Ảnh minh họa: Reuters

Theo khảo sát năm 2014 của hãng nghiên cứu thị trường Thượng Hải Hurun Report và Visas Consulting Group, 64% người giàu Trung Quốc (có tài sản trị giá từ 1,6 triệu USD) đang di cư ra nước ngoài hoặc có ý định ấy. Điểm đến phổ biến nhất của họ là Mỹ (52%), Canada (21%), Australia (9%) và châu Âu (7%).

Làn sóng di cư ồ ạt của người giàu Trung Quốc bắt đầu từ vài năm qua. Một số nhà quan sát nhận định đây là hiện tượng gây ngạc nhiên bởi nền kinh tế Trung Quốc đang phát triển mạnh và ổn định. Chủ nghĩa dân tộc cũng đang sôi sục tại quốc gia này. 

Vì không khí và thực phẩm sạch

Hồi tháng 11/2011, Nhân Dân Nhật Báo đã đăng bài viết kêu gọi Bắc Kinh siết chặt các quy định để chặn làn sóng di cư ra nước ngoài.

Bài báo với tựa đề “Chúng ta cần khiến giới nhà giàu khó di cư” gây sốt trên các trang mạng xã hội Trung Quốc với đề xuất nhà giàu ra nước ngoài sống phải đóng “thuế di cư”. Trên trang Sina Weibo, nhiều cư dân mạng Trung Quốc bình luận rằng khi có tiền, giới nhà giàu không còn yêu nước và là “những kẻ phản quốc thời bình”.

Tại sao người giàu ở Trung Quốc không sống yên ổn trong nước mà lại đi Mỹ hay Canada? Khảo sát của Hurun Report và Visas Consulting cho thấy phần lớn quyết định di cư vì không chịu nổi bầu không khí ô nhiễm ở Trung Quốc và rất lo ngại trước hàng loạt vụ bê bối thực phẩm độc hại.

Nhiều bậc phụ huynh còn muốn con cái hưởng một môi trường giáo dục hiệu quả hơn thay vì chế độ kiểm tra, thi cử nặng nề, mang tính chất nhồi nhét kiến thức của Trung Quốc.

Kết quả thống kê cho thấy trong năm 2013, chính phủ Mỹ cấp 6.895 thị thực cho công dân Trung Quốc theo chương trình EB-5, nghĩa là người nước ngoài được định cư lâu dài ở Mỹ nếu đầu tư tối thiểu 500.000 USD.

Nhà giàu Trung Quốc đặc biệt ưa chuộng các thành phố Los Angeles, San Francisco, New York (Mỹ) và Vancouver (Canada). Điều đáng chú ý là 2/3 số người trả lời phỏng vấn Hurun Report tiết lộ họ sẽ xem xét khả năng bỏ quốc tịch Trung Quốc.

Báo Wall Street Journal dẫn lời cô Tôn, một cư dân Bắc Kinh 34 tuổi, tiết lộ con gái 6 tuổi của cô mắc bệnh hen suyễn nên việc tiếp tục sống ở thủ đô Trung Quốc đầy khói bụi là hiểm họa chết người. 

“Hít thở không khí trong lành thoải mái là một nhu cầu tối thiểu”, cô Tôn nhấn mạnh.

Tôn cũng cho biết con gái cô có khiếu nghệ thuật và cô muốn con được phát triển một cách tự nhiên thay vì phải học trong nhà trường Trung Quốc, nơi quá chú trọng tới thi cử và chạy theo thành tích.

Cảm giác an toàn

Doanh nhân Rupert Hoogewerf, người sáng lập Hurun Report, nhận định việc giới nhà giàu và có thế lực tìm cách “rút êm” khỏi Trung Quốc còn cho thấy họ không có đủ niềm tin vào tương lai kinh tế của đất nước. Tỷ phú địa ốc nổi tiếng Nhâm Chí Cường cho rằng nguyên nhân lớn nhất của làn sóng di cư khỏi Trung Quốc là cảm giác thiếu an toàn.

“Đó là sự an toàn trong cuộc sống đối với tài sản, thực phẩm, không khí, giáo dục và quyền lợi", ông Nhâm khẳng định. 

Thiếu cảm giác an toàn là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn tới sự bất ổn xã hội. Chỉ khi đem lại cho công dân cảm giác an toàn, Trung Quốc mới có thể thiết lập một xã hội ổn định”. Việc tăng trưởng của Trung Quốc bắt đầu giảm, giá địa ốc sụt khiến cảm giác thiếu an toàn càng gia tăng.

Theo Wall Street Journal, hiện Văn phòng Vấn đề Hoa kiều thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc đang giám sát chặt chẽ làn sóng di cư và tổ chức các chiến dịch tuyên truyền để đảm bảo những người ra đi không lãng quên đất nước. 

Mới đây, chuyên gia về Trung Quốc John Fitzgerald thuộc Đại học Swinburne (Úc) cảnh báo: “Người Australia gốc Trung Quốc đang bị giám sát, tổ chức theo chỉ đạo của Bắc Kinh ở mức chưa từng thấy”. Tại Mỹ, hồi tháng 6 hàng loạt thành viên Hiệp hội Giáo sư đại học Mỹ (AAUP) kêu gọi các trường đại học ngừng hợp tác với những Viện Khổng Tử mà Trung Quốc dựng lên ở nước ngoài để truyền bá các quan điểm chính thống của Bắc Kinh.