Nguồn: Saddam Hussein captured, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 2003, sau chín tháng chạy trốn, cựu lãnh đạo độc tài của Iraq, Saddam Hussein, đã bị bắt. Chính quyền của ông đã bị lật đổ vào ngày 20/03/2003, khi Mỹ dẫn đầu một lực lượng xâm lược Iraq, kết thúc hơn 20 năm cầm quyền của Saddam Hussein.

Năm 1937, Saddam Hussein sinh ra trong một gia đình nghèo ở Tikrit, cách Baghdad 100 dặm. Thời niên thiếu, ông chuyển đến Baghdad và gia nhập đảng Ba’ath khét tiếng mà sau này ông sẽ là người dẫn dắt. Saddam đã tham gia một số cuộc đảo chính, và cuối cùng đưa được anh họ của mình (Ahmed Hassan al-Bakr) trở thành lãnh đạo Iraq vào tháng 07/1968. Saddam kế nhiệm anh mình 11 năm sau đó.

Trong suốt 24 năm cầm quyền, lực lượng cảnh sát mật của Saddam, những người có nhiệm vụ bảo vệ quyền lực của ông, đã khủng bố công chúng, bỏ qua các quyền của công dân của họ. Trong khi nhiều người dân phải chịu cảnh nghèo đói, Saddam lại sống trong sự xa hoa tới mức đáng kinh ngạc. Ông cho xây dựng hơn 20 cung điện sang trọng trong cả nước, và vì bị ám ảnh về an ninh, nên người ta nói rằng ông thường xuyên di chuyển giữa các cung điện này, và luôn luôn ngủ ở địa điểm bí mật.

Đầu thập niên 1980, Saddam đưa đất nước vào cuộc chiến kép dài tám năm với Iran, ước tính đã khiến hơn một triệu người thiệt mạng ở cả hai bên. Ông bị cáo buộc đã sử dụng chất độc thần kinh và khí mù tạc lên binh sĩ Iran trong cuộc xung đột, cũng như dùng vũ khí hóa học với người Kurd ở miền bắc Iraq vào năm 1988.

Sau khi Saddam xâm lược Kuwait vào năm 1990, một liên minh do Mỹ dẫn đầu đã xâm lược Iraq năm 1991, buộc quân đội của nhà độc tài phải rời khỏi nước láng giềng nhỏ bé, nhưng họ đã không lật đổ Saddam. Trong suốt thập niên 1990, Saddam phải đối mặt với trừng phạt kinh tế của Liên Hiệp Quốc và các cuộc không kích nhằm làm tê liệt khả năng sản xuất vũ khí hóa học, sinh học và vũ khí hạt nhân của nước này. Khi Iraq tiếp tục đối mặt với những cáo buộc về việc bán dầu mỏ và chế tạo vũ khí trái phép, Mỹ đã xâm lược họ vào tháng 03/2003, lần này thì mục đích được tuyên bố là nhằm lật đổ Saddam Hussein và chế độ của ông.

Dù đã tuyên bố vào đầu tháng 03/2003 rằng, “chắc chắn những người trung thành với đức tin sẽ chiến thắng bọn xâm lược,” Saddam đã bỏ trốn ngay sau khi Mỹ xâm lược, và chỉ thông báo đến người dân của mình qua các đoạn ghi âm. Còn chính phủ của ông cũng sớm suy yếu. Sau khi tuyên bố Saddam là người quan trọng nhất trong danh sách 55 thành viên bị truy nã của chế độ này, Mỹ đã bắt đầu tìm kiếm vị cựu lãnh đạo và các cố vấn thân cận nhất của ông. Vào ngày 22/07/2003, hai con trai của Saddam, Uday và Qusay, những người được tin rằng sẽ kế nhiệm ông, đã thiệt mạng khi các binh sĩ Mỹ đột kích vào một biệt thự ở Mosul, phía bắc Iraq, nơi hai người này đang ở.

Năm tháng sau, vào ngày 13/12/2003, lính Mỹ tìm thấy Saddam Hussein trốn trong một cái hố sâu khoảng 6 đến 8 feet, cách quê nhà Tikrit của ông 9 dặm. Người đàn ông từng bị ám ảnh về vệ sinh cá nhân lại được tìm thấy trong bộ dạng nhếch nhác, với bộ râu rậm và mái tóc rối bù. Ông đã không chống cự và cũng không bị thương trong vụ bắt giữ. Một người lính tại hiện trường mô tả ông là “một kẻ đã chấp nhận số phận của mình.”

Saddam đã bị giam giữ tại nhà tù Iraq do người Mỹ bảo vệ, và bị xét xử ở một tòa án đặc biệt với các cáo buộc hình sự chống lại ông. Vụ xét xử đầu tiên diễn ra vào tháng 10/2005. Ngày 05/11 năm sau, ông bị tuyên phạm tội ác chống lại loài người và bị kết án tử hình bằng cách treo cổ. Sau khi kháng án bất thành, ông bị xử tử vào ngày 30/12/2006. Dù đã có một cuộc tìm kiếm kéo dài, nhưng vũ khí hủy diệt hàng loạt chưa bao giờ được tìm thấy tại Iraq.

http://nghiencuuquocte.org