Trong những tuần qua câu hỏi liệu nhà lãnh đạo chuyên chế Kim Jong-un của Bắc Hàn có khiếu khôi hài hay không dường như đã có câu trả lời rõ ràng. Bộ phim hài ‘The Interview’ của hãng Sony Pictures dường như không đem lại một nụ cười nào dù là nhỏ nhất từ nhà lãnh đạo của quốc gia bí ẩn nhất thế giới này.

Trong bộ phim do Evan Goldberg đạo diễn này, James Franco và Seth Rogen vào vai hai nhà báo được CIA tuyển dụng để ám sát Kim Jong-unn do Randall Park, tài tử người Mỹ gốc Hàn, thủ vai.

‘Hành vi chiến tranh’

Chỉ hai tuần sau khi đoạn phim giới thiệu ‘The Interview’ xuất hiện trên mạng, vào ngày 11/6, Bộ Ngoại giao Bắc Hàn đã gửi thư đến Nhà Trắng lên án bộ phim này là ‘sự khủng bố’ và ‘hành vi chiến tranh’. Sau đó, họ tiếp tục phản đối lên Liên Hiệp Quốc.

“Nếu Chính phủ Mỹ bỏ qua việc ra mắt phim này thì họ sẽ gánh chịu hậu quả,” phát ngôn nhân của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, đe dọa.

“Những kẻ tội phạm chế giễu nhà lãnh đạo của chúng tôi và phạm tội thù địch với Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên sẽ bị trừng trị theo pháp luật dù chúng có trốn ở đâu trên Trái Đất này đi nữa.”

Phim được dự tính ra mắt vào ngày 25/12 nhưng vào cuối tháng 11, các máy chủ của hãng Sony đã bị tấn công và một loạt các thông tin nhạy cảm đã bị rò rỉ trong một hành động trả đũa rõ ràng nhưng không được Bắc Hàn thừa nhận. Tất tần tật mọi thứ từ tiền thù lao mà hai diễn viên James Franco và Seth Rogen nhận được cho đến con số kỷ lục 47.000 nhân viên của Sony đã bị tung ra với lời đe dọa ‘sẽ còn có thêm hậu quả’ nếu phim vẫn được ra mắt.

Vấn đề là điều gì đã khiến Bắc Hàn có những lời lẽ nảy lửa và hành động hung hăng như vậy?

Đề tài Bắc Hàn

‘The Interview’ không phải là phim đầu tiên mà Hollywood lấy quốc gia cộng sản này làm đề tài. Trong vòng ba năm qua chúng ta đã thấy Bắc Hàn đã chiếm lấy Nhà Trắng trong một âm mưu khủng bố trong phim ‘Olympus Has Fallen’, năm 2013, và lật đổ toàn bộ chính quyền Mỹ trong ‘Red Dawn’, năm 2012.

Thậm chí trước đó, hồi năm 1988, hãng Touchstone, một chi nhánh của của hãng Disney, đã có phim ‘The Rescue’ mô tả một nhóm binh lính tìm đường vào Bắc Hàn để giải cứu cho người cha của họ đang bị bắt giữ. Ra mắt vào lúc mà Bắc Hàn còn ít được thế giới biết hơn, bộ phim không gây phản ứng gì từ phía Bình Nhưỡng.

Phim hoạt hình: ‘Team America: World Police’ của Trey Parker và Matt Stone từng mô tả ông Kim Jong-il, thân phụ của Kim Jong-un, là một kẻ tính tình cổ quái muốn thống trị thế giới. Tuy nhiên, phản ứng ngoại giao duy nhất mà phim này gây ra là lời yêu cầu hủy chiếu ở Cộng hòa Czech. Parker và Stone phải xem mình rất may mắn vì lúc này Rogen và Franco đang tự hỏi các tay tấn công mạng còn tiếp tục rò rỉ những thông tin gì nữa.

Đe dọa từ miền Bắc

Tuy nhiên, hơn cả nước Mỹ, người anh em của Bắc Hàn ở phía nam bán đảo Triều Tiên mới là nước bị ám ảnh nhất với người láng giềng phía bắc của họ. Ngay khi Nam Hàn bước vào kỷ nguyên phim ảnh thương mại mới vào cuối những năm 90, những đạo diễn thành công là những người sử sụng mối đe dọa từ miền bắc làm đề tài.

Phim Shiri, được sản xuất vào năm 1999, là một phim hành động theo kiểu Hong Kong điều tra về nỗi ám ảnh của người dân Nam Hàn rằng có một bộ phận nằm vùng của Bắc Hàn trong lòng đất nước họ. Với những tin tức về những âm mưu ám sát Tổng thống Chun Doo-hwan vẫh còn như in trong đầu người dân Bắc Hàn, Shiri đã trở thành phim sản xuất trong nước có doanh thu cao nhất mọi thời đại và khiến người dân Nam Hàn lo sợ rằng miền Bắc có thể đang sẵn sàng tấn công họ bất cứ lúc nào.

Chủ đề thống nhất bán đảo Triều Tiên đã trở thành một đề tài ăn khách khi mà một năm sau đó đạo diễn Park Chan-wook đã làm phim JSA về căng thẳng giữa hai miền. Lấy bối cảnh hoàn toàn ở khu phi quân sự dọc theo vỹ tuyến 38, bộ phim nói về sự liên hệ khó tin giữa những người lính của hai miền. Lẻn vào vùng không ai kiểm soát, những người lính của hai bên đã chia sẻ thức ăn, hút thuốc và nói chuyện phiếm về nỗi chung của con người. Khó có thể phân biệt những người lính đã bị chia cắt về địa lý như họ.

Trong khi Mỹ và Nam Hàn đưa Bắc Hàn vào những bộ phim hài và phim tâm lý của họ thì chúng ta cũng nên xem xét Bắc Hàn nhìn thế giới bên ngoài như thế nào thông qua điện ảnh của họ.

Điện ảnh Bắc Hàn

Trước khi qua đời hồi năm 2011, Kim Jong-il đã tích trữ có lẽ là một bộ sưu tập phim tư nhân lớn nhất thế giới. Bản thân ông ta cũng từng viết một cuốn sách về điện ảnh, gửi các kỹ thuật viên đi các nước xã hội chủ nghĩa ‘anh em’ để học nghề và còn đi xa đến mức bắt cóc một đạo diễn danh tiếng ở Nam Hàn và ép buộc ông này đạo diễn các bộ phim cho miền bắc.

Khác với Mỹ và Nam Hàn có những diễn viên người Hàn để vào vai các nhân vật Bắc Hàn, Bình Nhưỡng phải dùng đến những sỹ quan Mỹ đào tẩu mà họ bắt được để yêu cầu họ đóng vai người Mỹ trong phim.

Với những chiếc mũi giả và những trò quậy quá khi say xỉn, người phương Tây được mô tả một cách tầm thường nhất. Đối với những khán giả Bắc Hàn vốn say mê phim ảnh thì không có sự phân biệt giữa màn ảnh và đời thường.

Do đó có lẽ phản ứng dữ dội của Bình Nhưỡng đối với ‘The Interview’ là nỗi sợ của chính quyền nước này vốn tin rằng ngày càng nhiều ảnh hưởng bên ngoài thâm nhập vào Bắc Hàn thông qua phim ảnh, phát thanh và thậm chí là tín hiệu điện thoại di động thì hình ảnh một đất nước hoàn hảo của họ sẽ dần bị xói mòn.

Và khi mà ‘The Interview’ khắc họa Kim Jong-un và chế độ của ông ta đầy sai lầm như thế thì nước này càng có lý do để phản ứng quyết liệt nhất có thể.

Bản tiếng Anh bài này đã được đăng trên BBC Culture.