Cựu Đại tá quân y trong binh chủng dù của Quân lực Việt Nam Cộng Hòa, Hoàng Cơ Lân, kể lại công tác cứu chữa thương binh, kể cả của phía đối phương, khi Sài Gòn bị tấn công Tết Mậu Thân 1968.
Trả lời Phóng viên của BBC tại Paris đầu tháng 2/2018, nhân đánh dấu 50 năm chiến sự đẫm máu tại Nam Việt Nam dịp Tết Mậu Thân, ông Hoàng Cơ Lân, sinh năm 1932 tại Hà Nội, từng học ngành y tại Hà Nội và tốt nghiệp cử nhân quân y khi chuyển vào Sài Gòn năm 1957, khi đó là thiếu tá quân y, nói ông "là bác sĩ quân đội, không cầm súng để đánh nhau".
Nhưng ông có nhiệm vụ điều động các bác sĩ khác để cứu trợ, và hỗ trợ quân y vì "có quá nhiều thương vong" từ phía Quân lực VNCH.
BBC: Trước hết là câu hỏi ông làm gì khi nổ ra cuộc tấn công Tết Mậu Thân?
Ông Hoàng Cơ Lân: Tôi phải liên lạc với đơn vị Mỹ đóng bên cạnh. Họ đã giúp chúng tôi rất nhiều về máu, lương thực, thuốc men. Chúng tôi đã phải điều trị ngày thêm những thương binh của mình, những người thường dân họ mang vào, cũng có vợ và lính Mỹ đánh nhau ở đó mang vào cũng phải chữa hết.
Phía sau những tấm ảnh Mậu Thân
Trận Mậu Thân 68 đang được nhìn lại thế nào?
50 năm từ Tết Mậu Thân đến Mậu Tuất
Ông Nguyễn Đắc Xuân: Nên tưởng niệm tất cả nạn nhân Huế
Ý kiến về lễ kỷ niệm 50 năm Mậu Thân 'rầm rộ'
Lúc đó súng nổ, đạn bay, bắt được cả Việt Cộng. Việt Cộng bị thương vào chúng tôi cũng chữa. Dĩ nhiên, ưu tiên cứu cho linh mình trước, mấy anh Việt Cộng sau.
Tôi là y sĩ trưởng, mấy bác sĩ khác chỉ việc mổ. Tôi là chỉ huy đơn vị và tôi phải lo về vấn đề yểm trợ quân y cho các tiểu đoàn nhảy dù khác. Ở xung quanh Sài Gòn có tiểu đoàn 3 nhảy dù, tiểu đoàn 1 nhảy dù, tiểu đoàn 8 đánh nhau ở Tân Sân Nhất.
Phía Cộng sản mất một yếu tố là thế này. Nhà thương Cộng Hoà đó cũng là bệnh viện to nhất của mình họ không chiếm... mà muốn chỉ việc trèo tường vào thôi. Mà họ chiếm được Tổng Y viện Cộng Hoà thì thôi mình chết rồi. Ở trong đó có cả trăm thương bệnh binh của mình, bác sĩ y tá của mình ở trong đó hết."
Tôi đọc sách về quân sử chúng tôi biết, quân đội cộng sản kỷ luật của họ rất sắc. Đơn vị cộng sản ở vùng đó, không được lệnh chiếm nhà thương cộng hoà thành ra mình vẫn có cơ sở lớn để điều trị cả Việt Nam lẫn Mỹ.
Bên cạnh nhà thương Cộng Hoà có một trại gia binh [cư xá của vợ con binh lính] của đơn vị thiết giáp. Họ vào họ giết hết, đàn bà trẻ con chết hết, trừ có mỗi một người thoát khi chui vào xe tăng M-113."
BBC:Ông có trực tiếp nhìn thấy vụ việc đó hay không, ông có bằng chứng gì không?
Ông Hoàng Cơ Lân: Tôi không trực tiếp nhìn thấy nhưng tôi được báo cáo chứ làm sao tôi đến trại đó được. Tôi ở trong sư đoàn dù không nhìn thấy nhưng các bác sĩ, những phóng viên cho tôi biết là trại gia binh của đơn vị thiết giáp chết hết trừ có một gia đình.
Việc đó ai cũng biết thành ra vì vậy tôi mới lo vì tôi ở Cư xá sĩ quan Chí Hòa mà nếu họ vào giết vợ con mình thì tôi còn bụng dạ nào mà làm việc nữa.
Nhưng cư xá sĩ quan Chí Hòa họ đã quyết định chiếm rồi thế nhưng mà người chỉ đường chỉ sai, về sau chúng tôi mới biết.
Thành ra đơn vị Cộng sản đáng nhẽ đến Cư xá sĩ quan Chí Hoà, đã không đến được mà lại đến trường nữ quân nhân ở chỗ ngã tư Bảy Hiền rồi khựng lại ở đó. Thành ra cũng may mắn. Kỉ niệm của tôi là như vậy.
BBC: Còn về phía thương vong của VNCH, con số ông biết là bao nhiêu? Và phía quân Mỹ phản công ra sao?
Ông Hoàng Cơ Lân: Tôi không có con số thương vong ở trong đầu lúc này. Nhưng khi đó, ở Biên Hoà, có II Field Force của Mỹ, bao gồm sư đoàn 101 nhảy dù, sư đoàn 1 bộ binh, sư đoàn 25 bộ binh, dưới quyền chỉ huy của tướng Fred Weyand.
1968: Mồ tập thể đầu tiên bên Sông Hương
'Cuộc chiến Anh-Mỹ' về cách đánh ở VN
Lính SS cũng thua Việt Minh ở Điện Biên
AP/BRISCOE CENTER FOR AMERICAN HISTORYÔng Fred Weyand được lệnh đi hành quân gần bến Cao Miên (Campuchia), thế nhưng ông Fred Weyand là sĩ quan tình báo của quân đội Mỹ hồi Đệ nhị Thế chiến, ông biết được tin tức cộng sản sẽ đánh thành ra đáng nhẽ ông mang lực lượng bộ binh Second Field Force đi đánh nhau ở gần biên giới thì ông nán ông ở lại, ông không đi vì ông biết là sẽ có chuyện.
Nổ ra trận Tết Mậu Thân ông đưa vào Sài Gòn 5000 lính Mỹ với xe tăng. Tôi nhìn thấy họ tiến vào Sài Gòn, họ tiến vào chỗ Vinatexco mà nhờ ông Weyand đó mà ngày đầu tiên tình hình không có quá nguy hiểm cho Sài Gòn chứ nếu không có Second Field Force của tướng Weyand thì có lẽ mình cũng khốn đốn.
BBC: Còn về phía Việt Nam Cộng hoà thì cũng có tin có một lượng binh sĩ được về phép ăn Tết nhưng có một lực lượng do một lý do nào đó được giữ lại, ông biết chuyện này ra sao?
Ông Hoàng Cơ Lân: "Mình hoàn toàn bất ngờ. Chúng tôi là chỉ huy trưởng được lệnh có quyền cho lính đi phép tuỳ theo tình hình địa phương.
Chúng tôi có quyền cho 50% lính đi phép, nhất là Tết đối với người Việt Nam là thiêng liêng, không cho đi phép họ cũng đi... thành ra đơn vị Việt Nam nào giỏi nhất chỉ có được 50% quân số.
Tết là ngưng chiến, bao nhiêu năm rồi là không có đánh nhau. Lính của tôi có hai đến ba anh về quê ăn Tết mà lúc trở về còn nói với tôi "về làng còn gặp cả những người ở phe bên kia cũng về ăn Tết", thì thôi hai bên cũng lờ nhau đi.
Tết đối với mình là thiêng liêng, là Tết của dân tộc, của gia đình, không thể nào mà đánh nhau được, trông thấy địch cũng bơ đi.
Lính của tôi chắc cũng khoảng 50% đi phép, có thể còn hơn nữa. Thành ra đơn vị Việt Nam nào cũng vậy được nhiều nhất là 50% quân số.
BBC: Ban nãy ông có nói đến câu chuyện tấn công vào một số trại gia binh và sau đó theo ông là có người bị giết ở đó, cả dân sự đúng không ông? Tại sao lại tấn công vào cả dân sự thưa ông?
Ông Hoàng Cơ Lân: Họ đâu cần tấn công, họ vào đó bắn chết thế thôi chứ đâu có cần tấn công vì làm gì có lính ở đó.
Trại gia binh cũng giống như một khu nhà, residence (tư gia), không phải là một đơn vị quân đội, không có lính canh gì hết.
BBC: Xin hỏi ông thêm một ý nữa, ông đã chia sẻ về câu chuyệnông từng có nhiệm vụ ra tận Phú Quốc chăm sóc cả cho tù binh?
Ông Hoàng Cơ Lân: Chúng tôi có hình ảnh, có đủ hết còn trong khi đó mấy ông cộng sản thì ông đưa những khách du lịch ra. Họ vẽ ra là mình (VNCH) hà khắc, tra tấn rồi họ không có hình ảnh nào thật cả.
Hội Hồng Thập tự Quốc tế đến có quyền tiếp xúc với họ mà không có mặt chúng tôi, cái đó là luật. Tù binh có quyền đến hỏi là xem anh có được đối xử đàng hoàng không. Chúng tôi không có quyền có mặt lúc Hội hồng Thập tự Quốc tế ở đó.
BBC:Ông bình luận sao về chuyện có báo chí truyền thông ở bên Việt Nam gần đây nói là ở Phú Quốc, có chuyện tù binh của quân đội miền Bắc bị rút móng chân, rút móng tay, đóng đinh vào các bộ phận thân thể, bẻ răng v.v...?
Ông Hoàng Cơ Lân: Không có chuyện đó. Cái đó là tầm bậy, không bao giờ có vì có Hội hồng Thập tự Quốc tế đến. Tất cả đều do dựng lên, vẽ ra thôi. Sự thật là không bao giờ có...
BBC:Ông bình luận thế nào về câu chuyện xảy ra ở Mỹ Lai?
Ông Hoàng Cơ Lân: Thời đó, ảnh có hết. Mấy cố vấn Mỹ của chúng tôi ngượng ngập xấu hổ, không có dám nói vì tội rất lớn. Tôi không có tha thứ, thế nhưng một phần hiểu tôi cũng hiểu họ. Tôi hiểu quân Mỹ là những người ngờ nghệch, toàn những người sang bên Việt Nam mới độ 20-22 tuổi, họ chẳng biết cái gì hết. Mà bản thân họ không có ác. Đánh nhau thì cái thú tính - nó nổi dậy đâm ra ác.
Mỹ nhiều tội lắm chứ không phải không. Thế nhưng có một cái là bao nhiêu lần đến vùng đó, họ làm dân sự vụ, mang quà đến cho quà trẻ con, chữa bệnh cả thối tai, ghẻ lở là bác sĩ Mỹ chữa hết. Nên họ không hiểu tại sao họ đến đó một lần, hai lần, ba lần đi khỏi là bắn, bắn vào lưng thành ra họ nổi điên lên.
Không phải tôi tha thứ cho họ nhưng con người là như vậy. Anh mà dẫn lính Mỹ đi anh bị như vậy anh cũng nổi điên lên. Chiến tranh là bẩn, đánh nhau là dã man. Nhưng đừng có quá bẩn, quá dã man mà thôi./.
Sau khi bài phỏng vấn được đăng tải, riêng liên quan việc đối đãi của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa với tù binh Bắc Việt ở Phú Quốc, cựu Đại tá Hoàng Cơ Lân cung cấp thêm một số thông tin và chi tiết với phóng viên của BBC Việt ngữ mà ông khẳng định là ông có thể 'xác nhận'như sau:
"Trong một thời gian tôi nắm trách nhiệm Phụ tá Quân Y cho tướng Chỉ huy trưởng ngành Quân Y Quân Lực VNCH, vì vậy tôi đã phụ trách vấn đề Y Tế trại tù Phú Quốc. Tại đó luôn luôn có một trạm Y tế để khám súc khỏe cho tù nhân. Tôi xác nhận người tù binh cộng sản được hưởng khẩu phần ăn hàng ngày như một người lính QLVNCH; Họ chỉ có phận sự dọn dẹp sạch sẽ doanh trại nơi họ ở, họ có quyền làm vườn, trồng rau để ăn thêm, tập thể thao v.v...
"Trong trại có một cửa hàng nhỏ bán cho họ những đồ lặt vặt như sữa hộp, xà bông v.v..., Họ được dạy nghề, như may vá bằng máy may...; Thỉnh thoảng có nhân viên Hồng Thập Tự Quốc Tế đến thăm Trại, và có thể gặp riêng tù binh ngoài sự hiện diện của chúng tôi; Trung bình mỗi một người lính cộng sản (tù binh) ở tù Phú Quốc lên cân khoảng 10 kg khi được trao trả cho phía bên kia, vì khi bị QLVNCH bắt họ thường bị sốt rét, thiếu dinh dưỡng, có người lao phổi, kiết lỵ... Và đôi lúc khi sắp được trả về 'với Bác và Đảng', có người lại xin ở lại với "Mỹ Ngụy"!
Bài phỏng vấn ghi lời kể từ quan điểm riêng của cựu Đại tá Hoàng Cơ Lân, người có chuyên ngành kép là bác sỹ quân y và sỹ quan chỉ huy dù trong quân lực Việt Nam Cộng hòa, do Quốc Phương thực hiện tại Paris đầu tháng 2/2018.
