Hai chính sách căn bản của cố Thủ tướng Lý Quang Diệu từ giai đoạn lập quốc được cho là nền tảng đem lại chính sách đối ngoại độc lập của Singapore ngày nay.

The Straits Times ngày 6/10 đã đăng bài bình luận của Tiến sĩ Feng Zhang, một học giả Trung Quốc trợ giảng tại Viện nghiên cứu Quốc gia Trung Quốc về Biển Đông (NISCSS) nhận định, Trung Quốc bắt đầu chính sách ngoại giao cưỡng chế đối với Singapore vì lập trường của quốc đảo này trong vấn đề Biển Đông.

Theo Feng Zhang, các tranh cãi gần đây giữa Đại sứ Singapore tại Trung Quốc Stanley Loh và Tổng biên tập Thời báo Hoàn Cầu Hồ Tích Tiến là rất bất thường trong lịch sử quan hệ Trung Quốc – Singapore.

“Hiểu những đe dọa và nhận diện đúng tín hiệu từ Bắc Kinh sẽ rất quan trọng đối với hai nước, để chỉ đạo mối quan hệ ổn định và ngăn chặn nó suy giảm hơn nữa,” ông viết.

Trước nhận định Trung Quốc bắt đầu chính sách ngoại giao cưỡng chế đối với Singapore, dư luận đặt câu hỏi : Phải chăng đây chính là lý do cố Thủ tướng Lý Quang Diệu luôn cố gắng duy trì chính sách ngoại giao độc lập của nước này với Trung Quốc?

Đại sứ Singapore tại Trung Quốc Stanley Loh (phải) bức xúc với Tổng biên tập Hoàn Cầu Hồ Tích Tiến với việc tờ này xuyên tạc phát biểu của Singapore tại Hội nghị thượng đỉnh Phong trào Không liên kết ở Venezuela hồi tháng 9. (Ảnh: SCMP)

Không chọn tiếng Hoa làm ngôn ngữ phổ biến cho Singapore

Theo lịch sử Singapore, quốc gia này có 75% dân số là người gốc Hoa khi tách khỏi Malaysia. Họ sử dụng tiếng Hoa để giao tiếp và làm ăn.

Nếu chọn tiếng Hoa làm ngôn ngữ phổ biến trong giao tiếp xã hội thì cũng là một sự hợp lý và tạo ra sự thuận tiện cho cả chính phủ lẫn người dân Singapore lúc bấy giờ.

Với những khó khăn của đảo quốc mới giành quyền độc lập, việc sử dụng tiếng Hoa làm ngôn ngữ phổ biến chính thức có thể giúp Singapore dễ nhận được sự chia sẻ từ Trung Quốc. Ngoài ra, cộng đồng người Hoa sinh sống và làm việc khắp thế giới sẽ hướng về họ.

Nhưng ông Lý Quang Diệu đã chọn tiếng Anh, nên sự giúp đỡ của cộng đồng người Hoa đối với Singapore không còn là nhân tố chính nữa. Điều đó cho thấy quốc gia này lựa chọn hướng đi độc lập hẳn với Trung Quốc.

Thủ tướng Lý Quang Diệu là người gốc Hoa nhưng chọn tiếng Anh làm ngôn ngữ phổ biến tại Singapore, điều đó nhằm tránh cho nước này bị đồng hóa bởi yếu tố “Trung Hoa” có thể biến họ thành một “phiên bản” của Trung Quốc.

Lập quan hệ ngay với Mỹ, nhưng từ từ với Trung Quốc

Nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Singapore – Trung Quốc, Ngoại trưởng Singapore Vivian Balakrishnan đã viết một bài xã luận trên China Daily ngày 29/2/2016.

Ông Balakrishnan nhấn mạnh rằng, Singapore được xem là người mở đường cho sự tham gia của Trung Quốc vào khu vực Đông Nam Á.

Bộ trưởng Ngoại giao Singapore cho rằng, Singapore và Trung Quốc đã có sự tương tác trong nhiều thế kỷ. Singapore luôn là một phần của con đường tơ lụa hàng hải. Đa số các công dân của của Singapore có tổ tiên từ Trung Quốc. Singapore và Trung Quốc có một mối quan hệ sâu rộng và lâu dài, vượt qua những rào cản chính trị.

Năm 1976, Thủ tướng Lý Quang Diệu có chuyến thăm đầu tiên mang tính bước ngoặt tới Trung Quốc và năm 1978, nhà lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình có chuyến công du quan trọng tới Singapore. Kết quả các chuyến thăm đó đã tạo nền tảng kết nối và phát triển quan hệ song phương.

Nhưng mãi đến năm 1990 thì quan hệ ngoại giao Trung Quốc – Singapore mới được chính thức thiết lập.

Lý Quang Diệu rất đắn đo và và cẩn trọng trong việc kết nối quan hệ với Trung Quốc. Nhưng nhà lãnh đạo này gốc Hoa đã chọn thiết lập quan hệ ngoại giao với Mỹ ngay khi Singapore tuyên bố độc lập khỏi Liên bang Malaysia vào năm 1965, cùng lúc Singapore gia nhập Liên Hợp Quốc.

Quan hệ với Mỹ là một trong những mối quan hệ quốc tế đầu tiên và quan trọng nhất của Singapore ngay từ thời lập quốc.

Kinh tế phụ thuộc rất lớn vào Trung Quốc, nhưng luôn chọn ngoại giao độc lập

Biểu đồ phản ánh sự phụ thuộc của các nước vào kinh tế Trung Quốc. Nguồn : Oxford Economics

Theo Ngoại trưởng Balakrishnan, Singapore là nước châu Á đầu tiên ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA) với Trung Quốc.

Singapore là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Trung Quốc trong giai đoạn 2013-2015 và Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Singapore. Hai bên đã quyết định nâng cấp các FTA vào cuối năm 2016.

Nhìn vào biểu đồ trên có thể thấy rằng Singapore là quốc gia duy nhất có giá trị GDP phụ thuộc vào kinh tế Trung Quốc lớn hơn giá trị hàng hóa xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc, với gần 20% GDP của Singapore. Trong khi kinh tế thương mại – dịch vụ chiếm tới 75% trong cơ cấu kinh tế của đảo quốc.

Điều đó cho thấy nếu quan hệ Trung Quốc – Singapore xấu đi thì kinh tế Singapore sẽ thiệt hại lớn, thậm chí có thể rơi vào khủng hoảng, nếu Bắc Kinh áp đặt các lệnh cấm vận.

Vậy nhưng, trong quan hệ đối ngoại của Singapore cho thấy quốc gia nhỏ bé này không hề lệ thuộc Trung Quốc, theo Straits Times.

Khi xảy ra tranh chấp lãnh thổ và hàng hải tại Biển Đông giữa Trung Quốc và một số quốc gia thành viên ASEAN, Singapore kêu gọi các bên kiềm chế và tìm cách giải quyết mâu thuẫn một cách hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, trên cơ sở Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.

Biển Đông là huyết mạch quan trọng cho sự sống còn của khu vực. Tất cả các nước có hoạt động thương mại đi qua Biển Đông, có lợi ích hợp pháp phù hợp luật pháp quốc tế, đều phải được tôn trọng.

Theo quan điểm của Singapore, ASEAN và Trung Quốc cần thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và nhanh chóng hoàn thiện xây dựng Bộ quy tắc ứng xử (COC).

Khi Tòa Trọng tài thường trực (PCA) ra phán quyết ngày 12/7 với vụ Phillipines kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông thì Singapore xem đó là một cơ sở pháp lý quan trọng cho ứng xử của các bên.

Quan điểm này của Singapore đến nay đã làm phật ý Bắc Kinh và kết quả là họ có thể phải đón nhận hiệu ứng tiêu cực hơn của ngoại giao cưỡng chế từ Trung Nam Hải.

theo Trí Thức Trẻ