cái  tệ nạn "ăng ten", như nghe bên các trại tù nam đã có vậy.
Chứ nếu không thì nội cái việc trả lời tại sao nhà cầu mà bảo là lăng bác cũng chết dở  rồi. . .
Tác giả viết "truyện cười" hỏi tôi khi gặp lại nhau ở Mỹ, là trong cái trung tâm nữ tù, có bao giờ có được một nụ cười không? 
Tôi dè dặt hỏi lại:  có phải ông định hỏi rằng  ở nơi trại  nữ tù cải tạo, có lúc nào chúng tôi vui được một chút, hay thế nào? 
Thì vui cái kiểu như vầy:  chúng tôi cũng như các trại tù nam, những ngày lễ của họ, vẫn phải làm  văn nghệ, hát, múa, đóng kịch  vv ...
Bên nhà 4  có vở kịch tự biên, tự diễn. Chỉ có 3 vai: ông chủ, cô con gái và thằng ở. Thằng ở sau đi làm cách mạng, trở về nhà ông chủ, đòi cưới cô con gái ông chủ. 
Chuyện thì tầm thường thôi, nhưng  người chia vai  thật  nhận  xét khá, là chọn một  cô  có cái mặt cứ nghệt ra như  dân  rừng về thành phố, cô này cất giọng lên thì cả hội trường được dịp cười như ...trả thù đời vậy. 
Chúng tôi cười  cái sự việc đó, chứ đâu phải  cười mừng rỡ, vui vẻ gì. 
Người viết  "truyện cười" chép miệng:  thì thế thôi,  chứ có gì vui  vẻ trong đó. Nhưng chúng tôi hơn các cô  , là có những  kho tiếu lâm,  kể  hoài không hết.  Và những lúc  nghe sướng tai, thì cũng gọi là vui thật lòng một lúc. 
Ngoài những sự việc thương tâm, đáng tiếc như chết chóc, bịnh hoạn, trốn trại bị bắt lại,  bị xử bắn  ...sau này trở về  có dịp gặp lại nhau, nhớ thời lao tù Cộng sản, mới bật cười,  hoặc cười nghiêng ngửa  vì sao lúc đó có thể thế được. 
Khi gặp nhau trong tù, chúng ta cười là cười sự thay trắng đổi đen, mặc dầu chúng ta không oán ghét, trách cứ gì nhau,  nhưng cảm thấy cảnh ngộ lạ đời,  đảo lộn. 
Mấy tuần lễ đầu tiên  khi  chưa được  chuyển về trại tù nữ, chúng tôi bị giữ tại  một doanh trại của. Quân Lực  VNCH. ở Hóc Môn.  Họ chia  5 tù nữ chúng tôi vào toán làm bếp.  Khi phân phối cơm nước cho các toán khác,  tôi bắt gặp nhiều ánh mắt  nhìn vào cái tảng cháy dưới đáy chảo lớn, để sau đó chúng tôi chia đều cho các thau đựng cơm ...
Chúng tôi có cười  thật, nhưng là cái cười xoà  của chung đại tộc Ka ki, không có nghĩa chê bai,  mà hoàn toàn vui vẻ vì cùng hoạn nạn. 
Tác giả nhiều cuốn truyện cười xưa, trước. 30 -4 -1975 như muốn tâm sự với tôi:  cô biết tôi viết nhiều cuốn truyện cười rồi chứ gì, nhưng sau cuộc đổi đời  vừa qua, có lúc tôi cảm thấy như không cười được nữa. 
Giống như câu chuyện mà tôi bắt gặp  từ rất lâu, có lẽ từ khi tôi còn đi học ở Saigon. Một dịp nghỉ hè, "ma sơ Thevenet" cho chúng tôi đi Vũng Tàu. 
Ngày nào chúng tôi cũng gặp một phụ nữ có gương mặt buồn đến ...chịu không nổi. ..
Cho tới một lần chúng tôi làm quen và hỏi thăm, mới biết suốt tháng ngày  bà ấy  sống sung sướng quá,  nên chỉ muốn kéo  tâm hồn cho chùng xuống bớt, để cuộc đời thêm ý nghĩa, thì các đối tượng liên hệ  ...không cho phép bà ấy được buồn, thế là bà phải đi tìm một nơi thanh  vắng, hầu sống cho mình được thăng bằng, được trọn vẹn hỉ nộ ái ố ..,vv.. 
Tác giả các truyện cười gật đầu,  nói lời kết:  nhưng tôi chưa kịp  đón nhận sự thăng bằng,  để  thấy được những người càng sống  bình thường càng  thoải mái, an nhiên và hạnh phúc. 
Một chút gì xa vắng lắm chợt đến với chúng tôi,  tôi hồi đáp người bạn  tưởng cũng là thân, trước khi sương khói xoá mờ chân dung ông đang nở nụ cười dang dở:  Trong văn chương ...ông cười thế, ngoài thực tế ông lại rất ...nghiêm khắc, thì thôi, có sự thăng bằng rồi,  và thế là  thanh thản cuộc đời  cho tới ...mãn phần. 

CAO MỴ NHÂN (HNPD)