Vừa rồi ở Sài Gòn có chuyện một người đàn ông lái chiếc xe điên Toyota Fortuner lần lượt tông vào hông hai chiếc taxi chạy cùng chiều phía trước
Vừa rồi ở Sài Gòn có chuyện một người đàn ông lái chiếc xe điên Toyota Fortuner lần lượt tông vào hông hai chiếc taxi chạy cùng chiều phía trước, tông tiếp một chiếc xe hơi khác, đổi sang làn đường dành cho xe hai bánh, cán thêm hai chiếc xe tay ga, vượt qua giao lộ, leo lên vỉa hè ủi gãy hai trụ biển báo, phóng tiếp xuống làn đường, ủi thêm một chiếc xe hơi nữa rồi dừng lại.
Chuyện đến đây chưa có gì đáng để ý. Tai nạn giao thông là môn thể thao quốc dân ở Việt Nam. Việc người lái chiếc xe đó là ông Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao-Du lịch TPHCM thực ra cũng không có gì đáng để ý. Tất cả những gì thuộc về con người đều không xa lạ với giới quan chức.
 |
| Hiện trường vụ tai nạn do Phó Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao-Du lịch TPHCM gây ra chiều 30/3 |
Nhưng sau đó thì bắt đầu thú vị. Cũng theo báo chí, sau khi gây ra một tai nạn hoành tráng như thế ông này nhanh chóng rời khỏi hiện trường, khoảng một giờ sau mới đến cơ quan công an trình diện, với lí do – chưa thấy báo nào xác minh – là phải vào bệnh viện thăm hỏi nạn nhân trước. Tại thời điểm làm việc với công an, tức ít nhất một tiếng đồng hồ sau đó, ông vẫn còn nồng nặc hơi men, nồng độ cồn đo được là 0,2mg/lít khí thở [i]. Ông khẳng định rằng mình “hoàn toàn không uống rượu bia do bị cao huyết áp“. Trước câu hỏi của phóng viên, vì sao không uống rượu bia mà có nồng độ cồn nói trên, ông đáp: “Cái đó chờ kết luận của phía cảnh sát giao thông, khi đó tôi sẽ chấp hành” [ii]. Một tình huống lời thoại xứng đáng để Samuel Beckett ghen tị. Nhưng trước khi màn hạ, nhân vật bỗng bỏ phắt các quy tắc của sân khấu phi lí để trở về với trường phái hiện thực hậu xã hội chủ nghĩa: Ông Phó Giám đốc Sở hé lộ là “có nhấp môi trong bữa cơm trưa tiếp khách tại ủy ban“. Ước gì tôi được biết, ông thật sự đã nhấp môi hay chỉ chấp hành kết luận nhấp môi của cảnh sát.
Tôi không theo trường phái bê tông đạo đức. Tôi không thấy nói dối là tuyệt đối đáng lên án. Tôi tin chắc là tất cả chúng ta, không trừ một ai, đều đã vô tình hay cố tình nói dối ít nhất vài ba lần trong đời, chưa tính những lần tự lừa dối nhiều không kể xiết. Trong nghĩa rộng nhất của nó, nói dối thậm chí là bản chất hay kĩ năng căn bản của một số lĩnh vực có ảnh hưởng lớn như chính trị, quảng cáo, thời trang, truyền thông hay văn chương nghệ thuật. Nghệ thuật, nói như Picasso, là một sự lừa dối để giúp chúng ta tiệm cận sự thật hay chí ít tiệm cận cái sự thật mà chúng ta có thể hiểu được. Đằng sau giây phút huy hoàng của nền dân chủ, khi Quốc hội Mỹ thông qua Tu Chính án số 13 chấm dứt chế độ nô lệ, là một chiến dịch vận động đầy áp lực, thủ đoạn và cả nói dối của Tổng thống Lincoln. Còn theo Thủ tướng Anh Winston Churchill, một thần tượng chính trị khác của phương Tây, thì trong chiến tranh sự thật quý giá tới mức phải cấp cho nó một sự dối trá đi kèm làm hộ sĩ.
Pha nói dối của ông Phó Giám đốc Sở đáng phân tích không phải vì tự thân hành vi nói dối. Cái đó nhạt nhẽo, dù bối cảnh có là một tai nạn giao thông liên hoàn. Cũng không phải vì cung cách nhập nhằng của đương sự. Phần lớn các vụ nói dối đều có kiến trúc quanh co. Theo tôi điều đáng chú ý ở ông Lê Tôn Thanh, một quan chức cao cấp ngành văn hóa, là sự trống vắng của ý thức về dối trá và sự thật, là sự cùn mòn của năng lực nhận thức về cặp phạm trù ấy.
Ai không có khả năng nói dối thì không biết sự thật là gì, Friedrich Nietzsche đã cho Zarathustra của ông nói như thế [iii]. Song thành tựu nói dối ở nhiều người chỉ cho thấy rằng họ không cần biết sự thật là gì, vì sự thật không cần phải tồn tại.
Tháng 4 10, 2013
Phạm Thị Hoài
© 2013 pro&contra
------------
[i] 0,2 mg/l tương đương với 0,4 ‰. Mỗi tiếng đồng hồ, một cơ thể bình thường phân hủy được 0,1 ‰ – 0,15 ‰ nồng độ cồn trong máu. Như thế, ở thời điểm xảy ra tai nạn, nồng độ cồn ở ông Lê Tôn Thanh ít nhất là 0,5 ‰. Tại phần lớn các nước châu Âu, nồng độ cồn cho phép khi lái xe là 0,00 ‰. Tại Đức, nồng độ cồn cho phép là 0,5 ‰, nhưng nếu gây tai nạn hoặc có dấu hiệu gây nhiễu giao thông thì 0,3 ‰ cũng đủ để bị truy tố hình sự chứ không còn là vi phạm hành chính.
[ii] Hãy hình dung: Tổng thống Bill Clinton tuyên bố “I did not have sexual relations with that woman, Miss Lewinsky“. Và khi bị chất vấn, thế thì vì sao chiếc váy dài mầu xanh của nàng có dấu vết tinh trùng của ông, nếu ông trả lời: “Cái đó chờ kết luận của Thượng Viện, khi đó tôi sẽ chấp hành”.
[iii] Theo nghĩa đó thì ông Hồ Chí Minh biết rõ sự thật về ngày sinh và những người vợ của mình.
