Sinh năm 1950, song ông Phạm Văn Hán vẫn còn khá trẻ với mái tóc xanh, dáng khỏe mạnh, nét mặt luôn tươi cười. Trong ngôi nhà ở phường Láng Thượng (Đống Đa, Hà Nội), ông đã ôn lại quãng đời cảnh vệ cũng như cơ duyên đưa mình đến với công việc cắt tóc cho các nguyên thủ.

Sinh ra và lớn lên ở Hưng Yên, năm 19 tuổi, chàng trai Phạm Văn Hán vào học trường Trung cấp công an ở Bắc Kạn. Kết thúc khóa học, do có những điểm trội về sức khỏe, ngoại hình, học vấn, lý lịch cũng như trình độ giác ngộ, ông được Cục Cảnh vệ (nay là Bộ Tư lệnh cảnh vệ) tuyển chọn.

Cục cảnh vệ có một đội làm nhiệm vụ cắt tóc và bảo vệ cho các lãnh đạo Đảng, nhà nước cũng như khách quốc tế đến Việt Nam công tác. Do biết một chút về nghề cắt tóc nên năm 1970, ông được cấp trên phân công làm nhiệm vụ này. Sau gần 2 năm vừa học vừa làm, tay nghề tiến bộ, ông được giao đến nhà riêng cắt tóc cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng.

Ông Phạm Văn Hán bảo ngoài nhiệm vụ cảnh vệ, công việc cắt tóc đã giúp ông được gặp gỡ nhiều nguyên thủ. Ảnh: Nguyễn Hòa.

“Đó là ngày 25/12/1971, đúng lễ Giáng sinh. Đứng đợi trong một căn phòng, tôi hồi hộp và lo lắng vô cùng vì không biết bác Đồng có vừa lòng khi lần đầu tiên tôi đến cắt tóc cho bác? Đúng 11h, bác Đồng từ trên cầu thang của tầng 2 bước xuống. Nụ cười hiền hậu, bác bắt tay, ôm vai kéo về phía mình". Chính phong thái gần gũi của Thủ tướng đã giúp ông Hán bớt lo lắng.

Trong lúc cắt tóc, Thủ tướng hỏi ông Hán nhiều chuyện về quê hương, gia đình, xã hội, trong đó có câu "Bố mẹ cháu có chăn nuôi nhiều lợn gà không?”. Ông Hán thành thật: “Nhà cháu nuôi một con lợn nái sắp đẻ và có rất nhiều gà”. Ông Hán không ngờ đến lần thứ hai được gọi vào cắt tóc, Thủ tướng vẫn còn nhớ đến chuyện đó và hỏi: “Lợn nhà cháu đẻ mấy con?”.

Người cựu cảnh vệ nhớ lại, thời kỳ ấy cắt tóc không có gương soi ngay nên Thủ tướng cứ nói chuyện mà không hay biết anh cảnh vệ đứng sau mồ hôi vã như tắm vì căng thẳng. “Tóc Thủ tướng Đồng rất mềm, cắt để mai sẽ tạo nên một mái đầu tròn rất đẹp. Da đầu thủ tướng đỏ, tướng mạo vuông vức. Hình thức đã toát lên những điều phi thường”, ông nhận xét về "khách hàng" đặc biệt của mình.

Sau Thủ tướng Phạm Văn Đồng, ông Hán cắt tóc cho Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng. Ấn tượng để lại trong ông về vị Chủ tịch là sự hiền hậu, rất mực yêu thương đồng bào. Ông kể: “Một lần tôi cắt tóc cho Chủ tịch đúng vào đợt mưa dài. Nhìn lên bầu trời xám xịt, nét mặt buồn buồn, Chủ tịch bảo mưa gió thế này úng ngập nhiều lắm, năm nay đồng bào lại thiếu ăn".

Được Chủ tịch tín nhiệm nên những năm cuối đời, ông Hán vẫn được gọi đến để cắt tóc. “Thương bác Tôn những tháng ngày đó lắm! Bác mệt mỏi, tuổi cao sức yếu, không di chuyển được, chỉ nằm trên giường bệnh. Nhưng cứ để tóc tốt quá là bác không chịu được, phải nằm để tôi cắt qua. Khi tôi cắt tóc phải có người trợ giúp nâng đầu bác quay bên này, lật bên kia, có lúc phải nâng bác dậy”, ông Hán kể, giọng trầm xuống.

Cắt tóc cho các lãnh đạo đều có quỹ thời gian nhất định. Như Tổng bí thư Lê Duẩn và Đại tướng Võ Nguyên Giáp yêu cầu “Chú có 10 phút thôi!”. Ông Hán phải thật tập trung, thao tác chính xác để hoàn thành đúng thời gian. Riêng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết lại xuề xòa "Chú cắt cho anh 25 phút thôi nhé”. Tuy nhiên, ông Hán vẫn mạnh dạn kiến nghị: “Anh hay đi công tác nước ngoài và lên vô tuyến đứng trước toàn dân cả nước, vì vậy em muốn mái tóc anh phải thật đẹp, anh cho em 35 phút". Ý kiến của ông được Chủ tịch đồng ý.

Ông Hán thành thật: “Trước đây còn trẻ, không dám đề xuất nhưng giờ mạnh dạn hơn. Hơn nữa việc góp ý là hoàn toàn đúng và đó là trách nhiệm của người cắt tóc, người lính cảnh vệ".

Bộ đồ nghề được ông Phạm Văn Hán rất nâng niu. Ảnh: Nguyễn Hòa.

Bên cạnh nhiệm vụ cảnh vệ, công việc cắt tóc giúp ông được gặp gỡ với nhiều lãnh đạo. “Từ năm 1970 trở lại đây, tôi đều có dịp được cắt tóc cho các lãnh đạo: Tổng bí thư Lê Duẩn, Tổng bí thư Trường Chinh, Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Đại tướng Võ Nguyên Giáp... Gần đây hơn là Tổng bí thư Lê Khả Phiêu, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết”. Ông Hán còn cắt tóc cho các lãnh đạo của Lào, Campuchia, như: Kayson Phomvihane, Hun Sen, Pen Sovann…

Hiện tại, ông Hán đã nghỉ hưu nhưng vẫn còn giữ đồ nghề cắt tóc như kỷ vật cuộc đời ban tặng. Riêng tầng 5 ngôi nhà đang ở, ông dành để bạn bè, người thân tới cắt tóc.

Vốn công tác lâu năm cùng ông Hán (từ năm 1978 đến 2009), thượng tá Nguyễn Trọng Hùng hiện công tác tại Bộ tư lệnh cảnh vệ cho biết, rất nhiều lần ông Hán nhận được lệnh đến cắt tóc cho các lãnh đạo Đảng và Nhà nước, cả nguyên thủ của Lào, Campuchia. "Anh ấy cắt cho nhiều lãnh đạo lắm, tôi không thể nhớ hết. Cơ bản là anh có tài và cũng rất có duyên với nghề này", ông Hùng nói.

Nguyễn Hòa

Hoài Khánh chuyển