Di Sản Hồ Chí Minh
Alan Phan - Những So Sánh Bất Tiện…
Tôi còn nhớ những ngày đầu thập niên 1980’s khi đang làm việc cho một ngân hàng đầu tư cỡ trung ở Wall Street. Công ty cho tôi 2 anh phụ tá trẻ, vừa được tuyển mộ sau khi tốt nghiệp đại học.
Ba thứ không thể che đậy về lâu dài: mặt trời, mặt trăng và sự thật (Kinh Phật)
Tôi còn nhớ những ngày đầu thập niên 1980’s khi đang làm việc cho một
ngân hàng đầu tư cỡ trung ở Wall Street. Công ty cho tôi 2 anh phụ tá
trẻ, vừa được tuyển mộ sau khi tốt nghiệp đại học. Một anh người gốc
Việt, tháo vát, chăm chỉ, đúng hẹn, thông minh. Tôi rất thích anh, nên
một hôm, khi công ty tìm hẹn được đối tác của một phi vụ M&A quan
trọng, tôi chọn anh đi theo nhóm “chào hàng” của tôi. Anh từ chối và đề
nghị để anh Mỹ trắng Daniel thay vào vị trí.
Tôi quá bực nên mắng mỏ anh đủ điều về cơ hội để toả sáng trong công ty
mà tôi đã ưu ái dành cho anh. Anh rụt rè giải thích là Daniel sẽ tạo ấn
tượng tốt hơn với khách hàng và anh sợ nhận lãnh những thử thách quá
lớn. Tôi giận thêm,” Em tốt nghiệp Wharton, thứ hạng cao, kỹ năng
tốt…Thằng Daniel hơn em chỗ nào?” “Làm sao mình sánh được với mấy người
Âu Mỹ?”
Sau
lần chửi rủa đó, có lẽ anh giận tôi, nên xin công ty thuyên chuyển qua
phòng vụ khác. Nhưng sau này, tôi biết là anh đã lấy lại được cái tự tin
và bản tính xuất sắc của cá nhân, khi nghe anh đã trở thành một sao
sáng tại một ngân hàng đầu tư lớn.
Không chỉ riêng người Việt, phần lớn người Á Đông và nhiều dân tộc khác,
cái mặc cảm thua kém, lệ thuộc người Âu Mỹ vẫn tiềm tàng khắp nơi khắp
lúc. Tôi nhớ khi đại diện cho GE Capital ở Đông Nam Á, vào khoảng cuối
1980’s, tôi không sao lấy được cuộc hẹn với một ngài Bộ Trưởng của Mã
Lai sau vài tháng cố gắng. Tuy nhiên, khi GE gởi cho tôi một người phụ
tá trẻ từ Mỹ, thư ký tôi dùng tên “Anglo Saxon” của anh ta và lấy được
hẹn ngay ngày hôm sau.
Hiện nay, những dân tộc coi mình ngang cơ với người Âu Mỹ như
Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc…đã tạo ra được những quốc gia có thể cạnh
tranh hữu hiệu với Âu Mỹ trên trận chiến kinh tế, tài chánh toàn cầu. Họ
đã vứt bỏ những mặc cảm của lịch sử, sẵn sàng minh bạch so sánh những
điểm mạnh yếu…để lên kế hoạch cho dân tộc và quốc gia đạt những mục tiêu
cao xa và đáng kính.
Điều kiện tiên quyết: phải nhận rõ thực tại của mình, hiểu khoảng cách
với các nước phát triển về tư duy, kiến thức và kỹ năng cũng như biết
tìm giải pháp để thâu ngắn khoảng cách thua kém này trong thời gian
nhanh nhất.
Nói cách khác, chính phủ và người dân phải can đảm điều nghiên những số
liệu, dữ kiện…nhiều khi rất bất tiện và xấu hổ, trong một không gian
hoàn toàn tự do, để rút ra những bài học quý giá trong tiến trình xây
dựng, thực hiện. Trên hết, phài trung thực và khoa học. Tôi luôn đòi hỏi
mình và đối tác phải làm báo cáo SWOT
(strength-weakness-opportunities-threats) theo định kỳ để so sánh tiến
bộ của mình với mọi đối thủ. Đây là kim chỉ nam của hành trình để biết
mình “đúng hướng” trong mục tiêu. Dĩ nhiên, trên hết, phài trung thực và
khoa học.
Tại những quốc gia mới hội nhập như Trung Quốc hay Việt Nam, theo thói
quen, kiến thức của xã hội dường như phải định hướng và bóp méo để tránh
cho chính phủ và người dân những “bất tiện” đến từ sĩ diện hảo và nhu
cầu lợi ích nhóm. Chính phủ thì chỉ biết “tuyên vận”, kiểm duyệt mọi góc
nhìn trái chiều và đặt bộ máy truyền thông dưới gọng kềm chặt chẽ. Phần
lớn người dân thì không muốn biết những vấn nạn phức tạp của quốc gia;
họ chăm chú vào nhu cầu cá nhân và gia đình với cách quản trị kiến thức
hời hợt, dễ tính…như thể thao, scandals và cướp-hiếp-giết.
Liên minh này tối kỵ những so sánh khoa học bằng con số; họ thích nói về
“tự hào dân tộc”, về “văn hoá truyến thống”, về “lịch sử oanh liệt”, về
“chỉ số hạnh phúc”…Câu nói ấn tượng nhất là “cái xứ mình nó thế”. Những
so sánh với các quốc gia khác về thu nhập thực sự mỗi người dân, về chỉ
số ô nhiễm môi trường, về bộ máy y tế, giáo dục, về kỹ năng lao động,
về nợ công hay chất lượng quan chức …là điều ai cũng dị ứng, ngay cả cấm
kỵ.
Bài “Bất Động Sản và Kinh Tế Thị Trường” (1) tuần rồi của tôi tạo ra một
dư luận khá hào hứng vì tôi dám đụng chạm đến cái “tự hào của dân tộc”
khi so sánh Việt Nam với Mỹ.
Trong bài viết, tôi chỉ nói về một căn nhà trung bình của Mỹ (4 phòng
ngủ 2 phòng tắm khoảng 400 mét vuông kể cả đất vườn) trong một thành phố
trung bình (Cleveland, Buffalo, Lake Forrest), có giá trung bình (từ 70
đến 120 ngàn đô la). Nếu so sánh với một căn nhà cùng diện tích và cấu
trúc tại một thành phố trung bình ở Việt Nam (có lẽ như Tiền Giang,
Quảng Nam, Bắc Ninh?), giá tại Việt Nam sẽ cao gấp 2 lần. Trong khi đó,
thu nhập trung bình của một người Mỹ gấp 40 lần thu nhập trung bình của
người Việt (80 ngàn đô mỗi năm so với 2 ngàn đô). Tôi không hề đụng chạm
gì đến môi trường sinh sống, tự do dân chủ hay đẳng cấp văn hoá văn
minh giữa hai nước và hai dân tộc.
Qua góc nhìn tài chánh, quan điểm của tôi là tiền thì đâu cũng là tiền
dù tỷ giá đô la có lên xuống, nhưng trị giá của một căn nhà tương đương
không thay đổi. Khi chúng ta sử dụng chiếc xe Toyota Camry, dù ta mua
có 20 ngàn đô la tại Mỹ và 60 ngàn đô la tại Việt Nam, chiếc Camry vẫn
là chiếc Camry.
Tương tự, bài viết “Những con số biết nói” của Blog Việt Nam Văn Hiến
(2) là một so sánh làm nhiều người khó chịu và tức tối. Bộ máy tuyên vận
thích nói về chiến thắng ở Biển Đông, về chuyện các nhà đầu tư quốc tế
đang xếp hàng xin mua nợ xấu của VMAC, về chuyện BDS sẽ khởi sắc vào
thời điểm cuối năm, về nền kinh tế vĩ mô đang hồi phục nhanh chóng (tôi
không nhớ là chính phủ báo cho biết là nó bị bệnh từ lúc nào?).
Tóm lại, những con số trình bày qua SWOT của quốc gia là những sự thật
rất bất tiện cho bộ máy quan chức. Do đó, họ phải uốn nắn những thống kê
chính thức cho đẹp, phải tránh nói về những con số của các tổ chức quốc
tế, và phân tâm người dân cùng các ông Tây ba lô bằng những viễn tượng
huy hoàng của một đất nước có dân số vàng đầy tiềm năng.
Nếu có ai thắc mắc thì câu trả lời chuẩn là “so sánh với Âu Mỹ là khập
khễnh. Làm sao mình bằng họ được?”. Nếu Nhật Bản giữ thái độ này 70 năm
trước khi thua trận thế chiến, nếu Singapore an phận với định mệnh của
một nhược tiểu chỉ có 1,5 triệu dân khi độc lập…thì thế hệ 9X của họ sẽ
không thể ngẩng cao đầu với thế giới. Nói cho cùng, thực chất của sĩ
diện là cái sĩ diện ngầm của tự tin và hành động.
Tuy nhiên, chém gió cho ngày tháng đỡ tẻ nhạt vậy thôi. Lúc này, khi
rảnh rỗi, ngồi đọc tin tức về Việt Nam, tôi hay ngáp dài, thay vì cười
hề hề…(chọc cho các dư luận viên ném đá cũng là một hình thức giải trí
rẻ tiền). Chuyện phiếu tín nhiệm quốc hội, chuyện “nếm phân” của ông Bộ
Trưởng, chuyện sân bay Long Thành, chuyện tái chin qua lại rồi cấu trúc
cơ chế, chuyện bong bóng chứng khoán, chuyện chữ vàng chữ tốt với TQ,
chuyện tuổi tác của một cầu thủ đá bóng, chuyện thật giả của chiếc xách
tay của một siêu mẫu….bắt đầu buồn chán như một phim tình thơ mộng trở thành một hài kịch vô duyên…mà không chịu chấm dứt.
Không phải chỉ ông già Alan, cả 90 triệu người đang bị lưu đày trên quê hương của họ.
Alan Phan
(Blog Alan Phan)
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Hiệu ứng nói phét!" - by Văn Quang / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Phiếm luận, chuyện Nhà Nước ta!!! _ Di Tĩnh Đắc ( Nguyễn Bá Chổi chuyển )
- Đánh trống, đánh chiêng học lại lịch sử Sài Gòn - by FB Nguyễn Gia Việt & Trần Văn Giang (ghi lại)
- Việt Cộng: Kế hoạch gửi tiền Quỹ vắc-xin COVID-19 để lấy lãi gây ra tranh cãi
- Ân xá Quốc tế gửi bằng chứng, đòi Việt Cộng điều tra về tin tặc tấn công giới bất đồng
Alan Phan - Những So Sánh Bất Tiện…
Tôi còn nhớ những ngày đầu thập niên 1980’s khi đang làm việc cho một ngân hàng đầu tư cỡ trung ở Wall Street. Công ty cho tôi 2 anh phụ tá trẻ, vừa được tuyển mộ sau khi tốt nghiệp đại học.
Ba thứ không thể che đậy về lâu dài: mặt trời, mặt trăng và sự thật (Kinh Phật)
Tôi còn nhớ những ngày đầu thập niên 1980’s khi đang làm việc cho một
ngân hàng đầu tư cỡ trung ở Wall Street. Công ty cho tôi 2 anh phụ tá
trẻ, vừa được tuyển mộ sau khi tốt nghiệp đại học. Một anh người gốc
Việt, tháo vát, chăm chỉ, đúng hẹn, thông minh. Tôi rất thích anh, nên
một hôm, khi công ty tìm hẹn được đối tác của một phi vụ M&A quan
trọng, tôi chọn anh đi theo nhóm “chào hàng” của tôi. Anh từ chối và đề
nghị để anh Mỹ trắng Daniel thay vào vị trí.
Tôi quá bực nên mắng mỏ anh đủ điều về cơ hội để toả sáng trong công ty
mà tôi đã ưu ái dành cho anh. Anh rụt rè giải thích là Daniel sẽ tạo ấn
tượng tốt hơn với khách hàng và anh sợ nhận lãnh những thử thách quá
lớn. Tôi giận thêm,” Em tốt nghiệp Wharton, thứ hạng cao, kỹ năng
tốt…Thằng Daniel hơn em chỗ nào?” “Làm sao mình sánh được với mấy người
Âu Mỹ?”
Sau
lần chửi rủa đó, có lẽ anh giận tôi, nên xin công ty thuyên chuyển qua
phòng vụ khác. Nhưng sau này, tôi biết là anh đã lấy lại được cái tự tin
và bản tính xuất sắc của cá nhân, khi nghe anh đã trở thành một sao
sáng tại một ngân hàng đầu tư lớn.
Không chỉ riêng người Việt, phần lớn người Á Đông và nhiều dân tộc khác,
cái mặc cảm thua kém, lệ thuộc người Âu Mỹ vẫn tiềm tàng khắp nơi khắp
lúc. Tôi nhớ khi đại diện cho GE Capital ở Đông Nam Á, vào khoảng cuối
1980’s, tôi không sao lấy được cuộc hẹn với một ngài Bộ Trưởng của Mã
Lai sau vài tháng cố gắng. Tuy nhiên, khi GE gởi cho tôi một người phụ
tá trẻ từ Mỹ, thư ký tôi dùng tên “Anglo Saxon” của anh ta và lấy được
hẹn ngay ngày hôm sau.
Hiện nay, những dân tộc coi mình ngang cơ với người Âu Mỹ như
Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc…đã tạo ra được những quốc gia có thể cạnh
tranh hữu hiệu với Âu Mỹ trên trận chiến kinh tế, tài chánh toàn cầu. Họ
đã vứt bỏ những mặc cảm của lịch sử, sẵn sàng minh bạch so sánh những
điểm mạnh yếu…để lên kế hoạch cho dân tộc và quốc gia đạt những mục tiêu
cao xa và đáng kính.
Điều kiện tiên quyết: phải nhận rõ thực tại của mình, hiểu khoảng cách
với các nước phát triển về tư duy, kiến thức và kỹ năng cũng như biết
tìm giải pháp để thâu ngắn khoảng cách thua kém này trong thời gian
nhanh nhất.
Nói cách khác, chính phủ và người dân phải can đảm điều nghiên những số
liệu, dữ kiện…nhiều khi rất bất tiện và xấu hổ, trong một không gian
hoàn toàn tự do, để rút ra những bài học quý giá trong tiến trình xây
dựng, thực hiện. Trên hết, phài trung thực và khoa học. Tôi luôn đòi hỏi
mình và đối tác phải làm báo cáo SWOT
(strength-weakness-opportunities-threats) theo định kỳ để so sánh tiến
bộ của mình với mọi đối thủ. Đây là kim chỉ nam của hành trình để biết
mình “đúng hướng” trong mục tiêu. Dĩ nhiên, trên hết, phài trung thực và
khoa học.
Tại những quốc gia mới hội nhập như Trung Quốc hay Việt Nam, theo thói
quen, kiến thức của xã hội dường như phải định hướng và bóp méo để tránh
cho chính phủ và người dân những “bất tiện” đến từ sĩ diện hảo và nhu
cầu lợi ích nhóm. Chính phủ thì chỉ biết “tuyên vận”, kiểm duyệt mọi góc
nhìn trái chiều và đặt bộ máy truyền thông dưới gọng kềm chặt chẽ. Phần
lớn người dân thì không muốn biết những vấn nạn phức tạp của quốc gia;
họ chăm chú vào nhu cầu cá nhân và gia đình với cách quản trị kiến thức
hời hợt, dễ tính…như thể thao, scandals và cướp-hiếp-giết.
Liên minh này tối kỵ những so sánh khoa học bằng con số; họ thích nói về
“tự hào dân tộc”, về “văn hoá truyến thống”, về “lịch sử oanh liệt”, về
“chỉ số hạnh phúc”…Câu nói ấn tượng nhất là “cái xứ mình nó thế”. Những
so sánh với các quốc gia khác về thu nhập thực sự mỗi người dân, về chỉ
số ô nhiễm môi trường, về bộ máy y tế, giáo dục, về kỹ năng lao động,
về nợ công hay chất lượng quan chức …là điều ai cũng dị ứng, ngay cả cấm
kỵ.
Bài “Bất Động Sản và Kinh Tế Thị Trường” (1) tuần rồi của tôi tạo ra một
dư luận khá hào hứng vì tôi dám đụng chạm đến cái “tự hào của dân tộc”
khi so sánh Việt Nam với Mỹ.
Trong bài viết, tôi chỉ nói về một căn nhà trung bình của Mỹ (4 phòng
ngủ 2 phòng tắm khoảng 400 mét vuông kể cả đất vườn) trong một thành phố
trung bình (Cleveland, Buffalo, Lake Forrest), có giá trung bình (từ 70
đến 120 ngàn đô la). Nếu so sánh với một căn nhà cùng diện tích và cấu
trúc tại một thành phố trung bình ở Việt Nam (có lẽ như Tiền Giang,
Quảng Nam, Bắc Ninh?), giá tại Việt Nam sẽ cao gấp 2 lần. Trong khi đó,
thu nhập trung bình của một người Mỹ gấp 40 lần thu nhập trung bình của
người Việt (80 ngàn đô mỗi năm so với 2 ngàn đô). Tôi không hề đụng chạm
gì đến môi trường sinh sống, tự do dân chủ hay đẳng cấp văn hoá văn
minh giữa hai nước và hai dân tộc.
Qua góc nhìn tài chánh, quan điểm của tôi là tiền thì đâu cũng là tiền
dù tỷ giá đô la có lên xuống, nhưng trị giá của một căn nhà tương đương
không thay đổi. Khi chúng ta sử dụng chiếc xe Toyota Camry, dù ta mua
có 20 ngàn đô la tại Mỹ và 60 ngàn đô la tại Việt Nam, chiếc Camry vẫn
là chiếc Camry.
Tương tự, bài viết “Những con số biết nói” của Blog Việt Nam Văn Hiến
(2) là một so sánh làm nhiều người khó chịu và tức tối. Bộ máy tuyên vận
thích nói về chiến thắng ở Biển Đông, về chuyện các nhà đầu tư quốc tế
đang xếp hàng xin mua nợ xấu của VMAC, về chuyện BDS sẽ khởi sắc vào
thời điểm cuối năm, về nền kinh tế vĩ mô đang hồi phục nhanh chóng (tôi
không nhớ là chính phủ báo cho biết là nó bị bệnh từ lúc nào?).
Tóm lại, những con số trình bày qua SWOT của quốc gia là những sự thật
rất bất tiện cho bộ máy quan chức. Do đó, họ phải uốn nắn những thống kê
chính thức cho đẹp, phải tránh nói về những con số của các tổ chức quốc
tế, và phân tâm người dân cùng các ông Tây ba lô bằng những viễn tượng
huy hoàng của một đất nước có dân số vàng đầy tiềm năng.
Nếu có ai thắc mắc thì câu trả lời chuẩn là “so sánh với Âu Mỹ là khập
khễnh. Làm sao mình bằng họ được?”. Nếu Nhật Bản giữ thái độ này 70 năm
trước khi thua trận thế chiến, nếu Singapore an phận với định mệnh của
một nhược tiểu chỉ có 1,5 triệu dân khi độc lập…thì thế hệ 9X của họ sẽ
không thể ngẩng cao đầu với thế giới. Nói cho cùng, thực chất của sĩ
diện là cái sĩ diện ngầm của tự tin và hành động.
Tuy nhiên, chém gió cho ngày tháng đỡ tẻ nhạt vậy thôi. Lúc này, khi
rảnh rỗi, ngồi đọc tin tức về Việt Nam, tôi hay ngáp dài, thay vì cười
hề hề…(chọc cho các dư luận viên ném đá cũng là một hình thức giải trí
rẻ tiền). Chuyện phiếu tín nhiệm quốc hội, chuyện “nếm phân” của ông Bộ
Trưởng, chuyện sân bay Long Thành, chuyện tái chin qua lại rồi cấu trúc
cơ chế, chuyện bong bóng chứng khoán, chuyện chữ vàng chữ tốt với TQ,
chuyện tuổi tác của một cầu thủ đá bóng, chuyện thật giả của chiếc xách
tay của một siêu mẫu….bắt đầu buồn chán như một phim tình thơ mộng trở thành một hài kịch vô duyên…mà không chịu chấm dứt.
Không phải chỉ ông già Alan, cả 90 triệu người đang bị lưu đày trên quê hương của họ.
Alan Phan
(Blog Alan Phan)