Trong bình diện chính trị quốc tế, thật khó mà biết đến những bề sâu của một sự kiện, thời gian đi thật nhanh, một biến cố chỉ có một khoảng thời gian ngắn được lưu ý tới; được để ý đến nhiều hơn nếu vào thời điểm đó c
Trong bình diện chính trị quốc tế, thật khó mà biết đến những bề sâu của một sự kiện, thời gian đi thật nhanh, một biến cố chỉ có một khoảng thời gian ngắn được lưu ý tới; được để ý đến nhiều hơn nếu vào thời điểm đó chỉ có biến cố đó mà thôi chứ không có thêm những việc gì khác xảy ra. Khi có nhiều biến cố thì các hãng truyền thông Mỹ phải chọn lựa cho khoảng thời gian phổ biến mỗi ngày, qua nhiều tiêu chuẩn mà điều quan trọng nhất là phải có ảnh hưởng trực tiếp đến Hoa Kỳ, yếu tố kích động sự để ý của khán, thính và độc giả; vì truyền thong báo chí in ấn, vô tuyến truyền thanh, vô truyền truyền hình) có ngân khoản hoạt động dựa vào quảng cáo, và giá cả quảng cáo được trả cao thấp tuỳ thuộc vào số lượng khán thính độc giả theo dõi mỗi ngày, hay mỗi tuần, mỗi tháng; càng đông thì càng thu vào nhiều tiền.

Nói về Á Châu thì vài chục năm trước đây khi quân đội (tác chiến) Hoa Kỳ hiện diện đông đảo (bắt đầu từ 1965 sau cuộc đổ bộ của tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến Mỹ đầu tiên tại bãi biển Đà Nẵng) tại miền Nam Việt Nam, ngày nào trên bản tin của các hãng thông tấn, trên truyền thanh, truyền hình cũng có tin liên quan đến Việt Nam. Sau khi hiệp định Ba Lê ký kết vào tháng 1 năm 1973 và sự triệt thoái của quân đội (tác chiến) Mỹ, thì tỷ lệ tin liên quan đến Việt Nam giảm đi rõ rệt.

Hiện nay dư luận chú ý về Miến Điện (thường được gọi là Burma và Myanmar), có một vị trí địa dư chiến lược rất quan trọng, phía nam thì có một khoảng biển dài với vịnh Bengal (Bay of Bengal) có các quốc gia Ấn Độ, Bangladesh (trước kia là Đông Hồi, phần phía đông của Hồi Quốc (Pakistan), Tích Lan (Sri Lanka), Thái Lan, Mã Lai (Malaysia), Nam Dương (Indonesia) ảnh hưởng đến đường thủy từ Ấn Độ Dương đi qua eo biển Tân Gia Ba (Singapore) trước khi vào Đông Hải (Nam Hải) thuộc Thái Bình Dương (trước kia gọi là South China Sea bây giờ là East Sea) có quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa (Spratly Islands, Paracel Islands) đang là mối tranh chấp của các quốc gia trong vùng; phần đất lục địa thì giáp giới Bangladesh, Ấn Độ, Trung Hoa, Thái Lan, Ai Lao, có dân số 55 triệu và diện tích gần bằng tiểu bang Texas; ngoài ra đây là một trong 5 quốc gia mà Cửu Long Giang sau khi phát xuất từ Tây Tạng (Himalaya: Hy Mã Lạp Sơn) đi qua: Trung Quốc, Miến Điện, Thái Lan, Ai Lao, Cao Miên, Việt Nam rồi ra Thái Bình Dương.

Từ một thập niên (không chính thức song đã âm thầm), ủy ban liên bộ (Quốc Phòng - Ngoại Giao) bắt đầu một chương trình có tên là (LMI: Lower Mekong Initiative) Chương Trình Tiên Khởi Hạ Lưu Cửu Long Giang. LMI được chính thức thành lập vào July 23, 2009 sau phiên họp của ngoại trưởng Hoa Kỳ, bà Hillary Clinton với bộ trưởng ngoại giao các quốc gia địa phương: Cao Miên, Ai Lao, Thái Lan, Việt Nam tại thành phố Phuket, Thái Lan. Mục đích đưa ra trong hiến chương: hợp tác để thiết lập, canh tân, phát triển hạ tầng cơ sở trong các lĩnh vực môi trường, y tế, giáo dục trong quyền lợi chung của các nước tham dự. (Miến Điện gia nhập vào tháng 7 năm 2012) trong đó dùng phương pháp thu phục nhân tâm (minds and hearts) thay vì quyền lực áp đặt như trong các thập niên 50, 60, 70. Có sự phụ giúp gián tiếp của ngân sách an ninh và các định chế kỹ thuật nên đã tiến triển và có tác dụng mạnh mẽ:

- Miến Điện bỏ Trung Hoa vào năm 2011, cựu ngoại trưởng Hillary Clinton viếng Miến Điện (sau 50 năm mới có nhân vật cao cấp Mỹ đến), bà đã thăm cả tổng thống Thein Sein và nhân vật đối lập bà Aung San Suu Kyi. Vừa tái đắc cử nhiệm kỳ thứ nhì (2013-2017) tổng thống Barack Obama cũng ghé thăm Miến Điện vào tháng 11 năm 2012 để nhấn mạnh chính sách quay về Á Châu của Hoa Kỳ (ông cũng tiếp tổng thống Thein Sein (2013) và bà Aung San Suu Kyi trước đó tại Hoa Thịnh Đốn).

- mạng lưới bản đồ vùng dọc theo Cửu Long Giang có thêm nhiều chi tiết do sự nghiên cứu địa hình tại chỗ, xác định các dữ kiện mà các vệ tinh chụp từ không gian: cấu tạo địa chất, canh nông, chăn nuôi, thay đổi khí hậu. Đây là một điều vô cùng quan yếu trong vấn để nghiên cứu địa dư, thiết yếu cho an ninh và quốc phòng.

Cửu Long Giang bắt nguồn từ Hy Mã Lạp Sơn bên Tây Tạng, chảy qua Trung Hoa, ghé qua Miến Điện, là nồng cốt về canh nông và lưu thông đường thủy của các quốc gia phía nam: Thái Lan, Ai Lao, Cao Miên, Việt Nam trước khi đổ ra Thái Bình Dương. Miền Nam sản xuất nhiều nông phẩm nhất là lúa gạo và được coi là vựa lúa của Đông Nam Á, Biển Hồ (Tonle Sap Lake) tại Cao Miên, một kiến tạo của thiên nhiên để làm điều hoà mức nước luân lưu và lưu lượng trên Cửu Long Giang, đồng thời cũng là vựa cá và tiếp nước cho canh nông ở các vùng tiếp giáp.

Sau khi qua khỏi các biến loạn về chính trị như cải cách ruộng đất, bước tiến nhảy vọt, cách mạng văn hóa và sự từ trần của Mao Trạch Đông; Trung Hoa phát triển dưới sự lãnh đạo của Đặng Tiểu Bình. Bắt đầu thập niên 90, với sự phát triển công kỹ nghệ và nhu cầu giao thương, Trung Hoa cần nhiều năng lượng và muốn có phương tiện dễ dàng để xuất cảng sang các quốc gia Đông Nam Á, bắt đầu để ý đến Cửu Long Giang qua hai việc:

- xây dựng các đập thuỷ điện để sản xuất điện năng,

- vét rộng và làm sâu dòng sông ở phía nam để cho các tàu lớn có thể di chuyển từ Trung Hoa đến Thái Lan.

Trọng tâm và thuận tiện trong chính sách đối ngoại và phát triển tại vùng này của Trung Hoa là Miến Điện, có chế độ quân phiệt từ năm 1962, bế quan tỏa cảng, bị các biện pháp chế tài về kinh tế, sự cô lập ngoại giao của khối Âu Tây vì không có nhân quyền, đàn áp đối lập; do đó rất cần viện trợ kinh tế. Có một vị trí địa dư quan trọng và dễ dàng chấp nhận các điều kiện trong việc giao thương, do đó Trung Hoa đã đổ vào những ngân khoản rất lớn để tạo ảnh hưởng và khống chế kinh tế Miến Điện từ thập niên 90 khi kinh tế của Trung Hoa bắt đầu phát triển mạnh.

Các hoạt động âm thầm của Hoa Kỳ bắt đầu có những thành quả, giới lãnh đạo của quốc gia này cũng nhận ra sự cần thiết phải cải tổ thể chế chính trị để cùng sánh bước với cộng đồng quốc tế trong việc mưu cầu ấm no cho dân chúng; vì thế sau cuộc bầu cử 2010, một chính phủ dân sự được thành lập và giới quân nhân lãnh đạo bắt đầu một chính sách mở rộng vòng tay đoàn kết dân tộc, chấp nhận đối lập. Các biến chuyển sau đó vào năm 2011, 2012 làm hụt hẫng Trung Hoa điển hình như sự ngừng xây dựng đập thủy điện trên sông Cửu Long ở phần đất Miền Điên vì việc này chỉ giúp cho Trung Hoa chứ không phải để thỏa mãn nhu cầu điện nặng cho Miến Điện mà còn có những tác hại rất lớn lên môi trường sinh thái thiên nhiên tại địa phương.

Bà Aung San Suu Kyi sinh năm 1946, con gái của đại tướng Aung San, một anh hùng lập quốc của Miến Điện, ông bị ám sát lúc bà con bé. Vào năm 1988 bà tham gia vào cuộc tranh đấu của toàn dân với đa số là sinh viên học sinh, khi chính quyền quân phiệt đàn áp khốc liệt, thiết quân luật, ra các đạo luật khẩn trương tước bỏ mọi quyền công dân căn bản thì bà bị câu lưu rồi giam tại gia tổng công là 15 năm từ 1989 đến 2011. Năm 1990 trong cuộc tổng tuyển cử, đảng chính trị của bà thắng cử song không được giới lãnh đạo quân phiệt công nhận kết quả và họ cứ tiếp tục cầm quyền. Trong thời gian bị giam tại gia bà không dám rời khỏi quốc gia này vì biết chắc là sẽ không được phép hồi hương, trong hai dịp đành phải chịu đựng số phận khi gia đình có tang và lúc được giải Hoà Bình (Nobel Peace Prize 1991 in Sweden).

Được trả tự do hoàn toàn vào năm 2011, bà ứng cử và thắng cử vào Quốc Hội trong cuộc bầu cử bổ túc, hiện nay đang có phong trào vận động sửa đổi hiến pháp để bà có thể tranh cử chức vụ tổng thống vào cuộc bầu cử hiến định sắp tới, nếu đắc cử thì trong vùng Á Châu sẽ có hai vị nữ tổng thống, con gái của các vị xây dựng các quốc gia này trong các thập niên trước (thập niên 60 như đương kim nữ tổng thống Hàn Quốc là ái nữ của cố tổng thống Phác Chánh Hy).

Sự việc này cho ta thấy nên để ý đến các hoạt động âm thầm song hữu hiệu của Hoa Kỳ và sự kiên tâm trì chí tranh đấu của các nhà ái quốc tại các quốc gia liên hệ, với hy vọng một ngày nào đó ngay trên chính quê hương đúng với câu "kiên nhẫn sẽ thành công".
Nguyễn Viết Kim
http://vietbao.com/a226099/my-van-lang-le-thuc-hien-cuoc-chien-dan-chu-hoa