Lũ thủy điện

Hơn 230 người chết sau những cơn mưa lớn ở miền Trung, mà nguyên nhân trực tiếp là những đập thủy điện xả lũ, gây nên thảm cảnh mà giới truyền thông gọi là lũ chồng lên lũ.

Điều đáng nói là chuyện đập thủy điện xả lũ làm chết người, làm thiệt hại tài sản người dân không phải là chuyện mới. Năm nào cũng vậy cứ đến mùa mưa ở miền Trung là đập thủy điện lại xả nước là chết người.

Những tiếng nói phản biện đầu tiên cho chuyện này đến từ những trang mạng điện tử không do nhà nước kiểm soát, rằng chính những nhóm người có quyền lợi lớn do thủy điện mang lại đã có quyền lực quá lớn, duy trì nó, mặc kệ tính mạng người dân.

Những tiếng nói phản biện thủy điện nay đã sang đến truyền thông chính thống của nhà nước.

Kỹ sư Nguyễn Tiến Trung viết trên trang của ông rằng “Cả nước điêu đứng, hi sinh cho quyền lợi của một nhóm nhỏ có đặc quyền, đặc lợi, và ông đặt câu hỏi phải chăng Đó gọi là công bằng Xã Hội Chủ Nghĩa?”

Một số người đang kêu gọi để tang cho hơn hai trăm đồng bào bị thiệt mạng vì lũ trong năm nay, với một bảng trắng chữ đen bắt đầu được chia sẻ trên mạng xã hội.

Kỹ sư Nguyễn Văn Thạnh người từng đề xuất việc kiện các nhà máy thủy điện làm chết người cách đây vài năm đặt câu hỏi làm thế nào để giải quyết thảm nạn ngập lụt tại miền Trung trong tình hình hiện nay:

“Vấn đề giải quyết thế nào?

Đổ cho trời? Xót xa, đau lòng? Mang mì tôm cứu trợ? Chỉ trích, ai oán chính quyền? Nguyền rủa lòng tham các nhà tư bản đỏ đen,...

Tôi nghĩ các hướng đi trên không giải quyết được vấn đề. Tất nhiên nó cũng cần thiết.

Tôi biết nếu có một chính quyền trong sạch, trách nhiệm thì giải quyết được nhiều chuyện trong mớ thảm họa trên. Nhiều người thấy chuyện này, muốn làm cách mạng hay làm gì đó để có một chính quyền mới. Tuy nhiên hiện nay không thể làm được điều này.

Vậy chúng ta phải làm gì?

Chỉ ra nguyên nhân thực chất của thảm nạn trên là do: phá rừng, làm thủy điện, qui hoạch sai ở các đô thị,....

Đòi: minh bạch”

Trong cùng thời gian lũ lụt này lại diễn ra lễ kỷ niệm 70 năm ngày toàn quốc kháng chiến. Trong buổi lễ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc kêu gọi toàn dân giữ vững tinh thần toàn quốc kháng chiến. Luật sư Lê Công Định liên hệ lời nói của Thủ tướng với những nạn nhân của trận lụt:

“Tôi hoàn toàn đồng ý với Thủ tướng về suy nghĩ này. Trước tình trạng ngập lụt ở miền Trung khiến hàng trăm người chết mà nhà nước vẫn bình chân như vại, thiết nghĩ toàn quốc có lẽ sẽ phải kháng chiến không sớm thì muộn thôi.”

Nhà báo Trung Bảo lại nhớ đến ngày toàn quốc Việt Nam để tang cho ông Fidel Casto, người Cuba, ông viết rằng: “Sẽ là một trò đùa dở nếu sau lễ quốc tang cho ông Fidel Castro mà nhà nước không nói gì về những mất mát của người dân do thuỷ điện xả lũ.”

Những ngôi nhà ngập nước ở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình ngày 15 tháng 10 năm 2016. AFP photo

Trước sự bất lực trước thiên tai và nhân tai thủy điện hàng năm, blogger Nguyễn Anh Tuấn nhìn thấy nguyên nhân của nó chính là hệ thống chính trị của Việt Nam, mà sâu xa hơn nữa chính là thái độ thờ ơ của dân chúng trước chính trị:

“Nhìn từ một hướng khác, dù rất cay đắng nhưng vẫn phải thừa nhận, một khi người dân chúng ta vẫn thờ ơ với chính trị - thứ tác động toàn diện đến đời sống chúng ta, và để mặc những kẻ nắm quyền muốn làm gì thì làm, thì chính trị sẽ bắt chúng ta trả những cái giá chẳng hề rẻ chút nào.”

Đó là chuyện chính trị

Tại sao cơn lũ lại là chuyện chính trị?

Luật sư Lê Luân giải thích:

“Chính trị nó có thể là chuyện làm quan, chuyện bầu cử, chuyện đảo chính, chuyện binh biến, biểu tình, nhưng chính trị nó cũng đơn giản như chuyện của miếng cơm, manh áo của các bạn vậy.

Bạn đang sống dưới sự tác động của chính trị mỗi ngày, từng phút và hàng giờ bởi các chính sách từ nhà nước ban hành ra để điều hành xã hội.

Bạn hít thở độc hại là do nhà nước này đã không kiểm soát được các hành vi gây ô nhiễm không khí, bạn uống nước độc, ăn thực phẩm bẩn là do chính quyền đã không làm tròn nhiệm vụ là quản lý và đảm bảo thực phẩm an toàn theo chức trách của mình.

Bạn đóng tiền nhưng con mình học dốt và còn bị cô giáo chèn ép hay thậm chí giáo viên còn tính sai một phép toán để cho con bạn điểm thấp, đó là vì các bạn phó mặc cả nền giáo dục này cho chính quyền thiết lập và áp đặt lên mà bạn cứ ngoan ngoãn học theo.”

Một cậu bé chèo thuyền qua ngôi nhà bị ngập tại tỉnh Bình Định hôm 18/12/2016. AFP photo

Trên góc Suy Gẫm của trang Dân Luận, cũng có lời kêu gọi mọi người đừng thờ ơ với những gì diễn ra xung quanh mình:

“Môi trường là của chung, vì vậy chúng ta dường như không ai nghĩ đến chuyện giữ gìn nó cả. Nhưng nên nhớ rằng bạn người thân của bạn có thể sẽ trở thành nạn nhân kế tiếp của một môi trường ô nhiễm đấy!”

Luật sư Lê Luân viết tiếp rằng chỉ có một cách duy nhất để có được mọi thứ tốt đẹp hơn là phải dấn thân, làm cho thể chế phải thay đổi, chứ nó không bao giờ tự thay đổi:

“Đừng bao giờ chờ đợi họ, một chính quyền được uỷ nhiệm mà tồn tại và được nuôi dưỡng bằng những đồng tiền thuế của dân, tự nó tốt lên, mà hãy bắt họ phải tuân thủ bằng những đạo luật văn minh và khoa học, và không được làm điều xấu hoặc cho phép ai làm điều tương tự để xâm hại tới người khác.

Con người tạo nên thể chế, nhưng thể chế quyết định đến trình độ và sự văn minh của một quốc gia. Và chỉ đến khi người dân có thể biết được nó, tức thể chế, cần phải thay đổi thì lúc đó mới có cơ hội cho dân tộc đó đi lên với thế giới tươi đẹp ngoài kia mà họ đã thừa hưởng những giá trị phổ quát đó từ hàng trăm năm trước, mà vốn là ao ước của toàn nhân loại trên trái đất hữu hạn và nhỏ bé này.”

Sự dấn thân đã bắt đầu, và tác giả Minh Anh trên trang Tạp chí Luật Khoa thấy rằng các nhóm xã hội dân sự đã phát triển ở Việt Nam:

“Hòn đá tảng của xã hội dân chủ là ý thức tham gia quản lý xã hội của công chúng. Một xã hội dân sự năng động có tác dụng khuyến khích công chúng tham gia chính trị, có mục đích và kỹ năng chính trị của họ trong chế độ dân chủ, và thúc đẩy nhận thức về nghĩa vụ cũng như các quyền của công dân dân chủ.

Xã hội dân sự năng động còn tạo ra một vũ đài cho sự phát triển các thành tố dân chủ khác, như khoan dung, ôn hoà, sẵn sàng nhượng bộ, và tôn trọng các quan điểm khác biệt.”

Không những các nhóm dân sự được thành lập, mà còn có cả những nhóm hoạt động chính trị nữa. Nhưng những hoạt động đó đang diễn ra hết sức khó khăn.

Đầu tiên là sự cản trở quyết liệt của đảng cộng sản cầm quyền.

Luật sư Lê Công Định hoàn toàn đồng ý với ông Brad Adam đại diện khu vực châu Á của tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế rằng những người cộng sản Việt Nam tuyệt nhiên không hề muốn chia sẻ quyền lực chính trị bằng những cuộc bầu cử đa đảng có cạnh tranh với các đảng phái chính trị khác.

Trong khi đó thì một cựu quan chức cao cấp của đảng cộng sản là ông Phan Diễn nói với báo chí rằng đảng của ông đã không còn tính kiêu ngạo cộng sản như mấy chục năm trước nữa. Tác giả Hà Hiển đặt câu hỏi kiêu ngạo cộng sản là gì, và tự trả lời một cách trào phúng:

“Từ năm 1954 đến 1975, đúng là “ta” đã chiến thắng được “hai đế quốc to” cùng với được hơn chục nước trên thế giới đã đi theo con đường mà Lê nin đã chọn, tức theo Chủ Nghia Cộng Sản, từ đó các Cụ nhà mình thấy Chủ Nghĩa Cộng Sản “oách” quá, cứ đà này cả thế giới gần 200 nước sẽ theo Chủ Nghĩa Cộng Sản hết sạch, dưới ngọn cờ bách chiến bách thắng của chủ nghĩa Mác Lê nin sẽ đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác rồi tiến lên giải phóng cả Hoa Kỳ, Ý, Đức, Anh, Pháp …abc… thoát khỏi ách bóc lột của Chủ Nghĩa Tư Bản …hu hu…!!!

Từ những nguyên nhân trên các Cụ lớn nhà mình mới sinh ra thói “Kiêu ngạo cộng sản”  tuy không tốt nhưng có cái để …kiêu ngạo, nhưng các cụ nối ngôi sau này chẳng có cái gì lận lưng để mà “kiêu ngạo” cả. Chỉ là ăn theo thôi! Nên đúng là… “kiêu ngạo vì những cái không phải của mình” hay còn gọi là “kiêu ngạo cộng sản!”

Song, từ chính phía những người hoạt động đối lập với đảng cộng sản cũng có nhiều khuyết điểm, làm cho họ không trở nên mạnh mẽ đối trọng với những người cộng sản được. Một trong những vấn đề trở ngại đó của họ, theo blogger Kami, là những nguồn tiền nuôi dưỡng sự hoạt động của họ:

“Chính trị phải xuất phát từ sự tự nguyện và sẵn sàng hy sinh cho lý tưởng đó của tổ chức của mình. Chính trị không bao giờ có thể dùng tiền để thuê người đồng hành.

Đó là điều ấu trĩ, thậm chí là ngu xuẩn của nhưng người không biết làm chính trị. Đáng tiếc, nó lại là một thực tế đã và đang diễn ra kéo dài hàng chục năm nay rồi.”

Câu chuyện miếng cơm manh áo hàng ngày cũng được luật sư Lê Công Định quan sát thấy trong giới đồng nghiệp của mình, điều làm cho họ không thể hữu hiệu hơn trong công cuộc chấn hưng đất nước.

Trở lại với những cơn lũ thủy điện, Luật sư Lê Công Định viết tiếp:

“Tất cả cho thấy sự bế tắc không lối thoát, không phải của nhân dân, mà của nhà cầm quyền. Song chính sự bế tắc đó lại thắp lên ánh sáng của niềm hy vọng.

Sức chịu đựng của toàn dân dường như đã đến ngưỡng. Một lần nữa, tôi vẫn mong các nhà lãnh đạo của chế độ hiện hành nhận ra ngưỡng chịu đựng này để giải quyết và khai thông bế tắc.

Đừng khiến trận lũ lớn miền Trung hôm nay trở thành trận lũ kinh thiên động địa nhấn chìm quý vị trong cơn giận dữ của toàn dân ngày mai.”

Ông viết tiếp rằng: “Dân tộc Việt Nam rất vị tha, nhưng sự rộng lượng không phải vô điều kiện và mãi mãi.”