“Nhợt nhạt”, “thụ động” là những từ báo chí Mỹ dùng để mô tả ông Obama, ứng cử viên Đảng Dân chủ, trước ứng cử viên Đảng Cộng hòa, ông  Mitt  Romney, tại cuộc tranh luận trực tiếp truyền hình đầu tiên  dài 90 phút đêm  3-10 vừa qua ở Trường Đại học Denver, bang Colorado.

Phản pháo muộn mằn

Thế nhưng, chỉ 15 giờ sau, ngày 4-10, ông Obama  đã xuất hiện trước 12.500 ủng hộ viên trong một công viên ở Denver với hình ảnh hoàn toàn khác hẳn. Ông tự tin hơn, lập luận cũng sắc bén hơn. Chẳng hạn, ông bắt đầu bài nói chuyện của mình thế này: “Khi bước lên sân khấu, tôi bắt gặp một gã rất năng động tự xưng là Mitt Romney mặc một chiếc áo lu-dông kiểu thể thao. Nhưng đó đâu phải là Mitt  Romney”.

Bởi vì theo ông Obama, Mitt Romney thật  - vốn là một doanh nhân triệu phú - từng hứa với người giàu rằng sẽ  giảm 5.000 tỉ USD tiền thuế, vậy mà “tối hôm qua, cái gã đứng trên sân khấu lại nói chẳng biết gì về chuyện đó”. Mitt Romney thật cũng từng nói muốn giảm sĩ số giáo viên đứng lớp,  vậy mà “cái gã đứng trên sân khấu lại nói yêu mến giáo viên đến nỗi sẽ tăng sĩ số giáo viên”… Tóm lại, “cái gã đó chẳng muốn nhận trách nhiệm về những  gì Mitt Romney thật nói hồi năm ngoái. Nếu muốn làm tổng thống thì phải nói thật với dân chứ” - ông Obama kết luận.

Trong bài diễn văn kéo dài 20 phút, ông Obama hùng hồn vạch trần những  lời dối trá của địch thủ nhưng quá trễ, theo nhận định của  đặc phái viên báo Le Monde (Pháp) tại Denver.

“Hiệp đấu” đầu tiên tại Denver đã thu hút 67,2 triệu khán giả xem 12 đài truyền hình, tăng 28% so với cuộc tranh luận đầu tiên giữa 2 thượng nghị sĩ Barack Obama và John McCain cách đây 4 năm. 67% trong số này cho rằng chiến thắng hiệp 1 này thuộc về ông Romney, theo một cuộc thăm dò nhanh của đài CNN. Tuy nhiên, vẫn còn 2 hiệp đấu nữa vào ngày 16-10 tại Trường Đại học Hofstra, bang New York và ngày 22-10 tại Trường Đại học Lynn de Boca Raton, bang Florida.

Sao không “ăn miếng trả miếng”?

Tờ Time, tuần báo lớn nhất ở Mỹ  và thế giới  (25 triệu độc giả, trong đó có 20 triệu ở Mỹ), cho rằng ông Obama đã thể hiện “một thành tích tệ hại chưa từng thấy ở một vị tổng thống đương chức” và nhận định rằng thất bại này là một bí ẩn. Theo tờ báo, ông Obama không nên tự kiềm chế  chuyện “ăn miếng trả miếng” .

Chẳng hạn, ông phải tấn công Romney khi ông này nói  chính quyền hiện tại đang  “siết cổ” tầng lớp trung lưu: “ Này Mitt, ông đang nói dối  với chúng tôi đó. Bill Clinton là một bằng chứng. Ông ấy tăng thuế nhà giàu và kinh tế phát triển chưa từng thấy. Khi ông Bush giảm thuế thì kinh tế sụp đổ. Vậy ông định làm gì để tránh vết xe đổ đó?”.

Tuy nhiên, điểm yếu thật sự của ông Obma, theo Time,  chính là phản ứng quá chậm chạp. “ Phải mất nửa giờ, ông Obama mới nói về người dân Mỹ”, trong khi ngay từ đầu, ông Romney đã huyên thuyên về sự khốn khó của người dân bình thường dưới chế độ Obama.

Theo tờ Los Angeles Times, sự khác biệt giữa 2 ứng cử viên là vấn đề tập luyện. Trước khi đối đầu với ông Obama, ông Romney đã được “rèn giũa”  qua 19 cuộc tranh luận với đối thủ “gà nhà” (Đảng Cộng hòa) trong mùa bầu cử sơ khởi. Trong khi đó, ông Obama - với cương vị là tổng thống, ứng cử viên gần như đương nhiên của Đảng Dân chủ - ít có dịp “rèn giũa vũ khí”.  Lần cuối cùng, ông bị tấn công và phản công thành công trước công chúng là ngày 13-10-2008. Đó là lần ông tranh luận vòng 3 với đối thủ John McCain.

Quà kỷ niệm ngày cưới tệ nhất

David Axelrod, một trong các cố vấn nòng cốt của ông Obama, giải thích rằng  sở dĩ ông Obama - vốn là một nhà hùng biện - quyết định không “đánh trả” quyết liệt bởi vì không muốn biến cuộc tranh luận thành một “màn trình diễn quyền Anh” dù là bằng ngôn từ. Cũng theo ông Axelrod, ông Obama chỉ muốn nói chuyện với người dân hơn  là “ăn miếng trả miếng” với đối thủ. Tuy nhiên, điều này sẽ không lặp lại ở Hempstead. Tổng thống lúc đó sẽ thể hiện tinh thần chiến đấu hết mình, ông Axelrod nhấn mạnh.

Từ giờ đến đó, ông Obama sẽ tập luyện ở một trại huấn luyện khác,  Virginia. “Quân xanh” có thể là một người khác chứ không phải thượng nghị sĩ John Kerry như lúc đầu.

Tuy vậy, theo nhiều vị cố vấn khác, vẫn chưa vén được màn bí mật đằng sau thất bại của ông Obama. Một trong những giả thuyết lan truyền mạnh nhất là “độ cao”, theo cựu phó tổng thống Al Gore . Denver là thành phố nằm cách mặt biển 1.609 m. Ông Obama đã sai lầm khi tập luyện ở Henderson, bang Nevada, chỉ cao hơn mặt biển 600 m.

Bob Woodward, trưởng lão ngành báo chí điều tra, lại cho rằng “có cái gì đó” làm cho ông Obama mất tập trung. Có thể đó là một bản báo cáo mật của tình báo hoặc một vấn đề cá nhân. Về điểm này, một số người cho rằng do Tổng thống Obama không thể tổ chức một buổi kỷ niệm ngày cưới một cách lãng mạn và riêng tư như ông thường làm. Ngày 3-10 trùng hợp với ngày ông Obama cưới bà Michelle tròn 20 năm. Thất bại của ông Obama có thể được coi là món quà kỷ niệm ngày cưới tệ nhất đối với bà đệ nhất phu nhân.

Kỳ tới:  Quảng cáo nói xấu nhau