HOÀNG TƯ LỆNH   -   CAO MỴ NHÂN 

Công tác xã hội ở miền địa đầu giới tuyến , có vẻ đa đoan hơn . Nhưng lại đơn giản , là vì phần đất miền Trung vốn đã nghèo khổ : đất gầy cầy lên sỏi đá , còn năm nào cũng phải có một lần bão lụt , không thiệt hại lớn , thì cũng thiệt hại nhỏ . 
Bên cạnh đó , chiến tranh cứ liên tục : ngoài tiền tuyến rực lửa đã đành , mà trong thành phố không lâu ,lại một lần đạn pháo của địch xẹt ngang chát chúa ...
Đã thế còn sự nổi bật của các danh xưng đảng phái ...cũng làm bận rộn đầu óc quý Tướng Tư Lệnh , đôi khi phải cân nhắc những giải pháp  " giao tế dân sự " thế nào cho phù hợp với tình hình địa phương . 
Thế nên , để tổ chức và điều hành một tỉnh , thị được trung ưong chỉ định hẳn hòi : các vị sĩ quan cao cấp trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà đảm nhiệm các chức vụ : 
Tỉnh trưởng kiêm tiểu khu trưởng .
Quận trưởng kiêm chi khu trưởng . 
Tại sao phải vậy ? Rất đơn giản , có quân lính trong tay , mới có thể cấp tốc đánh địch , tức là để chỉ huy lính hợp pháp hành quân tiễu trừ Việt Cộng . 
Song bên cạnh quý vị Đại tá , Trung tá ,Thiếu tá ...tỉnh thị , tiểu khu , chi khu trưởng  đương nêu , vẫn có phần hành chuyên môn hành chánh . 
Đó là  quý vị đốc sự , phó đốc sự , xuất thân từ Học viện Quốc Gia Hành Chánh đảm nhiệm chức vụ phó tỉnh , phó quận . 
Vị Tư Lệnh QĐI/QKI  họ Hoàng , nổi tiếng về chữ" Đức " , mà lính nào ở miền Trung cũng hơn một lần nghe danh : Trung Tướng Hoàng Xuân Lãm . 
Trung Tướng Hoàng Xuân Lãm gốc kỵ binh . 
Có lẽ tôi được phục vụ dưới trướng Trung tướng Hoàng Xuân Lãm lâu nhất trong cuộc đời binh nghiệp của tôi . 
Thoạt thì Trung tướng Hoàng Xuân Lãm về Bộ tư lệnh Sư Đoàn 2 / Khu 12 chiến thuật , ở cấp Thiếu tướng .
Tôi được thuyên chuyển từ Sư đoàn 9BB Sa Đéc về Sư Đoàn 2 BB Đà Nẵng , làm trưởng phòng xã hội Sư Đoàn 2 BB . 
Thiếu tướng Hoàng Xuân Lãm rất " Bon Pa Pa " .sau đó Sư Đoàn 2 BB phải di chuyển vào Quảng Ngãi . Tôi buồn quá vì mục đích tôi muốn ở với gia đình nơi thành phố Đà Nẵng .
Thế là tôi lại " năn nỉ " Cục Xã hội Trung ương cho tôi về Đà Nẵng lần thứ 2. 
Nhận được Lệnh thuyên chuyển , tôi tức tốc lên phòng Tổng Quản Trị xin Sự vụ lệnh để về ngay Đà Nẵng . 
Thiếu tá Trân Văn Nghĩa , trưởng phòng TQT nói rằng làm thì dễ rồi , nhưng đang chủ nhật , phải hôm sau thứ hai , Thiếu tướng mới vô ký chứ . 
Bấy giờ Bộ Tư lệnh SĐ2BB  mới di chuyển nên  tất cả phải ở doanh trại dã chiến . 
Tôi nói : tuần này Thiếu tướng không về Đà Nẵng , ông đang hớt tóc ở cửa đại đội Tổng Hành Dinh kia kìa 
Thiếu  tá Nghĩa cười : vậy chớ cô định mang Sự vụ lệnh ra Thiếu tướng ký à ? 
Tôi gật đầu : cứ đưa đây , thế nào Thiếu tướng cũng ký . 
Thiếu tá Trần Văn Nghĩa đích thân tham chiếu Lệnh thuyên chuyển của tôi , làm tức khắc tờ Sự Vụ lệnh để tôi về Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn I cho rồi . 
Thế là tôi cầm thẳng cái bìa có tờ Sự vụ lệnh , tới ngay chỗ Thiếu tướng Hoàng Xuân Lãm đang cắt tóc . Ông đang vui vẻ hỏi chuyện anh lính hớt tóc ở Đại đội tổng hành dinh Sư đoàn 2 BB , đứng cạnh là đại uý Đại đội trưởng THD/SĐ2 BB  . 
Tôi hớn hở chào kính Thiếu tướng Hoàng Xuân Lãm . Ông cười rất Pa Pa , hỏi ngay : chuyện gì đây ? 
Tôi trình ngay tờ bìa có đính kèm Sự vụ lệnh rời Sư Đoàn 2 BB về QĐI/QKI . 
- Ồ , lên Quân Đoàn hả , có " sao bạc " chưa ? Kêu ông Nghĩa ra đây . 
Tôi hấp tấp về TQT mời Thiếu tá Nghĩa đến gặp Thiếu tướng Tư Lệnh .
Thiếu tá Nghĩa bắt đầu trách tôi : Cao Mỵ Nhân cứ làm như ở nhà ( gia đình) không bằng , trước sau thì cũng đi , vội làm chi chứ , coi chừng ông quất tôi mấy chục phạt bây giờ . 
Chúng tôi đứng trước mặt Thiếu tướng Lãm . Tướng hỏi Thiếu tá Nghĩa là : làm trưởng phòng cấp sư đoàn , cô  thiếu uý  này đã có " sao bạc " chưa ? .
Tức  huy chương Anh Dũng bội tinh với ngôi sao bạc vậy . 
Điều đó thì không thể cấp tốc được , hãy cứ lên đường , giấy tờ sẽ tiếp sau . Chao ôi , tôi chỉ cần về Đà Nẵng , chứ huy chương , tưởng lục mà chi . 
Qua những biến động  năm 1966 ở miền Trung , sau vài vị tướng lãnh từ Trung ương ra làm Tư Lệnh , cuối cùng Thiếu tướng Hoàng Xuân Lãm về Bộ tư lệnh QĐI/QKI kể từ mùa hạ năm 1966 ,ông được vinh thăng Trung Tướng . 
Được đổi vể gần nhà , tôi làm việc yên tâm hơn . Bỗng một ngày , đại tá Tham mưu phó CTCT kêu tôi lên Văn phòng ,tại đó còn có thiếu tá X nữa , đại tá nói : 
Đây là thiếu tá X , từ Huế vô, cô nghĩ thế nào nếu thiếu tá X làm trưởng phòng xã hội Quân Đoàn, cô làm phụ tá cho thiếu tá X được không  ? 
Tôi chẳng cần suy nghĩ , trả lời ngay : 
Dạ thưa đại tá , được chứ ạ . 
Cả 2 vị vừa nêu đều nhìn tôi kinh ngạc : 
Cô không buồn bực vì không còn làm trưởng phòng , xuống làm phụ tá , mà không có cái lỗi gì  à ? 
Tôi cười : đại tá chỉ thị , thì em phải nghe lời , vả lại em chỉ là thiếu uý thôi , để thiếu tá X làm trưởng phòng là đúng rồi , thưa đại tá . 
Nhưng khi phiếu trình của vị Tham mưu phó CTCT lên Trung Tướng Hoàng Xuân Lãm , Trung tướng Lãm đã phê như vầy : 
QĐI/QKI còn rất nhiều việc để bổ nhiệm thiếu tá X . Cô Mỵ Nhân chuyên ngành Cán Sự Xã Hội , cần có quyết định chuyên môn , tiếp tục giữ chức Trưởng phòng xã hội như lâu nay . 
12 tháng sau tôi được đặc cách thăng cấp Trung uý , do cấp khoản trưởng phòng quân đoàn , cùng thực tế công tác hiệu quả , tôi còn có thể lên cấp nữa . 
Trung tướng Hoàng Xuân Lãm đã giữ tiếng quân đội không đi sâu vào chính trị , nên tất cả những sinh hoạt về dân sự và chính trị , ông giao hẳn cho Trung tá Nguyễn Kim Tuấn , chánh Văn phòng Tư Lệnh . 
Trung tá Nguyễn Kim Tuấn , tức nhà văn Duy Lam  là một người trọng danh dự , hãnh tiến trong nhiều  lãnh vực Văn hoá xã hội , theo sát tình hình dân sự bên ngoài , Trung tướng Lãm rất hài lòng . 
Các tỉnh , thị đã do quý vị  nêu ở phần đầu bài này trách nhiệm .
Để kết luận  Trung tướng Hoàng Xuân Lãm làm việc rất tôn trọng hành chánh , phân công phân nhiệm một cách tuyệt đối , nên đỡ được chuyện dẫm chân lên nhau , thành Trung tướng Hoàng Xuân Lãm không bị trở ngại sự kiện gọi là chính trị , đảng phái .
Huynh đệ chi binh ở miền địa đầu giới tuyến , chúng tôi kính trọng ông như một "  Tướng Bụt  " vậy . 

      CAO MỴ NHÂN (HNPD)