Kinh Khổ
Làm thế nào để Thủ tướng Phúc được ‘thăm Mỹ’ nhanh nhất? ( nhân dịp thăm điền thổ, con cái ở Mỹ luôn )
Tháng Ba năm 2017, đột nhiên xảy ra một động tác “bắn tiếng” chưa từng có tiền lệ: trang Facebook của chính phủ Việt Nam đăng tải những thông tin về ý nguyện của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “sẵn sàng đi thăm Mỹ”.
Năm 2017 đã “mở hàng” đối ngoại Việt Nam bằng những “tâm tư lạ” và chưa có tiền lệ.
Tháng Ba năm 2017, đột nhiên xảy ra một động tác “bắn tiếng” chưa từng
có tiền lệ: trang Facebook của chính phủ Việt Nam đăng tải những thông
tin về ý nguyện của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “sẵn sàng đi thăm Mỹ”.
Trước đó vào tháng Hai, nhân vụ nữ sát thủ mang hộ chiếu Việt là Đoàn
Thị Hương bị bắt ở Malaysia, lần đầu tiên Bộ trưởng công an Tô Lâm đã
“chiếu cố” trả lời phỏng vấn đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) - một hãng
truyền thông mà báo đảng ở Việt Nam thỉnh thoảng vẫn xem là “đài địch”.
Trả lời không chỉ một lần mà đến hai lần, sau đó Tô Lâm còn trả lời
phỏng vấn cả đài BBC, khiến một số quan chức cấp thứ trưởng ngoại giao
cũng không còn quá e dè với “đài địch” nữa.
Còn trước đó nữa - tháng Giêng, Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam là Hữu
Thỉnh bất ngờ thông báo “sẽ mời tất cả các nhà văn hải ngoại về dự “hội
nghị hòa hợp dân tộc về văn học” vào dịp lễ giỗ tổ Hùng Vương ngày 10
tháng Ba âm lịch”. Ngày này sắp đến.
Công khai ‘gợi ý’
Tính chất khác thường của “Thủ tướng sẵn sàng thăm Mỹ” cần được đối
chiếu với việc trước đây các hoạt động vận động và thỏa thuận về những
chuyến thăm cao cấp Việt - Mỹ đều thông qua kênh ngoại giao, và thường
gần đến lúc “đi” mới công bố thông tin trên báo chí nhà nước, chứ hoàn
toàn không có chuyện bày tỏ mong muốn như vừa đây trên trang Facebook
của chính phủ.
Vào năm 2013, giới ngoại giao Việt đã âm thầm mở một cuộc vận động để
Tòa Bạch Ốc mời ông Trương Tấn Sang - chủ tịch nước vào thời điểm đó -
đến Washington vào tháng Bảy cùng năm. Còn để ông Nguyễn Phú Trọng -
tổng bí thư - được đón tiếp tại Phòng Bầu Dục vào tháng 7/2015, nghe nói
trước đó Bộ ngoại giao Việt Nam đã “chạy đôn chạy đáo” để vận động Bộ
Ngoại giao Mỹ dành cho ông Trọng những nghi thức tiếp đón cấp nguyên thủ
quốc gia như đối với Gorbachev của Liên Xô vào năm 1987.
Nhưng bây giờ thì không còn âm thầm nữa, mà gần như công khai “gợi ý”.
Thậm chí, trang Facebook chính phủ còn nhắc lại “kỷ niệm” về việc “ông
Trump nói trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Việt Nam sau khi đắc cử Tổng
thống Mỹ rằng ông sẽ tiếp ông Phúc “bất cứ lúc nào, dù là ở Washington
hay là New York”.
Không những “sẵn sàng đi thăm Mỹ”, vào ngày 9/3/2017 ông Phúc còn gián
tiếp thông qua một đoàn doanh nhân Hoa Kỳ để đề nghị phía Mỹ “quan tâm
lại vấn đề TPP”, cho dù quan điểm của Tổng thống Trump đã xác quyết ngay
từ ngày đầu ông nhậm chức bằng việc ký quyết định hủy bỏ việc Mỹ tham
gia hiệp định này.
Cần lưu ý rằng động tác “bắn tiếng” từ phía Việt Nam diễn ra trong bối
cảnh chưa rõ phía Mỹ đã chính thức mời Thủ tướng Phúc công du Hoa Kỳ hay
chưa. Nhưng theo một số tin tức ngoài lề thì cho tới giờ này, người Mỹ
còn đang quá bận rộn với công việc nên “chưa có thời giờ nghĩ đến Việt
Nam”.
Tình thế khó khăn kinh tế của chế độ Việt Nam nói chung và của Thủ tướng
Phúc cũng bởi thế càng cám cảnh. Đã từng hy vọng TPP là cứu tinh gần
như duy nhất cho nền kinh tế Việt đã trượt vào chu kỳ suy thoái đến năm
thứ 9 liên tiếp, giới lãnh đạo chóp bu càng tỏ ra thất vọng sâu sắc khi
bị trôi tuột kỳ vọng “GDP Việt Nam sẽ tăng 25% khi vào TPP”, khiến chân
đứng chế độ càng bị chao nghiêng dữ dội.
Nếu không thể thuyết phục Mỹ về TPP, Việt Nam chỉ còn hy vọng Mỹ sẽ
không quá làm khó đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị
trường Mỹ và do đó vẫn duy trì được xuất siêu Việt Nam sang Mỹ khoảng 25
tỷ USD/năm. Thực tế ám ảnh là trong những năm gần đây, do chất lượng
không bảo đảm nên một số mặt hàng của Việt Nam như gạo, cá ba sa, tôm…
đã bị hàng rào kiểm định chất lượng của Mỹ chặn lại, khiến giá trị của
xuất khẩu Việt bắt đầu giảm sút.
Đó là chưa kể một cảnh báo có ý nghĩa vừa được nêu ra bởi tổ chức xếp
hạng tín dụng quốc tế - Credit Suisse. Một báo cáo của tổ chức này nhận
định rằng các biện pháp kiểm soát biên giới gắt gao hơn của chính quyền
Tổng thống Trump có thể làm giảm một lượng kiều hối tương đương với 0,4%
GDP của Việt Nam. Tổng lượng kiều hồi từ Mỹ về chiếm 4% GDP của Việt
Nam. Báo cáo cho rằng điều này sẽ tác động mạnh nhất đến thị trường bất
động sản và bán lẻ.
Thực tế là trong năm 2016, lượng tiền mà “kiều bào ta” gửi về Việt Nam
đã chỉ còn 9 tỷ USD, giảm hơn 30% so với con số 13,2 tỷ USD của năm
2015.
Chưa kể nếu dự luật về thuế biên giới đánh vào hàng nhập khẩu của chính
quyền ông Trump được thông qua, Việt Nam có thể bị giảm thêm 0,9% GDP…
Tự cứu
Ông Nguyễn Xuân Phúc có lẽ là đời thủ tướng rơi vào hoàn cảnh “tế nhị” nhất trong lịch sử triều đại cộng sản.
Không chỉ là người phải gánh quá nhiều khó khăn kinh tế và xã hội để lại
từ đời thủ tướng trước - ông Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Phúc dường như
còn là niềm hy vọng duy nhất của Bộ chính trị đảng để làm sao có thể
kiếm ra tiền nuôi dưỡng bộ máy gần 4 triệu đảng viên và gần 3 triệu công
chức viên chức, chưa tính đến một lực lượng quân đội thường trực nửa
triệu binh sĩ mà chi phí quốc phòng luôn “ngốn” gần 5% GDP, trong đó nhu
cầu “sẵn sàng chiến đấu” với Trung Quốc có vẻ được đẩy lên những cấp độ
cao hơn cứ sau mỗi quý hoặc nửa năm.
Nhưng khác hẳn với thời “tiền nhiều như nước” của Thủ tướng Dũng, một
phần không nhỏ của kinh tế Việt Nam giờ đây đã kiệt quệ cùng gánh nặng
nợ công không phải chỉ “sát ngưỡng nguy hiểm 65% GDP” như các báo cáo
mang tính di truyền từ đời Nguyễn Tấn Dũng đến nay, mà đã vọt lên đến
210% GDP, tương đương khoảng 431 tỷ USD.
Chưa cần nói đến nhiệm vụ “đầu tư phát triển”, bây giờ thì chỉ cần có đủ
tiền để trả nợ lãi vay cho quốc tế và trong nước đã là quá thành công.
Nhưng quả là “Phúc bất trùng lai, họa vô đơn chí”, ông Nguyễn Xuân Phúc
nhậm chức thủ tướng vào đúng thời gian mà hầu hết các chủ nợ lớn nhất là
Ngân hàng thế giới, Quỹ tiền tệ quốc tế, Ngân hàng Phát triển Á châu
đều đồng loạt tuyên bố ngừng các khoản cho vay lãi suất ưu đãi và thời
gian ân hạn đối với Việt Nam. Tất cả phải trở về nguyên trạng thế sòng
phẳng của “kinh tế thị trường”.
Có thể hình dung sức ép của Bộ chính trị đảng, và đặc biệt từ Tổng Bí
thư Trọng - người đặc biệt ao ước có được TPP - tràn ngập đến thế nào
dành cho Thủ tướng Phúc.
Tình thế đó đã biến ông Phúc thành “ngôi sao” duy nhất có khả năng kiếm
tiền. Nhưng ở một vế có đi có lại, thành công hay thất bại chính trị của
ông Phúc sẽ tùy thuộc phần lớn vào những chuyến công du đối ngoại để
làm sao vay được tiền và xin được viện trợ không hoàn lại.
EVFTA?
Có thể còn một lý do thiết yếu nữa để Thủ tướng Phúc “sẵn sàng thăm Mỹ”: Hiệp định thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA).
EU được đánh giá là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam sau
Hoa Kỳ và luôn giúp Việt Nam xuất siêu đến 20 tỷ USD hàng năm chứ không
phải thường nhập siêu đến hơn 50 tỷ USD mỗi năm (cả chính ngạch lẫn tiểu
ngạch) như thương mại song phương giữa Việt Nam với Trung Quốc.
Vị thế của thị trường EU sẽ càng quan trọng đối với Việt Nam trong bối
cảnh hàng Việt xuất đi thị trường Mỹ đang gặp phải rào cản đáng kể về
giám định chất lượng.
Thế nhưng đã hơn một năm trôi qua tính từ thời điểm Tháng Mười Hai năm
2015 khi EVFTA được ký kết chính thức, mọi chuyện vẫn giậm chân tại chỗ
mà chưa có động tác triển khai nào tiếp theo. Kinh tế Việt Nam cũng bởi
thế vẫn chưa có gì được coi là “hưởng lợi” từ EVFTA.
Vào đầu năm 2017, một lần nữa, việc triển khai FTA giữa EU và Việt Nam
được đặt ra giữa hai bên. Nhưng vào thời gian này, hoàn cảnh đã khác
biệt nhiều so với một năm trước.
Nếu một năm trước, vai trò của EU trong đàm phán thương mại và đối thoại
nhân quyền gắn với thương mại với Việt Nam vẫn còn tương đối mờ nhạt
trước vị trí đương nhiên của người Mỹ, thì kể từ giữa năm 2016, khi bắt
đầu một cuộc “chuyển giao” về vai trò đối thoại và đàm phán nhân quyền
đối với Việt Nam từ Mỹ sang EU, vai trò của EU và nghị viện khối này đã
dần mạnh lên.
Vì thế, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Thủ tướng Phúc có
lẽ không ngoài việc thuyết phục Tổng thống Trump vận động EU sớm thông
qua EVFTA. Và càng tốt nếu không có điều kiện Việt Nam phải cải thiện
nhân quyền.
Không loại trừ chuyến thăm Việt Nam của Nhật hoàng vào cuối tháng 2/2017
đã có một tác động nào đấy đến thái độ “sẵn sàng đi thăm Mỹ” của Thủ
tướng Phúc.
Việc Nhật hoàng không đưa ra một hứa hẹn nào về việc Nhật Bản sẽ gia
tăng viện trợ cho Việt Nam có thể cũng là một hàm ý “Nhật còn phải hỏi ý
kiến người Mỹ”.
Vậy làm thế nào để thủ tướng phúc có thể “thăm Mỹ” nhanh nhất và có hiệu quả nhất?
Cải cách thể chế và cải thiện nhân quyền
Thiết tưởng nên nhớ lại chuyến công du rất đặc biệt của Tổng thống Obama
đến Myanmar vào cuối năm 2012. Trước đó một năm, Thein Sein - tổng
thống theo đạo Phật của Myanmar đã hồi tâm một cách kỳ lạ và đưa ông trở
thành một nhân vật lịch sử theo đúng nghĩa: giải chế cho lãnh tụ đối
lập là bà Aung San Suu Kyi, ban hành luật tự do biểu tình, tự do hội
họp, tự do báo chí, trả tự do hàng loạt cho các tù nhân chính trị, bắt
đầu cải cách kinh tế… Kết quả là song trùng với chuyến thăm Myanmar của
Obama, Câu lạc bộ Paris đã xóa món nợ lên đến 6 tỷ USD cho Myanmar và
đầu tư nước ngoài bắt đầu ồ ạt chảy vào đất nước đã nhòa nhạt ách quân
phiệt này.
Còn Việt Nam thì sao?
Bi kịch chính thể sinh ra từ tư tưởng thủ cựu và thói xấu bo bo đục khoét dân để trục lợi.
Từ lâu lắm rồi, bất chấp đòi hỏi của các tầng lớp dân chúng trong nước
cùng rất nhiều lần khuyến nghị của quốc tế, giới chóp bu Việt Nam vẫn bo
bo giữ thế độc quyền chính sách cho những doanh nghiệp lợi ích nhóm nhà
nước trong ngành xăng dầu và điện lực, vẫn ôm trọn quyền “sở hữu đất
đai toàn dân” mà thực chất là kéo dài càng lâu càng tốt cơ hội cho các
nhóm lợi ích và quan chức thu hồi đất của dân với giá rẻ mạt. Và trong
khi viện ra đủ thứ lý do để “treo” các quyền hiến định của dân như Luật
Biểu tình, Luật Lập hội, Luật tự do báo chí thì vẫn thẳng tay đàn áp
giới bất đồng chính kiến và những người dân nào dám thể hiện các quyền
ấy.
Để rốt cuộc, nếu không chịu cải cách thể chế và cải thiện nhân quyền một
cách thực chất, nhóm lãnh đạo bảo thủ và lợi ích trong đảng sẽ chính là
một bức tường dựng đứng mà Thủ tướng Phúc không cách nào trèo qua để
kiếm tiền nuôi đảng.
Phạm Chí Dũng
(Blog VOA)
Bàn ra tán vào (1)
quang dinh
MÃI LỘ TRIỀU TIÊN
*
Bộ đội cầm cơ phải biết bi
Đỏ xanh đen trắng ngũ gia bì
Võ Nguyên Giáp bí thơ Lưu Bị
Giang Long Trương Phi cứt bắc kì
*
Hồ Quang thiếu tá kịch Trần Vũ Quỳnh Anh chị ngựa quần Trịnh Xuân Thanh
Trịnh Văn Chiến Nguyễn Tất Thành
Phùng Quang Thanh Hải dưới Bành Lệ Viện Hoa
Cổng Trời đất Khám Chí Hòa Đầm Đùn hậu sản quan tòa Phan Đăng Lưu
*
Liềng chị Đức Anh Lê Khả Phiêu
Việt Kông son phấn bến Ninh Kiều
Đặng Xuân Khu đĩ Tòng Thị Phóng
Trần Đại Quang lang sói song điêu
*
Hồ Thu Xuân Thảo mỹ miều nõn nường Vũng Áng độc chiêu cầu Sài Gòn
Nhà thương Kim Tiến bòn bon
Kim Ngân viện ghét bồ hòn dư lợn viên
Giang Hồ Thi Kim Thoa hiền Bắc Kinh mãi lộ Triều Tiên miễn nhân quyền
*
TÂM THANH
----------------------------------------------------------------------------------
Các tin đã đăng
- "Vài Chuyện Buồn 30 Tháng 4" - by Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Sinh Nhật Buồn" - by Khuất Đẩu / Trần Văn Giang (ghi lại).
- Sự thật về “Nước mắm Việt Hương” của Tàu (?) - by Kỳ Đỗ / Trần Văn Giang (ghi lại).
- "Người Mỹ và người Việt khác nhau ở chỗ này !" - by Nguyễn Đắc Phúc / Trần Văn Giang (ghi lại)
- Lịch sử và hoài nghi _ Trần Thế Kỷ
Làm thế nào để Thủ tướng Phúc được ‘thăm Mỹ’ nhanh nhất? ( nhân dịp thăm điền thổ, con cái ở Mỹ luôn )
Tháng Ba năm 2017, đột nhiên xảy ra một động tác “bắn tiếng” chưa từng có tiền lệ: trang Facebook của chính phủ Việt Nam đăng tải những thông tin về ý nguyện của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “sẵn sàng đi thăm Mỹ”.
Năm 2017 đã “mở hàng” đối ngoại Việt Nam bằng những “tâm tư lạ” và chưa có tiền lệ.
Tháng Ba năm 2017, đột nhiên xảy ra một động tác “bắn tiếng” chưa từng
có tiền lệ: trang Facebook của chính phủ Việt Nam đăng tải những thông
tin về ý nguyện của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc “sẵn sàng đi thăm Mỹ”.
Trước đó vào tháng Hai, nhân vụ nữ sát thủ mang hộ chiếu Việt là Đoàn
Thị Hương bị bắt ở Malaysia, lần đầu tiên Bộ trưởng công an Tô Lâm đã
“chiếu cố” trả lời phỏng vấn đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) - một hãng
truyền thông mà báo đảng ở Việt Nam thỉnh thoảng vẫn xem là “đài địch”.
Trả lời không chỉ một lần mà đến hai lần, sau đó Tô Lâm còn trả lời
phỏng vấn cả đài BBC, khiến một số quan chức cấp thứ trưởng ngoại giao
cũng không còn quá e dè với “đài địch” nữa.
Còn trước đó nữa - tháng Giêng, Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam là Hữu
Thỉnh bất ngờ thông báo “sẽ mời tất cả các nhà văn hải ngoại về dự “hội
nghị hòa hợp dân tộc về văn học” vào dịp lễ giỗ tổ Hùng Vương ngày 10
tháng Ba âm lịch”. Ngày này sắp đến.
Công khai ‘gợi ý’
Tính chất khác thường của “Thủ tướng sẵn sàng thăm Mỹ” cần được đối
chiếu với việc trước đây các hoạt động vận động và thỏa thuận về những
chuyến thăm cao cấp Việt - Mỹ đều thông qua kênh ngoại giao, và thường
gần đến lúc “đi” mới công bố thông tin trên báo chí nhà nước, chứ hoàn
toàn không có chuyện bày tỏ mong muốn như vừa đây trên trang Facebook
của chính phủ.
Vào năm 2013, giới ngoại giao Việt đã âm thầm mở một cuộc vận động để
Tòa Bạch Ốc mời ông Trương Tấn Sang - chủ tịch nước vào thời điểm đó -
đến Washington vào tháng Bảy cùng năm. Còn để ông Nguyễn Phú Trọng -
tổng bí thư - được đón tiếp tại Phòng Bầu Dục vào tháng 7/2015, nghe nói
trước đó Bộ ngoại giao Việt Nam đã “chạy đôn chạy đáo” để vận động Bộ
Ngoại giao Mỹ dành cho ông Trọng những nghi thức tiếp đón cấp nguyên thủ
quốc gia như đối với Gorbachev của Liên Xô vào năm 1987.
Nhưng bây giờ thì không còn âm thầm nữa, mà gần như công khai “gợi ý”.
Thậm chí, trang Facebook chính phủ còn nhắc lại “kỷ niệm” về việc “ông
Trump nói trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Việt Nam sau khi đắc cử Tổng
thống Mỹ rằng ông sẽ tiếp ông Phúc “bất cứ lúc nào, dù là ở Washington
hay là New York”.
Không những “sẵn sàng đi thăm Mỹ”, vào ngày 9/3/2017 ông Phúc còn gián
tiếp thông qua một đoàn doanh nhân Hoa Kỳ để đề nghị phía Mỹ “quan tâm
lại vấn đề TPP”, cho dù quan điểm của Tổng thống Trump đã xác quyết ngay
từ ngày đầu ông nhậm chức bằng việc ký quyết định hủy bỏ việc Mỹ tham
gia hiệp định này.
Cần lưu ý rằng động tác “bắn tiếng” từ phía Việt Nam diễn ra trong bối
cảnh chưa rõ phía Mỹ đã chính thức mời Thủ tướng Phúc công du Hoa Kỳ hay
chưa. Nhưng theo một số tin tức ngoài lề thì cho tới giờ này, người Mỹ
còn đang quá bận rộn với công việc nên “chưa có thời giờ nghĩ đến Việt
Nam”.
Tình thế khó khăn kinh tế của chế độ Việt Nam nói chung và của Thủ tướng
Phúc cũng bởi thế càng cám cảnh. Đã từng hy vọng TPP là cứu tinh gần
như duy nhất cho nền kinh tế Việt đã trượt vào chu kỳ suy thoái đến năm
thứ 9 liên tiếp, giới lãnh đạo chóp bu càng tỏ ra thất vọng sâu sắc khi
bị trôi tuột kỳ vọng “GDP Việt Nam sẽ tăng 25% khi vào TPP”, khiến chân
đứng chế độ càng bị chao nghiêng dữ dội.
Nếu không thể thuyết phục Mỹ về TPP, Việt Nam chỉ còn hy vọng Mỹ sẽ
không quá làm khó đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị
trường Mỹ và do đó vẫn duy trì được xuất siêu Việt Nam sang Mỹ khoảng 25
tỷ USD/năm. Thực tế ám ảnh là trong những năm gần đây, do chất lượng
không bảo đảm nên một số mặt hàng của Việt Nam như gạo, cá ba sa, tôm…
đã bị hàng rào kiểm định chất lượng của Mỹ chặn lại, khiến giá trị của
xuất khẩu Việt bắt đầu giảm sút.
Đó là chưa kể một cảnh báo có ý nghĩa vừa được nêu ra bởi tổ chức xếp
hạng tín dụng quốc tế - Credit Suisse. Một báo cáo của tổ chức này nhận
định rằng các biện pháp kiểm soát biên giới gắt gao hơn của chính quyền
Tổng thống Trump có thể làm giảm một lượng kiều hối tương đương với 0,4%
GDP của Việt Nam. Tổng lượng kiều hồi từ Mỹ về chiếm 4% GDP của Việt
Nam. Báo cáo cho rằng điều này sẽ tác động mạnh nhất đến thị trường bất
động sản và bán lẻ.
Thực tế là trong năm 2016, lượng tiền mà “kiều bào ta” gửi về Việt Nam
đã chỉ còn 9 tỷ USD, giảm hơn 30% so với con số 13,2 tỷ USD của năm
2015.
Chưa kể nếu dự luật về thuế biên giới đánh vào hàng nhập khẩu của chính
quyền ông Trump được thông qua, Việt Nam có thể bị giảm thêm 0,9% GDP…
Tự cứu
Ông Nguyễn Xuân Phúc có lẽ là đời thủ tướng rơi vào hoàn cảnh “tế nhị” nhất trong lịch sử triều đại cộng sản.
Không chỉ là người phải gánh quá nhiều khó khăn kinh tế và xã hội để lại
từ đời thủ tướng trước - ông Nguyễn Tấn Dũng, Thủ tướng Phúc dường như
còn là niềm hy vọng duy nhất của Bộ chính trị đảng để làm sao có thể
kiếm ra tiền nuôi dưỡng bộ máy gần 4 triệu đảng viên và gần 3 triệu công
chức viên chức, chưa tính đến một lực lượng quân đội thường trực nửa
triệu binh sĩ mà chi phí quốc phòng luôn “ngốn” gần 5% GDP, trong đó nhu
cầu “sẵn sàng chiến đấu” với Trung Quốc có vẻ được đẩy lên những cấp độ
cao hơn cứ sau mỗi quý hoặc nửa năm.
Nhưng khác hẳn với thời “tiền nhiều như nước” của Thủ tướng Dũng, một
phần không nhỏ của kinh tế Việt Nam giờ đây đã kiệt quệ cùng gánh nặng
nợ công không phải chỉ “sát ngưỡng nguy hiểm 65% GDP” như các báo cáo
mang tính di truyền từ đời Nguyễn Tấn Dũng đến nay, mà đã vọt lên đến
210% GDP, tương đương khoảng 431 tỷ USD.
Chưa cần nói đến nhiệm vụ “đầu tư phát triển”, bây giờ thì chỉ cần có đủ
tiền để trả nợ lãi vay cho quốc tế và trong nước đã là quá thành công.
Nhưng quả là “Phúc bất trùng lai, họa vô đơn chí”, ông Nguyễn Xuân Phúc
nhậm chức thủ tướng vào đúng thời gian mà hầu hết các chủ nợ lớn nhất là
Ngân hàng thế giới, Quỹ tiền tệ quốc tế, Ngân hàng Phát triển Á châu
đều đồng loạt tuyên bố ngừng các khoản cho vay lãi suất ưu đãi và thời
gian ân hạn đối với Việt Nam. Tất cả phải trở về nguyên trạng thế sòng
phẳng của “kinh tế thị trường”.
Có thể hình dung sức ép của Bộ chính trị đảng, và đặc biệt từ Tổng Bí
thư Trọng - người đặc biệt ao ước có được TPP - tràn ngập đến thế nào
dành cho Thủ tướng Phúc.
Tình thế đó đã biến ông Phúc thành “ngôi sao” duy nhất có khả năng kiếm
tiền. Nhưng ở một vế có đi có lại, thành công hay thất bại chính trị của
ông Phúc sẽ tùy thuộc phần lớn vào những chuyến công du đối ngoại để
làm sao vay được tiền và xin được viện trợ không hoàn lại.
EVFTA?
Có thể còn một lý do thiết yếu nữa để Thủ tướng Phúc “sẵn sàng thăm Mỹ”: Hiệp định thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA).
EU được đánh giá là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam sau
Hoa Kỳ và luôn giúp Việt Nam xuất siêu đến 20 tỷ USD hàng năm chứ không
phải thường nhập siêu đến hơn 50 tỷ USD mỗi năm (cả chính ngạch lẫn tiểu
ngạch) như thương mại song phương giữa Việt Nam với Trung Quốc.
Vị thế của thị trường EU sẽ càng quan trọng đối với Việt Nam trong bối
cảnh hàng Việt xuất đi thị trường Mỹ đang gặp phải rào cản đáng kể về
giám định chất lượng.
Thế nhưng đã hơn một năm trôi qua tính từ thời điểm Tháng Mười Hai năm
2015 khi EVFTA được ký kết chính thức, mọi chuyện vẫn giậm chân tại chỗ
mà chưa có động tác triển khai nào tiếp theo. Kinh tế Việt Nam cũng bởi
thế vẫn chưa có gì được coi là “hưởng lợi” từ EVFTA.
Vào đầu năm 2017, một lần nữa, việc triển khai FTA giữa EU và Việt Nam
được đặt ra giữa hai bên. Nhưng vào thời gian này, hoàn cảnh đã khác
biệt nhiều so với một năm trước.
Nếu một năm trước, vai trò của EU trong đàm phán thương mại và đối thoại
nhân quyền gắn với thương mại với Việt Nam vẫn còn tương đối mờ nhạt
trước vị trí đương nhiên của người Mỹ, thì kể từ giữa năm 2016, khi bắt
đầu một cuộc “chuyển giao” về vai trò đối thoại và đàm phán nhân quyền
đối với Việt Nam từ Mỹ sang EU, vai trò của EU và nghị viện khối này đã
dần mạnh lên.
Vì thế, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Thủ tướng Phúc có
lẽ không ngoài việc thuyết phục Tổng thống Trump vận động EU sớm thông
qua EVFTA. Và càng tốt nếu không có điều kiện Việt Nam phải cải thiện
nhân quyền.
Không loại trừ chuyến thăm Việt Nam của Nhật hoàng vào cuối tháng 2/2017
đã có một tác động nào đấy đến thái độ “sẵn sàng đi thăm Mỹ” của Thủ
tướng Phúc.
Việc Nhật hoàng không đưa ra một hứa hẹn nào về việc Nhật Bản sẽ gia
tăng viện trợ cho Việt Nam có thể cũng là một hàm ý “Nhật còn phải hỏi ý
kiến người Mỹ”.
Vậy làm thế nào để thủ tướng phúc có thể “thăm Mỹ” nhanh nhất và có hiệu quả nhất?
Cải cách thể chế và cải thiện nhân quyền
Thiết tưởng nên nhớ lại chuyến công du rất đặc biệt của Tổng thống Obama
đến Myanmar vào cuối năm 2012. Trước đó một năm, Thein Sein - tổng
thống theo đạo Phật của Myanmar đã hồi tâm một cách kỳ lạ và đưa ông trở
thành một nhân vật lịch sử theo đúng nghĩa: giải chế cho lãnh tụ đối
lập là bà Aung San Suu Kyi, ban hành luật tự do biểu tình, tự do hội
họp, tự do báo chí, trả tự do hàng loạt cho các tù nhân chính trị, bắt
đầu cải cách kinh tế… Kết quả là song trùng với chuyến thăm Myanmar của
Obama, Câu lạc bộ Paris đã xóa món nợ lên đến 6 tỷ USD cho Myanmar và
đầu tư nước ngoài bắt đầu ồ ạt chảy vào đất nước đã nhòa nhạt ách quân
phiệt này.
Còn Việt Nam thì sao?
Bi kịch chính thể sinh ra từ tư tưởng thủ cựu và thói xấu bo bo đục khoét dân để trục lợi.
Từ lâu lắm rồi, bất chấp đòi hỏi của các tầng lớp dân chúng trong nước
cùng rất nhiều lần khuyến nghị của quốc tế, giới chóp bu Việt Nam vẫn bo
bo giữ thế độc quyền chính sách cho những doanh nghiệp lợi ích nhóm nhà
nước trong ngành xăng dầu và điện lực, vẫn ôm trọn quyền “sở hữu đất
đai toàn dân” mà thực chất là kéo dài càng lâu càng tốt cơ hội cho các
nhóm lợi ích và quan chức thu hồi đất của dân với giá rẻ mạt. Và trong
khi viện ra đủ thứ lý do để “treo” các quyền hiến định của dân như Luật
Biểu tình, Luật Lập hội, Luật tự do báo chí thì vẫn thẳng tay đàn áp
giới bất đồng chính kiến và những người dân nào dám thể hiện các quyền
ấy.
Để rốt cuộc, nếu không chịu cải cách thể chế và cải thiện nhân quyền một
cách thực chất, nhóm lãnh đạo bảo thủ và lợi ích trong đảng sẽ chính là
một bức tường dựng đứng mà Thủ tướng Phúc không cách nào trèo qua để
kiếm tiền nuôi đảng.
Phạm Chí Dũng
(Blog VOA)
