Nhiều người Nga hiện nay muốn khôi phục lại phần lãnh thổ "Nước Nga mới", vùng lãnh thổ mà đế quốc Nga lấy lại từ đế chế Ottoman cuối thế kỷ XIX.

Ảnh Wikipedia

Trọng Thành

Hồ sơ xung đột Ukraina của Libération vạch ra một số kịch bản mà Matxcơva dự định nhằm kiểm soát Ukraina. Theo kịch bản tối đa, Nước Nga mới sẽ bao gồm toàn bộ miền Đông, tức tả ngạn sông Dniepr, xuyên đến tận Transnistria, một dẻo đất nằm lọt giữa Ukraina và Moldavia.

Nếu như thời sự trong nước với bình luận về các tuyên bố mới của các thành viên trong chính phủ, gây chấn động công luận, là tâm điểm trang nhất của hầu hết các nhật báo Pháp hôm nay 03/09/2014, thì cuộc khủng hoảng Ukraina, đặt Phương Tây và Nga vào thế đối đầu trực tiếp, là đề tài ám ảnh. « Ukraina : Cuộc chiến tranh chống lại Châu Âu » là tựa lớn của Libération, với nhận định : « Cuộc phản công của Nga tại Ukraina và các lời lẽ khiêu khích của Vladimir Putin làm lộ ra những ý định thực sự của ông ta và sức ì của Phương Tây ».

Xã luận Libération nhấn mạnh « chiến tranh tại một nước Châu Âu chỉ cách thủ đô nước Pháp ba giờ bay… Nước Nga khai chiến với Ukraina », tương phản với « sự hung bạo của Nga » là « những trừng phạt kinh tế cho đến giờ không có hiệu quả của Châu Âu ». Libération phàn nàn là Châu Âu đã « không ý thức được cựu thành viên khối G8 giờ đây đã trở thành đối thủ », « không ai ở Châu Âu sẵn sàng chết vì Donetsk…. Để kháng cự lại cuộc xâm lược của Nga, người Ukraina cần vũ khí – bài xã luận chất vấn – Độ tin cậy của Châu Âu phụ thuộc vào việc Liên hiệp Châu Âu, đặc biệt là nước Pháp, lựa chọn trang bị vũ khí cho hải quân Nga » hay giúp đỡ người Ukraina.

Cũng về chủ đề khủng hoảng Ukraina, trang quốc tế báo Le Figaro có bài « Liên Hiệp Châu Âu bên bờ cắt đứt với Nga », như lời cảnh báo của cựu Chủ tịch Hội đồng Châu Âu, Herman Van Rompuy, một người vốn thường có một phong thái bình tĩnh. Cựu lãnh đạo Châu Âu lưu ý Liên Hiệp Châu Âu cần phải tìm các biện pháp khác với Nga, ngoài giải pháp quân sự mà không ai muốn, bởi cho đến nay, thực tế cho thấy rõ Matxcơva « không có một quyết tâm chính trị nào, để giải quyết xung đột qua con đường thương thuyết ».

Cũng Le Figaro đưa thông tin Nga sẽ “thích nghi” học thuyết quân sự của mình để đối đầu với việc NATO gia tăng lực lượng tại các vùng biên giới. 

Phe thân Nga chọn ngày Độc lập của Ukraina để phản công 

Hồ sơ xung đột Ukraina của Libération vạch ra các kịch bản mà Matxcơva dự định nhằm kiểm soát Ukraina. Bài « Những lá bài của cuộc xâm lược Nga » mở đầu với câu nói mà Chủ tịch Ủy ban Châu Âu thuật lại sau cuộc hội kiến với Tổng thống Nga, theo đó, rất có thể ông Putin đã tuyên bố « Nếu tôi muốn, tôi sẽ lấy Kiev trong hai tuần ». Theo Libération, mưu đồ của Nga tại Ukraina được thể hiện qua nhiều kịch bản can thiệp, tất cả đều nhằm chứng minh cho Kiev rằng « chủ quyền của Ukraina đang và sẽ có giới hạn ».

Không phải ngẫu nhiên mà phe nổi dậy chọn đúng ngày 24/08, khi Kiev mừng ngày độc lập lần thứ 23, làm ngày mở cuộc phản công ở miền Đông. Cũng vào ngày này, phe nổi dậy thân Nga cho ra mắt các thủ lãnh tương lai của Nước Nga mới (tiếng Nga : Novorossiya). 

Theo kịch bản tối đa, Nước Nga mới sẽ bao gồm toàn bộ miền Đông, tức tả ngạn sông Dniepr, cho đến thành phố cảng Odessa, cũng như Crimée (bị sáp nhập hồi tháng 3), xuyên đến tận Transnistria, một dẻo đất với đa số cư dân là người Nga, nằm lọt giữa Ukraina và Moldavia. Theo kịch bản tối thiểu, vùng đất mới chỉ bao gồm hai nước « cộng hòa » Donetsk và Lugansk. Ngoài ra, còn rất nhiều kịch bản trung gian khác có khả năng sẽ được thực hiện tùy theo điều kiện cụ thể, trong đó phải kể đến kịch bản trung gian là hình thành một đường hàng lang sát bờ biển kéo dài từ thành phố Rostov trên sông Đông (của Nga) đến bán đảo Crimée, để giải phóng khu vực này khỏi tình trạng cô lập hiện nay. Libération nhắc lại trong hiện tại, phe thân Nga vẫn chưa kiểm soát được hoàn toàn hai vùng Donetsk và Lugansk, nhưng mùa đông – « bạn đồng minh tốt nhất của Matxcơva » – sắp đến.

Bài « Từ chiến tranh che đậy đến cuộc chiến công khai » trên Le Figaro vạch rõ chiến thuật « chiến tranh kiềm chế », được áp dụng từ khởi đầu xung đột tại Ukraina, cho phép Putin không trực tiếp đối đầu với một can thiệp cứng rắn từ Phương Tây. Tuy nhiên, từ ít ngày nay, chiến thuật này dường như đang dần thay đổi, kể từ giờ các hoạt động quân sự của Nga diễn ra công khai, với việc di chuyển quân đội Nga được hình ảnh vệ tinh của NATO ghi nhận. Một nhà ngoại giao bình luận, với ông Putin, « mọi kịch bản đều có thể ».

Nếu Phương Tây gia tăng trừng phạt, có thể có đảo chính tại Nga

Hồ sơ Ukraina của Libération có bài phỏng vấn đáng chú ý nhà đối lập và nhà phân tích chính trị Nga Andrei Piontkovski, từ Matxcơva mang tựa đề « Vladimir Putin muốn thống trị Ukraina, hoặc giải thể quốc gia này ». Theo nhà phân tích, mục tiêu của Tổng thống Nga không phải là Donetsk hay Lugansk, mà chính là Kiev, ông ta muốn sử dụng các khu vực bất ổn bên trong Ukraina để thao túng quốc gia này, giống như đã từng làm với Moldavia và Gruzia. Cũng theo nhà phân tích, Putin sẽ chỉ đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân nếu xung đột bùng phát tại Estonia, vì tại đây các đơn vị vũ trang quy ước của NATO mạnh hơn nhiều so với quân Nga. Nhà đối lập Nga tin tưởng, nếu Phương Tây gia tăng trừng phạt, tại Nga có thể nổ ra cuộc đảo chính lật đổ Putin.

Ngược lại, trong bài nhận định của thông tín viên Libération gửi về từ Matxcơva, mặc dù trừng phạt đã bắt đầu có những hệ quả rõ ràng đối với nền kinh tế Nga (chính quyền thông báo hạ dự báo tăng trưởng xuống còn 1%, thay vì 2% GDP. Giá cả thực phẩm dự kiến sẽ tăng vọt vào khoảng tháng 2/2015), nhưng trong bối cảnh « chủ nghĩa yêu nước hy sinh được thổi bùng lên hiện nay, không chắc chắn rằng người Nga sẽ đòi ông Putin phải trả giá ».