Quyết định bắn hạ một máy bay dân sự với hàng trăm hành khách vô tội là việc khó có thể hình dung nhưng thực tế đã xảy ra nhiều lần trong những thập kỷ qua. Ngoài vụ MH17 bị hạ trên bầu trời Ukraine hôm 17/7, trước đây còn có hai trường hợp đáng chú ý là máy bay Iran bị hải quân Mỹ bắn và máy bay chiến đấu Liên Xô triệt hạ một phi cơ chở khách Hàn Quốc. Đặc biệt vào năm 1993, phiến quân ở Georgia còn bắn liên tiếp 3 máy bay chở khách trong vòng 3 ngày.

2001 - Máy bay Nga bị Ukraine bắn hạ (78 người chết)

Ngày 4/10, một vụ phóng nhầm tên lửa đất đối không của quân đội Ukraine trong khi đang tập trận ở Crimea đã gây ra vụ nổ máy bay Tupolev TU-154 của hãng Air Siberia. Phi cơ này đang trên đường từ Tel Aviv tới Novosibirsk và tất cả 78 người có mặt trên máy bay đều thiệt mạng.

1993 - Phiến quân Georgia bắn 3 máy bay chở khách (136 người chết)

Chỉ trong vài ngày, phiến quân ở Sukhumi, Abkhazia đã bắn hạ 3 chiếc máy bay chở khách loại Tupulev của hãng hàng không Transair Georgia, làm tổng cộng 136 người chết. Đầu tiên là vụ ngày 21/9, một chiếc Tupulev Tu-134 bay từ Sochi bị tên lửa đất đối không bắn trúng khi đang đến gần sân bay Sukhumi-Babusheri và đâm xuống Biển Đen, làm toàn bộ 27 người thiệt mạng.

Sang ngày 22/9, một chiếc Tu-134 khác bay từ thủ đô Tbilisi cũng bị bắn hạ khi đang cố gắng hạ cánh xuống sân bay Sukhumi và đâm xuống đường băng làm 108 trên tổng số 132 người trên máy bay thiệt mạng. Một ngày sau, ngày 23/9, khi hành khách đang lên chiếc Tu-134 tại sân bay Sukhumi thì bị một quả đạn pháo do phiến quân bắn trúng. Chiếc phi cơ bốc cháy trên đường băng và làm một thành viên phi hành đoàn thiệt mạng.

1988 - Tàu chiến Mỹ bắn máy bay Iran (290 người chết)

Ngày 3/7, chiến hạm USS Vincennes của Mỹ đã bắn rơi chiếc Airbus A300 của Iran khi chiếc phi cơ này bay qua vịnh Ba Tư do nhầm lẫn nó với máy bay chiến đấu trong thời gian diễn ra cuộc chiến giữa Iraq và Iran. Tất cả 290 người trên máy bay đều thiệt mạng. Mỹ đã phải trả hơn 130 triệu USD để dàn xếp ổn thỏa vụ này trong đó có tiền bồi thường cho gia đình của các nạn nhân.

Những tiếng kêu rên khôn xiết khi đoàn người khiêng những chiếc quan tài là nạn nhân trên chiếc Airbus A300 đi trên các con phố của Tehran, Iran hôm 7/7/1988.

1983 - Tiêm kích Liên Xô bắn máy bay Korean Air Lines (269 người chết)

Ngày 1/9, một chiếc máy bay chiến đấu Su-15 của Liên Xô bắn rơi máy bay chở khách Boeing 747 của Korean Air Lines đang trên đường từ New York tới Seoul, với lý do nhầm nó với một phi cơ gián điệp. Khi đó chiếc máy bay dân sự này đang qua vùng đảo Sakhalin thuộc không phận Liên Xô. Không ai trong số 269 người có mặt trên máy bay sống sót.

Thủy thủ Nga đứng quan sát nhân viên Trung tâm An toàn Hàng hải Nhật chuyển 5 thùng chứa mảnh vụn của máy bay xuống tàu ở Nevelsk - cảng cá thuộc đảo Sakhalin, Nga gần một tháng sau vụ rơi máy bay. Chính quyền Nga giao toàn bộ các tư liệu liên quan cho giới chức ngoại giao Nhật và Mỹ. Ảnh: AP.

1978 và 1979 - Phiến quân Rhodesian bắn hạ hai máy bay (107 người chết)

Trong vòng 5 tháng, một nhóm du kích đã bắn hạ hai phi cơ dân sự của hãng Air Rhodesia. Cuộc tấn công đầu tiên diễn ra vào ngày 3/9/1978, phe nổi dậy của quân Giải phóng dân tộc Zimbabwe đã bắn một chiếc máy bay chở khách hiệu Vickers Viscount từ Kariba tới thủ đô Salisbury (nay là Harare). Trong số 56 người có mặt trên máy bay, có 18 người sống sót sau khi máy bay rơi - nhưng 10 người ngay sau đó đã bị quân phiến loạn giết tại hiện trường vụ nổ.

Cuộc tấn công thứ hai xảy ra ngày 12/2/1979, nhóm này đã sử dụng tên lửa Strela để triệt hạ chiếc máy bay Vickers Viscount khác của Air Rhodesia đi với lộ trình tương tự. Không ai trong số 59 người trên máy bay sống sót. Rhodesia là quốc gia không được công nhận tồn tại từ năm 1970 đến 1979, bao gồm vùng đất từng là thuộc địa của Anh và ngày nay là nước cộng hòa Zimbabwe

1973 - Máy bay Libya bay sai lộ trình bị Israel bắn rơi (108 người chết)

Ngày 21/2, chiếc máy bay Boeing 727 của hãng Libyan Airlines đi từ Tripoli tới Cairo đã bay sai lộ trình, ngang qua kênh đào Suez vào vùng sa mạc Sinai thuộc không phận của Israel. Chính quyền Israel khẳng định chiếc máy bay đã từ chối cung cấp danh tính và hai tiêm kích F-4 Phantom đã khai hỏa để buộc phi cơ này phải hạ cánh. Chiếc máy bay tiếp đất trong tình trạng mất kiểm soát và phát nổ, khiến 108 người chết. Chỉ có 5 người trên máy bay sống sót.

Bức ảnh được chụp ngày 23/2/1973, cho thấy phần thân máy bay Boeing 727 của Libyan Airlines còn lại trong đống đổ nát.

1955 - Máy bay Israel bay lạc vào không phận Bulgari bị bắn hạ (51 người chết)

Ngày 27/7, chuyến bay quốc tế mang số hiệu 402 của hãng hàng không Israel El Al từ London (Anh) đi Tel Aviv (Israel) qua Vienna (Áo) và Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) đã đi lạc vào không phận của Bulgari và bị bắn hạ bởi hai máy bay chiến đấu MiG-15 của nước này.

Chiếc máy bay chở khách Lockheed L-049 Constellation đã rơi gần thị trấn Petrich, phía tây nam Bulgaria. Toàn bộ 7 thành viên phi hành đoàn và 51 hành khách đã thiệt mạng. Vụ việc này xảy ra ngay giữa giai đoạn căng thẳng leo thang trong quan hệ hai khối Đông - Tây Âu và đây cũng là thảm kịch hàng không nhiều người chết nhất ở thời điểm đó.

Phương Phươn
g