Cõi Người Ta

Trần Văn: Người Lính Già Với Tứ Khoái

Chúng ta có thể nói là mình có hạnh phúc thực sự khi có sức khỏe tốt, chịu đi tập thể dục, có cơ hội du lịch thường xuyên, ngủ ngon, ăn uống ít kiêng cử khi vào tuổi hoàng hôn.

Bài viết này nhằm nói với quý chiến hữu và các cụ ông nhiều hơn quý cụ bà, mong chư hải nội quân tử thông cảm.
Trong sách lược chiến tranh du kích của cộng sản Tàu, Mao “xếnh xáng” đã đưa ra chiến thuật tấn công thần tốc nhằm dành thắng lợi cuối cùng. Đó là chiến thuật du kích: Tứ Khoái Nhất Mạn, dịch nghĩa tiếng Việt: 4 nhanh 1 chậm. Ở đây, chúng ta không bàn về chiến thuật này của họ Mao mà người viết muốn nhắc nhở quý vị có tuổi lưu ý, chúng ta đổi ngược lại hoàn toàn 4 nhanh thành 4 chậm, 1 chậm thành 1 nhanh, nghĩa là người cao niên chậm về nhiều thứ, tứ bề thọ địch dù chậm mà chắc (bệnh) hay nói cách khác bị 4 cái chậm đi đứng, ăn ngủ, suy nghĩ, làm việc đều chậm mà chỉ có 1 cái nhanh là chết nhanh hơn người trẻ tuổi.
Cuộc sống hàng ngày của giới lớn tuổi – người lính già thường thay đổi nhiều so với hồi tráng kiện sung sức của mấy chục năm trước. Sự thay đổi về nhiều khía cạnh tâm sinh lý và ngay cả cách ăn ở nữa.
TỨ KHOÁI THỜI TRẺ
Thời trai trẻ, khi nghe ai nói đến tứ khoái, người thanh niên nghĩ ngay đến 4 khía cạnh ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của con người, có người cho là đúng cũng có người không đồng ý, nhất là quý vị “đạo cao đứt họng”. Nhưng, đến tuổi hoàng hôn, cái quan niệm sống hồi còn trẻ phải được cải biến, cập nhật cho phù hợp với độ tuổi qua suy tư, kinh nghiệm của cuộc đời mà người cao niên đã từng trải qua.
Tứ khoái hồi xửa hồi xưa, thời trai trẻ, nhằm mục đích cho xác thịt nhiều hơn, nói cách khác, thuần chú ý về vật chất. Còn tứ khoái của quý cụ cao niên ngày nay lại hoàn toàn có chiếu hướng “tâm linh”, siêu thoát nhiều hơn thuở vàng son tuổi trẻ.
Cụ thể tứ khoái của tuổi già: Ăn – Ngủ – Thể dục – Du lịch hay nói ngắn gọn lại một tí thành Ăn – Ngủ – Thể – Du.
Trước hết, chúng ta thử bàn tổng quát về cái khoái thứ nhất và thứ nhì, dù trẻ hay già cũng đều cần thiết vì có thực mới vực được đạo, ăn để mà sống. Còn ngủ cũng vậy vì 2 từ này đi chung với nhau như cặp bài trùng. Ăn ngủ được là tiên, không ăn không ngủ như tiền vứt đi. Ai ăn đươc thì ngủ cũng được, cũng như ngủ đươc đầy giấc thì ăn cũng ngon miệng, trường hợp ngoại lệ rất hiếm. Khi về già, chế độ ăn uống lại phải cẩn thận để tránh 4 bốn ăn chơi xâm nhập vào cơ thể để hạ đo ván các cụ – các chiến sĩ già, do 3 chàng họ Cao: Cao Mỡ – Cao Đường – Cao Máu và bệnh Alzheimer, chưa kể còn hàng chục thứ bệnh khác đang rình rập chờ giờ xung phong tấn chiếm mục tiêu loại các chiến sĩ ra khỏi vòng chiến đấu ở thế gian này.
Còn cái món thứ ba của tứ khoái hồi trẻ, đến tuổi già kể như “tắt thuốc qua cầu”, quên phứt cho yên chuyện. Tuổi già đến, ai cũng sụm bà chè, hết xí quách 100% hay 30-50/100. Nếu ai còn súng đạn thuộc lọai ngon lành, nghĩa là có cấp số đạn dự trữ nhờ tập thể dục và chế độ ăn uống, thuốc bổ, hoặc thuốc lên giây cót như viagra, cialis… có thể còn sử dụng súng được.
Súng đạn hồi thời vang bóng, hào hoa phong nhã, Thượng Đế sinh tạo ra con người, Ngài rất công bình, đối với đàn ông cấp số đạn dược bằng nhau. Nhưng có người nhìn trời hiu quạnh mà than rắng: tại sao, tôi mới hơn 50 cái xuân thu mà đã yếu xìu rồi?. Có “cụ non” vừa mới bước qua cái ngưỡng cửa lục tuần, súng thì còn nhưng lên đạn, đạn lép hay cò súng như bị rĩ sét không bắn trúng hồng tâm điểm như thuở xa xưa, thời sung mãn, bắn bá phát bá trúng.
Trước kia, sau khi đánh trận hay đi xa về có vị quậy quá trời, mang súng đi bắn tứ tung tùm lum tùm la nên bây giờ đạn và thuốc bồi kể như “cạn tàu, ráo máng” rồi còn tính mần răng chừ! Trong khi đó có cụ lên thất thập cổ lai hy, đạn dược được sử dụng hạn chế mấy chục năm trước nên bây giờ cấp số đạn vẫn còn khả dụng dù không được toàn hảo, nhưng khi đạn đã lên nòng, bóp cò súng vẫn nghe tiếng nổ đì đoàng dù âm thanh nghe hơi khác, nhỏ hơn xưa một tí xíu.
Còn cái khoái thứ tư, không cần phải “phụ đề Việt ngữ”, ai cũng biết, nếu đường tiểu tiện mà bị “đắp mô” như VC ác ôn “hồi nẩm” đắp mô trên các con lộ giao thông, kể như có chuyện lớn, sinh ra đủ thứ bệnh. Vì vậy con đường đại tiện, bài tiết phải thông suốt thường trực. Mọi người bất cử tuổi nào cũng phải, sau khi ăn – uống nhiều nước, ăn rau cải, trái cây, uống sữa… càng nhiều càng tốt để cho nhu động ruột làm việc điều hòa tạo thêm hưng phấn cho cuộc sống. Nên ghi nhớ, chúng ta tuyệt đối tránh táo bón.
TỨ KHOÁI CỦA QUÝ CỤ CAO NIÊN CHIẾN SĨ GIÀ

Bây giờ, chúng ta thử đề cập đến tứ khoái của người già. Cái ăn cái ngủ thay đổi nhiều, phiền toái, người lớn tuổi ăn ít ngủ ít mà còn kiêng khem hàng bao nhiêu thứ nữa như mỡ, đường, mặn, chất nóng, chất cay và ngay cả cơm cũng phải hạn chế… Vì vậy, có nhiều người bạn già của người viết, than trời trách đất, đến tuổi già sao kham khổ quá, bác sĩ bảo kiêng, con cháu bảo phải cứ nhiều thứ quá, còn thú vị gì nữa cho cuộc sống.
Khi ăn cá canh chua mà không chấm nước mắm nguyên chất mà chấm với nước mắm pha loãng, ăn canh chua làm sao ngon được.
Quý cụ ơi! Nước mắm nguyên chất mặn quá trời mà các cụ ngâm miếng cá vào trong ấy rồi đưa vào miệng thưởng thức có thể tuyệt vời thích thú, nhưng các cụ có biết không, nếu sau đó chốc lát, thử đo máu chắc chắn độ máu sẽ lên thêm vài độ. Vì vậy, người cao huyết áp nên hạn chế tối đa ăn mặn để tránh cảnh đứt bóng giữa “chừng xuân”. Còn người có mỡ cao trong máu kể như da gà, da vịt, da heo, mỡ đều chào thua hay các loại tôm cua, nói chung là đồ biển, ăn phải rất cẩn trọng, chưa muốn nói không ăn lại càng tốt cho sức khỏe hơn. Quý vị cao niên có độ đường trong máu cao, vượt qua biên giới, borderline, lại phải cử kiêng đường như tuyệt đối. Qúy vị thử tưởng tượng uống cà phê pha đặc mà thiếu sữa đặc có đường ngọt lịm như thói quen của người Việt mình, quả thật uống cà phê lạt nhách vô duyên. Nếu uống cà phê có nhiều sữa hoặc đường thì chắc chắn qúy vị sẽ khổ sở về bệnh tiểu đường sẽ gia tăng tốc độ. Như vậy, người lớn tuổi, về cảnh xế chiều, món ngon cao lương mỹ vị thấy thèm rơi nước miếng hay nuốt nước bọt ừng ực, thật tức cái mình phải kiêng hay không được quyền thưởng thức tự do.
Ôi! khổ quá phải không quý vị cao niên chiến sĩ già, khi chúng ta vào tù cải tạo của CS 39 năm trước, nằm gỡ lịch đếm thời gian, “khổ thấy mẹ”, bị đói khát triền miên, thường cầu nguyện Trời Phật phù hộ cho được sống về với gia đình vợ con… chỉ dám ao ước được có mỗi bữa ăn một chén cơm không độn, ăn với nước mắm nguyên chất là sướng cuộc đời rồi.
Nay, được ở xứ Mỹ tự do, giàu sụ, thức ăn ngon ê hề, nhất là trong các tiệc đám cưới, thiên hạ ăn nửa bỏ nửa, trông mà ngậm ngùi xót xa cho kiếp người tù và giới nghèo khổ của VN. Thức ăn đầy dẫy mà chiến sĩ già không dám ăn thả giàn để bù lại những năm tháng đói khát khổ sở cơ cực tột cùng, chúng ta phải “dậm cẳng” kêu trời, trớ trêu con tạo…
Ai cũng biết, các thức ăn truyền thống và ăn uống đúng cách là thể hiện tính văn hóa của dân tộc. Theo tôi, cái khổ nhứt của người già là ăn uống không được tự do thoải mái làm cho cuộc đời giảm bớt thú vị. hào hứng. Ngoài cách ăn uống ít lại còn bị hạn chế, cấm đoán nhiều thứ quá làm mất tự do mà mình đang sống trên một đất nước tự do số 1 trên thế giới. Da gà, da vịt, da heo quay béo ngậy, ngon ơi là ngon lại bảo mấy ông bà già cố gắng kiêng cử để tránh bị mỡ tích tụ trong máu. Chưa hết, các loại tôm cua, nhất là tôm hùm nữa được thết đãi thịnh soạn trong các yến tiệc mà bắt các cụ nhìn lơ thì tội nghiệp các chiến sĩ già quá. Các cụ sống chẳng còn bao lâu nữa mà bắt nhịn các món ngon hấp dẫn này, có chiến sĩ già nói chết còn sướng hơn. Nhưng, Trần Văn tôi sẽ mách nước các chiến hữu, đừng có “no” trong phần dưới, đề cập đến sự ích lợi của tập thể dục, chơi thể thao tích cực và thường xuyên, chúng ta sẽ hoá giải một phần nào sự lo lắng về ăn uống kiêng cử đó.
Mục đích bài viết này nhằm “gở rối tơ lòng” thòng của người lớn tuổi, có thể giúp quý chiến sĩ già ăn uống tương đối ít kiêng khem hơn mà đảm bảo sức khỏe không hề hấn gì mới hay về các chứng bệnh nói trên.
Như trên đã trình bày, ăn được ngủ được là tiên, không ăn không ngủ như tiền vứt đi. Ăn và ngủ đi đôi với nhau. Người lớn tuổi có nhiều thì giờ nghỉ ngơi hơn hồi còn trẻ, dù ăn ngủ ít, nhưng phải có chế độ ăn uống bổ dưỡng, cung cấp đủ calories, chất bổ cho cơ thể với điều kiện tiên quyết là phải đảm bảo an toàn cho sức khỏe nên ăn uống kiêng cử tùm lum và ngủ cũng phải có giờ giấc đàng hoàng… hơi kẹt đó qúy chiến hữu ơi!
Cái khoái thứ ba của người lớn tuổi là tập thể dục hay chơi thể thao thường xuyên và cái khoái thứ tư, cái khoái cuối cùng của người già là được đi đây đó càng nhiều càng tốt như làm chậm lại tuổi già, yêu đời hơn và đi một ngày đàng học được một sàng khôn… Có điều kiện mà không chịu đi du lịch nhiều, xin lỗi nha, chết còn sướng hơn đó quý vị ạ!
SỰ ÍCH LỢI CỦA LUYÊN TẬP THỂ DỤC

Đến tuổi về hưu chính thức, 65 tuổi, người xưa thường nói “quan tha ma bắt”, có nghĩa là đến tuổi về chiều hết đi cày kiếm tiền để vui thú điền viên hay đi du lịch đây đó cho biết mùi đời với thiên hạ, bù lại hàng mấy chục năm chịu cực khổ “sáng vác ô đi, tối vác ô về” làm việc trả nợ áo cơm. Năm tháng đi cày đã quá nhiều mà thời gian nghỉ cho khỏe cái thân già chẳng được bao lâu thì có nhiều thứ bệnh hỏi thăm sức khỏe và thần chết đến dụ khị, mời gọi ra đi.
Tóm lại, tuổi về hưu là tiếng chuông cảnh báo quỹ thời gian trên cõi đời này của chúng ta còn mỏng lắm, đó là những năm tháng cuối của đời người. Nếu quý cụ biết lo xa, nghĩa là chúng ta phải năng tập thể dục thường xuyên coi như là giống nhu cầu ăn và ngủ. Nếu quý cụ còn sức và con đam mê chơi thể thao nên chơi các môn thể thao nhẹ cũng rất tốt cho tuổi già vừa giải trí vừa tăng cường sức khỏe. Nhờ có tập thể dục mà chúng ta bảo quản quỹ thời gian qúy giá đó bằng cách làm chậm lại sự lão hóa, duy trì tốt sức khỏe, ngăn chặn nhiều chứng bệnh nguy hiểm…
Người già cần ăn ngủ ngon, du lịch có chất lượng để gây thêm hưng phấn, thoải mái , khỏe mạnh trong suốt quá trình về hưu thì quả thật về hưu có chuổi dài thời gian yêu đời và đáng sống. Muốn được như vậy, tọai lòng cho những người lớn tuổi, chúng ta phải có ý thức coi xem sự luyện tập thể dục là thỏi nam châm của cuộc sống và là kim chỉ nam của tuổi thọ vậy.
Nếu quý cụ không chịu tập thể dục, chơi thể thao gì hết mà chỉ thích ngồi một chỗ “động não”. Cả ngày với bàn cờ tướng hay thức cả đêm để “luyện chưởng” hay xem phim bộ thường xuyên hay vào “giải trí” ở các sòng bài suốt ngày làm cho cơ thể uể oải, mặt mày đờ đẫn, nhựa sống cũng bị loãng ra. Như vậy, energy trong người như bị tiêu tan thành mây khói, ăn uống sẽ mất ngon, tuổi thọ sẽ giảm xuống. Qúy cụ chơi vài ván cờ tướng một ngày cũng giúp kích thích não bộ mình hoạt động tốt, nên lắm, nhưng ham chơi nhiều quá thì vô cùng tai hại làm cho não bộ vì làm việc quá tải đưa đến mất căn bằng trong cuộc sống, lời thật mất lòng đấy!.
CÁCH TẬP THỂ DỤC TỐT NHẤT
Theo khoa sư phạm cho bài học về thể dục cũng giống như cách dạy học cho học sinh, nghiã là bài tập thể dục phải phù hợp với lứa tuổi và nam nữ cũng khác nhau, các động tác giúp cho các cơ bắp phát triển đồng bộ cho một thân thể tráng kiện trong một tâm hồn minh mẫn.
Nếu là giới phụ nữ, nhất là lúc còn trẻ quý vị phải chú trọng tập cho 3 vòng số 1, số 2 và số 3 phát triển, nẩy nở hay co thắt lại như ý mới nói được là thành công. Xin lỗi nhiều vị phụ nữ thấy công việc tập thể dục riêng cho 3 vòng này phải có nhiều thời gian, tính bằng năm, còn quý bà quý cô muốn đốt giai đoạn “tiến nhanh tiến mạnh tiến vững chắc” vào chỗ tiền mất tật mang thì cứ việc tự do đi vào thẩm mỹ viện là xong. Nhưng, quý vị nên nhớ, đó chỉ là kết quả trước mắt và nếu quý vị cũng lười tập thể dục nhằm giữ lại tình trạng “dễ coi” này, chỉ vài tháng hay năm sau sẽ “vũ như cẩn” và có chiều hướng đi xuống tệ hơn trước lúc chưa có bàn tay phù thủy của thầy lang chuyên đẽo, gọt, bơm, độn, sửa các cái.
Còn giới mày râu, lúc trẻ ham trác táng, tứ đổ tường đều có từng trải, chắc chắn quý vị ấy không bao giờ chịu tập thể dục vì thể dục là khắc kỵ với các thứ mắc dịch đó. Người xưa từng nói vô tửu bất thành lễ, nếu chúng ta uống rượu ít, xin lỗi, tôi không phải là bác sĩ, nhưng lạm bàn, có thể giúp cho mình thêm phần hưng phấn. Cái lợi trước mắt của rượu, người nào uống ít sẽ thấy ăn uống “bắt” hơn là không uống giọt nào, kế đến làm cho dạ dày thêm sung sức tiêu hóa các thức ăn lẹ hơn và rượu cũng kích thích tâm sinh lý nữa, xung trận trên giường cũng tốt. Nhưng, nếu uống rượu nhiều quá sẽ đưa đến làm rối loạn nhiều bộ phận trong cơ thể kể cả “trả bài” không thuộc và tai hại nhất là lái xe rất nguy hiểm cho mình và cho người khác. Hơn nữa khi cảnh sát phát hiện tình trạng có uống rượu mà lái xe kể như bị phạt về tội DUI. Nghe nói bây giờ tiền phạt các cái và phải đi làm cọt-vê, tính chung mất hơn 1 chục xấp giấy 100 và còn bị treo bằng nhiều tháng… vì tội uống rượu lái xe. Chuyên này gây đủ thứ phiền phức cho bản thân mình và cho vợ con hay những người chung quanh.
Qúy vị nghe ai nói đi tập thể dục hàng ngày hay chơi thể thao thường xuyên, quý vị yên chí, những người đam mê tập thể dục, chơi thể thao sẽ không uống rượu nhiều đến “quắc cần câu”, 3 bức tường khác cũng bị chào thua vì tập thể dục và các thứ tai hại về tứ đổ tường không đội trời chung, nhưng cũng có trường hợp ngoại lệ, xin miễn bàn.
Chúng ta đã nói nhiều về tập thể dục, và tập thể dục đúng bài bản càng có nhiều ích lợi và sẽ giúp chúng ta đạt kết quả tốt mong muốn. Mỗi lứa tuổi và giới tính đều có bài tập thể dục khác nhau. Nhưng, có điểm giống nhau, dù bất cứ ở hạng tuổi nào, một bài thể dục cũng thường chia ra làm 3 phần và kể luôn các động tác tập cho 1 bộ phần nào trong cơ thể cũng nên có 3 phần: khởi động, trọng động và hồi tỉnh.
Thí dụ đi bộ hay chạy trên máy treadmill, cũng phải chia làm 3 phần với thời lượng khác nhau. Khởi động chừng vài phút (2 phút) cho một lần tập chừng 30 phút, phần cuối hồi tỉnh cũng chừng 3 phút. Còn lại 25 phút dành cho phần trọng động tức là phần chính của động tác đi (chạy) 30 phút trên máy treadmill với nhiều tốc độ khác nhau. Khởi động bao gồm động tác chậm để lấy trớn, làm nóng máy cơ thể (warm up), phụ nữ có thể mới bắt đầu đi ở số 20 hoặc 25. Qua đến phần trọng động, tốc độ tăng 30, 35, đàn ông có thể tăng lên 40, 45… cho đến còn 2, 3 phút cuối để dành cho phần hồi tỉnh tuột xuống dần dần cho đến 20 thì chấm dứt tập trên treadmill 30 phút nhằm giúp các cơ bắp giảm hoạt động và “xả hơi” hoàn toàn.
Xuống hồ bơi cũng vậy, khởi động chừng 1 hay 2 vòng, sau đó bơi nhanh hơn với nhiều kiểu bơi khác nhau (nếu chúng ta biết). Hai kiểu bơi thông dụng nhất là bơi ếch và bơi sãi (free style). người mới biết bơi hay càng lớn tuổi nên chọn cách bơi ếch ít tốn sức hơn bơi sãi, còn bơi bướm chỉ dành cho thanh niên thanh nữ cường tráng và bơi ngữa cần am tường kỷ thuật bơi cao. Trong các môn thể dục, có thể nói môn bơi là môn tập luyện có tác động đến tất cả các cơ bắp trong thân thể. Hạn chế của môn này là nước thường lạnh nên các cụ dễ bị nhiễm lạnh. Tuy nhiên, với phương tiện ngày nay, hồ bơi trong nhà có điều hòa nhiệt độ của nước, mùa đông cũng như mùa hè, độ nóng lạnh của nước như nhau thích hợp cho người tập.
Tóm lại, bất cứ một bài tập thể dục nào cũng nên chia ra làm ba phần khởi động, trọng động và hồi tỉnh. Phần khởi động là làm warm-up cơ thể, phần trọng động là phần chính, chúng ta có thể tập nhiều thứ từ đầu, cổ, vai, 2 tay cho đến ngực, lườn, bụng, lưng và 2 chân… Phần hồi tỉnh là lúc từ từ lấy lại sức hay nói cách khác là “dưỡng quân” để chuẩn bị sang tập các thao tác khác. Người phụ nữ muốn tạp vòng số 1 được săn chắc hoặc được nẩy nở thêm, ở gym có nhiều máy tập cho vụ này. Muốn cho vòng số 2 được thon eo, bớt mỡ có rất nhiều máy tập cho vòng này kể cả ngồi ngâm trong bồn nước nóng – SPA, đưa cái bụng nhiều mỡ vào vòi nước nóng bắn mạnh ra vài phút làm vùng bụng ửng hồng lên, đốt mỡ hoặc đẩy mở chia cho các chỗ khác. Kinh nghiệm cho thấy rằng, tôi cũng thích uống la ve, mỗi lần 1 lon và hàng ngày có thể uống đến 2 hay 3 lon chia nhiều lần, mà bụng đến giờ này cũng không bị phình như nhiều vị liền ông khác, mới trên 40, 50 cái xuân già mà khi đi thường đưa cái bụng làm tiền đạo. Tôi cũng xin nói thêm, nếu quý vị lớn tuổi mắc chứng bịnh thấp khớp chân, nặng như tôi cách nay trên 10 năm. Hể mỗi lần tôi bước đi, dù có mang giày đàng hoàng, tự nhiên từ lòng bàn chân bị kích động đến hệ thần kinh chạy lên tới óc làm đau nhói vô cùng. Tôi có đi bác sĩ về chân, một lần chích cho tôi 1 lọ thuốc gì đó mà tôi quên tên thuốc, chích thẳng vào lòng bàn chân với cây kim chích tổ chảng và dài nữa, ai yếu bóng viá sẽ khiếp đảm. Cô BS còn nói với tôi, Ba của con cũng bị đau như Bác và cũng chích như vậy mà đến nay ông vẫn còn đau. Cô BS nhấn mạnh loại thuốc này chửa thấp khớp rất hay, nhưng mỗi người chỉ được sử dụng tối đa 2 lần. Khi chích vô xong, tôi cảm thấy như thuốc thần, hết đau liền, bước xuống đi ngon lành. Cô BS còn dặn dò, khi bác đi giày nên để tấm lót gót chân, cao hơn phần đầu bàn chân, cháu biếu bác 2 cái đệm gót chân, bác sẽ đi bớt đau và Bác cũng phải tập thể dục thường xuyên. Vài tháng sau, tôi bị đau chân trở lại và tôi thường xuyên đi BS gia đình xin thứ thuốc trị cái thứ bệnh mãn tính này.
Tình cờ tôi đi tập thể dục, vào ngồi trong SPA, tự nhiên nảy ra sáng kiến, biết đâu mình gập bàn chân đưa ngay vào lỗ thổi nước nóng có thể trị cái chứng thấp khớp bàn chân trái của mình. Hơn tuần sau, tôi cảm thấy chỗ đau ở lòng bàn chân như không còn nữa, tôi dùng mấy ngón tay bóp mạnh vào, không thấy đau buốt chạy tới óc như xưa và cũng từ đó tôi giã từ cái vụ xin thuốc trị đau nhức lòng bàn chân nữa. Dù vậy cho đến bây giờ, tôi vẫn thường đi giày có độn đế cao gót không phải để cho cái mông của mình “vêu” như qúy cô người mẫu hay thi hoa hậu, đi giày cái gót cao hơn cả tấc, cái mông vêu, uốn éo nhún nhảy khêu gợi dễ sợ!
Một bài tập thể dục gọi là bổ ích, nghĩa là phải có thời lượng rõ ràng: 30 phút, 1 tiếng hoặc 2 tiếng… và mỗi phần của bài tập phải được phác họa trong đầu trước khi tập.
Cái tôi là cái đáng ghét, nhưng nói về tập thể dục, phải dùng cái tôi ra để mình rút kinh nghiệm và phổ biến đến các bạn già của mình. Còn 3 tháng nữa, tôi được 8 bó (kể từ tháng 10.14), kể ra cũng già bấm không lủng rồi, nhưng mỗi ngày tôi phải dành khoảng 1 tiếng hoặc 2 tiếng để tập thể dục tại một cái gym cách nhà mất chừng 15 phút lái xe trên xa lộ. Tôi quan niệm mình dành thì giờ để ăn để ngủ thì bắt buộc cũng phải dành thì giờ để tập thể dục, rèn luyện thân thể cho tráng kiện để ngăn chống lại các thứ bệnh lâm le xung phong vào cơ thể mình.
Đầu tiên, tôi tập trên máy treadmill, nếu tập 1/2 tiếng được 2 miles, và 1 tiếng được 4 miles. Kế đến, tôi tập co giũi chân cũng trên cái máy có ghi số tối đa là số 10, dùng 2 tay kéo mạnh và chân co đẩy ra đúng 5 phút hoặc nhiều hơn tùy ngày tôi có nhiều hay ít thì giờ. Cái máy này chú trọng đến 4 cơ phận của chúng ta là đôi chân, đôi tay, lưng và cái bụng nữa. Xin thưa với quý vị, đến tuổi già từ 65 trở lên, chân mõi gối chùng rồi, tay chân đều xuống cấp mà chân chúng ta yếu trước. Nếu quý cụ có da có thịt mà đến tuổi già thì rất tội nghiệp cho 2 chân phải gồng gánh trọng lượng quá nặng. Mọi người nam cũng như nữ, chân tay yếu trước thấy rõ, vì vậy chúng ta muốn đi đứng được vững vàng, lâu dài khỏi cân phải chống gậy, hay dùng walker là quý vị phải cố gắng và tích cực tập đôi chân mình, càng đi bộ nhiều, chân càng khỏe. Tập trên máy treadmill cũng là cách tập đôi chân và cái máy này còn giúp chúng ta tập cho bụng, tay, lưng lườn được ưa nhìn hơn… Cái máy kế tiếp thứ hai, ba và thứ tư là tôi tập về tay và ngực để cho “hai gò bồng đảo sương không có” (chôm thơ nữ sĩ Hồ Xuân Hương: Hai gò bồng đảo sương còn ngậm – Một lạch đào nguyên nước chửa thông) của người già dù là đực rựa cũng u lên một chút, khoe của, làm đẹp với đời và lưng đì đứng còn thẳng. Hết 4 món ăn chơi tập trên máy, cái áo may-ô của tôi đã thấm mồ hôi, như vậy các chất mỡ trong cơ thể phần nào đã bị thiêu đốt rồi. Kế đến, tôi đi thay quần áo để ngâm trong hồ nước nóng SPA 5 – 10 phút chủ yếu cho dòng nước nóng thổi vào lưng, bụng và chân cho săn chắc cũng như ngăn, ngừa bệnh thấp khớp mãn tính của mình. Sau cùng là xuống bơi 10 – 15 vòng mỗi lượt 25 mét, một vòng (2 lượt) 50 mét, tổng cộng được 500 hoặc 750 mét. Khi nào hứng, tôi bơi luôn một lèo 20 vòng đúng 1 kilômét, nếu cơ thể hơi nhỏng nhẻo, không bơi nhiều, bơi vài vòng cũng tạm ôkê. Thế là chấm dứt một buổi tập thể dục hào hứng, bổ ích và cuối cùng đi tắm rồi lái xe về. Nếu đi tập vào buổi chiều, khi về đến nhà nên “làm” một lon hay chai bia hoặc 1 ly rượu chát cho ấm lòng chiến sĩ già. Khi ăn cơm, các thức ăn, tôi không phải cử kiêng gì nhiều, mỡ, đường, mặn đều nạp vào cơ thể an toàn với một số lượng vừa phải.
SỰ ÍCH LỢI CỦA DU LỊCH
Nói tổng quát và ngắn gọn, sự ích lợi của du lịch vô cùng lớn lao, giúp cho chúng ta vui chơi giải trí “thư giản” cả thể chất và tinh thần. Du lịch, đi đây đó nhiều – sử dụng đôi chân nhiều như là tập thể dục, được thư thái cởi mở tâm hồn, đầu óc hết căng thẳng, yêu đời hơn và học hỏi được nhiều điều mới lạ thích thú của địa phương này, nước nọ, còn biết thêm nhiều phong tục tập quán của nhiều chủng tộc, sắc dân. Đặc biệt, chúng ta được thưởng thức nhiều nguồn văn hóa ẩm thức của từng vùng, từng nước và từng dân tộc…
Đi du lịch là dịp kết nối hài hòa 3 cái khoái đầu tiên của con người về mặt vật chất cũng là cơ hội bằng vàng của ăn – ngủ – thể dục.
Du lịch còn giúp chúng ta giải tỏa nhiều ức chế, lo toan của cuộc sống, giảm bớt căng thẳng thần kinh và thể xác, có dịp nghỉ ngơi thoải mái, không suy nghĩ nhiều hay bận bịu với công việc làm thường nhựt vì cơm áo gạo tiền…
Một kinh nghiệm bản thân về sự hữu hiệu chữa bịnh của đi du lịch.
Già rồi mà còn ham vui, tôi mê thích chơi bóng bàn, cố gắng hết sức đở một trái banh của nhà thơ TKB trêu mạnh vào chỗ hiểm bên trái. Tôi bị té “chổng gộng” như trời đánh, tưởng đâu sập lầu, ngồi dậy không nổi, có 2 chiến hữu vội chạy đở lên, may không bị gãy xương mà chỉ bị bong gân và cơ bắp vùng lưng bị chấn thương, từ đó tôi đi sửa tướng “lượm bạc cắc” dù tập thường xuyên tại phòng mạch BS chỉnh hình DVB từ đầu năm đến tháng 7.2014, không níu kéo lại được cơ thể thời vàng son trước khi bị té. Vài thứ bịnh khác a dua cùng tấn công, sức khỏe tôi xuống cấp thấy rõ, mỗi lần cúi xuống buộc dây giày thì chóng mặt và mệt gần đứt hơi. Ăn không ngon ngủ không được hoặc ngủ nhiều thì mê mệt, thức dậy không nổi… bắp thịt tay chân nhão nhẹt, không còn săn chắc như trước, sờ vào ngực mình thấy đâu mất tiêu 2 cái đồi thấp mà tôi thường hãnh diện. Ối giời ơi! chắc tôi sắp tiêu tùng rồi chăng? Xin đi chẩn đoán nhiều thứ bịnh, xét nghiệm máu… thứ nào cũng khá tốt chỉ trừ cái lưng và cái ấy thuộc loại bất khiển dụng, cớ làm sao mà cứ chóng mặt mệt hoài vậy cà…?
Các con cháu mời 2 ông bà già đi du lịch Âu Châu, vé mua xong mà tôi cứ nay đau nhức mai khó chịu hoài, các con cháu bàn chắc phải hủy bỏ chuyến đi Âu Châu của tôi tháng 7.2014. Tôi nói, tới ngày đi, Ba thấy đi được thì đi, còn xệ quá thì Ba ở nhà vậy!. Phải nói du lịch đã tác động làm tôi hưng phấn quyết đi chơi cho thỏa thích, ngồi trên máy bay suốt mười mấy tiếng, không sao cả, tôi có thắt lưng gọi là back support, không còn làm đau lưng nữa.
Du lịch 22 ngày đi du thuyền 7 ngày ở vùng biển Địa Trung Hải, đi du lịch nhiều nước: Tây Ban Nha, Ý Đại Lợi, Pháp, Hòa Lan, Thụy Sĩ… đi liên tục trong suốt 3 tuần, lại ăn ngon ngủ nhiều, vui thú ngoạn cảnh… Các thứ bịnh trong cơ thể đi chỗ khác chơi và khi trở về Sacramento, cho đến nay, tôi khỏe lại gần như xưa, tập thể dục đều đặn và bơi lội còn được 5 vòng, có ngày lên 7 vòng hay 10 vòng, ăn ngủ tốt và nhậu lai rai còn được.
Tôi nghiệm ra, vì xuống tinh thần khi bị đau lưng nhiều, cứ tưởng thần chết đến dụ khị đưa đi. Lúc bấy giờ, tôi đi tập thể dục rất khó khăn thường chóng mặt và mệt mõi, nên cũng lười tập thể dục, còn bơi lội thì chào thua.
Sau khi đi du lịch xa đúng 22 ngày, đi bộ nhiều như là tập thể dục, tâm thần thoải mái, ăn ngủ có giờ giấc, gặp lại chiến hữu rất thân từ 50 năm trước ở Rừng U Minh Hạ – Cà Mau, gợi lại bao kỷ niệm thời chinh chiến hào hùng, cũng như du ngoạn nhiều thắng cảnh tuyệt vời làm tâm thần thỏai mái không còn căng thẳng nữa. Các cái đó của du lịch đã chửa tôi hết bịnh. Đó là liều thuốc nhiệm màu của du lịch mà các chiến sĩ già cần quan tâm lưu ý vì khi ta về với cát bụi – Vùng 5 Chiến Thuật cũng chỉ có 2 bàn tay trắng mà thôi!.
KẾT LUẬN
Chúng ta có thể nói là mình có hạnh phúc thực sự khi có sức khỏe tốt, chịu đi tập thể dục, có cơ hội du lịch thường xuyên, ngủ ngon, ăn uống ít kiêng cử khi vào tuổi hoàng hôn.
Thiên đàng – Niết bàn không phải đi tìm đâu cho xa mà Thiên đàng – Niết bàn do ta dựng lên và chui vào đó mà hưởng hạnh phúc vậy./.
Trần Văn
Tháng 10.2014
(Hiệu đính và bổ sung bài viết này, cách nay trên 6 năm, với cái tựa TỨ KHOÁI CỦA NGƯỜI CAO NIÊN)
nguoivietboston.com
Biên Hùng chuyển

Bàn ra tán vào (0)

Comment




  • Input symbols

Trần Văn: Người Lính Già Với Tứ Khoái

Chúng ta có thể nói là mình có hạnh phúc thực sự khi có sức khỏe tốt, chịu đi tập thể dục, có cơ hội du lịch thường xuyên, ngủ ngon, ăn uống ít kiêng cử khi vào tuổi hoàng hôn.

Bài viết này nhằm nói với quý chiến hữu và các cụ ông nhiều hơn quý cụ bà, mong chư hải nội quân tử thông cảm.
Trong sách lược chiến tranh du kích của cộng sản Tàu, Mao “xếnh xáng” đã đưa ra chiến thuật tấn công thần tốc nhằm dành thắng lợi cuối cùng. Đó là chiến thuật du kích: Tứ Khoái Nhất Mạn, dịch nghĩa tiếng Việt: 4 nhanh 1 chậm. Ở đây, chúng ta không bàn về chiến thuật này của họ Mao mà người viết muốn nhắc nhở quý vị có tuổi lưu ý, chúng ta đổi ngược lại hoàn toàn 4 nhanh thành 4 chậm, 1 chậm thành 1 nhanh, nghĩa là người cao niên chậm về nhiều thứ, tứ bề thọ địch dù chậm mà chắc (bệnh) hay nói cách khác bị 4 cái chậm đi đứng, ăn ngủ, suy nghĩ, làm việc đều chậm mà chỉ có 1 cái nhanh là chết nhanh hơn người trẻ tuổi.
Cuộc sống hàng ngày của giới lớn tuổi – người lính già thường thay đổi nhiều so với hồi tráng kiện sung sức của mấy chục năm trước. Sự thay đổi về nhiều khía cạnh tâm sinh lý và ngay cả cách ăn ở nữa.
TỨ KHOÁI THỜI TRẺ
Thời trai trẻ, khi nghe ai nói đến tứ khoái, người thanh niên nghĩ ngay đến 4 khía cạnh ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của con người, có người cho là đúng cũng có người không đồng ý, nhất là quý vị “đạo cao đứt họng”. Nhưng, đến tuổi hoàng hôn, cái quan niệm sống hồi còn trẻ phải được cải biến, cập nhật cho phù hợp với độ tuổi qua suy tư, kinh nghiệm của cuộc đời mà người cao niên đã từng trải qua.
Tứ khoái hồi xửa hồi xưa, thời trai trẻ, nhằm mục đích cho xác thịt nhiều hơn, nói cách khác, thuần chú ý về vật chất. Còn tứ khoái của quý cụ cao niên ngày nay lại hoàn toàn có chiếu hướng “tâm linh”, siêu thoát nhiều hơn thuở vàng son tuổi trẻ.
Cụ thể tứ khoái của tuổi già: Ăn – Ngủ – Thể dục – Du lịch hay nói ngắn gọn lại một tí thành Ăn – Ngủ – Thể – Du.
Trước hết, chúng ta thử bàn tổng quát về cái khoái thứ nhất và thứ nhì, dù trẻ hay già cũng đều cần thiết vì có thực mới vực được đạo, ăn để mà sống. Còn ngủ cũng vậy vì 2 từ này đi chung với nhau như cặp bài trùng. Ăn ngủ được là tiên, không ăn không ngủ như tiền vứt đi. Ai ăn đươc thì ngủ cũng được, cũng như ngủ đươc đầy giấc thì ăn cũng ngon miệng, trường hợp ngoại lệ rất hiếm. Khi về già, chế độ ăn uống lại phải cẩn thận để tránh 4 bốn ăn chơi xâm nhập vào cơ thể để hạ đo ván các cụ – các chiến sĩ già, do 3 chàng họ Cao: Cao Mỡ – Cao Đường – Cao Máu và bệnh Alzheimer, chưa kể còn hàng chục thứ bệnh khác đang rình rập chờ giờ xung phong tấn chiếm mục tiêu loại các chiến sĩ ra khỏi vòng chiến đấu ở thế gian này.
Còn cái món thứ ba của tứ khoái hồi trẻ, đến tuổi già kể như “tắt thuốc qua cầu”, quên phứt cho yên chuyện. Tuổi già đến, ai cũng sụm bà chè, hết xí quách 100% hay 30-50/100. Nếu ai còn súng đạn thuộc lọai ngon lành, nghĩa là có cấp số đạn dự trữ nhờ tập thể dục và chế độ ăn uống, thuốc bổ, hoặc thuốc lên giây cót như viagra, cialis… có thể còn sử dụng súng được.
Súng đạn hồi thời vang bóng, hào hoa phong nhã, Thượng Đế sinh tạo ra con người, Ngài rất công bình, đối với đàn ông cấp số đạn dược bằng nhau. Nhưng có người nhìn trời hiu quạnh mà than rắng: tại sao, tôi mới hơn 50 cái xuân thu mà đã yếu xìu rồi?. Có “cụ non” vừa mới bước qua cái ngưỡng cửa lục tuần, súng thì còn nhưng lên đạn, đạn lép hay cò súng như bị rĩ sét không bắn trúng hồng tâm điểm như thuở xa xưa, thời sung mãn, bắn bá phát bá trúng.
Trước kia, sau khi đánh trận hay đi xa về có vị quậy quá trời, mang súng đi bắn tứ tung tùm lum tùm la nên bây giờ đạn và thuốc bồi kể như “cạn tàu, ráo máng” rồi còn tính mần răng chừ! Trong khi đó có cụ lên thất thập cổ lai hy, đạn dược được sử dụng hạn chế mấy chục năm trước nên bây giờ cấp số đạn vẫn còn khả dụng dù không được toàn hảo, nhưng khi đạn đã lên nòng, bóp cò súng vẫn nghe tiếng nổ đì đoàng dù âm thanh nghe hơi khác, nhỏ hơn xưa một tí xíu.
Còn cái khoái thứ tư, không cần phải “phụ đề Việt ngữ”, ai cũng biết, nếu đường tiểu tiện mà bị “đắp mô” như VC ác ôn “hồi nẩm” đắp mô trên các con lộ giao thông, kể như có chuyện lớn, sinh ra đủ thứ bệnh. Vì vậy con đường đại tiện, bài tiết phải thông suốt thường trực. Mọi người bất cử tuổi nào cũng phải, sau khi ăn – uống nhiều nước, ăn rau cải, trái cây, uống sữa… càng nhiều càng tốt để cho nhu động ruột làm việc điều hòa tạo thêm hưng phấn cho cuộc sống. Nên ghi nhớ, chúng ta tuyệt đối tránh táo bón.
TỨ KHOÁI CỦA QUÝ CỤ CAO NIÊN CHIẾN SĨ GIÀ

Bây giờ, chúng ta thử đề cập đến tứ khoái của người già. Cái ăn cái ngủ thay đổi nhiều, phiền toái, người lớn tuổi ăn ít ngủ ít mà còn kiêng khem hàng bao nhiêu thứ nữa như mỡ, đường, mặn, chất nóng, chất cay và ngay cả cơm cũng phải hạn chế… Vì vậy, có nhiều người bạn già của người viết, than trời trách đất, đến tuổi già sao kham khổ quá, bác sĩ bảo kiêng, con cháu bảo phải cứ nhiều thứ quá, còn thú vị gì nữa cho cuộc sống.
Khi ăn cá canh chua mà không chấm nước mắm nguyên chất mà chấm với nước mắm pha loãng, ăn canh chua làm sao ngon được.
Quý cụ ơi! Nước mắm nguyên chất mặn quá trời mà các cụ ngâm miếng cá vào trong ấy rồi đưa vào miệng thưởng thức có thể tuyệt vời thích thú, nhưng các cụ có biết không, nếu sau đó chốc lát, thử đo máu chắc chắn độ máu sẽ lên thêm vài độ. Vì vậy, người cao huyết áp nên hạn chế tối đa ăn mặn để tránh cảnh đứt bóng giữa “chừng xuân”. Còn người có mỡ cao trong máu kể như da gà, da vịt, da heo, mỡ đều chào thua hay các loại tôm cua, nói chung là đồ biển, ăn phải rất cẩn trọng, chưa muốn nói không ăn lại càng tốt cho sức khỏe hơn. Quý vị cao niên có độ đường trong máu cao, vượt qua biên giới, borderline, lại phải cử kiêng đường như tuyệt đối. Qúy vị thử tưởng tượng uống cà phê pha đặc mà thiếu sữa đặc có đường ngọt lịm như thói quen của người Việt mình, quả thật uống cà phê lạt nhách vô duyên. Nếu uống cà phê có nhiều sữa hoặc đường thì chắc chắn qúy vị sẽ khổ sở về bệnh tiểu đường sẽ gia tăng tốc độ. Như vậy, người lớn tuổi, về cảnh xế chiều, món ngon cao lương mỹ vị thấy thèm rơi nước miếng hay nuốt nước bọt ừng ực, thật tức cái mình phải kiêng hay không được quyền thưởng thức tự do.
Ôi! khổ quá phải không quý vị cao niên chiến sĩ già, khi chúng ta vào tù cải tạo của CS 39 năm trước, nằm gỡ lịch đếm thời gian, “khổ thấy mẹ”, bị đói khát triền miên, thường cầu nguyện Trời Phật phù hộ cho được sống về với gia đình vợ con… chỉ dám ao ước được có mỗi bữa ăn một chén cơm không độn, ăn với nước mắm nguyên chất là sướng cuộc đời rồi.
Nay, được ở xứ Mỹ tự do, giàu sụ, thức ăn ngon ê hề, nhất là trong các tiệc đám cưới, thiên hạ ăn nửa bỏ nửa, trông mà ngậm ngùi xót xa cho kiếp người tù và giới nghèo khổ của VN. Thức ăn đầy dẫy mà chiến sĩ già không dám ăn thả giàn để bù lại những năm tháng đói khát khổ sở cơ cực tột cùng, chúng ta phải “dậm cẳng” kêu trời, trớ trêu con tạo…
Ai cũng biết, các thức ăn truyền thống và ăn uống đúng cách là thể hiện tính văn hóa của dân tộc. Theo tôi, cái khổ nhứt của người già là ăn uống không được tự do thoải mái làm cho cuộc đời giảm bớt thú vị. hào hứng. Ngoài cách ăn uống ít lại còn bị hạn chế, cấm đoán nhiều thứ quá làm mất tự do mà mình đang sống trên một đất nước tự do số 1 trên thế giới. Da gà, da vịt, da heo quay béo ngậy, ngon ơi là ngon lại bảo mấy ông bà già cố gắng kiêng cử để tránh bị mỡ tích tụ trong máu. Chưa hết, các loại tôm cua, nhất là tôm hùm nữa được thết đãi thịnh soạn trong các yến tiệc mà bắt các cụ nhìn lơ thì tội nghiệp các chiến sĩ già quá. Các cụ sống chẳng còn bao lâu nữa mà bắt nhịn các món ngon hấp dẫn này, có chiến sĩ già nói chết còn sướng hơn. Nhưng, Trần Văn tôi sẽ mách nước các chiến hữu, đừng có “no” trong phần dưới, đề cập đến sự ích lợi của tập thể dục, chơi thể thao tích cực và thường xuyên, chúng ta sẽ hoá giải một phần nào sự lo lắng về ăn uống kiêng cử đó.
Mục đích bài viết này nhằm “gở rối tơ lòng” thòng của người lớn tuổi, có thể giúp quý chiến sĩ già ăn uống tương đối ít kiêng khem hơn mà đảm bảo sức khỏe không hề hấn gì mới hay về các chứng bệnh nói trên.
Như trên đã trình bày, ăn được ngủ được là tiên, không ăn không ngủ như tiền vứt đi. Ăn và ngủ đi đôi với nhau. Người lớn tuổi có nhiều thì giờ nghỉ ngơi hơn hồi còn trẻ, dù ăn ngủ ít, nhưng phải có chế độ ăn uống bổ dưỡng, cung cấp đủ calories, chất bổ cho cơ thể với điều kiện tiên quyết là phải đảm bảo an toàn cho sức khỏe nên ăn uống kiêng cử tùm lum và ngủ cũng phải có giờ giấc đàng hoàng… hơi kẹt đó qúy chiến hữu ơi!
Cái khoái thứ ba của người lớn tuổi là tập thể dục hay chơi thể thao thường xuyên và cái khoái thứ tư, cái khoái cuối cùng của người già là được đi đây đó càng nhiều càng tốt như làm chậm lại tuổi già, yêu đời hơn và đi một ngày đàng học được một sàng khôn… Có điều kiện mà không chịu đi du lịch nhiều, xin lỗi nha, chết còn sướng hơn đó quý vị ạ!
SỰ ÍCH LỢI CỦA LUYÊN TẬP THỂ DỤC

Đến tuổi về hưu chính thức, 65 tuổi, người xưa thường nói “quan tha ma bắt”, có nghĩa là đến tuổi về chiều hết đi cày kiếm tiền để vui thú điền viên hay đi du lịch đây đó cho biết mùi đời với thiên hạ, bù lại hàng mấy chục năm chịu cực khổ “sáng vác ô đi, tối vác ô về” làm việc trả nợ áo cơm. Năm tháng đi cày đã quá nhiều mà thời gian nghỉ cho khỏe cái thân già chẳng được bao lâu thì có nhiều thứ bệnh hỏi thăm sức khỏe và thần chết đến dụ khị, mời gọi ra đi.
Tóm lại, tuổi về hưu là tiếng chuông cảnh báo quỹ thời gian trên cõi đời này của chúng ta còn mỏng lắm, đó là những năm tháng cuối của đời người. Nếu quý cụ biết lo xa, nghĩa là chúng ta phải năng tập thể dục thường xuyên coi như là giống nhu cầu ăn và ngủ. Nếu quý cụ còn sức và con đam mê chơi thể thao nên chơi các môn thể thao nhẹ cũng rất tốt cho tuổi già vừa giải trí vừa tăng cường sức khỏe. Nhờ có tập thể dục mà chúng ta bảo quản quỹ thời gian qúy giá đó bằng cách làm chậm lại sự lão hóa, duy trì tốt sức khỏe, ngăn chặn nhiều chứng bệnh nguy hiểm…
Người già cần ăn ngủ ngon, du lịch có chất lượng để gây thêm hưng phấn, thoải mái , khỏe mạnh trong suốt quá trình về hưu thì quả thật về hưu có chuổi dài thời gian yêu đời và đáng sống. Muốn được như vậy, tọai lòng cho những người lớn tuổi, chúng ta phải có ý thức coi xem sự luyện tập thể dục là thỏi nam châm của cuộc sống và là kim chỉ nam của tuổi thọ vậy.
Nếu quý cụ không chịu tập thể dục, chơi thể thao gì hết mà chỉ thích ngồi một chỗ “động não”. Cả ngày với bàn cờ tướng hay thức cả đêm để “luyện chưởng” hay xem phim bộ thường xuyên hay vào “giải trí” ở các sòng bài suốt ngày làm cho cơ thể uể oải, mặt mày đờ đẫn, nhựa sống cũng bị loãng ra. Như vậy, energy trong người như bị tiêu tan thành mây khói, ăn uống sẽ mất ngon, tuổi thọ sẽ giảm xuống. Qúy cụ chơi vài ván cờ tướng một ngày cũng giúp kích thích não bộ mình hoạt động tốt, nên lắm, nhưng ham chơi nhiều quá thì vô cùng tai hại làm cho não bộ vì làm việc quá tải đưa đến mất căn bằng trong cuộc sống, lời thật mất lòng đấy!.
CÁCH TẬP THỂ DỤC TỐT NHẤT
Theo khoa sư phạm cho bài học về thể dục cũng giống như cách dạy học cho học sinh, nghiã là bài tập thể dục phải phù hợp với lứa tuổi và nam nữ cũng khác nhau, các động tác giúp cho các cơ bắp phát triển đồng bộ cho một thân thể tráng kiện trong một tâm hồn minh mẫn.
Nếu là giới phụ nữ, nhất là lúc còn trẻ quý vị phải chú trọng tập cho 3 vòng số 1, số 2 và số 3 phát triển, nẩy nở hay co thắt lại như ý mới nói được là thành công. Xin lỗi nhiều vị phụ nữ thấy công việc tập thể dục riêng cho 3 vòng này phải có nhiều thời gian, tính bằng năm, còn quý bà quý cô muốn đốt giai đoạn “tiến nhanh tiến mạnh tiến vững chắc” vào chỗ tiền mất tật mang thì cứ việc tự do đi vào thẩm mỹ viện là xong. Nhưng, quý vị nên nhớ, đó chỉ là kết quả trước mắt và nếu quý vị cũng lười tập thể dục nhằm giữ lại tình trạng “dễ coi” này, chỉ vài tháng hay năm sau sẽ “vũ như cẩn” và có chiều hướng đi xuống tệ hơn trước lúc chưa có bàn tay phù thủy của thầy lang chuyên đẽo, gọt, bơm, độn, sửa các cái.
Còn giới mày râu, lúc trẻ ham trác táng, tứ đổ tường đều có từng trải, chắc chắn quý vị ấy không bao giờ chịu tập thể dục vì thể dục là khắc kỵ với các thứ mắc dịch đó. Người xưa từng nói vô tửu bất thành lễ, nếu chúng ta uống rượu ít, xin lỗi, tôi không phải là bác sĩ, nhưng lạm bàn, có thể giúp cho mình thêm phần hưng phấn. Cái lợi trước mắt của rượu, người nào uống ít sẽ thấy ăn uống “bắt” hơn là không uống giọt nào, kế đến làm cho dạ dày thêm sung sức tiêu hóa các thức ăn lẹ hơn và rượu cũng kích thích tâm sinh lý nữa, xung trận trên giường cũng tốt. Nhưng, nếu uống rượu nhiều quá sẽ đưa đến làm rối loạn nhiều bộ phận trong cơ thể kể cả “trả bài” không thuộc và tai hại nhất là lái xe rất nguy hiểm cho mình và cho người khác. Hơn nữa khi cảnh sát phát hiện tình trạng có uống rượu mà lái xe kể như bị phạt về tội DUI. Nghe nói bây giờ tiền phạt các cái và phải đi làm cọt-vê, tính chung mất hơn 1 chục xấp giấy 100 và còn bị treo bằng nhiều tháng… vì tội uống rượu lái xe. Chuyên này gây đủ thứ phiền phức cho bản thân mình và cho vợ con hay những người chung quanh.
Qúy vị nghe ai nói đi tập thể dục hàng ngày hay chơi thể thao thường xuyên, quý vị yên chí, những người đam mê tập thể dục, chơi thể thao sẽ không uống rượu nhiều đến “quắc cần câu”, 3 bức tường khác cũng bị chào thua vì tập thể dục và các thứ tai hại về tứ đổ tường không đội trời chung, nhưng cũng có trường hợp ngoại lệ, xin miễn bàn.
Chúng ta đã nói nhiều về tập thể dục, và tập thể dục đúng bài bản càng có nhiều ích lợi và sẽ giúp chúng ta đạt kết quả tốt mong muốn. Mỗi lứa tuổi và giới tính đều có bài tập thể dục khác nhau. Nhưng, có điểm giống nhau, dù bất cứ ở hạng tuổi nào, một bài thể dục cũng thường chia ra làm 3 phần và kể luôn các động tác tập cho 1 bộ phần nào trong cơ thể cũng nên có 3 phần: khởi động, trọng động và hồi tỉnh.
Thí dụ đi bộ hay chạy trên máy treadmill, cũng phải chia làm 3 phần với thời lượng khác nhau. Khởi động chừng vài phút (2 phút) cho một lần tập chừng 30 phút, phần cuối hồi tỉnh cũng chừng 3 phút. Còn lại 25 phút dành cho phần trọng động tức là phần chính của động tác đi (chạy) 30 phút trên máy treadmill với nhiều tốc độ khác nhau. Khởi động bao gồm động tác chậm để lấy trớn, làm nóng máy cơ thể (warm up), phụ nữ có thể mới bắt đầu đi ở số 20 hoặc 25. Qua đến phần trọng động, tốc độ tăng 30, 35, đàn ông có thể tăng lên 40, 45… cho đến còn 2, 3 phút cuối để dành cho phần hồi tỉnh tuột xuống dần dần cho đến 20 thì chấm dứt tập trên treadmill 30 phút nhằm giúp các cơ bắp giảm hoạt động và “xả hơi” hoàn toàn.
Xuống hồ bơi cũng vậy, khởi động chừng 1 hay 2 vòng, sau đó bơi nhanh hơn với nhiều kiểu bơi khác nhau (nếu chúng ta biết). Hai kiểu bơi thông dụng nhất là bơi ếch và bơi sãi (free style). người mới biết bơi hay càng lớn tuổi nên chọn cách bơi ếch ít tốn sức hơn bơi sãi, còn bơi bướm chỉ dành cho thanh niên thanh nữ cường tráng và bơi ngữa cần am tường kỷ thuật bơi cao. Trong các môn thể dục, có thể nói môn bơi là môn tập luyện có tác động đến tất cả các cơ bắp trong thân thể. Hạn chế của môn này là nước thường lạnh nên các cụ dễ bị nhiễm lạnh. Tuy nhiên, với phương tiện ngày nay, hồ bơi trong nhà có điều hòa nhiệt độ của nước, mùa đông cũng như mùa hè, độ nóng lạnh của nước như nhau thích hợp cho người tập.
Tóm lại, bất cứ một bài tập thể dục nào cũng nên chia ra làm ba phần khởi động, trọng động và hồi tỉnh. Phần khởi động là làm warm-up cơ thể, phần trọng động là phần chính, chúng ta có thể tập nhiều thứ từ đầu, cổ, vai, 2 tay cho đến ngực, lườn, bụng, lưng và 2 chân… Phần hồi tỉnh là lúc từ từ lấy lại sức hay nói cách khác là “dưỡng quân” để chuẩn bị sang tập các thao tác khác. Người phụ nữ muốn tạp vòng số 1 được săn chắc hoặc được nẩy nở thêm, ở gym có nhiều máy tập cho vụ này. Muốn cho vòng số 2 được thon eo, bớt mỡ có rất nhiều máy tập cho vòng này kể cả ngồi ngâm trong bồn nước nóng – SPA, đưa cái bụng nhiều mỡ vào vòi nước nóng bắn mạnh ra vài phút làm vùng bụng ửng hồng lên, đốt mỡ hoặc đẩy mở chia cho các chỗ khác. Kinh nghiệm cho thấy rằng, tôi cũng thích uống la ve, mỗi lần 1 lon và hàng ngày có thể uống đến 2 hay 3 lon chia nhiều lần, mà bụng đến giờ này cũng không bị phình như nhiều vị liền ông khác, mới trên 40, 50 cái xuân già mà khi đi thường đưa cái bụng làm tiền đạo. Tôi cũng xin nói thêm, nếu quý vị lớn tuổi mắc chứng bịnh thấp khớp chân, nặng như tôi cách nay trên 10 năm. Hể mỗi lần tôi bước đi, dù có mang giày đàng hoàng, tự nhiên từ lòng bàn chân bị kích động đến hệ thần kinh chạy lên tới óc làm đau nhói vô cùng. Tôi có đi bác sĩ về chân, một lần chích cho tôi 1 lọ thuốc gì đó mà tôi quên tên thuốc, chích thẳng vào lòng bàn chân với cây kim chích tổ chảng và dài nữa, ai yếu bóng viá sẽ khiếp đảm. Cô BS còn nói với tôi, Ba của con cũng bị đau như Bác và cũng chích như vậy mà đến nay ông vẫn còn đau. Cô BS nhấn mạnh loại thuốc này chửa thấp khớp rất hay, nhưng mỗi người chỉ được sử dụng tối đa 2 lần. Khi chích vô xong, tôi cảm thấy như thuốc thần, hết đau liền, bước xuống đi ngon lành. Cô BS còn dặn dò, khi bác đi giày nên để tấm lót gót chân, cao hơn phần đầu bàn chân, cháu biếu bác 2 cái đệm gót chân, bác sẽ đi bớt đau và Bác cũng phải tập thể dục thường xuyên. Vài tháng sau, tôi bị đau chân trở lại và tôi thường xuyên đi BS gia đình xin thứ thuốc trị cái thứ bệnh mãn tính này.
Tình cờ tôi đi tập thể dục, vào ngồi trong SPA, tự nhiên nảy ra sáng kiến, biết đâu mình gập bàn chân đưa ngay vào lỗ thổi nước nóng có thể trị cái chứng thấp khớp bàn chân trái của mình. Hơn tuần sau, tôi cảm thấy chỗ đau ở lòng bàn chân như không còn nữa, tôi dùng mấy ngón tay bóp mạnh vào, không thấy đau buốt chạy tới óc như xưa và cũng từ đó tôi giã từ cái vụ xin thuốc trị đau nhức lòng bàn chân nữa. Dù vậy cho đến bây giờ, tôi vẫn thường đi giày có độn đế cao gót không phải để cho cái mông của mình “vêu” như qúy cô người mẫu hay thi hoa hậu, đi giày cái gót cao hơn cả tấc, cái mông vêu, uốn éo nhún nhảy khêu gợi dễ sợ!
Một bài tập thể dục gọi là bổ ích, nghĩa là phải có thời lượng rõ ràng: 30 phút, 1 tiếng hoặc 2 tiếng… và mỗi phần của bài tập phải được phác họa trong đầu trước khi tập.
Cái tôi là cái đáng ghét, nhưng nói về tập thể dục, phải dùng cái tôi ra để mình rút kinh nghiệm và phổ biến đến các bạn già của mình. Còn 3 tháng nữa, tôi được 8 bó (kể từ tháng 10.14), kể ra cũng già bấm không lủng rồi, nhưng mỗi ngày tôi phải dành khoảng 1 tiếng hoặc 2 tiếng để tập thể dục tại một cái gym cách nhà mất chừng 15 phút lái xe trên xa lộ. Tôi quan niệm mình dành thì giờ để ăn để ngủ thì bắt buộc cũng phải dành thì giờ để tập thể dục, rèn luyện thân thể cho tráng kiện để ngăn chống lại các thứ bệnh lâm le xung phong vào cơ thể mình.
Đầu tiên, tôi tập trên máy treadmill, nếu tập 1/2 tiếng được 2 miles, và 1 tiếng được 4 miles. Kế đến, tôi tập co giũi chân cũng trên cái máy có ghi số tối đa là số 10, dùng 2 tay kéo mạnh và chân co đẩy ra đúng 5 phút hoặc nhiều hơn tùy ngày tôi có nhiều hay ít thì giờ. Cái máy này chú trọng đến 4 cơ phận của chúng ta là đôi chân, đôi tay, lưng và cái bụng nữa. Xin thưa với quý vị, đến tuổi già từ 65 trở lên, chân mõi gối chùng rồi, tay chân đều xuống cấp mà chân chúng ta yếu trước. Nếu quý cụ có da có thịt mà đến tuổi già thì rất tội nghiệp cho 2 chân phải gồng gánh trọng lượng quá nặng. Mọi người nam cũng như nữ, chân tay yếu trước thấy rõ, vì vậy chúng ta muốn đi đứng được vững vàng, lâu dài khỏi cân phải chống gậy, hay dùng walker là quý vị phải cố gắng và tích cực tập đôi chân mình, càng đi bộ nhiều, chân càng khỏe. Tập trên máy treadmill cũng là cách tập đôi chân và cái máy này còn giúp chúng ta tập cho bụng, tay, lưng lườn được ưa nhìn hơn… Cái máy kế tiếp thứ hai, ba và thứ tư là tôi tập về tay và ngực để cho “hai gò bồng đảo sương không có” (chôm thơ nữ sĩ Hồ Xuân Hương: Hai gò bồng đảo sương còn ngậm – Một lạch đào nguyên nước chửa thông) của người già dù là đực rựa cũng u lên một chút, khoe của, làm đẹp với đời và lưng đì đứng còn thẳng. Hết 4 món ăn chơi tập trên máy, cái áo may-ô của tôi đã thấm mồ hôi, như vậy các chất mỡ trong cơ thể phần nào đã bị thiêu đốt rồi. Kế đến, tôi đi thay quần áo để ngâm trong hồ nước nóng SPA 5 – 10 phút chủ yếu cho dòng nước nóng thổi vào lưng, bụng và chân cho săn chắc cũng như ngăn, ngừa bệnh thấp khớp mãn tính của mình. Sau cùng là xuống bơi 10 – 15 vòng mỗi lượt 25 mét, một vòng (2 lượt) 50 mét, tổng cộng được 500 hoặc 750 mét. Khi nào hứng, tôi bơi luôn một lèo 20 vòng đúng 1 kilômét, nếu cơ thể hơi nhỏng nhẻo, không bơi nhiều, bơi vài vòng cũng tạm ôkê. Thế là chấm dứt một buổi tập thể dục hào hứng, bổ ích và cuối cùng đi tắm rồi lái xe về. Nếu đi tập vào buổi chiều, khi về đến nhà nên “làm” một lon hay chai bia hoặc 1 ly rượu chát cho ấm lòng chiến sĩ già. Khi ăn cơm, các thức ăn, tôi không phải cử kiêng gì nhiều, mỡ, đường, mặn đều nạp vào cơ thể an toàn với một số lượng vừa phải.
SỰ ÍCH LỢI CỦA DU LỊCH
Nói tổng quát và ngắn gọn, sự ích lợi của du lịch vô cùng lớn lao, giúp cho chúng ta vui chơi giải trí “thư giản” cả thể chất và tinh thần. Du lịch, đi đây đó nhiều – sử dụng đôi chân nhiều như là tập thể dục, được thư thái cởi mở tâm hồn, đầu óc hết căng thẳng, yêu đời hơn và học hỏi được nhiều điều mới lạ thích thú của địa phương này, nước nọ, còn biết thêm nhiều phong tục tập quán của nhiều chủng tộc, sắc dân. Đặc biệt, chúng ta được thưởng thức nhiều nguồn văn hóa ẩm thức của từng vùng, từng nước và từng dân tộc…
Đi du lịch là dịp kết nối hài hòa 3 cái khoái đầu tiên của con người về mặt vật chất cũng là cơ hội bằng vàng của ăn – ngủ – thể dục.
Du lịch còn giúp chúng ta giải tỏa nhiều ức chế, lo toan của cuộc sống, giảm bớt căng thẳng thần kinh và thể xác, có dịp nghỉ ngơi thoải mái, không suy nghĩ nhiều hay bận bịu với công việc làm thường nhựt vì cơm áo gạo tiền…
Một kinh nghiệm bản thân về sự hữu hiệu chữa bịnh của đi du lịch.
Già rồi mà còn ham vui, tôi mê thích chơi bóng bàn, cố gắng hết sức đở một trái banh của nhà thơ TKB trêu mạnh vào chỗ hiểm bên trái. Tôi bị té “chổng gộng” như trời đánh, tưởng đâu sập lầu, ngồi dậy không nổi, có 2 chiến hữu vội chạy đở lên, may không bị gãy xương mà chỉ bị bong gân và cơ bắp vùng lưng bị chấn thương, từ đó tôi đi sửa tướng “lượm bạc cắc” dù tập thường xuyên tại phòng mạch BS chỉnh hình DVB từ đầu năm đến tháng 7.2014, không níu kéo lại được cơ thể thời vàng son trước khi bị té. Vài thứ bịnh khác a dua cùng tấn công, sức khỏe tôi xuống cấp thấy rõ, mỗi lần cúi xuống buộc dây giày thì chóng mặt và mệt gần đứt hơi. Ăn không ngon ngủ không được hoặc ngủ nhiều thì mê mệt, thức dậy không nổi… bắp thịt tay chân nhão nhẹt, không còn săn chắc như trước, sờ vào ngực mình thấy đâu mất tiêu 2 cái đồi thấp mà tôi thường hãnh diện. Ối giời ơi! chắc tôi sắp tiêu tùng rồi chăng? Xin đi chẩn đoán nhiều thứ bịnh, xét nghiệm máu… thứ nào cũng khá tốt chỉ trừ cái lưng và cái ấy thuộc loại bất khiển dụng, cớ làm sao mà cứ chóng mặt mệt hoài vậy cà…?
Các con cháu mời 2 ông bà già đi du lịch Âu Châu, vé mua xong mà tôi cứ nay đau nhức mai khó chịu hoài, các con cháu bàn chắc phải hủy bỏ chuyến đi Âu Châu của tôi tháng 7.2014. Tôi nói, tới ngày đi, Ba thấy đi được thì đi, còn xệ quá thì Ba ở nhà vậy!. Phải nói du lịch đã tác động làm tôi hưng phấn quyết đi chơi cho thỏa thích, ngồi trên máy bay suốt mười mấy tiếng, không sao cả, tôi có thắt lưng gọi là back support, không còn làm đau lưng nữa.
Du lịch 22 ngày đi du thuyền 7 ngày ở vùng biển Địa Trung Hải, đi du lịch nhiều nước: Tây Ban Nha, Ý Đại Lợi, Pháp, Hòa Lan, Thụy Sĩ… đi liên tục trong suốt 3 tuần, lại ăn ngon ngủ nhiều, vui thú ngoạn cảnh… Các thứ bịnh trong cơ thể đi chỗ khác chơi và khi trở về Sacramento, cho đến nay, tôi khỏe lại gần như xưa, tập thể dục đều đặn và bơi lội còn được 5 vòng, có ngày lên 7 vòng hay 10 vòng, ăn ngủ tốt và nhậu lai rai còn được.
Tôi nghiệm ra, vì xuống tinh thần khi bị đau lưng nhiều, cứ tưởng thần chết đến dụ khị đưa đi. Lúc bấy giờ, tôi đi tập thể dục rất khó khăn thường chóng mặt và mệt mõi, nên cũng lười tập thể dục, còn bơi lội thì chào thua.
Sau khi đi du lịch xa đúng 22 ngày, đi bộ nhiều như là tập thể dục, tâm thần thoải mái, ăn ngủ có giờ giấc, gặp lại chiến hữu rất thân từ 50 năm trước ở Rừng U Minh Hạ – Cà Mau, gợi lại bao kỷ niệm thời chinh chiến hào hùng, cũng như du ngoạn nhiều thắng cảnh tuyệt vời làm tâm thần thỏai mái không còn căng thẳng nữa. Các cái đó của du lịch đã chửa tôi hết bịnh. Đó là liều thuốc nhiệm màu của du lịch mà các chiến sĩ già cần quan tâm lưu ý vì khi ta về với cát bụi – Vùng 5 Chiến Thuật cũng chỉ có 2 bàn tay trắng mà thôi!.
KẾT LUẬN
Chúng ta có thể nói là mình có hạnh phúc thực sự khi có sức khỏe tốt, chịu đi tập thể dục, có cơ hội du lịch thường xuyên, ngủ ngon, ăn uống ít kiêng cử khi vào tuổi hoàng hôn.
Thiên đàng – Niết bàn không phải đi tìm đâu cho xa mà Thiên đàng – Niết bàn do ta dựng lên và chui vào đó mà hưởng hạnh phúc vậy./.
Trần Văn
Tháng 10.2014
(Hiệu đính và bổ sung bài viết này, cách nay trên 6 năm, với cái tựa TỨ KHOÁI CỦA NGƯỜI CAO NIÊN)
nguoivietboston.com
Biên Hùng chuyển

BÀN RA TÁN VÀO

Đề bài :"Tiếng Việt, yêu & ghét" - Lê Hữu ( Trần Văn Giang ghi lại )

'vô hình trung' là nghĩa gì vậy, sao cứ thích dùng, hình như có nghĩa là 'vô tình'

Xem Thêm

Đề bài :TIN CHIẾN SỰ MỚI NHẤT[ CẬP NHẬT NGÀY 20 -5 - 2022 ]

Suu cao,thue nang,nhu yeu pham tang gia.Kinh te eo seo...Vay ma dang Lua van lay tien cua dan tro giup linh tinh.Mo cua bien gioi.Ung ho toi ac truc tiep khi sua luat cho phep trom cuop o muc do <1.000 dollars thi vo toi....Neu vao thoi diem Trump,bon Lua da ho hoan nhu the nao ??? Nhung nguoi bau ban vi chut tu loi ,nghi gi ve dat nuoc ??? Phai chang day khong phai la dat nuoc minh ??? bat qua,lai tro ve que huong cu...Neu vay,ban la thang cho chet ! mien ban !

Xem Thêm

Đề bài :Tin Mới Nhất Về Chiến Sư Ucraina [ CẬP NHẬT NGÀY 14-5-2022 ]

Chung nao moi vet nho cua ho nha Dan da duoc tay xoa trang boc,thi Uk moi co hy vong...ngung chien.Cung vay,ngay nao ma cac cong ty ,co goc gac tu cac dang bac nu luu-anh hao cua khoi tu do va ong chief police va dang Lua thi moi giai xong phuong trinh tau cong !

Xem Thêm

Đề bài :Người Việt Nam Nghĩ Gì? -Từ Đức Minh ( Trần Văn Giang ghi lại )

Nhan dinh cua saigonpots ma bac Tran van Giang ghi lai.Doc xong nghe cay dang nao long.Du su that no ranh ranh.Nhung tuoi gia cung co mot hy vong cho du la mong manh va mo ao. hy vong con hon la that vong ?

Xem Thêm

Đề bài :Người Việt Nam Nghĩ Gì? -Từ Đức Minh ( Trần Văn Giang ghi lại )

Nhan dinh cua saigonpots ma bac Tran van Giang ghi lai.Doc xong nghe cay dang nao long.Du su that no ranh ranh.Nhung tuoi gia cung co mot hy vong cho du la mong manh va mo ao. hy vong con hon la that vong ?

Xem Thêm

Đề bài :Hình cũ - Hà Thượng Thủ

Ngắm lại hình xưa chịu mấy ông Những Linh, Tùng, Duẫn với Mười, Đồng Mặt mày ai lại đi hồ hởi Phấn khởi khi Tàu cướp Biển Đông Phải chăng “quý” mặt đã thành mông Con mắt nay đà có nhưng không Nên mới chổng khu vào hải đảo Gia tài gấm vóc của tổ tông?

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm

Đề bài :Nói thật - Hà Thượng Thủ

Loi tuyen bo cua Bo truong han la phai dung ! Vay ra tu truoc toi nay,bang gia- hoc gia- tu nghiep gia...tat ca deu gia. Vay cai gi la that ?chang phai duoi che do CS,tat ca deu la gia tra,.gian doi,lua dao...Tat ca deu da duoc dao tao bang lao toet ngay tu khi con la thieu nhi .

Xem Thêm