Hành khách mua vé phụ trên tàu SE7.

RFA

00:00/00:00

Hành khách đi tàu lửa Bắc Nam, trên những chuyến tàu SE, tức là tàu hạng sang của đường sắt Việt Nam hiện tại sẽ khó quên cảm giác khi ngồi trên một con tàu hết sức lộn xộn và chẳng khác nào những chuyến tàu thời kinh tế tập trung bao cấp. Nếu có đủ tiền và đi sớm thì có thể mua được những tấm vé tốt, ngược lại, một khi có ít tiền hoặc đi muộn, chấp nhận mua ghế phụ thì cảm giác ngồi tàu sẽ là một kinh nghiệm tệ hại, khó tả.

Vật vạ giống thời bao cấp

Ngồi ghế phụ rất phiền phức, vì phải liên tục đứng lên, dẹp ghế để nhân viên người ta đẩy quầy thức ăn lưu động đi tới đi lui. Nguyên một đêm không ngủ được.
- Anh Năng

Gặp chúng tôi trên chuyến tàu SE7, xuất phát từ Hà Nội vào thành phố Sài Gòn, một hành khách tên Năng, mua vé ghế phụ đi từ Quảng Trị về ga Long Khánh, Đồng Nai, chia sẻ:

“Ngày có hai chiếc SE thôi nên nói hợp lý cũng không được mà không hợp lý thì cũng không được. Mình đi muộn thì phải ngồi nghế phụ, ngồi ghế phụ thì rất phiền phức, vì phải liên tục đứng lên, dẹp ghế để nhân viên người ta đẩy quầy thức ăn lưu động đi tới đi lui. Nguyên một đêm không ngủ được. Hành lý thì không biết bỏ đâu. Nói chung là không hợp lý, khó nói lắm!”

Ngồi ghế phụ rất phiền phức, vì phải liên tục đứng lên, dẹp ghế để nhân viên người ta đẩy quầy thức ăn lưu động đi tới đi lui. Nguyên một đêm không ngủ được.
- Anh Năng

Ông Năng cho biết là theo qui định của nhà ga, hành khách có thể mua vé trước khi tàu khởi hành nửa giờ trở lên, lúc ông đến ga vẫn sớm hơn một giờ đồng hồ so với giờ tàu khởi hành. Nhưng ông không thể nào mua được vé chính để lên tàu, người bán vé khuyên ông nên mua vé ghế phụ. Và khi lên tàu thì ông mới hiểu ghế phụ chính là những chiếc ghế nhựa đặt dọc hành lang các toa mà theo qui định của ngành đường sắt thì các đường hành lang bên ngoài phòng khách chỉ dành để đi lại chứ không phải là nơi đặt ghế cho khách.

Chính vì bị ngồi trái qui định nên mọi quyền lợi của một hành khách hoàn toàn không có đối với người mua vé ghế phụ. Mỗi khi các xe chở hàng ăn uống của nhà ga đẩy ngang qua hành lang, khách ghế phải đứng dậy, mang ghế đi chỗ khách nhường lối. Chuyện này lặp đi lặp lại khá nhiều lần trong một chuyến đi, người ngồi ghế phụ không tài nào chợp mắt mặc dù quá mệt mỏi.

Đặc biệt, những túi hành lý, người ngồi ghế phụ buộc phải mang lại nơi góc cửa lên xuống để chất thành đống ở đó rồi cử người thay phiên nhau ngồi canh, bởi nhà ga luôn khuyến cáo khách đề phòng mất cắp, móc túi và bán hàng đểu. Mỗi khi tàu dừng ở ga trung chuyển, những người ngồi ghế phụ lại loay hoay mang hành lý đi tránh để có đường khách lên xuống tàu.

Ông Dõng, một hành khách khác cũng lên tàu từ ga Đông Hà, Quảng Trị theo diện ghế phụ, cho biết thêm:

Hành khách đi tàu lửa từ Hà Nội đến Sài Gòn. Ảnh chụp ngày 9 Tháng sáu năm 2010. AFP PHOTO

“Nó bảo mua ghế phụ mà cuối cùng ngồi ghế nhựa chỗ hành lang người ta đi qua đi lại cả đêm. Khi khách xuống rồi, phòng trống, mình muốn vào trong nằm một chút cũng không được, nó khóa phòng hết. Mình mua vé 399.000 đồng đi từ Đông Hà vào Long Khánh, ngồi cả đêm làm sao chịu nổi. Cách hành xử của nhà tàu cũng khó nói lắm!”

Ông Dõng buồn bã đưa ra nhận xét, thái độ của nhân viên ngành đường sắt có thể nói là ở dưới mức văn hóa thông thường, bởi dù sao thì khách hàng cũng là thượng đế, không thể xem thường những người mua vé ghế phụ như ông được bởi ông cũng phải bỏ tiền ra mua vé như mọi hành khách khác. Ông không rõ thái độ của nhân viên đường sắt đối với người mua vé có phòng riêng, giường riêng như thế nào nhưng với người mua vé ghế phụ, họ rất xem thường và đôi khi có dấu hiệu hỗn láo. Bởi một nhân viên có thể nhỏ hơn ông vài chục tuổi, đáng tuổi con ông đã quát ông đứng dậy khi anh ta đẩy xe thức ăn đi qua hành lang như quát một đứa trẻ.

Ông Dõng bày tỏ sự bức xúc của mình và mong muốn ngành đường sắt phải có những điều chỉnh hợp lý để tránh tình trạng nhân viên có hình ảnh và hành động không đẹp với hành khách.

Không thể quản lý bởi hỏng từ gốc tới ngọn

Nhận xét về vấn đề cơ chế quản lý nhân viên cũng như tình trạng kinh doanh của ngành đường sắt hiện tại, một quan chức ngành đường sắt không muốn nêu tên, chia sẻ:

“Ngành này hết 90%, trước đây Hà Nội cũng vậy, Sài Gòn cũng vậy, bây giờ bán vé trên hệ thống điện tử, nhưng cũng không tránh khỏi nạn này, giờ Đà Nẵng cũng có chút chút…”

Vị này cho biết thêm là tình hình quản lý của ngành đường sắt Việt Nam nói chung đến nay hết sức lộn xộn, khó bề ổn định. Bởi hệ thống tổ chức quản lý không thể nào quan sát được lượng vé bán ra trên thực tế do nạn cò vé chợ đen, nạn ém vé và bán chỗ ngay trong chính nhân viên ngành đường sắt. Đây là chuyện không thể quản lý được.

Ra trực tiếp ngoài ga có người đó rồi, cứ gặp mấy bà giữ xe, cò bán hàng rong thì có liền. Nhiều vé có 50 ngàn đồng thôi, tùy vào từng nhà ga.
- Anh Cường

Lấy một ví dụ về nạn ém vé, vị này nói rằng tàu SE là tàu đặt biệt chạy xuyên Bắc – Nam nhưng lại bán vé cho từng chặng, vé do các ga mỗi tỉnh điều tiết. Người bán vé có thể thông đồng với nhân viên kiểm sát của các toa tàu để ém vé, ăn chia 50%. Và khi khách mua vé từ chặng A đến chặng B, nhân viên bán vé có thể báo với khách là đã hết vé theo loại khách yêu cầu nhưng lại báo về trung tâm là ghế đó bỏ trống. Thực ra thì ghế đó hoàn toàn không bỏ trống bởi các nhóm cò vé chợ đen trước đây sau bị bị ngành đường sắt xóa sổ ở các sân ga, họ chuyển sang cò người, họ sẽ tìm khách, hứa chỗ tốt và nhân viên bán vé sẽ đảm bảo giữ chỗ cho họ.

Điều này dẫn đến tình trạng tàu luôn đông khách, chật chội nhưng vé bán ra thì không được bao nhiêu. Bởi đã có sự ăn chia giữa nhân viên bán vé tàu với các cò khách và nhân viên kiểm sát. Đây là một hệ thống ăn chia khá nhịp nhàng.

Cường, một hành khách mua được chỗ ngồi giá rẻ nhưng không có vé trên chuyến tàu SE7, chia sẻ:

“Ra trực tiếp ngoài ga có người đó rồi, cứ gặp mấy bà giữ xe, cò bán hàng rong thì có liền. Nhiều vé có 50 ngàn đồng thôi, tùy vào từng nhà ga…”

Cường chia sẻ thêm là việc mua vé này không khó, kinh nghiệm đi tàu cho anh biết chỉ cần đến ga, tìm những quán bán hàng rong, quà vặt trong ga và đặt vấn đề, nhờ họ mua chỗ giùm, thậm chí có thể mua từ những cò chỗ qua mạng internet, khi họ đồng ý, giá vé sẽ rẻ còn 30% giá qui định. Ví dụ như đi từ Đồng Hới vào Đà Nẵng, nếu mua vé thì mất 330 ngàn đồng, nhưng nếu mua chỗ thì mất chỉ có 100 ngàn đồng.

Cùng đi với Cường có thêm một nhóm bạn hơn mười người, tất cả họ đều mua chỗ chứ không mua vé. Cường cho biết thêm là hiện tại, với khoản chi phí eo hẹp của một sinh viên năm cuối nên các bạn trong nhóm phải chọn cách mua chỗ mặc dù vẫn biết làm như vậy là tiếp tay cho tội ác. Cường nhận xét thêm rằng đi trên một chuyến tàu xuyên Bắc Nam lại cho thấy hình ảnh đất nước, đất nước giống như một đoàn tàu chở đầy những con sâu đục thân.