Di Sản Hồ Chí Minh
Mỹ-Trung: Gió đảo chiều chỉ sau ‘một đêm’?
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không đến nỗi quá “bất ngờ”.
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết
quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không
đến nỗi quá “bất ngờ”.
Trái với dự đoán của báo giới và khá nhiều chuyên gia về kết quả “bế
tắc” hoặc “thất bại” của Đối thoại chiến lược và kinh tế lần thứ 7 diễn
ra trong hai ngày 23-24/6/2015 tại Washington DC, cả 4 trưởng đoàn Mỹ và
Trung Quốc đều cười tươi, tay bắt chặt khi Đối thoại kết thúc và tuyên
bố “kết quả vượt quá mong đợi” với 127 kết quả. Phải chăng quan hệ
Trung-Mỹ đã thực sự “đảo chiều” chỉ sau “một đêm”?
Cuộc Đối thoại được mong chờ nhất
Kể từ khi được Tổng thống Obama và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nâng cấp thành
Đối thoại Chiến lược và Kinh tế năm 2009, các Đối thoại chiến lược
Trung-Mỹ luôn là mối quan tâm hàng đầu của dư luận lẫn các nhà phân tích
thời cuộc bởi quy mô lớn nhất và tính chất cũng quan trọng nhất trong
hơn 90 kênh đối thoại thường niên.
Đối thoại năm nay chủ nhà Mỹ có 8 thành viên nội các, trong đó có Ngoại
trưởng Kerry, Bộ trưởng tài chính Jack Lew, và đông đảo quan chức cấp
cao. Còn phía Trung Quốc có 400 quan khách do Phó Thủ tướng Uông Dương
và Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì dẫn đầu. Đây cũng là kênh đối thoại
song phương quy mô nhất thế giới. Điều này phản ảnh đúng thực trạng cũng
như tầm vóc quan hệ giữa hai quốc gia lớn.
Cuộc Đối thoại năm nay nhận được quan tâm đặc biệt hơn, bởi:
Một, quan hệ Trung-Mỹ đang trải qua thời kỳ sóng gió nhất trong hơn ¼
thế kỷ qua kể từ sau sự kiện Thiên An Môn 6/1989 liên quan đến việc
Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên vùng biển chiếm đóng trái phép ở Biển
Đông, các “thách đố” 2 nước về vùng cấm bay trên đảo nhân tạo và “vùng
cấm” 12 hải lý trên biển , và đặc biệt là việc chính quyền Mỹ “nghi” tin
tặc Trung Quốc đột nhập, lấy cắp dữ liệu của khoảng 4 triệu người do Cơ
quan quản lý nhân lực (OPM) đang cất giữ. Dư luận lo ngại, với hàng tá
các bất đồng và khác biệt như vậy liệu hai nước có còn duy trì được quan
hệ hợp tác nữa hay không?
Đối thoại Mỹ - Trung, An ninh biển, Quan hệ Trung - Mỹ, TS. Hoàng Anh Tuấn
 |
| Phó tổng thống Mỹ Joe Biden bắt tay Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Diên Đông tại hội đàm. Ảnh: Reuters |
Hai, khả năng đạt được thỏa thuận về biến đổi khí hậu và Hiệp định đầu
tư song phương (BIT). Chẳng hạn, liên quan đến biến đổi khí hậu, các
động thái của Trung Quốc - nước đang phát triển lớn nhất, và Mỹ-nước
phát triển lớn nhất thế giới, đồng thời là cả hai nước có lượng khí thải
Carbon lớn nhất thế giới, sẽ có tác động sâu sắc đến lập trường của
hàng loạt nước tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu sẽ diễn ra
tại Paris vào tháng 12/2015.
Ba, việc chuẩn bị của hai nước cho chuyến thăm Mỹ sẽ diễn ra vào tháng
9/2015 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đây là chuyến đi hết sức
quan trọng đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ-Trung. Nhiều khả năng ông
Tập sẽ trở thành nhà lãnh đạo của Trung Quốc lần đầu tiên được phát biểu
trước cả hai viện của Quốc hội Mỹ. Do đó, Trung Quốc rất muốn mọi
chuyện liên quan đến chuyến đi suôn sẻ.
Bước đi đầu tiên của Trung Quốc là tạm dừng bồi đắp đảo và kết quả của đòn tấn công ngợi giao là “không ngờ”!
Kết quả “không ngờ”
Nội dung của Đối thoại chiến lược khá rộng, bao trùm hàng loạt các chủ
đề, từ an ninh hàng hải, an ninh mạng đến biến đổi khí hậu, phòng chống
dịch bệnh, thương mại, rồi hợp tác kinh tế. Quan trọng nhất, hai bên đã
đạt được 127 kết quả cụ thể, giải tỏa các căng thẳng trong quan hệ hai
nước để chuẩn bị cho chuyển đi Washington của ông Tập. Các thỏa thuận
chính đạt được gồm:
Thứ nhất, hai bên cam kết hợp tác để đem lại kết quả thành công của Hội
nghị chống biến đổi khí hậu toàn cầu họp tại Paris vào tháng 12/2015.
Riêng trong việc chống biến đổi khí hậu và môi trường, hai nước đã đạt
được gần 40 kết quả. Các kết quả này là sự triển khai Tuyên bố chung
Trung-Mỹ về thay đổi khí hậu trái đất được ông Obama và Tập ký năm 2014.
Thứ hai, bảo vệ và bảo tồn các đại dương, trong đó có việc chống đánh
bắt cá bất hợp pháp, mở rộng các lực lượng cưỡng chế trên biển, thiết
lập khu bảo vệ biển ở Nam cực.
Ba là, củng cố an ninh y tế toàn cầu, trong đó có việc Trung Quốc giúp
các nước Tây Phi xây dựng lại hệ thống y tế, đối phó chống lại các bệnh
dịch truyền nhiễm.
Thứ tư, các hợp tác khác bao gồm: hai nước Trung-Mỹ ủng hộ một quốc gia
Afghanistan hòa bình, ổn định và thống nhất; ủng hộ việc phi hạt nhân
trên bán đảo Triều Tiên và việc sớm đạt được thỏa thuận về Kế hoạch hành
động chung toàn diện trên cơ sở thỏa thuận khung được nhóm P5+1, Iran
và EU; hợp tác sâu rộng hơn trong việc chống lại chủ nghĩa khủng bố.
Hai nội dung được trông chờ nhiều nhất là căng thẳng trên Biển Đông và
an ninh mạng–vốn được Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden nêu khá thẳng thắn
trong phiên khai mạc–lại hoàn toàn “biến mất” trong Tuyên bố chung sau
đó. Chẳng hạn, thay vì nhắc đến vấn đề Biển Đông, thì vấn đề hợp tác dân
sự ở các đại dương lại được đưa vào thông cáo chung.
Phải chăng gió đã “đảo chiều”?
Những ai mong chờ các trận “khẩu chiến” kịch liệt giữa Mỹ và Trung Quốc
cũng như động thái cứng rắn từ phía Mỹ hẳn sẽ thất vọng. Các sắc thái
đánh giá cũng khá khác nhau. Trước hết là việc cho rằng Trung Quốc đã
“cao tay” khi tuyên bố dừng đắp đảo để đổi lấy “yên ổn” tạm thời, rồi
sau đó “đâu lại đóng đấy” sau cuộc gặp cấp cao Mỹ-Trung được tổ chức vào
tháng 9/2015. Có ý kiến khác lại cho rằng đã đến lúc Trung-Mỹ “bắt tay
thỏa hiệp” và Biển Đông không phải là vấn đề lớn mà thực sự hai nước còn
có các quan hệ lớn hơn. Vậy nên hiểu thế nào cho đúng?
Trước hết, diễn đàn Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Trung Mỹ không phải
là nơi để giải quyết các khác biệt, các tranh chấp. Đây là nơi mà hai
bên chủ yếu bày tỏ quan điểm của mình với mục đích tăng cường lòng tin,
thu hẹp các bất đồng. Do đó, cả Trung Quốc và Mỹ đều cố gắng gác lại các
tranh chấp, các khác biệt, nhấn mạnh đến các điểm đồng làm nền tảng
thúc đẩy hợp tác. Họ biết rằng các bất đồng, khác biệt hiện nay là quá
lớn và càng tìm cách giải quyết thì lại càng đưa đến đến các tranh cãi
không lối thoát. Thực chất đây là sự “thừa nhận các bất đồng, khác biệt”
(agree to disagree).
Bên cạnh đó, xét trong bối cảnh hiện nay, cả Mỹ và Trung Quốc đều đang
phải dồn sức đối phó cho hàng loạt các vấn đề đối nội, đối ngoại lớn và
chưa sẵn sàng cho một cuộc đối đầu toàn diện. Đặc biệt, đối với Trung
Quốc, nếu đối đầu càng leo thang thì Trung Quốc sẽ càng ở thế bất lợi
khi không có chỗ dựa là mạng lưới các đồng minh và hệ thống căn cứ quân
sự hải ngoại liên hoàn như Mỹ. Chưa kể sức mạnh và kinh nghiệm tác chiến
trên biển của Trung Quốc còn thua xa Mỹ hàng thập kỷ.
Cuối cùng, về phía mình, Trung Quốc thấy giai đoạn đầu “lấn hải” có thể
tạm ổn, cần tập trung củng cố các “thành quả” vừa giành được để dồn sức
cho các “trận chiến” dài hơi hơn phía sau. Hơn nữa, việc tiếp tục xây
đảo nhân tạo có thể phá hỏng chuyến đi Mỹ vào tháng 9/2015 của Chủ tịch
Tập Cận Bình, đưa Trung Quốc vào “tầm ngắm” của tâm điểm chính trị nội
bộ Mỹ trong mùa bầu cử Tổng thống năm 2016.
Còn bản thân Mỹ cũng cảm thấy “hài lòng” khi ít nhất các yêu cầu đòi
phía Trung Quốc dừng hoạt động bồi đắp, cải tạo đã có kết quả và cần
tiếp tục dùng các biện pháp, sức ép khác để Trung Quốc tuân thủ luật
pháp quốc tế.
Sau cuộc Đối thoại này, hai nước Trung-Mỹ đã nhất trí sẽ có cuộc họp về an ninh biển vào tuần tới.
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết
quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không
đến nỗi quá “bất ngờ”.
Hoàng Anh Tuấn
(Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược, Bộ Ngoại giao)
(VNN)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Hiệu ứng nói phét!" - by Văn Quang / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Phiếm luận, chuyện Nhà Nước ta!!! _ Di Tĩnh Đắc ( Nguyễn Bá Chổi chuyển )
- Đánh trống, đánh chiêng học lại lịch sử Sài Gòn - by FB Nguyễn Gia Việt & Trần Văn Giang (ghi lại)
- Việt Cộng: Kế hoạch gửi tiền Quỹ vắc-xin COVID-19 để lấy lãi gây ra tranh cãi
- Ân xá Quốc tế gửi bằng chứng, đòi Việt Cộng điều tra về tin tặc tấn công giới bất đồng
Mỹ-Trung: Gió đảo chiều chỉ sau ‘một đêm’?
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không đến nỗi quá “bất ngờ”.
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết
quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không
đến nỗi quá “bất ngờ”.
Trái với dự đoán của báo giới và khá nhiều chuyên gia về kết quả “bế
tắc” hoặc “thất bại” của Đối thoại chiến lược và kinh tế lần thứ 7 diễn
ra trong hai ngày 23-24/6/2015 tại Washington DC, cả 4 trưởng đoàn Mỹ và
Trung Quốc đều cười tươi, tay bắt chặt khi Đối thoại kết thúc và tuyên
bố “kết quả vượt quá mong đợi” với 127 kết quả. Phải chăng quan hệ
Trung-Mỹ đã thực sự “đảo chiều” chỉ sau “một đêm”?
Cuộc Đối thoại được mong chờ nhất
Kể từ khi được Tổng thống Obama và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nâng cấp thành
Đối thoại Chiến lược và Kinh tế năm 2009, các Đối thoại chiến lược
Trung-Mỹ luôn là mối quan tâm hàng đầu của dư luận lẫn các nhà phân tích
thời cuộc bởi quy mô lớn nhất và tính chất cũng quan trọng nhất trong
hơn 90 kênh đối thoại thường niên.
Đối thoại năm nay chủ nhà Mỹ có 8 thành viên nội các, trong đó có Ngoại
trưởng Kerry, Bộ trưởng tài chính Jack Lew, và đông đảo quan chức cấp
cao. Còn phía Trung Quốc có 400 quan khách do Phó Thủ tướng Uông Dương
và Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì dẫn đầu. Đây cũng là kênh đối thoại
song phương quy mô nhất thế giới. Điều này phản ảnh đúng thực trạng cũng
như tầm vóc quan hệ giữa hai quốc gia lớn.
Cuộc Đối thoại năm nay nhận được quan tâm đặc biệt hơn, bởi:
Một, quan hệ Trung-Mỹ đang trải qua thời kỳ sóng gió nhất trong hơn ¼
thế kỷ qua kể từ sau sự kiện Thiên An Môn 6/1989 liên quan đến việc
Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên vùng biển chiếm đóng trái phép ở Biển
Đông, các “thách đố” 2 nước về vùng cấm bay trên đảo nhân tạo và “vùng
cấm” 12 hải lý trên biển , và đặc biệt là việc chính quyền Mỹ “nghi” tin
tặc Trung Quốc đột nhập, lấy cắp dữ liệu của khoảng 4 triệu người do Cơ
quan quản lý nhân lực (OPM) đang cất giữ. Dư luận lo ngại, với hàng tá
các bất đồng và khác biệt như vậy liệu hai nước có còn duy trì được quan
hệ hợp tác nữa hay không?
Đối thoại Mỹ - Trung, An ninh biển, Quan hệ Trung - Mỹ, TS. Hoàng Anh Tuấn
|
| Phó tổng thống Mỹ Joe Biden bắt tay Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Diên Đông tại hội đàm. Ảnh: Reuters |
Hai, khả năng đạt được thỏa thuận về biến đổi khí hậu và Hiệp định đầu
tư song phương (BIT). Chẳng hạn, liên quan đến biến đổi khí hậu, các
động thái của Trung Quốc - nước đang phát triển lớn nhất, và Mỹ-nước
phát triển lớn nhất thế giới, đồng thời là cả hai nước có lượng khí thải
Carbon lớn nhất thế giới, sẽ có tác động sâu sắc đến lập trường của
hàng loạt nước tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu sẽ diễn ra
tại Paris vào tháng 12/2015.
Ba, việc chuẩn bị của hai nước cho chuyến thăm Mỹ sẽ diễn ra vào tháng
9/2015 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đây là chuyến đi hết sức
quan trọng đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ-Trung. Nhiều khả năng ông
Tập sẽ trở thành nhà lãnh đạo của Trung Quốc lần đầu tiên được phát biểu
trước cả hai viện của Quốc hội Mỹ. Do đó, Trung Quốc rất muốn mọi
chuyện liên quan đến chuyến đi suôn sẻ.
Bước đi đầu tiên của Trung Quốc là tạm dừng bồi đắp đảo và kết quả của đòn tấn công ngợi giao là “không ngờ”!
Kết quả “không ngờ”
Nội dung của Đối thoại chiến lược khá rộng, bao trùm hàng loạt các chủ
đề, từ an ninh hàng hải, an ninh mạng đến biến đổi khí hậu, phòng chống
dịch bệnh, thương mại, rồi hợp tác kinh tế. Quan trọng nhất, hai bên đã
đạt được 127 kết quả cụ thể, giải tỏa các căng thẳng trong quan hệ hai
nước để chuẩn bị cho chuyển đi Washington của ông Tập. Các thỏa thuận
chính đạt được gồm:
Thứ nhất, hai bên cam kết hợp tác để đem lại kết quả thành công của Hội
nghị chống biến đổi khí hậu toàn cầu họp tại Paris vào tháng 12/2015.
Riêng trong việc chống biến đổi khí hậu và môi trường, hai nước đã đạt
được gần 40 kết quả. Các kết quả này là sự triển khai Tuyên bố chung
Trung-Mỹ về thay đổi khí hậu trái đất được ông Obama và Tập ký năm 2014.
Thứ hai, bảo vệ và bảo tồn các đại dương, trong đó có việc chống đánh
bắt cá bất hợp pháp, mở rộng các lực lượng cưỡng chế trên biển, thiết
lập khu bảo vệ biển ở Nam cực.
Ba là, củng cố an ninh y tế toàn cầu, trong đó có việc Trung Quốc giúp
các nước Tây Phi xây dựng lại hệ thống y tế, đối phó chống lại các bệnh
dịch truyền nhiễm.
Thứ tư, các hợp tác khác bao gồm: hai nước Trung-Mỹ ủng hộ một quốc gia
Afghanistan hòa bình, ổn định và thống nhất; ủng hộ việc phi hạt nhân
trên bán đảo Triều Tiên và việc sớm đạt được thỏa thuận về Kế hoạch hành
động chung toàn diện trên cơ sở thỏa thuận khung được nhóm P5+1, Iran
và EU; hợp tác sâu rộng hơn trong việc chống lại chủ nghĩa khủng bố.
Hai nội dung được trông chờ nhiều nhất là căng thẳng trên Biển Đông và
an ninh mạng–vốn được Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden nêu khá thẳng thắn
trong phiên khai mạc–lại hoàn toàn “biến mất” trong Tuyên bố chung sau
đó. Chẳng hạn, thay vì nhắc đến vấn đề Biển Đông, thì vấn đề hợp tác dân
sự ở các đại dương lại được đưa vào thông cáo chung.
Phải chăng gió đã “đảo chiều”?
Những ai mong chờ các trận “khẩu chiến” kịch liệt giữa Mỹ và Trung Quốc
cũng như động thái cứng rắn từ phía Mỹ hẳn sẽ thất vọng. Các sắc thái
đánh giá cũng khá khác nhau. Trước hết là việc cho rằng Trung Quốc đã
“cao tay” khi tuyên bố dừng đắp đảo để đổi lấy “yên ổn” tạm thời, rồi
sau đó “đâu lại đóng đấy” sau cuộc gặp cấp cao Mỹ-Trung được tổ chức vào
tháng 9/2015. Có ý kiến khác lại cho rằng đã đến lúc Trung-Mỹ “bắt tay
thỏa hiệp” và Biển Đông không phải là vấn đề lớn mà thực sự hai nước còn
có các quan hệ lớn hơn. Vậy nên hiểu thế nào cho đúng?
Trước hết, diễn đàn Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Trung Mỹ không phải
là nơi để giải quyết các khác biệt, các tranh chấp. Đây là nơi mà hai
bên chủ yếu bày tỏ quan điểm của mình với mục đích tăng cường lòng tin,
thu hẹp các bất đồng. Do đó, cả Trung Quốc và Mỹ đều cố gắng gác lại các
tranh chấp, các khác biệt, nhấn mạnh đến các điểm đồng làm nền tảng
thúc đẩy hợp tác. Họ biết rằng các bất đồng, khác biệt hiện nay là quá
lớn và càng tìm cách giải quyết thì lại càng đưa đến đến các tranh cãi
không lối thoát. Thực chất đây là sự “thừa nhận các bất đồng, khác biệt”
(agree to disagree).
Bên cạnh đó, xét trong bối cảnh hiện nay, cả Mỹ và Trung Quốc đều đang
phải dồn sức đối phó cho hàng loạt các vấn đề đối nội, đối ngoại lớn và
chưa sẵn sàng cho một cuộc đối đầu toàn diện. Đặc biệt, đối với Trung
Quốc, nếu đối đầu càng leo thang thì Trung Quốc sẽ càng ở thế bất lợi
khi không có chỗ dựa là mạng lưới các đồng minh và hệ thống căn cứ quân
sự hải ngoại liên hoàn như Mỹ. Chưa kể sức mạnh và kinh nghiệm tác chiến
trên biển của Trung Quốc còn thua xa Mỹ hàng thập kỷ.
Cuối cùng, về phía mình, Trung Quốc thấy giai đoạn đầu “lấn hải” có thể
tạm ổn, cần tập trung củng cố các “thành quả” vừa giành được để dồn sức
cho các “trận chiến” dài hơi hơn phía sau. Hơn nữa, việc tiếp tục xây
đảo nhân tạo có thể phá hỏng chuyến đi Mỹ vào tháng 9/2015 của Chủ tịch
Tập Cận Bình, đưa Trung Quốc vào “tầm ngắm” của tâm điểm chính trị nội
bộ Mỹ trong mùa bầu cử Tổng thống năm 2016.
Còn bản thân Mỹ cũng cảm thấy “hài lòng” khi ít nhất các yêu cầu đòi
phía Trung Quốc dừng hoạt động bồi đắp, cải tạo đã có kết quả và cần
tiếp tục dùng các biện pháp, sức ép khác để Trung Quốc tuân thủ luật
pháp quốc tế.
Sau cuộc Đối thoại này, hai nước Trung-Mỹ đã nhất trí sẽ có cuộc họp về an ninh biển vào tuần tới.
Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết
quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không
đến nỗi quá “bất ngờ”.
Hoàng Anh Tuấn
(Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược, Bộ Ngoại giao)
(VNN)
