(HNPĐ) Còn gì xúc động hơn khi đọc được những lời thăm hỏi của một người bạn đã bao năm tin vắng bặt, từ ngày ra trường hai đứa không có dịp gặp lại nhau, cả ngay những ngày trong tù cũng không nghe những bạn cũ biết về anh. Đời lính trong lúc chiến tranh khốc liệt, mất tin nhau thì luôn trong đầu cứ nghĩ đến những cái không vui, miền Trung quê anh xứ dân nghèo, cũng lại là vùng nóng của lửa đạn, trong cái khắc nghiệt như thế người ta tìm phương ra đi, thì ngày ra trường anh tình nguyện xin về Bồng Sơn, Tam Quan, anh tìm về quê anh.

Tôi biết anh khi vừa mới mặc áo lính, giống lắm bài hát mà thỉnh thoảng ta vẫn nghe trên đài, cũng câu chuyện hai đứa sinh ra nhằm chinh chiến, mà gặp nhau trong quân trường, ngày ra trường thì hai đứa lại là hai cánh chim bay hai hướng, cái tình bạn của chúng tôi đóng khung trong những tháng ngày làm SVSQ. Anh làm quen tôi trước, anh nói anh không ai thân quen nơi đất Saigon, và tôi là dân Saigon, anh đoán thế nên muốn được cùng tôi một lần đi chung phép cuối tuần. Ai đã từng vào quân trường ắc ê làm lính, mà quê mãi tận ngoài kia thì một ngày phép gắn Alfa, nó là 12 tiếng hay 24 giờ, không có gì khác nhau, lắm anh loanh quanh nhìn phố xá, nhìn người, trời vừa sụp tối cũng là lúc các anh mò về trường nằm chèo queo.

Anh cũng không khác những bạn xứ Nẫu của anh, nghe các anh rủ nhau đi ăn thật ngộ -Mày eng côm chưa mà dìa đó? –Vậy mày eng rồi hử... thâu để tao đi eng, hôm ne một mình một ke rê... đùa anh mà nhại tiếng cho vui, chứ anh nói không đến đỗi nặng như thế. Ai cũng biết chuyện các anh xa nhà tiết kiệm từng đồng, một bộ đồ phép giặt ủi, lại tiền ngủ đêm ngoài phố đất Sàigòn đâu có phải là ít, nên lắm anh suốt khóa chỉ đôi ba lần ra ngoài, còn thì gần như bỏ phép, ăn cơm trại nằm lại “giữ chùa”. Anh lần đó cùng vui với các đứa em tôi, chúng đãi hai thằng lính quân trường một bữa ăn chu đáo nơi phố đêm Nguyễn Tri Phương, chúng thích thế và anh cũng thích thế, gặp gỡ thoáng chốc nhưng trong anh là một kỷ niện khó phai, nay đã có gần năm mươi năm, nhắc lại anh vẫn nhớ tên từng đứa em tôi.

Trong trung đội, tôi đươc chỉ định làm xạ thủ đại liên, thế là tôi kéo anh làm phụ xạ thủ - Làm lính KBC 4100 mà lính con cá, vẫn thường gọi nhạo để đùa nhau “ KBC bốn thằng một mâm”, thì phải nói làm xạ thủ hay phụ xạ thủ đại liên, cái sướng là đây. Bốn tuyến đóng khung quân trường, tuyến nào cũng đều có các hầm đại liên, khi ứng chiến ai phải chia nhau canh gát, chứ anh và tôi, ra tới tuyến thủ hầm đại liên, hai thằng căng hai cái võng mặc sức mà khò, những cuối tuần không phép, phải cắm trại ứng chiến thì đó là là giây phút đầy hứng thú cho cả hai. Tôi là thằng vốn thích nghe thơ, còn anh lại là tay thuộc thơ, có thể nói cho tới bây giờ đã hết đời người, tôi chưa từng thấy được một ai như anh, anh thuộc hầu hết thơ tiền chiến, và nhất là thơ Hàn Mặc Tử.

Người Bình Định ngâm thơ hay, hay chỉ riêng anh ngâm thơ hay, tôi không biết nữa, nhưng với tôi thì anh thật tuyệt, hơn trăm bài thơ của Hàn Mặc Tử, anh thuộc cả hơn trăm, tôi lắng nghe mỗi khi anh ngâm, anh cũng biết là tôi thích, mà anh xem đó như là tình tri kỷ mà anh đem ra đãi tôi. Nhìn qua lỗ châu mai, cái nắng lửa quanh phòng tuyến trưa hè, nghe như dịu lại bởi câu thơ anh ngâm, “Buồn ở đây”

Nắng sao như nắng đời xưa ấy

Nắng vàng con mắt thấy duyên đâu

Muốn gởi thương về người cổ độ

Mà sao tình chẳng nói cho đau

Từ quen anh, có nhiều bài thơ của HMT mà qua giọng ngâm của anh tôi thấm được cái hay. Anh hỏi tôi có thuộc bài nào của HMT, với tôi còn gì hơn được nghe “Đà lạt sương mờ”

Ai hãy làm thinh chớ nói nhiều

Để nghe dưới đáy nước hò reo

Để nghe tơ liễu rung trong gió,

Và để xem trời giải nghĩa yêu

Riêng anh, anh nói ta hãy như mọi người được một lần với nhà thơ về thăm thôn Vĩ, để thấy cái mượt như tơ của tiếng Việt mình

Sao anh không về chơi thôn Vĩ?

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc

Lá trúc che ngang mặt chữ điền

Cả hai chúng tôi như hầu hết lớp trai thời đó, bỏ ngang việc học vì chiến tranh, anh đang học sư phạm Qui Nhơn thì được lịnh nhập ngũ, nghe anh nói thế tôi đùa hỏi anh, nơi những đứa trẻ có gì làm thích mà đi chọn nghề gõ đầu trẻ, anh không cười với câu đùa của tôi. Anh nói anh yêu nghề dạy học, còn tôi vẫn không tha anh mà kể chuyện vợ thầy Phạm Mạnh Cương dạy triết, vợ và cũng là học trò của thầy ở trường Phan Chu Trinh, Đà Nẳng. Anh như không màng đến cái trêu chọc của tôi, mà nói thật là hạnh phúc cho anh, nếu một ngày nào đó anh được được đứng trên bục giảng, nhìn xuống những đứa trẻ nói cho chúng nghe những cái hay của văn hóa Việt, cái đẹp của tiếng Việt, nếu chúng muốn anh sẽ ngâm thơ cho chúng nghe.

Đấy là người bạn rất là thân cùng tôi, suốt từ ngày đầu làm tân khóa sinh đến ngày ra trường thì chia tay, cứ ngỡ anh em không còn gặp, nay bổng nhận được mail của anh, qua người bạn ở San José, hai anh gặp nhau trong đại nhạc hội TB kỳ 7 mà anh có được địa chỉ của tôi. Trong xúc động anh nhắc chuyện trên ngọn đồi Tăng Nhơn Phú, thời hai đứa còn mang con cá trên ve áo trận, riêng tôi hỏi anh rằng đã được đứng trên bục giảng lần nào chưa, và có đứa học trò nào mê giọng ngâm của anh như tôi không? Anh nói có lẽ cái duyên về thơ và ngâm của anh chỉ để bọn nhà binh nghe thôi, trong hầm đại liên ngoài tuyến ứng chiến thì anh ngâm cho tôi nghe, về đơn vị thì lính anh nghe, nay có lẽ để vợ anh nghe, chứ cháu anh chúng nghe thế quái nào được.

Còn chuyện được đứng trên bục giảng, anh nói anh đã được thỏa cái ước muốn đó của anh, khi sang được vùng đất tự do này, ngay thời gian đầu ngoài giờ đi làm, anh cùng các anh chị em yêu nghề giáo, tụ lại cùng nhau mở lớp cho lũ trẻ học tiếng Việt. Cũng lại như nhau thôi, cũng lại chuyện ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng mà mọi người ví von, anh nói phải làm thế để những đứa trẻ tuổi đáng cháu nội ngoại, chúng xa quê nhưng vẫn giữ cho chúng không quên cội nguồn. Chỉ thế thôi đã là việc khó, còn làm thế nào cho chúng hiểu được cái mượt như tơ của tiếng Việt, thì nay anh buồn mà thú thật đành bó tay, anh hỏi phải chăng một mai thời chúng ta qua rồi, những mất mát đó có ai tiếc, có ai nhớ rằng tiếng Việt ngày nào tự nó đã là thơ, tự nó đã là nhạc.

Câu chuyện cuối tuần hôm nay mỗ tôi gặp lại bạn xưa, nó đến cùng lúc bên quê nhà, vẹm cái phó chủ tịt nước xã nghĩa, mụ Doan rêu rao là năm nào cũng đạt gần 100%  chỉ kém một vài phần trăm trong kỳ thi tốt nghiệp trung học. Và mụ dép râu răng vẩu có sắc đẹp ma chê quỉ hờn này, nói tốt như thế thì không cần phải thi nữa! Chúng nói thế, chúng làm thế mặc xác chúng, đó là chuyện của chúng, của cái xã hội gồm những thứ văn hóa đéo, văn hóa bòn rút, tham nhũng ăn nhậu, để thể hiện là người của nhà nước hiện nay, thiết nghĩ chúng đang định hướng cho cái xã hội, văn hóa giáo dục vong nô.

Hãy nghe RFA nói chuyện thịt chó được viết từ VN ngày 02/08/2013: “Một thực khách tên Dũng, ông cho chúng tôi biết là ông có thể ăn thịt chó thế cơm, ông là cán bộ lãnh đạo của một cơ quan cấp tỉnh. Ông nói rằng ăn thịt chó nhưng phải có văn hóa, nghĩa là ăn những quán lịch sự, sang trọng và có rượu ngoại em út, với ông, việc boa tiền cho em út đẹp mắt là một văn hóa đáng trân trọng, nó thể hiện đẳng cấp của một người quí phái.” Được hỏi thăm mức lương hằng tháng của ông cán bộ này, ông cười mỉa mai, nói rằng tiền lương cả tháng của ông, chỉ đủ để ông ăn một bữa thịt chó vừa vừa, chưa đúng đẳng cấp cho lắm – À ra thế, vậy tiền đâu hắn vẫn ăn?

Ôi hình ảnh một cán bộ nhà nước cướp mạng hôm nay! Miệng nhồm nhoàm thịt chó, nghe hắn nói không biết phải gọi là thứ gì, gọi là chó thì tội cho chó, vì chó tuy nó ăn cứt nhưng nó không sống vô liêm sỉ, và sủa ra những lời như hắn. Bổng chợt nghĩ đến người bạn vừa gặp lại bao năm xa cách, người bạn mỗ tôi một lính Ngụy tù tám năm trại Bình Điền Huế, lúc nào cũng chỉ mong được đứng trước những đứa trẻ Việt, để nói với chúng thế nào là văn hóa Việt, cùng cái tiếng Việt mà ông gọi là mượt như tơ – Để rồi thú thật mình buồn, ông đang sợ những gì ông trân quí bị mất đi.

Việt Nhân (HNPĐ)