Di Sản Hồ Chí Minh
Turkey và Món Gà Nhồi Bom
Sau nhiều tuần xôn xao về thành phố Kobani tại vùng biên giới giữa Syria với xứ Turkey (Thổ Nhĩ Kỳ), truyền thông Tây phương bỗng tắt máy rọi đèn qua hướng khác.
Chiến lược nào mới thật sự là thổ tả?
Nguyễn-Xuân Nghĩa
http://dainamaxtribune.blogspot.com/2014/10/turkey-va-mon-ga-nhoi-bom.html
Chiến lược thổ tả của xứ
Thổ Nhĩ Kỳ
 |
| Vị trí Turkey giữa bốn hướng Đông Nam Tây Bắc |
Sau nhiều tuần xôn xao về thành phố Kobani tại vùng biên giới
giữa Syria với xứ Turkey (Thổ Nhĩ Kỳ), truyền thông Tây phương bỗng tắt máy rọi
đèn qua hướng khác.
Phải chăng người ta hết quan tâm đến số phận của dân Kurd bị
tổ chức khủng bố ISIL (Nhà nước Hồi giáo) nã đạn vào lưng mà chạy túa lên phía
Bắc thì bị lính Thổ chặn cửa và thậm chí sát hại?
Lý do khiến Kobani trở thành đề tài thời sự là vì các thông tín
viên có thể chụp hình khói lửa từ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và họ gây ra ấn tượng về
đà thắng thế của quân ISIL trong lãnh thổ Syria trước sự dửng dưng của xứ Thổ.
Sự thật thì giao tranh vẫn tiếp diễn dữ dội ở nhiều nơi tại Iraq và bên trong
Syria như vùng Tây Nam gần xứ Lebanon hay chung quanh thủ đô Damascus, Chỉ vì
chẳng có truyền thông tường thuật thì người ta coi như chuyện không có.
Bây giờ, có lúc Kobani như biến khỏi bản đồ, dù vẫn còn nghi
ngút khói với phân nửa đã vào tay quân khủng bố, là điều khiến Ngoại trưởng
John Kerry của Hoa Kỳ than là "bi thảm!".
Đấy là cơ hội chúng ta trở về lập trường của xứ Thổ, dưới quyền
lãnh đạo của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Và nói chuyện Thổ để trở về chuyện
Mỹ.
***
Với biệt tài nói nhảm, hai tuần trước, Phó Tổng thống Joe
Biden đã kết án lãnh đạo nhiều nước Hồi giáo, kể cả và nhất là Thổ Nhĩ Kỳ, vể tội
gián tiếp yểm trợ quân khủng bố ISIL. Hoặc ít nhất là không sốt sắng hợp tác với
Hoa Kỳ để truy lùng và tiêu diệt ISIL.
Sau khi phát biểu và bị đồng minh phản đối thì Joe Biden lần
lượt điều chỉnh tác xạ với lời xin lỗi.
Thật ra, ít ai muốn tham gia chiến lược diệt trừ ISIL của Tổng
thống Barack Obama, được đề ra cả tháng rồi mới dán nhãn là "Operation
Inherent Resolve" – Chiến dịch Quyết tâm Nội tại – với một định đề tiên
quyết của Obama là không thả lính nhập trận, "no boots on the ground".
Dưới sự lãnh đạo như vậy của Hoa Kỳ, mỗi quốc gia lại đánh giá
mối nguy hay nguồn lợi một khác. Trường hợp nổi bật nhất chính là xứ Thổ, có tên
được Âu hóa là Turkey, như con gà Tây.
Thổ Nhĩ Kỳ là mảnh vụn còn lại – và lớn nhất – của Đế quốc Hồi
giáo Ottoman, một đế quốc hiện hữu từ năm 1299, rồi bị hai cường quốc Âu Châu là
Anh Pháp đánh bại và xé xụn cách nay 95 năm.
Nằm giữa các khu vực hay cường quốc như Trung Đông, Âu Châu,
Nga cùng các nước Tây phương, xứ Thổ này quả thật là không giống ai.
Dù theo Hồi giáo, dân Thổ không thuộc sắc tộc Ba Tư (của
Iran) hay Á Rập (như Jordan, Iraq, Saudi Arabia), lại rất ngại sắc tộc Kurd sống
trong lãnh thổ và tản mác tại các xứ lân bang như Syria, Iraq. Dù là thành viên
của Minh ước Bắc Đại Tây Dương NATO, với quân số cao nhất sau Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ
chẳng được coi là một nước Âu Châu, lại còn bị cự tuyệt khi xin gia nhập Liên
hiệp Âu châu. Dù là cường quốc cấp vùng đã theo đuổi đường lối canh tân từ thời
quốc phụ Mustapha Kemal Attaturk, Thổ Nhĩ Kỳ không thể Âu hóa, lại còn bị Đế quốc
Nga rồi Liên bang Xô viết chặn đường bành trướng vào khu vực Caucasus nằm giữa
Hắc hải và biển Caspian.
Khi đó, bản sắc hay căn cước của dân Thổ là gì?
Recep Tayyip Erdogan đề ra chủ trương phát huy sức mạnh của một
quốc gia Hồi giáo thuộc hệ phái Sunni, và đàng Công lý và Phát triển của ông được
đa số ủng hộ nên ông làm Thủ tướng từ năm 2002. Sau ba lần thắng cử liên tiếp
(2002, 2007 và 2011), ông đang giữ vị trí Tổng thống và tiếp tục chủ trương củng
cố sức mạnh cho một Quốc gia Hồi giáo.
Chủ trương xây dựng một Quốc gia Hồi giáo – State of Islam –
của Erdogan thật ra có họ với tinh thần của lãnh tụ ISIL là Abu Bakr
al-Baghdadi. Nếu có khác biệt thì chỉ về phương pháp ít cực đoan sắt máu hơn. Đây
là lý do chính khiến lãnh tụ Erdogan của xứ Thổ không muốn tấn công tổ chức
ISIL, mà cũng chẳng yểm trợ hay hợp tác với al-Baghdadi như nhiều giới chức Hoa
Kỳ tố cáo (Joe Biden). hoặc lo ngại.
Chiến lược Thổ của Erdogan còn tinh vi hơn vậy.
Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách trục lợi nhờ sức bành trướng của lực
lượng ISIL. Tổ chức khủng bố này làm suy yếu chế độ Bashar al Assad tại Syria và
thu hẹp ảnh hưởng của các Giáo chủ Iran tại khu vực trải rộng ở miền Nam, từ
Lebanon (nhờ lực lượng khủng bố Hezbollah) qua Syria (nhờ al Assad) tới Iraq
(nhờ thế lực của hệ phái Shia).
Vì vậy, Erdogan mới có lập trường cổ quái là nếu muốn tấn công
tổ chức ISIL thì phải lật đổ chế độ al Assad tại Damascus, là điều mà Chính quyền
Obama đã dự tính khi vạch ra "lằn ranh đỏ" rồi lại xoá. Chẳng những vậy,
Erdogan còn đề nghị là sau khi thanh toán xong chế độ al Assad tại Syria và để
chặn đường tổ chức ISIL cực đoan quá khích thì các nước Tây phương nên học gương...
Thổ Nhĩ Kỳ là xây dựng một chính quyền dân chủ theo Hồi giáo.
Diễn giải cho rõ hơn: Thổ Nhĩ Kỳ đang đòi hỏi điều đã bị Âu
Châu cự tuyệt từ 95 năm trước, là mở rộng ảnh hưởng đến tận Syria, xưa kia là một
tỉnh của Đế quốc Ottoman.
Nhân chuyện Iraq (mà Erdogan từ chối tham gia từ năm 2003), rồi
Syria từ ba năm qua cho đến ISIL ngày nay, xứ Thổ ôm giấc mơ lãnh đạo dân Hồi
giáo thuộc hệ phái Sunni ngay giữa khu vực Trung Đông, là thế lực đối trọng với
hệ phái Salafist do Saudi Arabia yểm trợ, và ngăn cản sự bành trướng của hệ phái
Shia theo Iran.
Bên trong khu vực này, Erdogan có thể hợp tác với lực lượng võ
trang Peshmerga rất thiện chiến của dân Kurd tại Iraq để giới hạn ảnh hưởng của
phe Shia tại Baghdad, Nhưng lại muốn mượn bàn tay sắt của ISIL diệt trừ ảnh hưởng
của dân Kurd tại Syria. Lính Thổ không nhảy vào Kobani cứu dân Kurd vì cộng đồng
Kurd vẫn có thiện cảm với đảng PKK, đảng Công nhân Kurdistan, là đảng muốn ly
khai đã từng tấn công Chính quyền Thổ tại Ankara từ nhiều thập niên rồi.
***
Dù chỉ khái quát duyệt lại những tính toán đầy hiểm nguy của
Thổ Nhĩ Kỳ, ta cũng thấy lịch sử soi ngược lên năm 1919 và địa dư trải rộng lên
khu vực rộng lớn của nhiều sắc tộc và hệ phái Hồi giáo. Mấy chi tiết ấy mới khiến
người ta lờ mờ đoán ra số phận của Kobani và của dân Kurd và thấy rõ hơn những
giới hạn của chiến lược Obama.
Lãnh đạo Ankara không sợ lực lượng ISIL sẽ tràn vào lãnh thổ
của mình nhưng e ngại dân Kurd. Erdogan sẵn sàng gây mâu thuẫn với Hoa Kỳ và còn
canh chừng chánh sách hòa giải của Obama với xứ Iran trong khi Obama chẳng có quyết
tâm giải quyết hồ sơ ISIL. Mà trong khu vực nhiễu nhương ấy, Thổ Nhĩ Kỳ không là
đồng minh duy nhất của Mỹ đã nhìn qua hướng khác, với rất nhiều rủi ro cho dân
Hồi giáo.
Nguyễn-Xuân Nghĩa
http://dainamaxtribune.blogspot.com/2014/10/turkey-va-mon-ga-nhoi-bom.html
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Hiệu ứng nói phét!" - by Văn Quang / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Phiếm luận, chuyện Nhà Nước ta!!! _ Di Tĩnh Đắc ( Nguyễn Bá Chổi chuyển )
- Đánh trống, đánh chiêng học lại lịch sử Sài Gòn - by FB Nguyễn Gia Việt & Trần Văn Giang (ghi lại)
- Việt Cộng: Kế hoạch gửi tiền Quỹ vắc-xin COVID-19 để lấy lãi gây ra tranh cãi
- Ân xá Quốc tế gửi bằng chứng, đòi Việt Cộng điều tra về tin tặc tấn công giới bất đồng
Turkey và Món Gà Nhồi Bom
Sau nhiều tuần xôn xao về thành phố Kobani tại vùng biên giới giữa Syria với xứ Turkey (Thổ Nhĩ Kỳ), truyền thông Tây phương bỗng tắt máy rọi đèn qua hướng khác.
Chiến lược thổ tả của xứ
Thổ Nhĩ Kỳ
|
| Vị trí Turkey giữa bốn hướng Đông Nam Tây Bắc |
Sau nhiều tuần xôn xao về thành phố Kobani tại vùng biên giới
giữa Syria với xứ Turkey (Thổ Nhĩ Kỳ), truyền thông Tây phương bỗng tắt máy rọi
đèn qua hướng khác.
Phải chăng người ta hết quan tâm đến số phận của dân Kurd bị
tổ chức khủng bố ISIL (Nhà nước Hồi giáo) nã đạn vào lưng mà chạy túa lên phía
Bắc thì bị lính Thổ chặn cửa và thậm chí sát hại?
Lý do khiến Kobani trở thành đề tài thời sự là vì các thông tín
viên có thể chụp hình khói lửa từ biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và họ gây ra ấn tượng về
đà thắng thế của quân ISIL trong lãnh thổ Syria trước sự dửng dưng của xứ Thổ.
Sự thật thì giao tranh vẫn tiếp diễn dữ dội ở nhiều nơi tại Iraq và bên trong
Syria như vùng Tây Nam gần xứ Lebanon hay chung quanh thủ đô Damascus, Chỉ vì
chẳng có truyền thông tường thuật thì người ta coi như chuyện không có.
Bây giờ, có lúc Kobani như biến khỏi bản đồ, dù vẫn còn nghi
ngút khói với phân nửa đã vào tay quân khủng bố, là điều khiến Ngoại trưởng
John Kerry của Hoa Kỳ than là "bi thảm!".
Đấy là cơ hội chúng ta trở về lập trường của xứ Thổ, dưới quyền
lãnh đạo của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan. Và nói chuyện Thổ để trở về chuyện
Mỹ.
***
Với biệt tài nói nhảm, hai tuần trước, Phó Tổng thống Joe
Biden đã kết án lãnh đạo nhiều nước Hồi giáo, kể cả và nhất là Thổ Nhĩ Kỳ, vể tội
gián tiếp yểm trợ quân khủng bố ISIL. Hoặc ít nhất là không sốt sắng hợp tác với
Hoa Kỳ để truy lùng và tiêu diệt ISIL.
Sau khi phát biểu và bị đồng minh phản đối thì Joe Biden lần
lượt điều chỉnh tác xạ với lời xin lỗi.
Thật ra, ít ai muốn tham gia chiến lược diệt trừ ISIL của Tổng
thống Barack Obama, được đề ra cả tháng rồi mới dán nhãn là "Operation
Inherent Resolve" – Chiến dịch Quyết tâm Nội tại – với một định đề tiên
quyết của Obama là không thả lính nhập trận, "no boots on the ground".
Dưới sự lãnh đạo như vậy của Hoa Kỳ, mỗi quốc gia lại đánh giá
mối nguy hay nguồn lợi một khác. Trường hợp nổi bật nhất chính là xứ Thổ, có tên
được Âu hóa là Turkey, như con gà Tây.
Thổ Nhĩ Kỳ là mảnh vụn còn lại – và lớn nhất – của Đế quốc Hồi
giáo Ottoman, một đế quốc hiện hữu từ năm 1299, rồi bị hai cường quốc Âu Châu là
Anh Pháp đánh bại và xé xụn cách nay 95 năm.
Nằm giữa các khu vực hay cường quốc như Trung Đông, Âu Châu,
Nga cùng các nước Tây phương, xứ Thổ này quả thật là không giống ai.
Dù theo Hồi giáo, dân Thổ không thuộc sắc tộc Ba Tư (của
Iran) hay Á Rập (như Jordan, Iraq, Saudi Arabia), lại rất ngại sắc tộc Kurd sống
trong lãnh thổ và tản mác tại các xứ lân bang như Syria, Iraq. Dù là thành viên
của Minh ước Bắc Đại Tây Dương NATO, với quân số cao nhất sau Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ
chẳng được coi là một nước Âu Châu, lại còn bị cự tuyệt khi xin gia nhập Liên
hiệp Âu châu. Dù là cường quốc cấp vùng đã theo đuổi đường lối canh tân từ thời
quốc phụ Mustapha Kemal Attaturk, Thổ Nhĩ Kỳ không thể Âu hóa, lại còn bị Đế quốc
Nga rồi Liên bang Xô viết chặn đường bành trướng vào khu vực Caucasus nằm giữa
Hắc hải và biển Caspian.
Khi đó, bản sắc hay căn cước của dân Thổ là gì?
Recep Tayyip Erdogan đề ra chủ trương phát huy sức mạnh của một
quốc gia Hồi giáo thuộc hệ phái Sunni, và đàng Công lý và Phát triển của ông được
đa số ủng hộ nên ông làm Thủ tướng từ năm 2002. Sau ba lần thắng cử liên tiếp
(2002, 2007 và 2011), ông đang giữ vị trí Tổng thống và tiếp tục chủ trương củng
cố sức mạnh cho một Quốc gia Hồi giáo.
Chủ trương xây dựng một Quốc gia Hồi giáo – State of Islam –
của Erdogan thật ra có họ với tinh thần của lãnh tụ ISIL là Abu Bakr
al-Baghdadi. Nếu có khác biệt thì chỉ về phương pháp ít cực đoan sắt máu hơn. Đây
là lý do chính khiến lãnh tụ Erdogan của xứ Thổ không muốn tấn công tổ chức
ISIL, mà cũng chẳng yểm trợ hay hợp tác với al-Baghdadi như nhiều giới chức Hoa
Kỳ tố cáo (Joe Biden). hoặc lo ngại.
Chiến lược Thổ của Erdogan còn tinh vi hơn vậy.
Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách trục lợi nhờ sức bành trướng của lực
lượng ISIL. Tổ chức khủng bố này làm suy yếu chế độ Bashar al Assad tại Syria và
thu hẹp ảnh hưởng của các Giáo chủ Iran tại khu vực trải rộng ở miền Nam, từ
Lebanon (nhờ lực lượng khủng bố Hezbollah) qua Syria (nhờ al Assad) tới Iraq
(nhờ thế lực của hệ phái Shia).
Vì vậy, Erdogan mới có lập trường cổ quái là nếu muốn tấn công
tổ chức ISIL thì phải lật đổ chế độ al Assad tại Damascus, là điều mà Chính quyền
Obama đã dự tính khi vạch ra "lằn ranh đỏ" rồi lại xoá. Chẳng những vậy,
Erdogan còn đề nghị là sau khi thanh toán xong chế độ al Assad tại Syria và để
chặn đường tổ chức ISIL cực đoan quá khích thì các nước Tây phương nên học gương...
Thổ Nhĩ Kỳ là xây dựng một chính quyền dân chủ theo Hồi giáo.
Diễn giải cho rõ hơn: Thổ Nhĩ Kỳ đang đòi hỏi điều đã bị Âu
Châu cự tuyệt từ 95 năm trước, là mở rộng ảnh hưởng đến tận Syria, xưa kia là một
tỉnh của Đế quốc Ottoman.
Nhân chuyện Iraq (mà Erdogan từ chối tham gia từ năm 2003), rồi
Syria từ ba năm qua cho đến ISIL ngày nay, xứ Thổ ôm giấc mơ lãnh đạo dân Hồi
giáo thuộc hệ phái Sunni ngay giữa khu vực Trung Đông, là thế lực đối trọng với
hệ phái Salafist do Saudi Arabia yểm trợ, và ngăn cản sự bành trướng của hệ phái
Shia theo Iran.
Bên trong khu vực này, Erdogan có thể hợp tác với lực lượng võ
trang Peshmerga rất thiện chiến của dân Kurd tại Iraq để giới hạn ảnh hưởng của
phe Shia tại Baghdad, Nhưng lại muốn mượn bàn tay sắt của ISIL diệt trừ ảnh hưởng
của dân Kurd tại Syria. Lính Thổ không nhảy vào Kobani cứu dân Kurd vì cộng đồng
Kurd vẫn có thiện cảm với đảng PKK, đảng Công nhân Kurdistan, là đảng muốn ly
khai đã từng tấn công Chính quyền Thổ tại Ankara từ nhiều thập niên rồi.
***
Dù chỉ khái quát duyệt lại những tính toán đầy hiểm nguy của
Thổ Nhĩ Kỳ, ta cũng thấy lịch sử soi ngược lên năm 1919 và địa dư trải rộng lên
khu vực rộng lớn của nhiều sắc tộc và hệ phái Hồi giáo. Mấy chi tiết ấy mới khiến
người ta lờ mờ đoán ra số phận của Kobani và của dân Kurd và thấy rõ hơn những
giới hạn của chiến lược Obama.
Lãnh đạo Ankara không sợ lực lượng ISIL sẽ tràn vào lãnh thổ
của mình nhưng e ngại dân Kurd. Erdogan sẵn sàng gây mâu thuẫn với Hoa Kỳ và còn
canh chừng chánh sách hòa giải của Obama với xứ Iran trong khi Obama chẳng có quyết
tâm giải quyết hồ sơ ISIL. Mà trong khu vực nhiễu nhương ấy, Thổ Nhĩ Kỳ không là
đồng minh duy nhất của Mỹ đã nhìn qua hướng khác, với rất nhiều rủi ro cho dân
Hồi giáo.
Nguyễn-Xuân Nghĩa
http://dainamaxtribune.blogspot.com/2014/10/turkey-va-mon-ga-nhoi-bom.html
