Truyện kể rằng, hồi nẩm, (trong khoảng mười năm 1950- 1960,thế kỷ XX) ở làng LươngQuới, quận GiồngTrôm, tỉnh BếnTre có người tên Nguyễnvăn Miêu- HaiMiêu-còn trẻ, khá đẹp trai, ít học, nhưng lẽo mép, nói năng dễ làm người khác nghe theo.Nhà Hai Miêu nghèo.Ở làng, Hai Miêu đi làm mướn hông đủ sống, bèn xin làm lơ xe đò chạy đường BếnTre-Batri.Máymóc xe đò cũ kỷ, cứ chạy hơn mươi cây số xe nóng máy, phun hơi nước phải ngừng lại đổ nước lạnh múc ở ruộng.

          Một hôm, trong lúc quét dọn sàn xe đò, HaiMiêu lượm được một cuốn sách dạy làm thầy bói.Mới đầu bói bậy bạ cho mấy bà, mấy cô bạn hàng đi xe.Sau thấy mấy người đó khen đoán trúng.Từ đó HaiMiêu biết tâmlý các bà, các cô- nhứt là các cô gái làng còn trẻ hay thích đoán chuyện tìnhduyên…(người ta nói rằng cuốn sách mà HaiMiêu lượm được là của Ông ĐạiLụcTiên- nổi tiếng coi bói ở BaTri. Họ nói,  có lần, ĐạiLụcTiên đoán cho BaTruyện- một đồntrưởng- rằng quan đi “ruồng” ra bên ngoài đồn đừng bao giờ về đường cũ, nếu hông sẽ chết.BaTruyện cãi lời nên bị Việt Minh phụckích, giết!).Nghe nói ĐạilụcTiên về sau có lên ChợLớn.

          Khi coi “có mòi” khấm khá, HaiMiêu bỏ nghề lơ xe đò, lên Chợ BếnTre mướn một cái bàn nhỏ trong một tiệm bánh để thử thờivận.Hơn mấy tháng sau, tiếng đồn khắp chợ, HaiMiêu liền mướn nguyên căn phố, trương bảnghiệu:ThuyếtLanĐình, chuyênkhoa Chiêmtinh,Tửvi…Nhưng sau đó, HaiMiêu “rờ mò” một người đànbà trẻ đẹp.Câu chuyện vỡ lở.Tòaán BếnTre kêu ba tháng tù.Sau khi ra tù, khoảng năm 1963, HaiMiêu dọn nhà lên SàiGòn, mướn một cănphố nhỏ ở đường CôGiang, khu chợ Cầu ÔngLãnh. Đây là địabàn tốt vì có nhiều bạn hàng buôn gánh bán bưng.Chẳng mấy chốc, nhà tiêntri TríNhân nổi tiếng…

           Những năm đó, tôi cũng hay gặp anh Hai Miêu tại nhà, thường giỡn: Anh Hai xủ tui một quẻ coi có cô bồ nào “bảnh” hông? Ảnh trả lời: Thôi mầy ơi, để cho tao làm ăn.Còn gặp Ba Má tôi, ảnh im re, chỉ hỏi thăm Chú Thím Bảy có khoẻ hông, có gì con giúp; và nói chuyện chòm xóm ở quê nhà.BaMá tôi thường nói thằng đó gặp thời.Cái thời của một xãhội sắp đảo điên hông tin chính mình nên ùn ùn mêtín dịđoan.Người con trai lớn của ảnh, sau nầy theo nghiệp cha, cũng trương bảnghiệu gần đó với tên TríNhơn…

           Câu chuyện trên kích thích sự tò mò của tôi.Tôi đi lùng các tiệm sách ở SàiGòn tìm những cuốn sách viết về bói toán. Và, sau nhiều lựachọn, tôi bắt đầu nghiêncứu TửVi.Từ Tử Vi rồi đến ChuDịch hông xa.Nhưng số lượng sách dịch hông nhiều, tôi bắt buộc phải học thêm một số ít chữ Nho (Trung Hoa) để tìm hiểu thêm…

           Nhưng càng tìm hiểu thêm, tôi càng lún sâu vô vũng lầy của một mớ hổnđộn.Đó hông phải là một khoahọc. Đó chỉ là một sự suydiễn tùy theo cảmquan của một người có tài đóan lỏn ý của người khác.Mười ba cung số trên lá số TVi chỉ là một mớ sắp sếp hông xác thực.Nó chưa phải là một khoahọc thựcnghiệm chớ đừng nói chính xác như ToánHọc…( tôi chỉ nói đến bói toán, hông đề cập đến Dịch- một hệthống triếthọc)

       Chúng ta biết rằng khoa TửVi chỉ ápdụng cho những ngươì sanh ở vùng ảnh hưởng vănminh của Trung Quốc.Còn các người khác sanh ra ở những múi giờ khác thì như thế nào?Và còn nhiều vấn đề rắc rối khác nữa…Sau cùng, những quyển sách đó ngủ quên trong tủ sách của tôi;và, sau ngày 30-4-75 bị mấy ông ôndịch con cờ đỏ tới nhà lục soát rồi cúng cho bà hỏa!!…(khoảng năm 1975, tôi gặp thầy PhạmKếViêm ở trạitù SuốiMáu.Hông biết thầy có phải là người giỏi bói toán hay không mà ngày nào tôi cũng thấy một số người bu quanh thầy, đưa tay cho thầy coi. Và, những người đó, nếu còn sống, có nghĩ rằng thầy Viêm đã đoán trúng hay sai; hay là họ đã chết ở một trại tù nào đó hoặc bỏ thây nơi biển Đông làm mồi cho cá.Đâu có ai mà biết ngày sau ra tù rồi đi Mỹ ?…)  

          Nhưng tôi hướng đến một bước đi khác.Vì học chữ Hán nên tôi tò mò chú ý đến chữ Nôm rồi đến chữ abc (latinh) của ViệtNgữ. Chữ viết của Việt Nam có từ bao giờ?Có thể có từ thời HùngVương?Nếu hông, với hơn một ngàn năm BắcThuộc, chúng ta hông có chữ viết , tiếng nói của chúng ta chắc  biến mất.Với sự caitrị tànđộc của TôĐịnh và SĩNhiếp thời ĐôngHán,có thể các LạcTướng, LạcHầu rút lui vào rừng sâu còn cố gắng giữ gìn ViệtNgữ?Với hơn ngàn năm Bắc thuộc, mọi sự tưởng chừng như mất hẳn, nhưng tầng lớp sĩ phu Việt đã biết kết họp nhuầnnhuyễn chữ Hán đọc thành âm Việt (tiếng Nôm)

( một sự kết hợp tài tình giữa  chữ Hán thành âm tiếng Việt :

           1 -Trong những bài thơ ĐườngLuật- tám câu bảy chữ:

Tạohoá gây chi cuộc hítrường.Đến nay thấm thóat mấy tinh sương…

               2-Hay song thất lục bát: Thuở trời đất nổi cơn gió bụi, Khách má hồng nhiều nỗi truânchuyên…)

                3-Hay lục bát:Cảothơm lần giở trước đèn, Phongtình cổlục còn truyền sử xanh..

                 4-Và lan dần đến ca dao: Trâu ơi! ta bảo trâu nầy, Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.Cấy cày vốn nghiệp nônggia...

        Toàn là những chữ Hán âm tiếng Việt.Chúng ta đọc lên hông có vẻ gì là tiếng Hán- mà ta hiểu liền- thì tội tình chi chúng ta bày đặt gọi đó là chữ HánViệt cho rắc rối.Cái gì của  người khác, ta” ăn cắp”, ta biến thành của ta là của ta(!)Người Nhựt cũng dùng chữ Hán đọc thành âm Nhựt thì là tiếng Nhựt .Người TrungHoa cóp một lô chữ Nhựt trong mọi lãnh vực: khoa học, kinh tế, xãhội, toán học, triết học…rồi đọc thành chữ Trung.Ta sao lại từ tiếng Trung đọc thành âm Việt rồi nói đó là tiếng HánViệt.Thế có “tréo cẳng ngỗng” hông?Lại còn “chua” chữ Hán kế bên!

           Năm 1975, tôi có gặp thầy Nguyễnvăn Khôn- tác giả nhiều cuốn từđiển- ở trại tù SuốiMáu.Tôi hỏi thầy ơi sao từđiển của thầy có nhiều chữ “HánViệt” quá vây?Thầy cười cười…Từ điển HánViệt của ThiềuChiểu và của TrầnTrọng San là cả rừng chữ HánViệt hông biết đâu mà mò.)…

          Rồi tiếng nói đã kết họp với chữ viết abc(latinh ghi âm) nằm hơn ba trăm năm trong giáohội ThiênChúaGiáo ViệtNam.Sau cùng, nhờ P. TrươngVĩnhKý nên khoảng cuối thếkỷ XIX, thứ chữ Việt ghi âm abc tiện lợi đã nhanh chóng pháttriển mãnh liệt.Chỉ cần khoảng ba tháng là người Việt có thể đọc và viết ViệtNgữ. (cách đây gần hơn 10 năm, tôi có dạy Việtngữ ở một trungtâm gần nhà.Các cháu đều sanh ra ở Mỹ và cha mẹ đem con cái đến học chỉ yêu cầu con họ nói được “tiếng Việt” để sau nầy có thể trò chuyện cùng cha mẹ.Họ hông phân biệt được giữa chữ viết và tiếng nói(ViệtNgữ gồm có: tiếng Việt và chữ Việt).Hông có chữ thì rất mau quên tiếng.Hồi tôi còn nhỏ,tôi thắc mắc sao đêm đêm cô tôi đọc vanh vách truyện Tàu cho nội tôi?

Quí vị cho cháu đọc thử một bài viết chữ Việt ngắn gọn như: Nhà em có nuôi hai con thú cưng (pets): một con chó và một con mèo.Em thích con nào nhiều hơn.Tại sao?Tôi tin rằng các cháu sẽ đọc được-vì cùng chữ latinh-, nhưng hông đúng giọng và hông hiểu nghĩa.Quí vị đọc đi đọc lại nhiều lần, các cháu sẽ nghe và đọc đúng; và, có thể hiểu, viết được.Và, tôi đã dạy Việt Ngữ bằng cách đó.Nếu các cháu thích thì tìm hiểu thêm. Và, về sau nầy, cũng có được một vài cháu đã đọc, hiểu, viết giỏi, còn nói ron rót; và lạ chưa, còn khoái nghe vọng cổ và tân nhạc!Các cháu sanh ra ở Mỹ là người Mỹ chánh cống.Dạy theo hiểu”hàn lâm” các cháu sẽ lạc vô rừng dấu chỉ thanh thì biết đâu mà mò:”ô thời đội mũ , ơ thì có râu”.Hơn nữa, đâu có phải cháu nào cũng thích học ngoạingữ đâu.)

         Như vậy, chúng ta biết chữ viết góp phần gìn giữ quantrọng cho tiếng nói.Một số các nước trên thế giới, hông có chữ viết đã dần dần mất hẳn ngônngữ của mình…

         Hơn những ngàn năm về trước, người Phoenician vùng TiểuÁ đã nghĩ ra cách ghi âm tiếng nói.Rồi sau đó, sau nhiều biến đổi, chữ ghi âm nầy đã trở nên thành chữ latinh (abc) rất tiện lợi lan tỏa cùng khắp nơi trên thếgiới.       

          Chúng ta đã có chữ latinh ghi âm tiện lợi nầy.Trong lúc đó, chữ Hán là thứ chữ ghi ý nên vô cùng bất tiện.Chữ Hán nhiều nét lại khó học.Một thờigian lâu hông sử dụng sẽ quên rất nhiều.Những người có đầu óc tiến bộ bấy lâu nay kêu gọi thay bằng chữ latinh (Pinyin), nhưng thànhphần thủcựu cho chữ Hán là tinhhoa của mấy ngàn năm vănminh.

           Người TriềuTiêu cũng đã tạo cho mình một thứ chữ ghi âm riêng biệt (Hangul), nhưng cũng còn thiếu sót nên vẫn phải dùng thêm một ít chữ Hán (Hanja).Người Nhựt trong lúc sơ khai cũng đã xài chữ Hán, nhưng sau đó họ đọc theo âm tiếng Nhựt, rồi ghi thành một số chữ Nhựt.

            Hiện nay, phần đông các nước trên thếgiới đã dùng chữ latinh.Một phần ĐôngÂu, một vài nước TrungÁ, Trung Phi và NamPhi đã hoàn toàn đồi qua chữ abc. Ở khu vực ChâuÁ, ViệtNam là nước chuyển qua chữ abc sớm nhứt, rồi sau nầy có Malaysia, Indonesia, The Phillipines và….

          Chữ Việt từ thời TrươngVĩnhKý cho đến nay hông có thay đổi nhiều(?)Chỉ có thay đổi lối hànhvăn.Có một vài ý kiến cải cách chữ viết khoảng đầu thế kỷ XX, nhưng hông thành công như PhạmXuânThái (1948) và một vài người khác nữa như NguyễnNguÍ khoảng 1960….Cách nay một vài năm có BùiHiền trình bày cách viết chữ Việt hông dấu và bỏ mất nguyên âm, bị phản đối mãnh liệt nên mọi việc rồi cũng đi qua.

          Chữ Việt là chữ ghi âm.Chữ Việt là một thứ chữ có nhiều nguyênâm (12 nguyênâm, nhiều hơn các nước khác).Ngoài nguyên âm đơn, còn có hai nguyên âm (ie, oa, oă….) và ba nguyên âm (uyê, uỷu…)…Ngoài ra, còn vần(vô số kể) kếthợp với thanh làm nên một thứ  chữ Việt vô cùng riêng biệt.

          Các giáosĩ truyềngiáo quả là những nghệsĩ tài ba mới cảm nhận được gần hơn 164 tiếng nguyên âm trong chữ Việt.

          Trở lại năm 1631, với thứ chữ Borri của giáosĩ Christopher Borri(Italia) hông có dấu chỉ thanh( thí dụ: Tui ciam biet- Tôi chẳng biết).Về sau, để ghi dấu chỉ thanh các giáosĩ đã dùng đến một vài dấu trong tiếng Portugal, Spanish,…như huyền, sắc , hỏi, ngã, nặng.Làm sao để bỏ đi các dấu chỉ thanh  đó để cho chữ viết nhẹ nhàng hơn.Đó là một điều hông dễ dàng.Chúng ta thử giữ nguyên nguyênâm rồi bỏ bớt dấu chỉ thanh đi có được hông- như:

            Trăm năm trong coix ngươif ta. Chưx taif chưx mênhj kheos laf ghets nhau.

          Có ích lợi hôn? Cũng chắng có gì là tốt đẹp hơn.Vì sao?

1-  Mất dấu chỉ thanh ở chữ nguyênâm, sẽ đọc sai Thí dụ: Cũng sẽ là cungx.Hiện nay, một số nước vẫn còn dùng dấu chỉ thanh nầy trên nguyênâm, như: António, Modríc.Tôi cũng thắc mắc là tại sao chữ Việt của chúng ta có dấu chỉ thanh mà khi giaothiệp với bên ngoài chúng ta lại bỏ mất dấu chỉ thanh đi, để tránh lầm lẫn như trườnghợp một TổngThống Mỹ cười cợt khi đọc âm Phúc hổng dấu thành Fu..k. Chúng ta cứ viết NguyễnXuânThành.Trên phươngdiện ngoạigiao và vănhóa người nước ngoài vẫn cố gắng đọc được.Cũng như hiện nay tên tất cả người MyVi( người Mỹ gốc Việt) đều hổng có dấu chỉ thanh dẫn đến những trườnghợp tréo cẳng ngỗng: Thanh, Thánh Thành Thảnh Thạnh đều cùng là một âm Thanh và họ Nguyễn đều thành họ Nguyen !!

Với nguyênâm đơn đã mất dấu chỉ thanh như thế.Còn chữ hai nguyênâm, ba nguyênâm càng gây thêm rắc rối: ngoằn ngoèo…

2-  Vì mỗi chữ vẫn là một âmtiết.Chữ Việt là thứ chữ đơn âmtiết.Chỉ viết ra một cách duy nhứt và đọc một cách duy nhứt.( Có một chữ ngoạilệ: QUỐC đáng lẽ phải viết là QUẤC, tôi hông hiểu vì sao.Vì lúc đầu trong các quyển tựvị trong Nam đều viết là QUẤC.)Chúng ta chưa nói đến vần, còn rắc rối thêm. 

          Với QWER keyboard hiện nay, sử dụng chữ đơn âm tiết, chúng ta phải thao tác nhiều hơn chữ đa âm tiết.Thí dụ khi đánh chữ đa âmtiết “government” mau hơn khi chúng ta đánh chữ đơn âmtiết “chínhphủ”.Vậy làm sao cho chữ viết chúng ta trở thành đa âmtiết hơn?Chữ đa âmtiết dễ tạo ra được nhiều chữ khác hơn Thí dụ: Chínhphủ có thể tạo ra unchínhphủ =vôchínhphủ, và vân…vân..

          Hiện nay, tôi nhận thấy chữ ghi âm abc đã tràn lan trong mọi lãnhvực, nhứt là trong côngnghệ thôngtin đang tiến ào ào như vũbão.Quí vị có bao giờ để ý những tên người, nơi chốn… toàn là chữ latinh. Tổngthống Ấnđộ là Moodi, Thủtướng Nhựt là Ishiba, Tổngthống NamHàn là Moon,Chủtịch nước TrungQuốc là Xi Yinpeng, Tổngthống Ukraine là Zelenskyy …;  và Hanoi, Danang, Hochiminh( cẩn thận với tên Hochiminh khi quí vị đi về Việtnam, nếu quý vị vô tình ghi mãsố phitrường TânSơnNhứt là HCM.Quí vị sẽ được đưa đến một nước nào đó ở vùng sừng Africa để uống cà phê Arabica.Sàigòn sẽ vẫn mãi mãi là Sàigòn với mãsố SGN-cho đến khi nào khánhthành phitrường LongThành??!!.Sau năm 1975, chánhquyền mới cố gắng xin đổi HCM mà hổng có được!!)

          Hơn nữa trong khoahọc, toánhọc…chúng ta đã dùng nhiều chữ đa âm tiết thì tại sao chúng ta hông thể dùng chữ đa âmtiết như: chínhphủ, côngnghệ, nonnước, ngãlòng…Chúng ta vẫn đọc và hiểu được.Ngày nay, trong nước một vài chữ đa âmtiết xuất hiện: homestay, karaoke, video,Okey, Cafe… ( đó không phải là chữ Anh, chữ Nhựt mà đó là chữ Việt vì khi viết ra mọi người vẫn hiểu mà hông thắc mắc chữ đó đến từ đâu.Tôi nghĩ khi viết : mua một ly  Starbuck, mua môt cái big Mac chắc mọi người đều hiểu.)…Thực ra ViệtNgữ chưa hoànchỉnh, nhứt là trong lãnhvực tiếng nói.Học nói tiếng miền nào cho đúng: Hànội cũng sai, Huế cũng trật, Sàigòn cũng đớt đã.Điều cần nhứt là cần có IPA hoàn chỉnh. Đâu phải hát lên với giọng HàNội là hay hơn giọng Huế và SàiGòn?….

           Sau năm 1975, tôi như con kiến nhỏ bám theo bầy kiến trôi theo dòng thác lũ.Hơn gần 10 năm hông viết được một bài chữ Việt.Những người trẻ hơn tôi quen dần với Anhngữ và họ sử dụng Anhngữ còn thôngthạo hơn Việtngữ. Còn tôi , vẫn bám víu vô mớ Việtngữ xa dần, xa dần cộinguồn.Thế hệ F1, F2 còn quọt quẹt một chút ViệtNgữ.Và, F3, F4… hoà nhập vào xãhội mới: Việt ngữ sẽ xa, xa,..xa mất rồi, xa mất biệt rồi!!! LýThừaVãn ( tên latinh là Syngman Rhee), TổngThống đầu tiên của NamHàn- con cháu đời thứ 25 của LýLongTường ( theo Trần Đại Sỹ)- đâu có còn biết một chút Việt ngữ nào!!( Sau đại dịch Covid -19, các trungtâm ViệtNgữ trên thếgiới gần như tan tác. Đến nay chưa phụchồi được)…

          Chúng ta hãnh diện với Việtngữ chúng ta đã mang theo.Nhưng thời gian gần nửa thếkỷ rồi.Việtngữ chúng ta cùn nhụt.Than ôi! “Tiếng Việt trong sáng” của NguyễnĐìnhHoà có còn hông?Bộ TừĐiển đồ sộ “ Từ Điển nguồn gốc Tiếng Việt” của NguyễnHyVọng có gíúp ích gì cho chúng ta hôn?(Việt Ngữ hảingoại cũng lần lần bắt chước trong nước).

          Và, lẻ tất nhiên, chúng ta- người MyVi hông thể định đoạt Việtngữ.Việtngữ sẽ do những thếhệ trẻ trong nước muốn thay đổi thế nào là tùy họ.Ngày nay, tôi nhận thấy nhiều nhà văn chân chính trong nước cũng viết lách vững chãi lắm rồi…

-Thêm một ý kiến: muốn thoát Trung, chúng ta nên thay đồi hoàn toàn tên người, địadanh của TrungQuốc bằng chữ latinh như hiện nay. Thí dụ TậpCậnBình bằng Xi yinpeng, Bắckinh bằng Beijing, ThượngHải bằng Shanghai…Mới đầu có thể một số người hông biết, nhưng với mạng truyềnthông toàncầu rồi mọi người hông còn thắc mắc nữa.Từ lâu rồi, ta đã hông dùng HungGiaLợi mà Hungary, LỗMaNi mà Roumani, BáLê mà Paris…Hơn ngàn năm oằn vai với thứ chữ “thánhhiền”.Cuối thế kỷ XIX, đã thoát được rồi nhờ chữ latinh.Sao lại đeo đẳng thêm chi gánh nặng “hánviệt”! Thay đổi nhanh đi, nhanh đi… để mai đây, TrungQuốc hông xài chữ Hán trong ô vuông nữa mà dùng chữ Pinyin thì khốn đốn cho ta…( một số chữ Trung mà tôi học ngày xưa thì hiện nay đã mất dấu đi rất nhiều, hông còn có ý nghĩa gì cả, chỉ là một nét tượng trưng thôi.)

-Thêm một ý kiến nữa: khi chúng ta dùng chữ Pinyin viết tên người và địadanh Trung Quốc, chúng ta hông lầm lẫn với tên người và địadanh ViệtNam.Thí dụ: Khi viết VươngvănBân, chúng ta biết chắc là tên người ViệtNam, còn Wang Wenbin là tên người TrungQuốc.Henan là một tỉnh ở Trung Quốc, còn HàNam là một tỉnh của ViệtNam)…     

         Với sự phát triễn ồ ạt của nền khoa học AI, chữ viết lần lần, có thể sẽ tàn lụi.Ý nghĩ và mọi thông tin sẽ được tích trữ trong những chip lượng tử nhỏ hơn tỷ tỷ lần một macron.Chúng ta sẽ ngồi trước màn hình,chỉ cần nghĩ đến điều gì đó thì sẽ có ngay!

          Đừng nói chi, ngay bây giờ, chữ viết trên giấy đã dần dần phai mờ.Sách in ra có mấy người mua.Báo giấy chết dần mòn.Và, bây giờ đọc giả on line nhiều.Bạn bỏ dần thói quen cầm cuốn sách trên tay, thay vào đó đọc sách trên Iphone, I pad, Tablet…Vần chữ vô hồn trên keyboard đâu có bằng những nét chữ rung động chạy soàn soạt trên giấy. Ôi! Mùi giấy mực và thú vui đọc sách đêm khuya hông còn nữa !

           Hy vọng cuối thiên niên kỷ nầy, QWER keyboard sẽ hông còn.Thay vào đó, chúng ta chỉ ngồi truớc màn hình AI, ý nghĩ chúng ta sẽ hiện lên trên màn hình, sau đó chuyển đi khắp toàncầu...Tới chừng đó, chữ viết của ViệtNgữ sẽ thay đổi hoặc tàn lụi.Và, bài viết nầy của tôi bạn sẽ đọc bằng cách nào?Đời người ngắn ngủi có sá gì với vũ trụ vô cùng tận; và, chữ viết là biểu tượng của tiếng nói sẽ chết dần theo thời gian.

            Hôm nay, ngày mùng 5 tháng giêng, kỷ niệm ngày vua Quang Trung đại phá quân Tàu – Nhà Thanh- mùng 5 tháng giêng Kỷ Dậu - 1789 (Tàu đâu có phải là một quốc gia thuần nhứt đâu mà phải có quốc hiệu.Mãi đến thời Sun Yat-sen mới có quốc hiệu làTrung Hoa Dân Quốc.Còn nước ta đã có quốc hiệu là Văn Lang từ thời Hồng Bàng)

          Nhờ Quang Trung ra lịnh dùng chữ Nôm( vì chữ Nôm là chữ ghi âm) làm Quốc Ngữ nên các nhà truyền giáo mới dễ dàng ghi âm tiếng Việt bằng chữ  la tinh abc dễ đọc như hiện nay.

Ngày mùng 5 tháng giêng năm Ất Tỵ

(05-02-2025)