Kinh Khổ
“Tủ rượu” của người Việt và “tủ sách” của người Do Thái
Muốn phát triển như Âu-Mỹ, Nhật hay người Do Thái, trước hết phải học hỏi văn hóa đọc từ họ. Phải làm sao nhà nhà đều có “tủ sách” để tự hào và gieo hạt, chứ
![]()
Triết học đường phố
Hôm
rồi tôi có dịp ghé nhà một ông tá hải quân cùng quê chơi. Ông hiện phụ
trách quân lực của cả một vùng. Ông vừa cất xong ngôi nhà (biệt thự thì
đúng hơn) và sắm xe hơi mới. Bước vào phòng khách ngôi nhà, ập vào mắt
tôi chính là chiếc tủ rượu "hoành tráng" được gắn sát chiếm diện tích gần
nửa bức tường chính diện. Thôi thì đủ thương hiệu rượu danh tiếng: từ
Chivas, Hennessy, Napoleon, Johnnie Walker cho tới Vodka xịn tận bên
Nga… được gia chủ bày khá ngay ngắn trên kệ. Ông đi giới thiệu cho chúng
tôi xuất xứ từng chai rượu: chai này thằng bạn đi nước ngoài về tặng,
chai kia đồng nghiệp cho, chai nọ do cấp dưới biếu với giọng khá hào
hứng cũng như thể hiện sự am hiểu về rượu ngoại.
Sau
khi dẫn chúng tôi đi "tham quan" quanh khuôn viên nhà, cùng với mấy câu
chuyện hỏi thăm nhạt thếch, ông tá nhanh chóng nhập sòng oánh “phỏm” với
mấy “thằng đệ”. Trong lúc mấy vị đang say sưa sát phạt, chúng tôi cũng
đang ngó nghiêng thứ này thứ kia của căn nhà thì xảy ra một chuyện.
Thằng con đầu (con vợ hai, ông đã ly dị vợ cả, hiện đang sống với cô vợ
hai kém mình cỡ vài chục tuổi) của ông, tầm 8 tuổi, tranh thủ lúc mọi
người trong nhà đang tập trung chuyên môn, lén vào phòng lục túi bố nó
lấy mấy tờ 500 ngàn và bị bà nội tóm cổ xách ra báo với phụ huynh. Một
điều khiến chúng tôi khá bất ngờ, đó là lòng “vị tha” của quý phụ huynh.
Ông chỉ đánh nó mấy cái nhè nhẹ (chắc sợ thằng bé đau) và mắng nó mấy
câu quen thuộc rồi lại tiếp tục lao vào sòng, cách xử lý của ông khiến
tôi có lý do để tin thằng bé thực hiện hành động này không phải lần đầu
và chắc chắn không bao giờ là lần cuối.
Câu chuyện thứ hai tôi muốn đề cập với các bạn thói quen đọc sách của người Do Thái. “Trong
mỗi gia đình Do Thái luôn luôn có 1 tủ sách được truyền từ đời này sang
đời khác. Tủ sách phải được đặt ở vị trí đầu giường để trẻ nhỏ dễ nhìn,
dễ thấy từ khi còn nằm nôi. Để sách hấp dẫn trẻ, phụ huynh Do Thái
thường nhỏ nước hoa lên sách để tạo mùi hương cho các em chú ý.” Tác
giả Nguyễn Hương trong bài “Người Việt ít đọc sách: Cần những chính
sách để thay đổi toàn diện” (đăng trên trang tin điện tử Cinet.com của
Bộ VH-TT-DL) kể với chúng ta như vậy.
“Mặc
dù chỉ có 8 triệu dân nhưng ở Israel có tới hơn 1.000 thư viện công
cộng với nhiều sách quý. Bên cạnh việc hình thành, xây dựng thói quen
đọc sách từ khi nằm nôi cho trẻ nhỏ, người Do Thái hiện vẫn sử dụng hình
ảnh con lừa thồ sách để dạy các con mình: nếu chỉ dừng ở việc đọc mà
không biết ứng dụng thì trí tuệ đó cũng chỉ là trí tuệ chết. Và để có
thể ứng dụng, trẻ em Do Thái không ngừng đọc sách và tích lũy kiến thức
từ nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau.”
Đó
là hai câu chuyện về “tủ rượu” của người Việt và “tủ sách” của người Do
Thái, hay nói khác hơn là câu chuyện về “văn hóa đọc” của hai dân tộc
cách xa nhau cả về địa lý lẫn khoảng cách văn minh.
Mối tương quan giữa “văn hóa đọc” và sự phát triển
Trong
một lần nói chuyện với Giáo sư Chu Hảo, một học giả gạo cội của Việt
Nam và đang là Giám đốc Nhà Xuất bản Tri Thức, tôi đưa ra câu hỏi: “Trên
cương vị một học giả và một người làm sách, ông có cảm nhận như thế nào
khi người Việt hiện đang chuộng chưng ‘tủ rượu” hơn là ‘tủ sách’ cũng
như xin ông cho nhận xét về văn hóa đọc của người Việt hiện nay?” Giáo sư trả lời: “đó là tư duy của ‘trọc phú’ – ham chuộng vật chất, khoe mẽ hơn là hiểu biết, tri thức,” về văn hóa đọc của người Việt, ông nhấn mạnh hai chữ “đau lòng”.
Ông
và nhà xuất bản Tri Thức hiện đang dịch và phát hành các đầu sách tinh
hoa (Tủ sách tinh hoa) của nhân loại như: “Tâm lý học đám đông” (Gustave
Le Bon), “Bàn về tự do” (John Stuart Mill)… nhằm giới thiệu và lan tỏa
các giá trị, tư tưởng tiến bộ của nhân loại đến với người Việt. Thế
nhưng, vị học giả cho biết, một đất nước 90 triệu dân như Việt Nam lại
tiêu thụ chưa đầy 1000 cuốn sách dạng trên, trong khi đó tại Nhật Bản
thời cải cách Minh Trị – Thiên Hoàng (1866-1869), 30 triệu dân Nhật lại
tiêu thụ tới hàng trăm ngàn cuốn sách tinh hoa đó!!! Ông nói thêm, thế
nhưng các loại sách tình cảm hời hợt, thậm chí kích dục lại có số lượng
tiêu thụ 5000 – 10000 cuốn ở Việt Nam. “Văn hóa đọc của người Việt hiện nay quá kém.” – giáo sư kết luận.
Ở
các nước Âu – Mỹ, lấy ví dụ ở Pháp hiện nay, trung bình một người dân
Pháp đọc tới 20 cuốn sách/năm, đối với người dân sống ở thành phố, tầng
lớp tri thức, con số đó lên tới 30-50 cuốn/ năm (Nguyễn Hương, bài
“Người Việt ít đọc sách: Cần những chính sách để thay đổi toàn diện”). Ở
Nhật, như đã nói ở trên, ngay từ thời Cải cách Minh Trị, chỉ với 30
triệu dân mà tiêu thụ tới hàng trăm ngàn cuốn sách dạng tinh hoa, “khó
nhằn”. Ở một quốc gia gần hơn trong cộng đồng ASEAN, đó là Malaysia, số
lượng sách được đọc trên đầu người là 10-20 cuốn/người/năm (2012, số
liệu từ ông Trần Trọng Thành, công ty sách điện tử Aleeza). Và ở Việt
Nam, theo con số do Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công bố ngày
12/04/2013 ngay trước thềm sự kiện “Ngày hội Sách và Văn hóa Đọc”, số
lượng sách một người Việt đọc trong một năm là… 0,8 cuốn, nghĩa là người
Việt Nam đọc chưa đầy 1 cuốn sách trong 1 năm!!!
“Đọc sách là quá trình làm cho con người hòa hợp về mặt tinh thần với những khối óc vĩ đại của tất cả mọi thời đại, mọi dân tộc.”(M.
Gorki) Sách là phương tiện chuyên chở những giá trị tiến bộ, tri thức,
những luồng tư tưởng của nhân loại từ ngàn đời nay. Đọc sách giúp chúng
ta hiểu biết về thế giới, về bản thân cũng như trang bị cho chúng ta
công cụ quan trọng nhất để phát triển – tri thức. Đối với cá nhân, nó
trang bị cho ta hiểu biết về mọi mặt: kinh tế, xã hội, văn hóa… và nhất
là trang bị nền tảng kiến thức cho mỗi cá nhân, trang bị những kĩ năng,
lập luận chặt chẽ, thuyết phục, giúp chúng ta có được tư duy độc lập,
biết phản biện. Sách giúp chúng ta có thể nhận ra các giá trị, phân biệt
chân-giả, cũng như biết nhận định độc lập về một vấn đề, ý kiến nào đó.
Đối
với một quốc gia, sách cung cấp nền tảng để phát triển mọi mặt: kinh
tế, xã hội, bảo tồn văn hóa cũng như các giá trị tiến bộ và giúp đào tạo
nên những con người có đầy đủ kỹ năng để cống hiến cho tổ quốc và xã
hội. Bước vào nền kinh tế tri thức, với sự bùng nổ của công nghệ và “đám
mây kiến thức”, khi kiến thức, tri thức là nguồn lực chính cho mọi sự
phát triển, thì nâng cao và lan tỏa “văn hóa đọc” tron cộng đồng là
nhiệm vụ mấu chốt trong chính sách của mọi quốc gia.
Có
sự tương quan rõ ràng giữa văn hóa đọc và sự phát triển của một quốc
gia. Với những con số ở trên, dễ hiểu vì sao nước Pháp lại có một nền
kinh tế, văn hóa và nghệ thuật rạng rỡ như vậy. Và nước Nhật có thể đứng
dậy thần kỳ sau Thế chiến 2 cũng như vươn lên quật khởi sau bao thiên
tai liên miên, hiện đang là nền kinh tế đứng thứ 2 thế giới với nền khoa
học-công nghệ tiên tiến bậc nhất. Malaysia đang là ngôi sao mới ở khu
vực ASEAN với những chính sách đổi mới và mở cửa đột phá gần đây. Và
người Do Thái với câu chuyện ở đầu bài, “Một dân tộc 13 triệu dân nhưng
sinh ra gần 40% chủ nhân của các giải Nobel; 1/3 trên tống số các nhà
triệu phú đang sống và làm việc tại Mỹ là người Do Thái; 20% giáo sư tại
các trường đại học hàng đầu hiện nay; 3 nhân vật sau Công nguyên cho
đến hiện tại có tác động lớn nhất đến lịch sử nhân loại là Chúa Jesus,
Karl Marx và Alber Einstein…là người Do Thái.”
Mỗi
người Việt chưa đọc nổi 1 cuốn sách/năm, ai có thể khẳng định không
liên quan đến tình trạng suy thoái toàn diện từ kinh tế, giáo dục, văn
hóa, xã hội cũng như nhân cách con người hiện nay ở Việt Nam?
Thái độ của người trẻ Việt với “văn hóa đọc”
Thế
hệ trẻ chính là những người kế thừa và phát triển, là tương lai của đất
nước. Tuổi trẻ cũng là khoảng đời mà con người có tinh thần học hỏi và
sáng tạo nhất, là thời kỳ hoàn thiện về chất, vì vậy là thời kỳ đòi hỏi
con người phải đọc sách nhiều nhất. Với số liệu Bộ VH-TT-DL đưa ra ở
trên, người trẻ Việt hiện đang làm gì? Xin thưa, phần lớn họ đang ngồi
đồng suốt ngày nơi quán game, chém gió tại quán cà phê, để bình phẩm
mông, ngực của hot girl này, người mẫu nọ, dành thời gian và “tâm huyết”
quan tâm đến mấy vụ kiểu như “Kiều nữ Hải Dương”…
Tiến
sĩ Alan Phan, người có hơn 25 năm làm việc ở nhiều quốc gia trên thế
giới, người Việt đầu tiên đưa một công ty lên sàn chứng khoán, nhận xét:
“Ở các nước Âu – Mỹ, thời
gian rảnh sinh viên họ thường ngồi trước computer đọc tin tức, tìm thông
tin hay đọc sách. Còn sinh viên Việt Nam, họ đang bận “ngồi đồng” chém
gió tại các quán cà phê, trà đá.” Tại các nước phương Tây hoặc Nhật
Bản, hình ảnh chúng ta thường thấy trên xe buýt, tàu điện ngầm hay ngay
cả trên đường phố là hình ảnh các bạn học sinh, sinh viên say sưa với
cuốn sách trên tay.
Mỗi
lần theo dõi các cuộc tranh luận của giới trẻ Việt Nam về các vấn đề
“hot” trên các diễn đàn, mạng xã hội, chúng ta sẽ thấy rõ sự thiếu hiểu
biết, thiếu văn hóa cũng như trình độ… ngụy biện bậc thầy của các bạn
trẻ. Các bạn không tự trang bị được cho mình một nền tảng kiến thức, tư
duy độc lập, lập luận thuyết phục cũng như kĩ năng, văn hóa tranh biện.
Tâm lý bầy đàn luôn thể hiện rõ nhất ở những sự kiện như vậy. Sự kiện cô
bạn trẻ Huyền Chip và cuốn “Xách ba-lô lên và đi”, một trong những sự
kiện nóng và được giới trẻ tranh luận nhiều nhất trong năm 2013, là một
ví dụ điển hình.
Có
hai luồng tranh luận chính trong sự kiện Huyền Chip, một luồng ủng hộ
và một luồng phản đối. Tuy nhiên, với cả hai luồng, để tìm được những
tranh luận văn minh, thuyết phục, dẫn chứng rõ ràng là vô cùng hiếm hoi.
Chỉ toàn thấy comment (bình luận) mang tính “ném đá”, mạt sát, hạ nhục
cá nhân. Ngay cả những trí thức như Giáo sư Nguyễn Lân Dũng cũng bị các
bạn trẻ chúng ta dọa “vả vỡ mồm”!!! Đâu đó cũng có những người học hành
bài bản, như một chàng Fulbrighter nọ, tham gia cuộc tranh luận và lôi
kéo đám đông mù quáng bằng những luận điệu rẻ tiền và vô văn hóa, nghe
đâu đó là một chiêu PR trước khi anh ta ra cuốn sách mới của mình.
Trước
mỗi sự kiện truyền thông đưa ra, các bạn trẻ không thể phân biệt được
đâu là tin thật, đâu là tin giả, đâu là chiêu PR. Một bộ phận như những
con cừu ngoan ngoãn, họ chỉ biết bám đuôi nhau và gật đầu. Bộ phận còn
lại nghe cái gì cũng kêu “bậy” dù chẳng có dẫn chứng, cơ sở nào để phản
biện lại.
Họ
đang bị cuốn theo “cơn lốc thông tin” cũng như sự dắt mũi của một bộ
phận giới truyền thông thiếu đạo đức và liêm sỉ, đang “nhồi sọ” người
đọc với những tin tức dạng “sốc, hiếp, giết”, kiếm tiền dựa trên sự ngu
muội của người khác.
Ai có thể phủ nhận đó không phải là hậu quả của việc lười đọc sách và học hỏi?
Kết
Câu
chuyện về cái “tủ rượu” của ông tá hải quân trong câu chuyện đầu bài và
cái “tủ sách” của người Do Thái, hay câu chuyện “văn hóa đọc” của người
Việt Nam có mối liên hệ chặt chẽ với khoảng cách phát triển hiện tại
giữa chúng ta với thế giới. Để đất nước và con người Việt Nam phát triển
về mọi mặt, bền vững, việc đầu tiên là phải làm sao để “văn hóa đọc”
của người Việt lan tỏa và thăng hoa, tạo thói quen đọc sách và yêu sách.
Muốn phát triển như Âu-Mỹ, Nhật hay người Do Thái, trước hết phải học
hỏi văn hóa đọc từ họ. Phải làm sao nhà nhà đều có “tủ sách” để tự hào
và gieo hạt, chứ không phải là “tủ rượu” để khoe mẽ vật chất và phô
trương cái tư duy trọc phú. Mọi thay đổi phải bắt đầu từ thế hệ trẻ.
Mai Anh chuyển
db post
Mai Anh chuyển
db post
Bàn ra tán vào (2)
SR
Mẹ ơi,đọc sách làm chi ????
Sách do đảng duyệt có gì đúng đâu
Đảng luôn lãnh đạo sát,sâu.....
Sách mang tính đảng khiến đầu con ngu
----------------------------------------------------------------------------------
SR
Mẹ ơi đọc sach làm chi ??.???
Sách do đảng duyệt,có gì đúng đâu.....
Đảng luôn lãnh đạo sát,sâu.....
Sách mang tính đảng khiến đầu con ngu
----------------------------------------------------------------------------------
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
“Tủ rượu” của người Việt và “tủ sách” của người Do Thái
Muốn phát triển như Âu-Mỹ, Nhật hay người Do Thái, trước hết phải học hỏi văn hóa đọc từ họ. Phải làm sao nhà nhà đều có “tủ sách” để tự hào và gieo hạt, chứ
Triết học đường phố
Hôm
rồi tôi có dịp ghé nhà một ông tá hải quân cùng quê chơi. Ông hiện phụ
trách quân lực của cả một vùng. Ông vừa cất xong ngôi nhà (biệt thự thì
đúng hơn) và sắm xe hơi mới. Bước vào phòng khách ngôi nhà, ập vào mắt
tôi chính là chiếc tủ rượu "hoành tráng" được gắn sát chiếm diện tích gần
nửa bức tường chính diện. Thôi thì đủ thương hiệu rượu danh tiếng: từ
Chivas, Hennessy, Napoleon, Johnnie Walker cho tới Vodka xịn tận bên
Nga… được gia chủ bày khá ngay ngắn trên kệ. Ông đi giới thiệu cho chúng
tôi xuất xứ từng chai rượu: chai này thằng bạn đi nước ngoài về tặng,
chai kia đồng nghiệp cho, chai nọ do cấp dưới biếu với giọng khá hào
hứng cũng như thể hiện sự am hiểu về rượu ngoại.
Sau
khi dẫn chúng tôi đi "tham quan" quanh khuôn viên nhà, cùng với mấy câu
chuyện hỏi thăm nhạt thếch, ông tá nhanh chóng nhập sòng oánh “phỏm” với
mấy “thằng đệ”. Trong lúc mấy vị đang say sưa sát phạt, chúng tôi cũng
đang ngó nghiêng thứ này thứ kia của căn nhà thì xảy ra một chuyện.
Thằng con đầu (con vợ hai, ông đã ly dị vợ cả, hiện đang sống với cô vợ
hai kém mình cỡ vài chục tuổi) của ông, tầm 8 tuổi, tranh thủ lúc mọi
người trong nhà đang tập trung chuyên môn, lén vào phòng lục túi bố nó
lấy mấy tờ 500 ngàn và bị bà nội tóm cổ xách ra báo với phụ huynh. Một
điều khiến chúng tôi khá bất ngờ, đó là lòng “vị tha” của quý phụ huynh.
Ông chỉ đánh nó mấy cái nhè nhẹ (chắc sợ thằng bé đau) và mắng nó mấy
câu quen thuộc rồi lại tiếp tục lao vào sòng, cách xử lý của ông khiến
tôi có lý do để tin thằng bé thực hiện hành động này không phải lần đầu
và chắc chắn không bao giờ là lần cuối.
Câu chuyện thứ hai tôi muốn đề cập với các bạn thói quen đọc sách của người Do Thái. “Trong
mỗi gia đình Do Thái luôn luôn có 1 tủ sách được truyền từ đời này sang
đời khác. Tủ sách phải được đặt ở vị trí đầu giường để trẻ nhỏ dễ nhìn,
dễ thấy từ khi còn nằm nôi. Để sách hấp dẫn trẻ, phụ huynh Do Thái
thường nhỏ nước hoa lên sách để tạo mùi hương cho các em chú ý.” Tác
giả Nguyễn Hương trong bài “Người Việt ít đọc sách: Cần những chính
sách để thay đổi toàn diện” (đăng trên trang tin điện tử Cinet.com của
Bộ VH-TT-DL) kể với chúng ta như vậy.
“Mặc
dù chỉ có 8 triệu dân nhưng ở Israel có tới hơn 1.000 thư viện công
cộng với nhiều sách quý. Bên cạnh việc hình thành, xây dựng thói quen
đọc sách từ khi nằm nôi cho trẻ nhỏ, người Do Thái hiện vẫn sử dụng hình
ảnh con lừa thồ sách để dạy các con mình: nếu chỉ dừng ở việc đọc mà
không biết ứng dụng thì trí tuệ đó cũng chỉ là trí tuệ chết. Và để có
thể ứng dụng, trẻ em Do Thái không ngừng đọc sách và tích lũy kiến thức
từ nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau.”
Đó
là hai câu chuyện về “tủ rượu” của người Việt và “tủ sách” của người Do
Thái, hay nói khác hơn là câu chuyện về “văn hóa đọc” của hai dân tộc
cách xa nhau cả về địa lý lẫn khoảng cách văn minh.
Mối tương quan giữa “văn hóa đọc” và sự phát triển
Trong
một lần nói chuyện với Giáo sư Chu Hảo, một học giả gạo cội của Việt
Nam và đang là Giám đốc Nhà Xuất bản Tri Thức, tôi đưa ra câu hỏi: “Trên
cương vị một học giả và một người làm sách, ông có cảm nhận như thế nào
khi người Việt hiện đang chuộng chưng ‘tủ rượu” hơn là ‘tủ sách’ cũng
như xin ông cho nhận xét về văn hóa đọc của người Việt hiện nay?” Giáo sư trả lời: “đó là tư duy của ‘trọc phú’ – ham chuộng vật chất, khoe mẽ hơn là hiểu biết, tri thức,” về văn hóa đọc của người Việt, ông nhấn mạnh hai chữ “đau lòng”.
Ông
và nhà xuất bản Tri Thức hiện đang dịch và phát hành các đầu sách tinh
hoa (Tủ sách tinh hoa) của nhân loại như: “Tâm lý học đám đông” (Gustave
Le Bon), “Bàn về tự do” (John Stuart Mill)… nhằm giới thiệu và lan tỏa
các giá trị, tư tưởng tiến bộ của nhân loại đến với người Việt. Thế
nhưng, vị học giả cho biết, một đất nước 90 triệu dân như Việt Nam lại
tiêu thụ chưa đầy 1000 cuốn sách dạng trên, trong khi đó tại Nhật Bản
thời cải cách Minh Trị – Thiên Hoàng (1866-1869), 30 triệu dân Nhật lại
tiêu thụ tới hàng trăm ngàn cuốn sách tinh hoa đó!!! Ông nói thêm, thế
nhưng các loại sách tình cảm hời hợt, thậm chí kích dục lại có số lượng
tiêu thụ 5000 – 10000 cuốn ở Việt Nam. “Văn hóa đọc của người Việt hiện nay quá kém.” – giáo sư kết luận.
Ở
các nước Âu – Mỹ, lấy ví dụ ở Pháp hiện nay, trung bình một người dân
Pháp đọc tới 20 cuốn sách/năm, đối với người dân sống ở thành phố, tầng
lớp tri thức, con số đó lên tới 30-50 cuốn/ năm (Nguyễn Hương, bài
“Người Việt ít đọc sách: Cần những chính sách để thay đổi toàn diện”). Ở
Nhật, như đã nói ở trên, ngay từ thời Cải cách Minh Trị, chỉ với 30
triệu dân mà tiêu thụ tới hàng trăm ngàn cuốn sách dạng tinh hoa, “khó
nhằn”. Ở một quốc gia gần hơn trong cộng đồng ASEAN, đó là Malaysia, số
lượng sách được đọc trên đầu người là 10-20 cuốn/người/năm (2012, số
liệu từ ông Trần Trọng Thành, công ty sách điện tử Aleeza). Và ở Việt
Nam, theo con số do Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công bố ngày
12/04/2013 ngay trước thềm sự kiện “Ngày hội Sách và Văn hóa Đọc”, số
lượng sách một người Việt đọc trong một năm là… 0,8 cuốn, nghĩa là người
Việt Nam đọc chưa đầy 1 cuốn sách trong 1 năm!!!
“Đọc sách là quá trình làm cho con người hòa hợp về mặt tinh thần với những khối óc vĩ đại của tất cả mọi thời đại, mọi dân tộc.”(M.
Gorki) Sách là phương tiện chuyên chở những giá trị tiến bộ, tri thức,
những luồng tư tưởng của nhân loại từ ngàn đời nay. Đọc sách giúp chúng
ta hiểu biết về thế giới, về bản thân cũng như trang bị cho chúng ta
công cụ quan trọng nhất để phát triển – tri thức. Đối với cá nhân, nó
trang bị cho ta hiểu biết về mọi mặt: kinh tế, xã hội, văn hóa… và nhất
là trang bị nền tảng kiến thức cho mỗi cá nhân, trang bị những kĩ năng,
lập luận chặt chẽ, thuyết phục, giúp chúng ta có được tư duy độc lập,
biết phản biện. Sách giúp chúng ta có thể nhận ra các giá trị, phân biệt
chân-giả, cũng như biết nhận định độc lập về một vấn đề, ý kiến nào đó.
Đối
với một quốc gia, sách cung cấp nền tảng để phát triển mọi mặt: kinh
tế, xã hội, bảo tồn văn hóa cũng như các giá trị tiến bộ và giúp đào tạo
nên những con người có đầy đủ kỹ năng để cống hiến cho tổ quốc và xã
hội. Bước vào nền kinh tế tri thức, với sự bùng nổ của công nghệ và “đám
mây kiến thức”, khi kiến thức, tri thức là nguồn lực chính cho mọi sự
phát triển, thì nâng cao và lan tỏa “văn hóa đọc” tron cộng đồng là
nhiệm vụ mấu chốt trong chính sách của mọi quốc gia.
Có
sự tương quan rõ ràng giữa văn hóa đọc và sự phát triển của một quốc
gia. Với những con số ở trên, dễ hiểu vì sao nước Pháp lại có một nền
kinh tế, văn hóa và nghệ thuật rạng rỡ như vậy. Và nước Nhật có thể đứng
dậy thần kỳ sau Thế chiến 2 cũng như vươn lên quật khởi sau bao thiên
tai liên miên, hiện đang là nền kinh tế đứng thứ 2 thế giới với nền khoa
học-công nghệ tiên tiến bậc nhất. Malaysia đang là ngôi sao mới ở khu
vực ASEAN với những chính sách đổi mới và mở cửa đột phá gần đây. Và
người Do Thái với câu chuyện ở đầu bài, “Một dân tộc 13 triệu dân nhưng
sinh ra gần 40% chủ nhân của các giải Nobel; 1/3 trên tống số các nhà
triệu phú đang sống và làm việc tại Mỹ là người Do Thái; 20% giáo sư tại
các trường đại học hàng đầu hiện nay; 3 nhân vật sau Công nguyên cho
đến hiện tại có tác động lớn nhất đến lịch sử nhân loại là Chúa Jesus,
Karl Marx và Alber Einstein…là người Do Thái.”
Mỗi
người Việt chưa đọc nổi 1 cuốn sách/năm, ai có thể khẳng định không
liên quan đến tình trạng suy thoái toàn diện từ kinh tế, giáo dục, văn
hóa, xã hội cũng như nhân cách con người hiện nay ở Việt Nam?
Thái độ của người trẻ Việt với “văn hóa đọc”
Thế
hệ trẻ chính là những người kế thừa và phát triển, là tương lai của đất
nước. Tuổi trẻ cũng là khoảng đời mà con người có tinh thần học hỏi và
sáng tạo nhất, là thời kỳ hoàn thiện về chất, vì vậy là thời kỳ đòi hỏi
con người phải đọc sách nhiều nhất. Với số liệu Bộ VH-TT-DL đưa ra ở
trên, người trẻ Việt hiện đang làm gì? Xin thưa, phần lớn họ đang ngồi
đồng suốt ngày nơi quán game, chém gió tại quán cà phê, để bình phẩm
mông, ngực của hot girl này, người mẫu nọ, dành thời gian và “tâm huyết”
quan tâm đến mấy vụ kiểu như “Kiều nữ Hải Dương”…
Tiến
sĩ Alan Phan, người có hơn 25 năm làm việc ở nhiều quốc gia trên thế
giới, người Việt đầu tiên đưa một công ty lên sàn chứng khoán, nhận xét:
“Ở các nước Âu – Mỹ, thời
gian rảnh sinh viên họ thường ngồi trước computer đọc tin tức, tìm thông
tin hay đọc sách. Còn sinh viên Việt Nam, họ đang bận “ngồi đồng” chém
gió tại các quán cà phê, trà đá.” Tại các nước phương Tây hoặc Nhật
Bản, hình ảnh chúng ta thường thấy trên xe buýt, tàu điện ngầm hay ngay
cả trên đường phố là hình ảnh các bạn học sinh, sinh viên say sưa với
cuốn sách trên tay.
Mỗi
lần theo dõi các cuộc tranh luận của giới trẻ Việt Nam về các vấn đề
“hot” trên các diễn đàn, mạng xã hội, chúng ta sẽ thấy rõ sự thiếu hiểu
biết, thiếu văn hóa cũng như trình độ… ngụy biện bậc thầy của các bạn
trẻ. Các bạn không tự trang bị được cho mình một nền tảng kiến thức, tư
duy độc lập, lập luận thuyết phục cũng như kĩ năng, văn hóa tranh biện.
Tâm lý bầy đàn luôn thể hiện rõ nhất ở những sự kiện như vậy. Sự kiện cô
bạn trẻ Huyền Chip và cuốn “Xách ba-lô lên và đi”, một trong những sự
kiện nóng và được giới trẻ tranh luận nhiều nhất trong năm 2013, là một
ví dụ điển hình.
Có
hai luồng tranh luận chính trong sự kiện Huyền Chip, một luồng ủng hộ
và một luồng phản đối. Tuy nhiên, với cả hai luồng, để tìm được những
tranh luận văn minh, thuyết phục, dẫn chứng rõ ràng là vô cùng hiếm hoi.
Chỉ toàn thấy comment (bình luận) mang tính “ném đá”, mạt sát, hạ nhục
cá nhân. Ngay cả những trí thức như Giáo sư Nguyễn Lân Dũng cũng bị các
bạn trẻ chúng ta dọa “vả vỡ mồm”!!! Đâu đó cũng có những người học hành
bài bản, như một chàng Fulbrighter nọ, tham gia cuộc tranh luận và lôi
kéo đám đông mù quáng bằng những luận điệu rẻ tiền và vô văn hóa, nghe
đâu đó là một chiêu PR trước khi anh ta ra cuốn sách mới của mình.
Trước
mỗi sự kiện truyền thông đưa ra, các bạn trẻ không thể phân biệt được
đâu là tin thật, đâu là tin giả, đâu là chiêu PR. Một bộ phận như những
con cừu ngoan ngoãn, họ chỉ biết bám đuôi nhau và gật đầu. Bộ phận còn
lại nghe cái gì cũng kêu “bậy” dù chẳng có dẫn chứng, cơ sở nào để phản
biện lại.
Họ
đang bị cuốn theo “cơn lốc thông tin” cũng như sự dắt mũi của một bộ
phận giới truyền thông thiếu đạo đức và liêm sỉ, đang “nhồi sọ” người
đọc với những tin tức dạng “sốc, hiếp, giết”, kiếm tiền dựa trên sự ngu
muội của người khác.
Ai có thể phủ nhận đó không phải là hậu quả của việc lười đọc sách và học hỏi?
Kết
Câu
chuyện về cái “tủ rượu” của ông tá hải quân trong câu chuyện đầu bài và
cái “tủ sách” của người Do Thái, hay câu chuyện “văn hóa đọc” của người
Việt Nam có mối liên hệ chặt chẽ với khoảng cách phát triển hiện tại
giữa chúng ta với thế giới. Để đất nước và con người Việt Nam phát triển
về mọi mặt, bền vững, việc đầu tiên là phải làm sao để “văn hóa đọc”
của người Việt lan tỏa và thăng hoa, tạo thói quen đọc sách và yêu sách.
Muốn phát triển như Âu-Mỹ, Nhật hay người Do Thái, trước hết phải học
hỏi văn hóa đọc từ họ. Phải làm sao nhà nhà đều có “tủ sách” để tự hào
và gieo hạt, chứ không phải là “tủ rượu” để khoe mẽ vật chất và phô
trương cái tư duy trọc phú. Mọi thay đổi phải bắt đầu từ thế hệ trẻ.
Mai Anh chuyển
db post
Mai Anh chuyển
db post
