Kinh Đời
KÝ SỰ HOA KỲ : VÌ DÂN, DO DÂN VÀ CỦA DÂN ( 4 + 5 )
Một xã hội tốt đẹp thì công dân được tôn trọng. Ngược lại một xã hội tồi, thì công dân bị khinh miệt. Vài năm gần đây, tiên phong là, ông Linh mục Ngô Quang Kiệt phát biểu
Nhưng những đề đạt của chính phủ California
đã 4 năm nay mà dân cư 2 thành phố Monterey Park và Pasadena không đồng
ý, nên chuyện quy hoạch để giải quyết ách tắc giao thông, và rút ngắn
đoạn đường đi từ Bắc Los Angeles xuống Tây Nam Los Angeles xuống ngắn
hơn 30km đường đi vẫn chưa thực hiện được(xem hình 2). Nhà cửa ở khu vực
cần giải phóng, đền bù của dân khu vực này trung bình nhà giá thấp
khoảng vài trăm ngàn đô la, trung bình khoảng 1.8 - 2 triệu đô la Mỹ,
cao thì đến hơn chục triệu đô la Mỹ. Dù chính phủ sẵn sàng đền bù,
nhưng khó khăn nhất là khu vực Pasadena là dân trí thức có các trường
đại học danh tiếng như UCLA - University of California, Los Angeles - và
Caltech - California Institute of Technology đang xếp hạng số 1 toàn cầu năm
2014 này. Họ không muốn khu vực này nhiều xe đi qua, ồn ào làm ảnh
hưởng đến việc học tập và nghiên cứu, và mất cảnh quang thiên nhiên quá
đẹp đã có từ thập niên 1950 đến nay.
Ở Hoa Kỳ, đơn vị hành chánh quan trọng nhất là thành phố. Giống như ở Việt Nam đơn vị hành chánh quan trọng nhất là cấp phường xã. Thành phố của Hoa Kỳ là cấp thấp nhất như phường xã ở ta, nhưng là nơi quyết định vận mệnh của từng quốc gia - tiểu bang - và lớn hơn là toàn liên bang. Nếu ở cấp thành phố Hoa Kỳ mà không đồng ý thì tổng thống Hoa Kỳ cũng chịu thua. Mà mọi nhân viên từ thấp đến cao của chính phủ tại thành phố là người làm công ăn lương của dân đóng thuế, nên mọi ý kiến của thành phố là ý của dân - hay nói cách khác, ý dân là ý trời bang ra.
Nếu như ở Việt Nam thì làm sao có được những cái thật sự vì dân, của dân và do dân như thế. Chúng ta thấy nhan nhản cảnh chính quyền nhà nước Việt Nam ức hiếp dân lành chiếm đất, đến nỗi dân phải tự chế bom xăng để tự vệ và phải vào tù như trường hợp của Vi Văn Tùng, Vi Văn Thế, hay của anh em Đoàn Văn Vươn. Hình ảnh cướp giết hiếp này đang diễn ra ở nơi mà chúng ta tự sướng bằng cách tự thủ dâm tinh thần là, nước ta hạnh phúc gấp ngàn lần bọn "tư bổn giãy đành đạch" hoài mà chưa chết. Nhưng chúng ta lại đang thấy chỉ có các xứ hạnh phúc ngàn lần như chúng ta là, đang lo sợ cái chết đang đến như Liên Xô, Đông Âu trong quá khứ, và hiện tại của Ukraina trong những ngày qua.
Bài đọc liên quan:
+ Ký sự Hoa Kỳ 1: Người Việt và Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 2: Sự khác biệt của Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 3: Giải quyết những bất cập
Để hiểu tại sao người dân Hoa Kỳ sẵn sàng làm việc điên cuồng, đóng thuế nhiều và ăn chơi hết mình tôi xin tiếp tục chuỗi ký sự phần 4 này. Quyền của người dân được sống và mưu cầu hạnh phúc như hiến định ở Hòa Kỳ được xem là tối thượng. Cái hiến pháp mà cụ Hồ đã sao y bản chính để làm tuyên ngôn độc lập cho nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, nhưng chưa bao giờ thực hiện được trong 69 năm qua ở Việt Nam.
Câu chuyện Tôn Dật Tiên đưa ra chủ nghĩa Tam Dân - dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc - để làm nên nền Cộng Hòa ở Trung Hoa, kết thúc chủ nghĩa Phong Kiến kéo dài hàng ngàn năm, cũng chỉ là một cách sao chép lại hiến pháp Hoa Kỳ theo một hệ quả của nền Cộng Hòa của dân, do dân và vì dân làm ra.
+ Ký sự Hoa Kỳ 1: Người Việt và Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 2: Sự khác biệt của Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 3: Giải quyết những bất cập
Để hiểu tại sao người dân Hoa Kỳ sẵn sàng làm việc điên cuồng, đóng thuế nhiều và ăn chơi hết mình tôi xin tiếp tục chuỗi ký sự phần 4 này. Quyền của người dân được sống và mưu cầu hạnh phúc như hiến định ở Hòa Kỳ được xem là tối thượng. Cái hiến pháp mà cụ Hồ đã sao y bản chính để làm tuyên ngôn độc lập cho nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, nhưng chưa bao giờ thực hiện được trong 69 năm qua ở Việt Nam.
Câu chuyện Tôn Dật Tiên đưa ra chủ nghĩa Tam Dân - dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc - để làm nên nền Cộng Hòa ở Trung Hoa, kết thúc chủ nghĩa Phong Kiến kéo dài hàng ngàn năm, cũng chỉ là một cách sao chép lại hiến pháp Hoa Kỳ theo một hệ quả của nền Cộng Hòa của dân, do dân và vì dân làm ra.
Bất kỳ ai đến Hoa Kỳ cũng thấy thể chế Hoa Kỳ đúng mực của dân, do dân
và vì dân. Trẻ sinh ra đi học đến 18 tuổi - là tuổi trẻ có thể tự lập
làm ra tiền - thì được xã hội lo ăn học không tốn tiền. Người già trên
65 tuổi thì được lãnh tiền trợ cấp xã hội đủ để sống riêng hoặc ở các
Dưỡng Lão Viện, dù người đó chưa bao giờ phải đóng một đồng thuế nào cho
xã hội hoặc không thu nhập - no income - suốt cả đời, nhưng con cái họ
vẫn được học hành đến thành đạt.
Để minh chứng rõ ràng cho cái vì dân của thể chế ở Hoa Kỳ, tôi xin ví dụ
cụ thể một trường hợp. Tôi có người bạn đồng nghiệp thân thiết, từ thời
ở Việt Nam di cư sang Hoa Kỳ. Vì không chịu hội nhập, nên gia đình anh
thuộc dạng không có thu nhập - no income - chứ không phải thu nhập thấp -
low income - nhưng 5 đứa con anh đã có 2 đứa vào Harvard với học bổng
toàn phần. Hiện một đứa con đầu đang là năm cuối dược sỹ, và đứa thứ hai
là học năm đầu bác sỹ. Ba đứa còn lại học phổ thông không tốn tiền. Anh
ta hằng ngày chỉ lo đưa đón con cái học hành, và chăm sóc chúng nhờ vào
sự giúp đỡ của các em của anh ta. Đây là một bi kịch, nhưng cũng là một
minh chứng cho thể chế Hoa Kỳ quá tốt đẹp. Có nằm mơ anh ta ở Việt Nam
cũng không thể lo cho con cái như hiện tại, dù anh ta là bác sỹ có tài
ngày ấy và cả bây giờ, anh ấy về Việt Nam cũng không thiếu chỗ mời mọc
anh đi làm với mức lương không dưới 3.000USD/tháng. Tôi năn nỉ anh về,
nhưng anh từ chối. Vì đã quen sống với một xã hội công bằng, minh bạch,
và nhân bản, không thể về để sống ở nước Việt, nơi trăm nhớ, ngàn
thương, chôn nhau cắt rốn của anh. Anh tâm sự: "Nước Việt mình là nơi đi
để mà nhớ, chứ không phải nơi ở để mà thương!". Đứt ruột.
Hình 1: Nơi đánh dấu các hình xanh đỏ là nơi cần phải mở một
con đường nối từ Freeway 210 ở phía Bắc đến freeway 710 ở phía Nam Los
Angeles, nhằm giải quyết ách tắc giao thông lượng xe tải đi từ các bang
trong đất liền chuyển hàng hóa sang Califonia để đi đến toàn cầu. Đoạn
này khoảng hơn 20km. Chính phủ California đã đề nghị dân cư thuộc các
thành phố Pasadena, Monterey Park đền bù giải tỏa để làm đường từ 2010
đến nay nhưng dân không đồng ý.
Còn của dân và do dân xin đơn cử trường hợp dân vùng Nam Los Angeles và
Bắc Los Angeles có hai xa lộ liên Bang: Freeway 10 xuyên bang Đông Tây.
Freeway 5 xuyên bang Bắc Nam. Các bến cảng của Los Angeles như Long
Beach, Hungtinton Beach, Seal Beach, San Pedro, Rancho Palos Verdes,
Palos Verdes Estase, Newport Beach, v.v... ở phía Tây là trung tâm luân
chuyển hàng hóa đi khắp toàn cầu. Nhưng sau chuyến di dân 30/4/1975,
California trở thành nơi đất lành chim đậu của các cư dân toàn cầu. Mặc
dù, diện tích Califonia hơn 2 lần lãnh thổ Việt Nam, và dân số chưa đến
một nửa Việt Nam - 38 triệu. Nhưng với xa lộ như mạng nhện của Califonia
cũng không thể giảm ách tắc giao thông theo kiểu Mỹ. Chính quyền Los
Angeles đã đưa ra đề nghị mở một con đường nối thông từ Freeway 5 sang
Freeway 10, qua 2 freeway 210 và 710 của tiểu bang để cho xe tải vận
chuyển hàng hóa xuống bến cảng, mà không gây ách tắc giao thông. (xem
hình 1)
Hình 2: Làm rõ đoàn đường màu xanh dương nối từ xa lộ 210 ở
phía Bắc đến xa lộ 710 ở phía Nam Los Angeles, chỉ khoảng 20km, nhưng
dân không đồng ý và chính phủ California đành ngậm bồ hoàn làm ngọt 4
năm qua. Dân chúng California phải đi đường vòng xa hơn 30km, và chịu
cảnh tắc giao thông trên xa lộ được phép chạy 70miles/h, nhưng phải chịu
còn chỉ 20 - 35miles/h vào giờ tan tầm.
Người dân thành phố Pasadena của Hạt Los Angeles thuộc bang
California không muốn ở gần con đường đi qua những căn nhà yên tỉnh và
thơ mộng như thế này, mặc dù chính quyền California quy hoạch để giúp
tránh kẹt xe và giảm ngắn đường đi cho dân chúng, và chính phủ thất bại
trong dự án làm đường.
Ở Hoa Kỳ, đơn vị hành chánh quan trọng nhất là thành phố. Giống như ở Việt Nam đơn vị hành chánh quan trọng nhất là cấp phường xã. Thành phố của Hoa Kỳ là cấp thấp nhất như phường xã ở ta, nhưng là nơi quyết định vận mệnh của từng quốc gia - tiểu bang - và lớn hơn là toàn liên bang. Nếu ở cấp thành phố Hoa Kỳ mà không đồng ý thì tổng thống Hoa Kỳ cũng chịu thua. Mà mọi nhân viên từ thấp đến cao của chính phủ tại thành phố là người làm công ăn lương của dân đóng thuế, nên mọi ý kiến của thành phố là ý của dân - hay nói cách khác, ý dân là ý trời bang ra.
Nếu như ở Việt Nam thì làm sao có được những cái thật sự vì dân, của dân và do dân như thế. Chúng ta thấy nhan nhản cảnh chính quyền nhà nước Việt Nam ức hiếp dân lành chiếm đất, đến nỗi dân phải tự chế bom xăng để tự vệ và phải vào tù như trường hợp của Vi Văn Tùng, Vi Văn Thế, hay của anh em Đoàn Văn Vươn. Hình ảnh cướp giết hiếp này đang diễn ra ở nơi mà chúng ta tự sướng bằng cách tự thủ dâm tinh thần là, nước ta hạnh phúc gấp ngàn lần bọn "tư bổn giãy đành đạch" hoài mà chưa chết. Nhưng chúng ta lại đang thấy chỉ có các xứ hạnh phúc ngàn lần như chúng ta là, đang lo sợ cái chết đang đến như Liên Xô, Đông Âu trong quá khứ, và hiện tại của Ukraina trong những ngày qua.
KÝ SỰ HOA KỲ 5: MUÔN NẺO DU SINH VIỆT ( 5 )
Một xã hội tốt đẹp thì công dân được tôn trọng. Ngược lại một xã hội
tồi, thì công dân bị khinh miệt. Vài năm gần đây, tiên phong là, ông
Linh mục Ngô Quang Kiệt phát biểu, cảm thấy nhục nhã khi cầm hộ chiếu là
người Việt Nam đi ra nước ngoài bị ngoại quốc khinh rẻ do chính quyền
đã phá nát văn hóa sống và nhân cách người Việt. Đầu năm nay, ông thủ
tướng chính thức nhắc nhở, các quan làm ngoại giao đừng để phải xấu hổ khi đi công cán nước ngoài. Gần đây báo chí Nhật
thống kê người Việt chiếm 40% tổng số việc ăn cắp của người ngoại quốc
tại Nhật. Có lẽ đây là một trong những nguyên nhân làm cho thế hệ trẻ
Việt có một làn sóng thức tỉnh phải xuất dương.
Chuyến đi con thoi 7 ngày nước Mỹ vừa qua, tôi tranh thủ làm một khảo sát nhỏ về du sinh Việt tại Hoa Kỳ. Có những niềm vui và nỗi đau của thân phận một thế hệ trẻ sống trong quốc gia nhược tiểu, họ cố vùng vẫy để thoát khoải tổ quốc nhục nhằn và đớn hèn. Dạo một vòng các du sinh Việt tại California - thủ phủ của người Việt và cả du sinh Việt - có những đúc kết rất đáng để các bạn trẻ phải suy nghĩ về kế hoạch cho con đường tương lai của mình. Hầu hết các du sinh Việt Nam - nếu không nói là hơn 90% - là du học với mục tiêu thoát khỏi nước Việt. Chính mục tiêu này mà, có những hạnh phúc và nỗi đau đè lên những thế hệ trẻ hôm nay, vì phải vật lộn với xứ Cờ Hoa - không phải thiên đường, chả phải địa ngục, mà là chiến trường của mọi toan tính rất logic và khoa học cho cuộc đời.
Điểm lại du sinh Việt sang Hoa Kỳ có thể chia làm 4 loại.
Loại đầu tiên là con của các nhà giàu - có thể nhà giàu có cả các con ông cháu cha. Họ ra đi để trở về lo cho sự nghiệp của họ và gia tộc đang trên ngai vàng quyền lực hoặc của cải. Loại này, đa phần học hành đàng hoàng, vì họ được sự định hướng trước, và trách nhiệm của gia đình, dòng tộc làm họ không xao nhãng.
Loại thứ hai là nhà giàu mới nổi. Loại này có nhiều lý do để ra đi. Người ra đi để trở về lo cho doanh nghiệp của gia đình. Kẻ ra đi để tạo dựng một cơ nghiệp tại Hoa Kỳ, sau đó mang theo gia đình đi theo. Còn những kẻ ra đi để tìm đường tỵ nạn giáo dục, vì ở nhà có nhiều cám dỗ, thì sang Hoa Kỳ còn lắm cám dỗ chết người hơn - và họ thất bại.
Loại thứ ba là những bạn trẻ sinh ra trong gia đình mô phạm, có truyền thống học hành, nhưng giàu có. Họ được cưng chiều ở trong nước. Dù họ có khả năng, nhưng vì quá đủ điều kiện khi sang du học, nên họ kém kỹ năng mềm. Họ học rất tốt, nhưng ra trường không tìm được việc. Họ cứ học mãi, từ trung học lên hết đại học, không tìm được việc, họ sợ quay về sẽ khó có thể được cấp visa đi học tiếp. Cứ thế học học cao học, rồi tiến sĩ, nhưng công việc tìm được cũng chỉ là làm chui ở các quán phở hay tiệm ăn. Đây là một bi kịch cho những bạn trẻ thiếu kỹ năng mềm.
Loại cuối cùng là loại tự lực cánh sinh bằng con đường học bổng. Đa phần loại này thành công. Vì họ đã được chuẩn bị đầy đủ mọi kỹ năng học và sống trước khi đến Hoa Kỳ. Họ không thành công ở Hoa Kỳ thì về lại nước nhà, họ cũng luôn năng động và gặt hái thành công.
Tôi có tiếp xúc tất cả 4 loại du sinh Việt mà tôi phân loại ở trên. Có người vì nhà giàu cưng chiều con cái. Gia đình mua nhà cửa xe hơi để các cháu ăn học nên người. Nhưng các cháu lại gây phiền toái cho gia đình vì tai nạn giao thông, tốn kém cho gia đình đến bạc triệu đô la cho y tế và thương tật, giờ thân tàn ma dại chả biết học gì. Có trẻ, mua cả một chiếc mobihome - nhà di động trên xe - trang bị đầy đủ đồ chơi có thể liên lạc khắp toàn cầu chỉ để ăn chơi, và lúc nào muốn học thì ghé qua trường để "tham quan" chụp hình đưa lên mạng, nhằm chứng minh với gia đình là mình có đi học!
Đau khổ hơn là những trẻ không đủ tự tin, và khả năng ngoại ngữ, vì đi học là do gia đình sợ ở quê nhà sẽ hư đốn hoặc không thể cạnh tranh vào đại học, nên ép chuối non sang Hoa Kỳ học tập. Thiếu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, thiếu kỹ năng mềm giao tiếp, thiếu cả hiểu biết văn hóa để hội nhập, hậu quả là tự kỷ ám thị và tâm thần phải đi điều trị bỏ dở việc học, nhưng không dám về, vì sợ sẽ không được quay lại học tập ở Hoa Kỳ.
Có trẻ học hành rất tốt, nhưng phần vì lo sợ sẽ không được cấp visa quay lại Hoa Kỳ, nên cứ ở và học lỳ từ cấp này đến cấp nọ mà không cập nhật visa khi chuyển từ trung học hay community college lên đại học 4 năm, và chỉ sống ở Hoa Kỳ bằng tấm giấy I-20 của nhà trường. Cuối cùng xin việc không được mà về cũng không xong, gia đình phải viện trợ để sống sau gần 10 năm học tập ở Hoa Kỳ tốn kém cả triệu đô la, mặc dù, trẻ cũng biết phụ giúp gia đình bằng cách đi làm phục vụ viên chui ở các quán phở, nhà hàng.
Thành công nhất các trẻ thuộc loại 1% đi du học bằng học bổng, và chứng tỏ tài năng để hãng xưởng cho công ăn việc làm và thẻ xanh thường trú nhân ở Mỹ. Nhưng không phải dễ dàng để có được thành công này. Hầu hết những trẻ có thành công này đều chứng tỏ năng lực vượt trội của mình khi còn trên ghế nhà trường. Từ đó giáo sư sẽ đảm bảo, giới thiệu việc làm, và chứng minh năng lực với hãng xưởng.
Thành công thứ hai là trẻ nhà giàu có doanh nghiệp đầu tư ở Mỹ để kiếm thẻ xanh. Nhưng không phải trẻ nào cũng có thể làm tốt nhiệm vụ này với gia đình. Nếu gia đình không có đủ kinh tế to lớn thì việc giữ cho doanh nghiệp tồn tại nuôi quân bằng đồng lương ở Mỹ ít nhất 10 nhân công trong 5 năm thì cũng sạt nghiệp và quay trở về, khi chưa có được là công dân Hoa Kỳ.
Thành công thứ ba, tuy thực dụng, nhưng hiệu quả nhất, và chấp nhận hội nhập với văn hóa Mỹ lại là các cô gái trẻ du học và lấy chồng Tây để "được" ở lại đàng hoàng như một công dân thực thụ. Cũng có những chàng trai lấy cô gái Việt ở xứ Cờ Hoa để ở lại. Nhưng bất cập nhất là những chàng trai du sinh cặp bồ và lấy gái Tây, do bất cập văn hóa, đuôi chuột quậy hũ mỡ cũng lắm gian nan.
Song có một vấn đề mà các du học sinh khi đến Hoa Kỳ ít quan tâm đến là, yếu tố quan hệ với cộng đồng. Đây là yếu tố thành bại của du sinh bất kỳ quốc gia nào đến Hoa Kỳ, kể cả dân di dân sang xứ Cờ Hoa. Yếu tố mà ngay cả trong xét tuyển vào bất kỳ cấp học nào ở Hoa Kỳ nó cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng - hoạt động ngoại khóa, làm việc tình nguyện và tạo sự liên lạc với giáo sư, nhà trường và cộng đồng. Hãy nghĩ mà xem, Bill Gates và Steve Jobs, Mark Zuckerberg, hay bất kỳ tỷ phú nào của Hoa Kỳ, họ giàu không phải chuyên môn, mà họ giàu nhờ vào yếu tố quan hệ cộng đồng - kỹ năng mềm - sau khi có ý tưởng mới của người khác, chứ không phải chính họ nghĩ ra!
Hãy chuẩn bị cho mình một hành trang, và mục tiêu chính xác, đầy đủ trước khi du học, dù bạn du học ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này, chứ không riêng gì ở Hoa Kỳ. Chưa chắc bạn ở lại Hoa Kỳ đã là hay, và cũng chưa chắc bạn quay về quê hương đã là dở. Hãy nhìn xem có những Hương Mắm Ruốc đã từ bỏ Úc, quay về quê hương Quảng Bình cày lên sỏi đá để làm nên sự nghiệp và thương hiệu Việt Nam.
Asia Clinic, 9h34' ngày thứ Bảy, 08/3/2014
BS Hồ Hải
http://bshohai.blogspot.com/
Chuyến đi con thoi 7 ngày nước Mỹ vừa qua, tôi tranh thủ làm một khảo sát nhỏ về du sinh Việt tại Hoa Kỳ. Có những niềm vui và nỗi đau của thân phận một thế hệ trẻ sống trong quốc gia nhược tiểu, họ cố vùng vẫy để thoát khoải tổ quốc nhục nhằn và đớn hèn. Dạo một vòng các du sinh Việt tại California - thủ phủ của người Việt và cả du sinh Việt - có những đúc kết rất đáng để các bạn trẻ phải suy nghĩ về kế hoạch cho con đường tương lai của mình. Hầu hết các du sinh Việt Nam - nếu không nói là hơn 90% - là du học với mục tiêu thoát khỏi nước Việt. Chính mục tiêu này mà, có những hạnh phúc và nỗi đau đè lên những thế hệ trẻ hôm nay, vì phải vật lộn với xứ Cờ Hoa - không phải thiên đường, chả phải địa ngục, mà là chiến trường của mọi toan tính rất logic và khoa học cho cuộc đời.
Điểm lại du sinh Việt sang Hoa Kỳ có thể chia làm 4 loại.
Loại đầu tiên là con của các nhà giàu - có thể nhà giàu có cả các con ông cháu cha. Họ ra đi để trở về lo cho sự nghiệp của họ và gia tộc đang trên ngai vàng quyền lực hoặc của cải. Loại này, đa phần học hành đàng hoàng, vì họ được sự định hướng trước, và trách nhiệm của gia đình, dòng tộc làm họ không xao nhãng.
Loại thứ hai là nhà giàu mới nổi. Loại này có nhiều lý do để ra đi. Người ra đi để trở về lo cho doanh nghiệp của gia đình. Kẻ ra đi để tạo dựng một cơ nghiệp tại Hoa Kỳ, sau đó mang theo gia đình đi theo. Còn những kẻ ra đi để tìm đường tỵ nạn giáo dục, vì ở nhà có nhiều cám dỗ, thì sang Hoa Kỳ còn lắm cám dỗ chết người hơn - và họ thất bại.
Quảng cáo sex ở thành phố cờ bạc Las Vegas bằng xe bus chạy vòng
quanh thành phố. Cứ 3 phút có một chuyến xe chạy qua, với hình ảnh, số
điện thoại và địa chỉ website. Nếu tuổi trẻ không nghị lực, bản lĩnh mà
thừa tiền thì chưa nói đến cờ bạc, heroin, thì các nơi này cũng là nơi
để sa ngã.
Loại thứ ba là những bạn trẻ sinh ra trong gia đình mô phạm, có truyền thống học hành, nhưng giàu có. Họ được cưng chiều ở trong nước. Dù họ có khả năng, nhưng vì quá đủ điều kiện khi sang du học, nên họ kém kỹ năng mềm. Họ học rất tốt, nhưng ra trường không tìm được việc. Họ cứ học mãi, từ trung học lên hết đại học, không tìm được việc, họ sợ quay về sẽ khó có thể được cấp visa đi học tiếp. Cứ thế học học cao học, rồi tiến sĩ, nhưng công việc tìm được cũng chỉ là làm chui ở các quán phở hay tiệm ăn. Đây là một bi kịch cho những bạn trẻ thiếu kỹ năng mềm.
Loại cuối cùng là loại tự lực cánh sinh bằng con đường học bổng. Đa phần loại này thành công. Vì họ đã được chuẩn bị đầy đủ mọi kỹ năng học và sống trước khi đến Hoa Kỳ. Họ không thành công ở Hoa Kỳ thì về lại nước nhà, họ cũng luôn năng động và gặt hái thành công.
Tôi có tiếp xúc tất cả 4 loại du sinh Việt mà tôi phân loại ở trên. Có người vì nhà giàu cưng chiều con cái. Gia đình mua nhà cửa xe hơi để các cháu ăn học nên người. Nhưng các cháu lại gây phiền toái cho gia đình vì tai nạn giao thông, tốn kém cho gia đình đến bạc triệu đô la cho y tế và thương tật, giờ thân tàn ma dại chả biết học gì. Có trẻ, mua cả một chiếc mobihome - nhà di động trên xe - trang bị đầy đủ đồ chơi có thể liên lạc khắp toàn cầu chỉ để ăn chơi, và lúc nào muốn học thì ghé qua trường để "tham quan" chụp hình đưa lên mạng, nhằm chứng minh với gia đình là mình có đi học!
Đau khổ hơn là những trẻ không đủ tự tin, và khả năng ngoại ngữ, vì đi học là do gia đình sợ ở quê nhà sẽ hư đốn hoặc không thể cạnh tranh vào đại học, nên ép chuối non sang Hoa Kỳ học tập. Thiếu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, thiếu kỹ năng mềm giao tiếp, thiếu cả hiểu biết văn hóa để hội nhập, hậu quả là tự kỷ ám thị và tâm thần phải đi điều trị bỏ dở việc học, nhưng không dám về, vì sợ sẽ không được quay lại học tập ở Hoa Kỳ.
Có trẻ học hành rất tốt, nhưng phần vì lo sợ sẽ không được cấp visa quay lại Hoa Kỳ, nên cứ ở và học lỳ từ cấp này đến cấp nọ mà không cập nhật visa khi chuyển từ trung học hay community college lên đại học 4 năm, và chỉ sống ở Hoa Kỳ bằng tấm giấy I-20 của nhà trường. Cuối cùng xin việc không được mà về cũng không xong, gia đình phải viện trợ để sống sau gần 10 năm học tập ở Hoa Kỳ tốn kém cả triệu đô la, mặc dù, trẻ cũng biết phụ giúp gia đình bằng cách đi làm phục vụ viên chui ở các quán phở, nhà hàng.
Thành công nhất các trẻ thuộc loại 1% đi du học bằng học bổng, và chứng tỏ tài năng để hãng xưởng cho công ăn việc làm và thẻ xanh thường trú nhân ở Mỹ. Nhưng không phải dễ dàng để có được thành công này. Hầu hết những trẻ có thành công này đều chứng tỏ năng lực vượt trội của mình khi còn trên ghế nhà trường. Từ đó giáo sư sẽ đảm bảo, giới thiệu việc làm, và chứng minh năng lực với hãng xưởng.
Thành công thứ hai là trẻ nhà giàu có doanh nghiệp đầu tư ở Mỹ để kiếm thẻ xanh. Nhưng không phải trẻ nào cũng có thể làm tốt nhiệm vụ này với gia đình. Nếu gia đình không có đủ kinh tế to lớn thì việc giữ cho doanh nghiệp tồn tại nuôi quân bằng đồng lương ở Mỹ ít nhất 10 nhân công trong 5 năm thì cũng sạt nghiệp và quay trở về, khi chưa có được là công dân Hoa Kỳ.
Thành công thứ ba, tuy thực dụng, nhưng hiệu quả nhất, và chấp nhận hội nhập với văn hóa Mỹ lại là các cô gái trẻ du học và lấy chồng Tây để "được" ở lại đàng hoàng như một công dân thực thụ. Cũng có những chàng trai lấy cô gái Việt ở xứ Cờ Hoa để ở lại. Nhưng bất cập nhất là những chàng trai du sinh cặp bồ và lấy gái Tây, do bất cập văn hóa, đuôi chuột quậy hũ mỡ cũng lắm gian nan.
Song có một vấn đề mà các du học sinh khi đến Hoa Kỳ ít quan tâm đến là, yếu tố quan hệ với cộng đồng. Đây là yếu tố thành bại của du sinh bất kỳ quốc gia nào đến Hoa Kỳ, kể cả dân di dân sang xứ Cờ Hoa. Yếu tố mà ngay cả trong xét tuyển vào bất kỳ cấp học nào ở Hoa Kỳ nó cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng - hoạt động ngoại khóa, làm việc tình nguyện và tạo sự liên lạc với giáo sư, nhà trường và cộng đồng. Hãy nghĩ mà xem, Bill Gates và Steve Jobs, Mark Zuckerberg, hay bất kỳ tỷ phú nào của Hoa Kỳ, họ giàu không phải chuyên môn, mà họ giàu nhờ vào yếu tố quan hệ cộng đồng - kỹ năng mềm - sau khi có ý tưởng mới của người khác, chứ không phải chính họ nghĩ ra!
Hương Mắm Ruốc và Mắm Thuyền Nan đang tạo nên tên tuổi Việt từ một du
sinh Việt Nam trở về từ Úc. Ảnh của bà chủ trẻ Hương Mắm Ruốc.
Hãy chuẩn bị cho mình một hành trang, và mục tiêu chính xác, đầy đủ trước khi du học, dù bạn du học ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này, chứ không riêng gì ở Hoa Kỳ. Chưa chắc bạn ở lại Hoa Kỳ đã là hay, và cũng chưa chắc bạn quay về quê hương đã là dở. Hãy nhìn xem có những Hương Mắm Ruốc đã từ bỏ Úc, quay về quê hương Quảng Bình cày lên sỏi đá để làm nên sự nghiệp và thương hiệu Việt Nam.
Asia Clinic, 9h34' ngày thứ Bảy, 08/3/2014
BS Hồ Hải
http://bshohai.blogspot.com/
Bàn ra tán vào (0)
Các tin đã đăng
- "Có miệng như không" - by / Trần Văn Giang (ghi lại).
- 100 năm sau vẫn bồi hồi "Tôi đi học" - by Minh Tự / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Tiếng Anh chưa rành" - by Dzung Nguyen / Trần Văn Giang (ghi lại
- "Tiếng Anh chưa rành" - by Dzung Nguyen / Trần Văn Giang (ghi lại
- "Nỗi Khổ Của Người Hà Nội" - by Nguyễn Thị Thương / Trần Văn Giang (ghi lại)
KÝ SỰ HOA KỲ : VÌ DÂN, DO DÂN VÀ CỦA DÂN ( 4 + 5 )
Một xã hội tốt đẹp thì công dân được tôn trọng. Ngược lại một xã hội tồi, thì công dân bị khinh miệt. Vài năm gần đây, tiên phong là, ông Linh mục Ngô Quang Kiệt phát biểu
Bài đọc liên quan:
+ Ký sự Hoa Kỳ 1: Người Việt và Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 2: Sự khác biệt của Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 3: Giải quyết những bất cập
Để hiểu tại sao người dân Hoa Kỳ sẵn sàng làm việc điên cuồng, đóng thuế nhiều và ăn chơi hết mình tôi xin tiếp tục chuỗi ký sự phần 4 này. Quyền của người dân được sống và mưu cầu hạnh phúc như hiến định ở Hòa Kỳ được xem là tối thượng. Cái hiến pháp mà cụ Hồ đã sao y bản chính để làm tuyên ngôn độc lập cho nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, nhưng chưa bao giờ thực hiện được trong 69 năm qua ở Việt Nam.
Câu chuyện Tôn Dật Tiên đưa ra chủ nghĩa Tam Dân - dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc - để làm nên nền Cộng Hòa ở Trung Hoa, kết thúc chủ nghĩa Phong Kiến kéo dài hàng ngàn năm, cũng chỉ là một cách sao chép lại hiến pháp Hoa Kỳ theo một hệ quả của nền Cộng Hòa của dân, do dân và vì dân làm ra.
+ Ký sự Hoa Kỳ 1: Người Việt và Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 2: Sự khác biệt của Hoa Kỳ
+ Ký sự Hoa Kỳ 3: Giải quyết những bất cập
Để hiểu tại sao người dân Hoa Kỳ sẵn sàng làm việc điên cuồng, đóng thuế nhiều và ăn chơi hết mình tôi xin tiếp tục chuỗi ký sự phần 4 này. Quyền của người dân được sống và mưu cầu hạnh phúc như hiến định ở Hòa Kỳ được xem là tối thượng. Cái hiến pháp mà cụ Hồ đã sao y bản chính để làm tuyên ngôn độc lập cho nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, nhưng chưa bao giờ thực hiện được trong 69 năm qua ở Việt Nam.
Câu chuyện Tôn Dật Tiên đưa ra chủ nghĩa Tam Dân - dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc - để làm nên nền Cộng Hòa ở Trung Hoa, kết thúc chủ nghĩa Phong Kiến kéo dài hàng ngàn năm, cũng chỉ là một cách sao chép lại hiến pháp Hoa Kỳ theo một hệ quả của nền Cộng Hòa của dân, do dân và vì dân làm ra.
Bất kỳ ai đến Hoa Kỳ cũng thấy thể chế Hoa Kỳ đúng mực của dân, do dân
và vì dân. Trẻ sinh ra đi học đến 18 tuổi - là tuổi trẻ có thể tự lập
làm ra tiền - thì được xã hội lo ăn học không tốn tiền. Người già trên
65 tuổi thì được lãnh tiền trợ cấp xã hội đủ để sống riêng hoặc ở các
Dưỡng Lão Viện, dù người đó chưa bao giờ phải đóng một đồng thuế nào cho
xã hội hoặc không thu nhập - no income - suốt cả đời, nhưng con cái họ
vẫn được học hành đến thành đạt.
Để minh chứng rõ ràng cho cái vì dân của thể chế ở Hoa Kỳ, tôi xin ví dụ
cụ thể một trường hợp. Tôi có người bạn đồng nghiệp thân thiết, từ thời
ở Việt Nam di cư sang Hoa Kỳ. Vì không chịu hội nhập, nên gia đình anh
thuộc dạng không có thu nhập - no income - chứ không phải thu nhập thấp -
low income - nhưng 5 đứa con anh đã có 2 đứa vào Harvard với học bổng
toàn phần. Hiện một đứa con đầu đang là năm cuối dược sỹ, và đứa thứ hai
là học năm đầu bác sỹ. Ba đứa còn lại học phổ thông không tốn tiền. Anh
ta hằng ngày chỉ lo đưa đón con cái học hành, và chăm sóc chúng nhờ vào
sự giúp đỡ của các em của anh ta. Đây là một bi kịch, nhưng cũng là một
minh chứng cho thể chế Hoa Kỳ quá tốt đẹp. Có nằm mơ anh ta ở Việt Nam
cũng không thể lo cho con cái như hiện tại, dù anh ta là bác sỹ có tài
ngày ấy và cả bây giờ, anh ấy về Việt Nam cũng không thiếu chỗ mời mọc
anh đi làm với mức lương không dưới 3.000USD/tháng. Tôi năn nỉ anh về,
nhưng anh từ chối. Vì đã quen sống với một xã hội công bằng, minh bạch,
và nhân bản, không thể về để sống ở nước Việt, nơi trăm nhớ, ngàn
thương, chôn nhau cắt rốn của anh. Anh tâm sự: "Nước Việt mình là nơi đi
để mà nhớ, chứ không phải nơi ở để mà thương!". Đứt ruột.
Hình 1: Nơi đánh dấu các hình xanh đỏ là nơi cần phải mở một
con đường nối từ Freeway 210 ở phía Bắc đến freeway 710 ở phía Nam Los
Angeles, nhằm giải quyết ách tắc giao thông lượng xe tải đi từ các bang
trong đất liền chuyển hàng hóa sang Califonia để đi đến toàn cầu. Đoạn
này khoảng hơn 20km. Chính phủ California đã đề nghị dân cư thuộc các
thành phố Pasadena, Monterey Park đền bù giải tỏa để làm đường từ 2010
đến nay nhưng dân không đồng ý.
Còn của dân và do dân xin đơn cử trường hợp dân vùng Nam Los Angeles và
Bắc Los Angeles có hai xa lộ liên Bang: Freeway 10 xuyên bang Đông Tây.
Freeway 5 xuyên bang Bắc Nam. Các bến cảng của Los Angeles như Long
Beach, Hungtinton Beach, Seal Beach, San Pedro, Rancho Palos Verdes,
Palos Verdes Estase, Newport Beach, v.v... ở phía Tây là trung tâm luân
chuyển hàng hóa đi khắp toàn cầu. Nhưng sau chuyến di dân 30/4/1975,
California trở thành nơi đất lành chim đậu của các cư dân toàn cầu. Mặc
dù, diện tích Califonia hơn 2 lần lãnh thổ Việt Nam, và dân số chưa đến
một nửa Việt Nam - 38 triệu. Nhưng với xa lộ như mạng nhện của Califonia
cũng không thể giảm ách tắc giao thông theo kiểu Mỹ. Chính quyền Los
Angeles đã đưa ra đề nghị mở một con đường nối thông từ Freeway 5 sang
Freeway 10, qua 2 freeway 210 và 710 của tiểu bang để cho xe tải vận
chuyển hàng hóa xuống bến cảng, mà không gây ách tắc giao thông. (xem
hình 1)
Hình 2: Làm rõ đoàn đường màu xanh dương nối từ xa lộ 210 ở
phía Bắc đến xa lộ 710 ở phía Nam Los Angeles, chỉ khoảng 20km, nhưng
dân không đồng ý và chính phủ California đành ngậm bồ hoàn làm ngọt 4
năm qua. Dân chúng California phải đi đường vòng xa hơn 30km, và chịu
cảnh tắc giao thông trên xa lộ được phép chạy 70miles/h, nhưng phải chịu
còn chỉ 20 - 35miles/h vào giờ tan tầm.
Người dân thành phố Pasadena của Hạt Los Angeles thuộc bang
California không muốn ở gần con đường đi qua những căn nhà yên tỉnh và
thơ mộng như thế này, mặc dù chính quyền California quy hoạch để giúp
tránh kẹt xe và giảm ngắn đường đi cho dân chúng, và chính phủ thất bại
trong dự án làm đường.
Ở Hoa Kỳ, đơn vị hành chánh quan trọng nhất là thành phố. Giống như ở Việt Nam đơn vị hành chánh quan trọng nhất là cấp phường xã. Thành phố của Hoa Kỳ là cấp thấp nhất như phường xã ở ta, nhưng là nơi quyết định vận mệnh của từng quốc gia - tiểu bang - và lớn hơn là toàn liên bang. Nếu ở cấp thành phố Hoa Kỳ mà không đồng ý thì tổng thống Hoa Kỳ cũng chịu thua. Mà mọi nhân viên từ thấp đến cao của chính phủ tại thành phố là người làm công ăn lương của dân đóng thuế, nên mọi ý kiến của thành phố là ý của dân - hay nói cách khác, ý dân là ý trời bang ra.
Nếu như ở Việt Nam thì làm sao có được những cái thật sự vì dân, của dân và do dân như thế. Chúng ta thấy nhan nhản cảnh chính quyền nhà nước Việt Nam ức hiếp dân lành chiếm đất, đến nỗi dân phải tự chế bom xăng để tự vệ và phải vào tù như trường hợp của Vi Văn Tùng, Vi Văn Thế, hay của anh em Đoàn Văn Vươn. Hình ảnh cướp giết hiếp này đang diễn ra ở nơi mà chúng ta tự sướng bằng cách tự thủ dâm tinh thần là, nước ta hạnh phúc gấp ngàn lần bọn "tư bổn giãy đành đạch" hoài mà chưa chết. Nhưng chúng ta lại đang thấy chỉ có các xứ hạnh phúc ngàn lần như chúng ta là, đang lo sợ cái chết đang đến như Liên Xô, Đông Âu trong quá khứ, và hiện tại của Ukraina trong những ngày qua.
KÝ SỰ HOA KỲ 5: MUÔN NẺO DU SINH VIỆT ( 5 )
Một xã hội tốt đẹp thì công dân được tôn trọng. Ngược lại một xã hội
tồi, thì công dân bị khinh miệt. Vài năm gần đây, tiên phong là, ông
Linh mục Ngô Quang Kiệt phát biểu, cảm thấy nhục nhã khi cầm hộ chiếu là
người Việt Nam đi ra nước ngoài bị ngoại quốc khinh rẻ do chính quyền
đã phá nát văn hóa sống và nhân cách người Việt. Đầu năm nay, ông thủ
tướng chính thức nhắc nhở, các quan làm ngoại giao đừng để phải xấu hổ khi đi công cán nước ngoài. Gần đây báo chí Nhật
thống kê người Việt chiếm 40% tổng số việc ăn cắp của người ngoại quốc
tại Nhật. Có lẽ đây là một trong những nguyên nhân làm cho thế hệ trẻ
Việt có một làn sóng thức tỉnh phải xuất dương.
Chuyến đi con thoi 7 ngày nước Mỹ vừa qua, tôi tranh thủ làm một khảo sát nhỏ về du sinh Việt tại Hoa Kỳ. Có những niềm vui và nỗi đau của thân phận một thế hệ trẻ sống trong quốc gia nhược tiểu, họ cố vùng vẫy để thoát khoải tổ quốc nhục nhằn và đớn hèn. Dạo một vòng các du sinh Việt tại California - thủ phủ của người Việt và cả du sinh Việt - có những đúc kết rất đáng để các bạn trẻ phải suy nghĩ về kế hoạch cho con đường tương lai của mình. Hầu hết các du sinh Việt Nam - nếu không nói là hơn 90% - là du học với mục tiêu thoát khỏi nước Việt. Chính mục tiêu này mà, có những hạnh phúc và nỗi đau đè lên những thế hệ trẻ hôm nay, vì phải vật lộn với xứ Cờ Hoa - không phải thiên đường, chả phải địa ngục, mà là chiến trường của mọi toan tính rất logic và khoa học cho cuộc đời.
Điểm lại du sinh Việt sang Hoa Kỳ có thể chia làm 4 loại.
Loại đầu tiên là con của các nhà giàu - có thể nhà giàu có cả các con ông cháu cha. Họ ra đi để trở về lo cho sự nghiệp của họ và gia tộc đang trên ngai vàng quyền lực hoặc của cải. Loại này, đa phần học hành đàng hoàng, vì họ được sự định hướng trước, và trách nhiệm của gia đình, dòng tộc làm họ không xao nhãng.
Loại thứ hai là nhà giàu mới nổi. Loại này có nhiều lý do để ra đi. Người ra đi để trở về lo cho doanh nghiệp của gia đình. Kẻ ra đi để tạo dựng một cơ nghiệp tại Hoa Kỳ, sau đó mang theo gia đình đi theo. Còn những kẻ ra đi để tìm đường tỵ nạn giáo dục, vì ở nhà có nhiều cám dỗ, thì sang Hoa Kỳ còn lắm cám dỗ chết người hơn - và họ thất bại.
Loại thứ ba là những bạn trẻ sinh ra trong gia đình mô phạm, có truyền thống học hành, nhưng giàu có. Họ được cưng chiều ở trong nước. Dù họ có khả năng, nhưng vì quá đủ điều kiện khi sang du học, nên họ kém kỹ năng mềm. Họ học rất tốt, nhưng ra trường không tìm được việc. Họ cứ học mãi, từ trung học lên hết đại học, không tìm được việc, họ sợ quay về sẽ khó có thể được cấp visa đi học tiếp. Cứ thế học học cao học, rồi tiến sĩ, nhưng công việc tìm được cũng chỉ là làm chui ở các quán phở hay tiệm ăn. Đây là một bi kịch cho những bạn trẻ thiếu kỹ năng mềm.
Loại cuối cùng là loại tự lực cánh sinh bằng con đường học bổng. Đa phần loại này thành công. Vì họ đã được chuẩn bị đầy đủ mọi kỹ năng học và sống trước khi đến Hoa Kỳ. Họ không thành công ở Hoa Kỳ thì về lại nước nhà, họ cũng luôn năng động và gặt hái thành công.
Tôi có tiếp xúc tất cả 4 loại du sinh Việt mà tôi phân loại ở trên. Có người vì nhà giàu cưng chiều con cái. Gia đình mua nhà cửa xe hơi để các cháu ăn học nên người. Nhưng các cháu lại gây phiền toái cho gia đình vì tai nạn giao thông, tốn kém cho gia đình đến bạc triệu đô la cho y tế và thương tật, giờ thân tàn ma dại chả biết học gì. Có trẻ, mua cả một chiếc mobihome - nhà di động trên xe - trang bị đầy đủ đồ chơi có thể liên lạc khắp toàn cầu chỉ để ăn chơi, và lúc nào muốn học thì ghé qua trường để "tham quan" chụp hình đưa lên mạng, nhằm chứng minh với gia đình là mình có đi học!
Đau khổ hơn là những trẻ không đủ tự tin, và khả năng ngoại ngữ, vì đi học là do gia đình sợ ở quê nhà sẽ hư đốn hoặc không thể cạnh tranh vào đại học, nên ép chuối non sang Hoa Kỳ học tập. Thiếu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, thiếu kỹ năng mềm giao tiếp, thiếu cả hiểu biết văn hóa để hội nhập, hậu quả là tự kỷ ám thị và tâm thần phải đi điều trị bỏ dở việc học, nhưng không dám về, vì sợ sẽ không được quay lại học tập ở Hoa Kỳ.
Có trẻ học hành rất tốt, nhưng phần vì lo sợ sẽ không được cấp visa quay lại Hoa Kỳ, nên cứ ở và học lỳ từ cấp này đến cấp nọ mà không cập nhật visa khi chuyển từ trung học hay community college lên đại học 4 năm, và chỉ sống ở Hoa Kỳ bằng tấm giấy I-20 của nhà trường. Cuối cùng xin việc không được mà về cũng không xong, gia đình phải viện trợ để sống sau gần 10 năm học tập ở Hoa Kỳ tốn kém cả triệu đô la, mặc dù, trẻ cũng biết phụ giúp gia đình bằng cách đi làm phục vụ viên chui ở các quán phở, nhà hàng.
Thành công nhất các trẻ thuộc loại 1% đi du học bằng học bổng, và chứng tỏ tài năng để hãng xưởng cho công ăn việc làm và thẻ xanh thường trú nhân ở Mỹ. Nhưng không phải dễ dàng để có được thành công này. Hầu hết những trẻ có thành công này đều chứng tỏ năng lực vượt trội của mình khi còn trên ghế nhà trường. Từ đó giáo sư sẽ đảm bảo, giới thiệu việc làm, và chứng minh năng lực với hãng xưởng.
Thành công thứ hai là trẻ nhà giàu có doanh nghiệp đầu tư ở Mỹ để kiếm thẻ xanh. Nhưng không phải trẻ nào cũng có thể làm tốt nhiệm vụ này với gia đình. Nếu gia đình không có đủ kinh tế to lớn thì việc giữ cho doanh nghiệp tồn tại nuôi quân bằng đồng lương ở Mỹ ít nhất 10 nhân công trong 5 năm thì cũng sạt nghiệp và quay trở về, khi chưa có được là công dân Hoa Kỳ.
Thành công thứ ba, tuy thực dụng, nhưng hiệu quả nhất, và chấp nhận hội nhập với văn hóa Mỹ lại là các cô gái trẻ du học và lấy chồng Tây để "được" ở lại đàng hoàng như một công dân thực thụ. Cũng có những chàng trai lấy cô gái Việt ở xứ Cờ Hoa để ở lại. Nhưng bất cập nhất là những chàng trai du sinh cặp bồ và lấy gái Tây, do bất cập văn hóa, đuôi chuột quậy hũ mỡ cũng lắm gian nan.
Song có một vấn đề mà các du học sinh khi đến Hoa Kỳ ít quan tâm đến là, yếu tố quan hệ với cộng đồng. Đây là yếu tố thành bại của du sinh bất kỳ quốc gia nào đến Hoa Kỳ, kể cả dân di dân sang xứ Cờ Hoa. Yếu tố mà ngay cả trong xét tuyển vào bất kỳ cấp học nào ở Hoa Kỳ nó cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng - hoạt động ngoại khóa, làm việc tình nguyện và tạo sự liên lạc với giáo sư, nhà trường và cộng đồng. Hãy nghĩ mà xem, Bill Gates và Steve Jobs, Mark Zuckerberg, hay bất kỳ tỷ phú nào của Hoa Kỳ, họ giàu không phải chuyên môn, mà họ giàu nhờ vào yếu tố quan hệ cộng đồng - kỹ năng mềm - sau khi có ý tưởng mới của người khác, chứ không phải chính họ nghĩ ra!
Hãy chuẩn bị cho mình một hành trang, và mục tiêu chính xác, đầy đủ trước khi du học, dù bạn du học ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này, chứ không riêng gì ở Hoa Kỳ. Chưa chắc bạn ở lại Hoa Kỳ đã là hay, và cũng chưa chắc bạn quay về quê hương đã là dở. Hãy nhìn xem có những Hương Mắm Ruốc đã từ bỏ Úc, quay về quê hương Quảng Bình cày lên sỏi đá để làm nên sự nghiệp và thương hiệu Việt Nam.
Asia Clinic, 9h34' ngày thứ Bảy, 08/3/2014
BS Hồ Hải
http://bshohai.blogspot.com/
Chuyến đi con thoi 7 ngày nước Mỹ vừa qua, tôi tranh thủ làm một khảo sát nhỏ về du sinh Việt tại Hoa Kỳ. Có những niềm vui và nỗi đau của thân phận một thế hệ trẻ sống trong quốc gia nhược tiểu, họ cố vùng vẫy để thoát khoải tổ quốc nhục nhằn và đớn hèn. Dạo một vòng các du sinh Việt tại California - thủ phủ của người Việt và cả du sinh Việt - có những đúc kết rất đáng để các bạn trẻ phải suy nghĩ về kế hoạch cho con đường tương lai của mình. Hầu hết các du sinh Việt Nam - nếu không nói là hơn 90% - là du học với mục tiêu thoát khỏi nước Việt. Chính mục tiêu này mà, có những hạnh phúc và nỗi đau đè lên những thế hệ trẻ hôm nay, vì phải vật lộn với xứ Cờ Hoa - không phải thiên đường, chả phải địa ngục, mà là chiến trường của mọi toan tính rất logic và khoa học cho cuộc đời.
Điểm lại du sinh Việt sang Hoa Kỳ có thể chia làm 4 loại.
Loại đầu tiên là con của các nhà giàu - có thể nhà giàu có cả các con ông cháu cha. Họ ra đi để trở về lo cho sự nghiệp của họ và gia tộc đang trên ngai vàng quyền lực hoặc của cải. Loại này, đa phần học hành đàng hoàng, vì họ được sự định hướng trước, và trách nhiệm của gia đình, dòng tộc làm họ không xao nhãng.
Loại thứ hai là nhà giàu mới nổi. Loại này có nhiều lý do để ra đi. Người ra đi để trở về lo cho doanh nghiệp của gia đình. Kẻ ra đi để tạo dựng một cơ nghiệp tại Hoa Kỳ, sau đó mang theo gia đình đi theo. Còn những kẻ ra đi để tìm đường tỵ nạn giáo dục, vì ở nhà có nhiều cám dỗ, thì sang Hoa Kỳ còn lắm cám dỗ chết người hơn - và họ thất bại.
Quảng cáo sex ở thành phố cờ bạc Las Vegas bằng xe bus chạy vòng
quanh thành phố. Cứ 3 phút có một chuyến xe chạy qua, với hình ảnh, số
điện thoại và địa chỉ website. Nếu tuổi trẻ không nghị lực, bản lĩnh mà
thừa tiền thì chưa nói đến cờ bạc, heroin, thì các nơi này cũng là nơi
để sa ngã.
Loại thứ ba là những bạn trẻ sinh ra trong gia đình mô phạm, có truyền thống học hành, nhưng giàu có. Họ được cưng chiều ở trong nước. Dù họ có khả năng, nhưng vì quá đủ điều kiện khi sang du học, nên họ kém kỹ năng mềm. Họ học rất tốt, nhưng ra trường không tìm được việc. Họ cứ học mãi, từ trung học lên hết đại học, không tìm được việc, họ sợ quay về sẽ khó có thể được cấp visa đi học tiếp. Cứ thế học học cao học, rồi tiến sĩ, nhưng công việc tìm được cũng chỉ là làm chui ở các quán phở hay tiệm ăn. Đây là một bi kịch cho những bạn trẻ thiếu kỹ năng mềm.
Loại cuối cùng là loại tự lực cánh sinh bằng con đường học bổng. Đa phần loại này thành công. Vì họ đã được chuẩn bị đầy đủ mọi kỹ năng học và sống trước khi đến Hoa Kỳ. Họ không thành công ở Hoa Kỳ thì về lại nước nhà, họ cũng luôn năng động và gặt hái thành công.
Tôi có tiếp xúc tất cả 4 loại du sinh Việt mà tôi phân loại ở trên. Có người vì nhà giàu cưng chiều con cái. Gia đình mua nhà cửa xe hơi để các cháu ăn học nên người. Nhưng các cháu lại gây phiền toái cho gia đình vì tai nạn giao thông, tốn kém cho gia đình đến bạc triệu đô la cho y tế và thương tật, giờ thân tàn ma dại chả biết học gì. Có trẻ, mua cả một chiếc mobihome - nhà di động trên xe - trang bị đầy đủ đồ chơi có thể liên lạc khắp toàn cầu chỉ để ăn chơi, và lúc nào muốn học thì ghé qua trường để "tham quan" chụp hình đưa lên mạng, nhằm chứng minh với gia đình là mình có đi học!
Đau khổ hơn là những trẻ không đủ tự tin, và khả năng ngoại ngữ, vì đi học là do gia đình sợ ở quê nhà sẽ hư đốn hoặc không thể cạnh tranh vào đại học, nên ép chuối non sang Hoa Kỳ học tập. Thiếu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ, thiếu kỹ năng mềm giao tiếp, thiếu cả hiểu biết văn hóa để hội nhập, hậu quả là tự kỷ ám thị và tâm thần phải đi điều trị bỏ dở việc học, nhưng không dám về, vì sợ sẽ không được quay lại học tập ở Hoa Kỳ.
Có trẻ học hành rất tốt, nhưng phần vì lo sợ sẽ không được cấp visa quay lại Hoa Kỳ, nên cứ ở và học lỳ từ cấp này đến cấp nọ mà không cập nhật visa khi chuyển từ trung học hay community college lên đại học 4 năm, và chỉ sống ở Hoa Kỳ bằng tấm giấy I-20 của nhà trường. Cuối cùng xin việc không được mà về cũng không xong, gia đình phải viện trợ để sống sau gần 10 năm học tập ở Hoa Kỳ tốn kém cả triệu đô la, mặc dù, trẻ cũng biết phụ giúp gia đình bằng cách đi làm phục vụ viên chui ở các quán phở, nhà hàng.
Thành công nhất các trẻ thuộc loại 1% đi du học bằng học bổng, và chứng tỏ tài năng để hãng xưởng cho công ăn việc làm và thẻ xanh thường trú nhân ở Mỹ. Nhưng không phải dễ dàng để có được thành công này. Hầu hết những trẻ có thành công này đều chứng tỏ năng lực vượt trội của mình khi còn trên ghế nhà trường. Từ đó giáo sư sẽ đảm bảo, giới thiệu việc làm, và chứng minh năng lực với hãng xưởng.
Thành công thứ hai là trẻ nhà giàu có doanh nghiệp đầu tư ở Mỹ để kiếm thẻ xanh. Nhưng không phải trẻ nào cũng có thể làm tốt nhiệm vụ này với gia đình. Nếu gia đình không có đủ kinh tế to lớn thì việc giữ cho doanh nghiệp tồn tại nuôi quân bằng đồng lương ở Mỹ ít nhất 10 nhân công trong 5 năm thì cũng sạt nghiệp và quay trở về, khi chưa có được là công dân Hoa Kỳ.
Thành công thứ ba, tuy thực dụng, nhưng hiệu quả nhất, và chấp nhận hội nhập với văn hóa Mỹ lại là các cô gái trẻ du học và lấy chồng Tây để "được" ở lại đàng hoàng như một công dân thực thụ. Cũng có những chàng trai lấy cô gái Việt ở xứ Cờ Hoa để ở lại. Nhưng bất cập nhất là những chàng trai du sinh cặp bồ và lấy gái Tây, do bất cập văn hóa, đuôi chuột quậy hũ mỡ cũng lắm gian nan.
Song có một vấn đề mà các du học sinh khi đến Hoa Kỳ ít quan tâm đến là, yếu tố quan hệ với cộng đồng. Đây là yếu tố thành bại của du sinh bất kỳ quốc gia nào đến Hoa Kỳ, kể cả dân di dân sang xứ Cờ Hoa. Yếu tố mà ngay cả trong xét tuyển vào bất kỳ cấp học nào ở Hoa Kỳ nó cũng là yếu tố cực kỳ quan trọng - hoạt động ngoại khóa, làm việc tình nguyện và tạo sự liên lạc với giáo sư, nhà trường và cộng đồng. Hãy nghĩ mà xem, Bill Gates và Steve Jobs, Mark Zuckerberg, hay bất kỳ tỷ phú nào của Hoa Kỳ, họ giàu không phải chuyên môn, mà họ giàu nhờ vào yếu tố quan hệ cộng đồng - kỹ năng mềm - sau khi có ý tưởng mới của người khác, chứ không phải chính họ nghĩ ra!
Hương Mắm Ruốc và Mắm Thuyền Nan đang tạo nên tên tuổi Việt từ một du
sinh Việt Nam trở về từ Úc. Ảnh của bà chủ trẻ Hương Mắm Ruốc.
Hãy chuẩn bị cho mình một hành trang, và mục tiêu chính xác, đầy đủ trước khi du học, dù bạn du học ở bất cứ nơi đâu trên thế giới này, chứ không riêng gì ở Hoa Kỳ. Chưa chắc bạn ở lại Hoa Kỳ đã là hay, và cũng chưa chắc bạn quay về quê hương đã là dở. Hãy nhìn xem có những Hương Mắm Ruốc đã từ bỏ Úc, quay về quê hương Quảng Bình cày lên sỏi đá để làm nên sự nghiệp và thương hiệu Việt Nam.
Asia Clinic, 9h34' ngày thứ Bảy, 08/3/2014
BS Hồ Hải
http://bshohai.blogspot.com/
